به نام خداوند بخشنده مهربان

نقش آهن در سلامتي حامد پورآرام MSc, PhD دفتر بهبود تغذيه جامعه معاونت بهداشت، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشكي كارگاه آموزشي ريز مغذيها - اراك – پائيز 1389

کمبود آهن، شایع ‏ ترین شکل سوء تغذیه در جهان است که در حدود دو میلیارد نفر به آن مبتلا هستند. کم خونی فقر آهن ( ناکافی بودن گلبول ‏ های قرمز خون در اثر کمبود آهن ) در کشورهای در حال توسعه به شدت شایع است. ولی حتی در کشورهای توسعه یافته نیز، که شکل ‏ های دیگر سوء تغذیه در آن ‏ ها اساسا از بین رفته است، این مشکل هنوز باقی است. کمبود آهن، تنها علت کم خونی نیست، اما در صورت شایع بودن کم خونی، معمولا، کمبود آهن، شایع ‏ ترین علت آن بوده است.( ویتامین های B12,B6,B2 اسید فولیک و ویتامین A, C

Prevalence of anemia, ID and IDA in different age groups by gender, NIMS 2001

سندخترپسرشهرروستاكل كمبود آهن ماهه 29/935/132/733/532/8 6 ساله ها 16/234/225/625/325/7 جوانان 31/214/422/62223 ميانسالان 13/83/78/69/89/1 زنان باردار --42/342/443 وضعيت كمبود آهن در گروه هاي مختلف سني، بر حسب سن و جنس در شهر و روستا و در كل كشور- سال 1380

توزيع كمبود همو گلوبين ( آنمی ) بر حسب محل سكونت و به تفكيك اقليم در مطالعه پورا ( پژوهشی دروضعيت ريز مغذيهای ايران ) - بهار – گروه سنی كودكان 6 ساله

توزيع كمبود همو گلوبين ( آنمی ) بر حسب محل سكونت و به تفكيك اقليم ؛ مطالعه پورا ( پژوهشی دروضعيت ريز مغذيهای ايران ) - بهار گروه سنی زنا ن باردار پنج ما هه وبيشتر

Iron Element (Fe) Molecular weight 56 Most Abundant metal in the human body Usually 2+ or 3+ –Ferrous (2+) “reduced”‐gained an electron –Ferric (3+) “oxidised”‐lost an electron Fe e- Fe ++ Fe (IV), (V) and (VI) states also exist (catalase, peroxidases, CYP450 family are FeIV) In solution, in the presence of air, the most stable oxidation state is Fe (III)

Iron functions Oxygen carriers –Haemoglobin Oxygen storage –Myoglobin Energy Production –Cytochromes (oxidative phosphorylation) –Krebs cycle enzymes Other –cytochrome p450, cyclooxygenases, many hydroxylase/oxidases, many others

Iron Distribution 35 – 45 mg / kg iron in adult male body Total approx 4 g – Red cell mass as haemoglobin - 50% – Muscles as myoglobin – 7% – Storage as ferritin - 30% Bone marrow (7%) Reticulo-endothelial cells (7%) Liver (25%) – Other Haem proteins - 5% Cytochromes, myoglobin, others – In Serum - 0.1%

Serum Iron The serum contains about 0.1% of body iron Over 95% of iron in serum bound to transferrin Serum iron is a routine blood test Measures all serum iron (not in red cells) Of limited use on its own Useful for interpretation of iron status only if grossly abnormal – eg iron poisoning Commonly combined with serum transferrin to express transferrin saturation

Iron Absorption 1 – 2 mg iron are absorbed each day (in iron balance 1 – 2 mg iron leaves the body each day) Occurs in the duodenum Taken up as ionic iron or haem iron Only 10% of dietary iron absorbed

Iron Absorption DcytB – Reduction Fe +++ to Fe ++ DMT1 – Transport into cell Ferritin – Storage in cell Hephaestin – Oxidises Fe ++ to Fe +++ Ferroportin – Transport out

Principles For any metabolic process there is a pathway (which is usually complex). For any pathway there will be a regulatory process (which may also be complex). Often diseases are due to changes in the regulation of a pathway, not due to defects in the pathway itself.

Hepcidin 25 aa peptide Identified 2000 Antimicrobial activity Hepatic bacteriocidal protein Master iron regulatory hormone Inactivates ferroportin – Stops iron getting out of gut cells – Iron lost in stool when gut cells shed Leads to decreased gut iron absorption

Iron absorption regulation Increased – Low dietary iron – Low body iron stores * – Increased red cell production * – Low haemoglobin * – Low blood oxygen content * * lead to decreased hepcidin production Decreased – Systemic inflammation # – # leads to increased hepcidin production

Factors That Influence Iron Absorption Physical state (bioavailability)Haem > Fe2+> Fe3+ Inhibitors Iron complexes by phytates, tannins, oxalates, phosphates and iron overload Competitors lead, cobalt, manganese, zinc Facilitators Simple reducing substances such as ascorbate, lactate, pyruvate, fructose, citrate, sorbitol and iron deficiency

منابع آهن بهترین منبع آهن، جگر است بعد از آن غذاهای دریایی ( صدف وماهی ) ، قلوه و دل گوشت ومرغ ( نصف سینه مرغ.0/64) سبزیجات و حبوبات خشک بهترین منابع گیاهی زرده تخم مرغ، ملاس و غلات غنی شده از دیگر منابع آهن هستند. شیر و فراوردههای آن و ذرت از جمله منابع فقیر آهن هستند. آیا می دانید بالاترین میزان آهن در چیست؟

Food Contributions to Micronutrient Intake: Iron BreadVeg.Leg.MeatsRiceFruitTotal 45%12%8%7% 6%85%

RDA شیرخواران و خردسالان 11-7 میلی گرم در روز * کودکان بزرگتر و نوجوانان 15-8 میلی گرم در روز بزرگسالان 18-8 میلی گرم در روز مادر باردار 27 میلی گرم در روز مادر شیرده 10-9 میلی گرم در روز * مقادیر به سن هم بستگی دارد

ناخن قاشقي

4 استراتژی مقابله با کمبود ریزمغذیها اصلاح عادات و الگو های غذايی مکمل ياری غنی سازی ارتقاء سطح شاخص های بهداشت عمومی

راهکار های اصلی مقابله با کمبود ريز مغذيها: تغيير الگوی غذايی غنی سازی مکمل ياری زمان

دستگاه ميکرو فيدر

ترکيب پرميکس: 42% فروسولفات 0/75% اسيد فوليک 57/25% حامل ( نشاسته ذرت ) نسبت افزودن 200 گرم در هر تن آرد

متشکرم