CHƯƠNG 5. CẤU TẠO ĐƯỜNG KIẾN TẠO

Nội dung chính KHÁI NIỆM CHUNG CÁC DẠNG CẤU TẠO ĐƯỜNG KIẾN TẠO CÁCH ĐO ĐẠC VÀ THU THẬP CÁC SỐ LIỆU CẤU TẠO ĐƯỜNG

5.1. Khái niệm chung Cấu tạo đường trong đá là các cấu tạo có dạng kéo dài theo một phương. Cấu tạo đường có thể là: giao tuyến của các cấu tạo mặt, các hạt khoáng vật kéo dài, trục các nếp uốn, các đường trượt đứt gãy, etc. Đối tượng nghiên cứu trong chương này là các cấu tạo đường liên quan đến các hoạt động kiến tạo. Các đá chứa các cấu tạo đường kiến tạo gọi là các đá kiến tạo đường. Các cấu tạo đường trong các vùng biến dạng phức tạp được sử dụng để phân chia các đới cấu tạo đồng nhất và xác định các pha biến dạng chồng lấn.

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Giao tuyến giữa mặt lớp đá và mặt thớ chẻ Cấu tạo đường L thường // với đường trục của nếp uốn. Thế nằm của cấu tạo đường có thể đo trực tiếp từ vết lộ hoặc dựa vào cực chiếu của của mặt lớp và mặt thớ chẻ. Một số trường hợp thớ chẻ không // trục của nếp uốn  L không // với trục nếp uốn lớn trong vùng Cấu tạo đường giao cắt L x x x Cực chiếu cầu của Mặt lớp và mặt thớ chẻ của nếp uốn Trục nếp uốn Đường căng kéo Khoáng vật

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo đường thớ nhíu Là giao cắt của thớ nhíu với các cấu tạo phiến/lớp cổ hơn. Phân tích kiểu cấu tạo này cùng tương tự như kiểu cấu tạo giao cắt thớ chẻ/mặt lớp Mặt phiến bị uốn nếp Mặt thớ chẻ Cấu tạo đường thớ nhíu x x x Cấu tạo đường thớ nhíu Cực chiếu Của cấu tạo phiến Cực chiếu Của thớ nhíu

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo đường thớ nhíu Cấu tạo đường thớ nhíu

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo đường do căng kéo khoáng vật Các hạt khoáng vật hoặc mảnh hòn cuội có thể // hoặc tạo một góc khá lớn với trục của nếp uốn Cấu tạo đường giao cắt L Đường căng kéo Khoáng vật Cấu tạo đường do các hòn cuội bị kéo dài

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo đường do căng kéo khoáng vật Các khoáng vật bị kéo dài dạng tuyến tại vòm nếp uốn

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo đường do trượt khi uốn nếp Khi uốn nếp, các lớp đá trượt tương đối so với nhau  các đường trượt gần vuông góc với trục nếp uốn. Các đường trượt thường là tập hợp các khoáng vật dạng dải. Các đường trượt có thể chỉ ra phương và hướng trượt của các cánh  có thể xác định được vòm các nếp uốn.

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo boudin (khúc dồi) Các lớp đá cứng/mềm xen kẽ khi bị kéo dãn hoặc ép nén mạnh làm cho các lớp cứng hơn bị “đứt/gãy” tạo thành các thể hình thoi kéo dài (khúc dồi) có phương // trục nếp uốn hoặc trục kiến tạo “b” Khúc dồi?

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo “Mullions” Giống như cấu tạo khúc dồi nhưng do mặt tiếp xúc giữa các lớp cứng/dẻo bị biến dạng

5.2. Các cấu tạo đường liên quan đến nếp uốn Cấu tạo “Đũa” Là các mảnh đá (thường là thạch anh hoặc cuội tạo thành các “đũa” có hướng // với trục kiến tạo “a” hoặc “b” Các “đũa” thạch anh

5.3. Các cấu tạo đường liên quan đến đứt gãy Các vết xước, các đường trượt là khoáng vật kéo dài dọc theo phương trượt. Các cấu tạo này có thể sử dụng để xác định phương và hướng dịch chuyển của đứt gãy. Gờ trượt Đường trượt do các tinh thể canxit kéo dài tạo thành

5.4. Đo vẽ các cấu tạo đường Đo hướng cắm và góc cắm của cấu tạo đường giống như đo thế nằm của cấu tạo mặt (sẽ thực hành khi đi thực tập ĐCCT). Khi đo đạc và thu thập số liệu hãy cố gắng xác định cấu tạo đường đó // hoặc vuông góc với trục kiến tạo nào.