Biznesi Ndërkombëtar dhe Globalizmi Ligjerata #2

Objektivat e ligjeratës Të kuptuarit e terminologjisë së globalizimit Familiarizimi me shkaqet e globalizimit Vlerësimi I natyrës së ndryshueshme të globalizimit Të kuptuarit e argumenteve të debatit reth impaktit të globalizimit Të vlerësuarit se si procesi i globalizimit krijon mundësi dhe sfida për menaxherët e biznesit.

Nëse do ta kishim zvogëluar popullatën e botës në një fshat me 100 njerëz, do të dukej kështu: Do të kishte: 57 aziatikë, 21 evropian, 8 afrikan; 14 nga hemisfera perendimore; 52 femra, 48 meshkuj; 70 jo të bardhë, 30 të bardhë; 70 jo krishterë; 59% e gjithe pasurisë botërore do të ishte te 6 njerrëz- të gjithë qytetare të SHBA; 80 do të jetonin në amvisëri nënstandarde; 30 nuk do të mund të lexojnë; 20 do të vuajnë nga ushqimi i dobët; 1 do të kishte qenë afër vdekjes, 1 afër lindjes; 1 do të kishte arsim sipëror; 1 do të kishte kompjutor.

Ju lutem, përfundoni fjaline: Globalizimi paraqet………. Ju lutem, përfundoni fjaline:

Përkufizimi i globalizmit 1 Th.Friedman: … një sistem ndërkombëtar që ka infuencë në politikë, rrethin shoqëror, ekonomi… 2 Ch.Hill: ndryshim i ekonomisë botërore drejt integrimit dhe ndërvarsisë më të madhe 3 R.Meidani: një proces ekonomiko - shoqëror integrues midis individëve, popujve e komuniteteve… 4 Mahathir Mohamed:grumbullimin e të gjitha vendeve të rruzullit tokësor në një entitet

Transformimin e shoqerisë ku kemi kalimin në një ekonomi botërore më të integruar dhe më të ndërvarur, rritjen e tregtisë ndërkombëtare, IDH, zhvillimin e tregjeve të kapitalit, zhvillimi i teknologjisë, etj.

Selite e Korporatave me te medha sipas vendeve (2007) 2-7 Copyright 2010 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall

Teoritë anti-globaliste 1 Transferi i firmave në vendet në zhvillim 2 Liberalizimi i tregtisë dëmton ekonominë 3 Ndikimet në ambient dhe në shoqëri 4 Globalizimi dhe bota e të varfërit

Teoritë pro-globaliste Më shumë zgjedhje Çmime të ulta Zhvillim te teknologjise Ndervarësi te vendeve

Komponentet e globalizmit Globalizimi Globalizimi i tregut Globalizimi i prodhimit

Globalizimi i tregut Shëndrimi i tregjeve në një treg global Shijet, preferencat e konsumatorëve shkrihen në norma globale; Pranimi global i Coca-Cola, Citicorp kartelat kreditore, mobiljet IKEA , dhe McDonald's janë disa shembuj ; Në fakt, tregjet globale janë për produktet industriale dhe materialeve që shërbejnë nevoja univerzale si psh: mikroprocesore, etj, se sa produkte konsumi; Në shumë industri nuk egziston sintagma “German market” or an “American market,” por një treg global

Globalizimi i prodhimit Globalizimi i prodhimit nëkupton kontraktimin e prodhimit të mallrave dhe shërbimeve nga lokacionet nga globi duke përfituar nga dallimet kombëtare në kosto dhe kualitetin e faktorëve të prodhimit: Toka; Forca punëtore; Kapitali, dhe Energjia.

Shembull i kompanise globale 70% e te hyrave jashta SHBA-se 190 shtete 55.000 te punesuar 19.6 milijarde kapital ne 2002

Shembull i kompanise globale 46.000.000 konsumues ne dite 30.000. restorane 119 vende 15.4 miliarde kapital ne 2002

Prodhimi global Shembulli Swan Optical Fabrikat Dizanji 15

Ekonomia botërore Copyright 2010 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 2-16

Institucionet globale OTB KB BB FMN

Trendet e tregtise nderkombetare

Struktura e GDP, eksportit dhe popullatës në nivel botëror

Eksporti ne % te GDP-se 1-20 Copyright 2010 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall

Faktoret makroekonomik te zhvillimit te globalizmit Zvogelimi i barrierave ne kembimin e lire te mallrave, sherbimeve dhe kapitalit Ndryshimet teknologjike sidomos ne komunikim, informim dhe transport

Lëvizja e përqindjes mesatare të doganës gjatë viteve 1947-1993

Arsyet teknologjike te globalizmit Mikroprocesoret dhe telekomunikacioni Interneti Teknologjia e transportit

Mikroprocesoret dhe telekomunikacioni Çdo 18 muaj fuqia e mikroprocesoreve dyfishohet, ndërsa cmimi zvogelohet per 50% Gordon Moore 1960-1990 renja e cmimit $244.65-$3.32 per tre minuta Londra Nju Jorku

Çmimi i transportit ajror, bisedes telefonike dhe çmimi deflator i PC Vitet Te ardhurat mesatare nga transpori ajror për pasagjer/mile Kostoja e tre minuta bisede telefonike nga NY-Londër Cmimi deflator i nje PC (1990=1000) 1930 0.68 244.65 ……. 1940 0.46 188.51 1950 0.30 53.20 1960 0.24 45.86 125,000 1970 0.16 31.58 19,476 1980 0.10 4.80 3,620 1990 0.11 3.32 1,000

Interneti dhe World Wide Web 2005 1990 1.120.000.000 <1.000.000 2002 655.000.000 1995 50.000.000.

Shfrytezimi i Internetit sipas rajoneve

Tkurja e globit

Teknologjia e transportit

Liberalizimi i tregtise nderkombetare Faktoret qe rriten IDH-te 1 Privatizimi i prones shoqerore 2 Liberalizimi i tregtise nderkombetare 3 Integrimet ekonomike 4 Themelimi i OTB-se

Flukset hyrëse i investimeve direkte të huaja ( në miliarda dollarë) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bota 1 410 832 618 558 711 916 1.461 1.979 1.697 V. e zhvill. 1 134 599 441 359 396 542 973 1.359 962 V. në zhvill 267 221 164 175 275 334 434 529 621 Europa L. 9 12 13 24 40 54 91 114 Burimi: World Investment Report 2009, New York, fq.251

Debat: pro-globalizmit Në globalizëm prodhimet dhe shërbimet janë me çmime më të ulta Globalizmi stimulon zhvillimin ekonomik Në globalizëm krijohen vende të reja të punës Vendet specializohen për prodhimin e mallrave dhe shërbimeve të cilët i prodhojnë më me efikasitet

Debat – kontra globalizmit Globalizmi është shkaktar i falimentimit të firmave në vendet e zhvilluara Zvoglohet paga e puntorëve jo të aftë në vendet e zhvilluara Korporatat vendosen në vendet ku nuk ka rregulla të forta për të drejtat e punëtorëve dhe mbrotjen e ambientit njerëzor Në globalizëm kemi krijimin e organeve ndërkombëtare të cilët zbehin sovranitetin e shtetit

Globalizmi dhe Mjedisi Ankesë e zakonshme se globalizmi e dëmton ambientin. Argumentohet se kompanit levizin me qëllim që tu shmangen regullave të ndotjes në shtetin ame. Mjaftë kompani ndjekin koded strikte të mbrojtjes së ambientit dhe involvohen në pastrimin e lokacioneve. Mjedisi eshte vetëm një faktor në vëndosjen e lokacionit. 1-5

A shkakton Globalizimi varfëri? Pse egzistojnë shumë njerëz qe kundërshtojnë Globalizimin? A i shkatron Globalizimi diverzitetin kulturor? A mund të kontrollohet Globalizimi?

A mund të mendoni ndonji kompani që ka investuar ne vendin tuaj? Pse mendoni se janë përcaktuar për të investuar në vendin tuaj? ©2004 Prentice Hall

Natyra e biznesit ndërkombëtar është rajonale, jo globale.

Triadi dhe strategjia regjionale e biznesit Natyra e biznesit ndërkombëtar është rajonale, jo globale. Për shembull, Wal-Mart ka 94,5% të shitjeve në Amerikën e Veriut, dhe vetëm 20% të shitoreve Wal-Mart i ka të vendosura jashtë Amerikës së Veriut

Figure 3.1 Wal-Mart’s globalization: regional distribution of stores Note: Data are for 2004. US stores include 53 stores in Puerto Rico Source: Wal-Mart, Annual Report, 2004.

Industria regjionale e veturave Reth 30 firma të veturave numërohen në 500 firmat më të mëdha. Asnjera prej këtyre nuk është globale! 23 nga 30 firmat janë të bazuara në regjionet e tyre vendore dhe me 60 % të shitjeve ne regjionet e tyre.

Table 3.4 The regional nature of the motor vehicles and parts industries, 2005 *Weighted intra-regional sales average is weighted according to revenues Note: Data are for 2005; Goodyear Tire & Rubber, Lear, China FAW Group and Shanghai Automotive are included in the largest 500 companies, but their regional sales data are not either available or enough to determine their regional characteristics Source: Authors’ calculations and the individual annual reports of each company

Table 3.4 The regional nature of the motor vehicles and parts industries, 2005 (Continued) *Weighted intra-regional sales average is weighted according to revenues Note: Data are for 2005; Goodyear Tire & Rubber, Lear, China FAW Group and Shanghai Automotive are included in the largest 500 companies, but their regional sales data are not either available or enough to determine their regional characteristics Source: Authors’ calculations and the individual annual reports of each company

Pse kompanitë internacionalizohen?

Pse kompanitë internacionalizohen? për të diversifikuar kundër rreziqeve dhe pasigurive të ciklit të biznesit vendas; të ndjek tregjet botërore në rritje për mallra dhe shërbime; përgjigje ndaj konkurrencës së huaj; për të zvogëluar shpenzimet; për të kapërcyer pengesat për hyrjen në tregjet e huaja; të përfitojnë nga ekspertiza teknologjike

Pse kompanitë internacionalizohen? për të diversifikuar kundër rreziqeve dhe pasigurive të ciklit të biznesit vendas; Kompanitë multinacionale shpesh mund të zvogëlojnë efektet negative ekonomike në vendin e origjinës; Kompanitë multinacionale japoneze, për shembull, kur ekonomia e tyre në shtëpi ka qenë në një rënie ekonomike nga vitet 1990, veprimet e tyre në SHBA kanë performuar mjaft mirë.

Pse kompanitë internacionalizohen? të ndjek tregjet botërore në rritje për mallra dhe shërbime; Shumë prej KM kanë në shënjestër Shtetet e Bashkuara për shkak të popullsisë së madhe dhe të ardhurave të larta për frymë banori; KM kanë gjithashtu shënjestër Kinën. Ndonëse për kokë banori produkti i brendshëm bruto nuk është shumë i lartë, por popullsia e madhe e vendit dhe ekonomia në rritje e bëjnë shumë tërheqëse për KM.

Pse kompanitë internacionalizohen? përgjigje ndaj konkurrencës së huaj; Duke përdorur strategjinë e “ndjekjes së konkurrentit”, një numër në rritje i KM kanë vendosur tani operacionet në vendet të konkurrentëve të tyre. Kjo qasje i shërben një qëllimi të dyfishtë: (1) KM merr nga biznesi nga konkurrentët e tyre, duke ju ofruar klientëve zgjedhje të tjera, dhe (2) ja bën me dije konkurrentëve e, nëse ata sulmojnë tregun e tyre në shtëpi, ata do të përballen me një reagim të ngjashëm

Pse kompanitë internacionalizohen? për të zvogëluar shpenzimet; mund të eliminojnë shpenzimet e transportit, përgjigjen më saktë dhe më shpejtë nevojave të konsumatorit, dhe të përfitojnë nga burimet lokale; Ky proces, i njohur si "internalizim“ mund të ndihmojë për të zvogëluar shpenzimet e përgjithshme.

Pse kompanitë internacionalizohen? për të kapërcyer pengesat për hyrjen në tregjet e huaja; BE-ja ofron një shembull të shkëlqyer. Firmat jashtë BE-së janë subjekt i tarifave mbi mallrat e eksportuara në vendet e BE. Firmat prodhimin e mallrave në kuadër të BE-së, mund të transportojë në çdo vend tjetër në bllok pa paguar tarifa. E njëjta gjë ndodh edhe në Amerikën e Veriut, në saje të Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut (NAFTA), e cila ka eliminuar tarifat në mes të Kanadas, Shteteve të Bashkuara, dhe Meksikës

Pse kompanitë internacionalizohen? Arsyeja e gjashtë të përfitojnë nga ekspertiza teknologjike duke prodhuar mallra direkt (nga FDI) në vend se tu lejojnë kompanive tjera ta bëjnë atë përmes një licence. në vitet e fundit disa KM kanë arritur në përfundimin se është e papërgjegjshme që të japin qasje pronarve tjerë të informacionit patentave, markave tregtare, apo ekspertizë teknologjike.

Filozofia strategjike e kompanive multinationale KM mund të marrin vendime bazuar në atë që është më e mirë për kompaninë, edhe nëse kjo do të thotë transferimin e vendeve të punës për në vende tjera.

Shtytësit për zgjerim ndërkombëtar Ambienti biznesor Specifikat e firmës Konkurenca Integrimet politike dhe ekonomike regjionale Teknogjia Përmërimsime ne transport dhe teknologji Rritja ekonomike Tranzicioni në ekonomi të tregjeve Konvergjimi i nevojave të konsumatorëve Cikli jetësor i produktit Kostot e larta për zhvillimin e produktit Standardizimi Ekonomia e shkallës Forcë pune e lirë Transferi i përvojës

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Konkurenca Integrimet Regjionale Ekonom ike dhe Politike, psh : NAFTA, EU, ulja e barierave tregtare….. Mundesia per depertim ne me shume tregje permes regjionalizimit…

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Teknologjia Shembuj: Konsumatorët në mbarë botën janë ekspozuar në prodhime të njejta, shërbime, zbavitje, dhe komunikim marketingu. Interneti ka bere revolucion në mënyrën se si kompanitë bejnë biznes.

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Transporti dhe Telekomunikacioni Kosto më të ulëta dhe kualitet më të mirë përshkak të teknologjisë satelitore, telekonferenca, dhe emaili. Transpotim më efikas përshkak të kontenerizimit dhe teknologjisë just-in-time

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Rritja ekonomike Rritja e forcës blerëse të klasës së mesme në vendet në zhvillim si Brazili dhe India. Hapja e tregjeve të reja të cilat më parë ishin të mbyllura, si psh: tregjet e Kinës dhe Vietnamit

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Tranzicioni në tregje të ekonomisë së lirë Tranzicioni i tregjeve të bllokut Lindor në një tregje të ekonomisë së lirë krijoi tregje të reja të rëndësishme. Krijimi i mundësisë për transformim të kompanive publike në kompani të sukseshme private.

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Tranzicioni në tregje të ekonomisë së lirë Yum! Brandet në China and Taiëan (e.g. Taco Bell, KFC, Pizza Hut) Yum! Brands is omnipresent in China and Taiëan

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Konvergjenca e nevojave të konsumatorëve Segmente të përbashkëta të konsumatorëve shfaqen nëpër tërë botën: Tinejxher global Elite globale Llojal ndaj brandeve ndërkombëtare, si psh: (Nike, Levi’s, Coca-Cola, Heineken, Ralph Lauren, MTV, TV shows)

Shtytësitë nga Ambienti biznesor Konvergjenca e nevojave të konsumatorëve                                                                     Konsumatorët udhëtojnë jashtë vendit dhe sjellin me vete përvojat e produktit dhe brendeve të ndryshëm që mund të mos jenë të disponueshme në treg vendor. Bagel shitoret në Berlin (Potsdamer Platz)

Specifikat e firmës Konsiderata e ciklit jetësor të produktit: prolongimi i ciklit jetësor të produktit duke depërtuar në tregjet që rriten Psh: industria e cigareve në tregjet e vendev në ritje Shitjet Intro Rritje Pjekuria Ulja Profiti

Specifikat e firmës Kostot e larta për zhvillimi të produktit të ri Firma duhet të shikojmë përtej tregut vendor për të mbuluar kostot e investimit. P.sh. Nike: një vit për të zhvilluar një produkt të ri, që zgjati vetëm gjysmë viti në raftet në SHBA

Specifikat e firmës Standardizimi, Ekonomia me shumicë, forcë pune të lirë Konkurenca në çmim gjatë maturimit të ciklit jetësor të produktit e shtyn kompaninë në gjetje të trgjeve të tjera në kërkesë për forcë punëtore të lirë. Kështu kompania i ulë kostot- çmimet nga ekonomia me shumicë dhe nga proceset e standardizimit . Transferi i përvojës Përvoja e fituar në një vend shërben si bazë e strategjive në tregjet ndërkombëtare

Pengesat për internacionalizimin Mbrenda kompanisë Jashta kompanisë Financat Psikologjik: ambient i panjohur Kriteri i vet-referimit Barierat qeveritare Barierat nga konkurenca ndërkombëtare

Pengesat për internacionalizimin Kriteri i Vetë-Referencës Referencë e ndërgjegjshmërisë dhe pandërgjegjshëm për vetë kulturën kombëtare kur veprojnë në vendin pritës. (P.sh. kontakt me sy SHBA-Japoni) Për t'iu kundërvënë ndikimit të kriterit të vetë- referencës, korporata duhet të zgjedh personel të përshtatshëm për detyrat ndërkombëtare dhe të angazhohet në trajnimin e ndjeshmërisë, senzitivitetit.

Pengesat për internacionalizimin Pengesat e qeverisë Kufizimi i vendosur ndaj korporatave të huaja me tarifa të imponuara, kuotat e importit dhe kufizimet e tjera, të tilla si kufizimi i licencave të importit.

Pengesat për internacionalizimin Barrierat e imponuara nga konkurrenca ndërkombëtare, Bllokimi i kanaleve të shpërndarjes , Marrëveshjet ekskluzive të shitësve me pakicë, Ulje të çmimeve,