Bazat e sjelljes se individit. Kapitulli 2 Bazat e sjelljes se individit.

Aftesi, Intelekt, dhe Inteligjenca Aftesi Kapaciteti i nje individi per te kryer detyrat e ndryshme ne nje pune. Aftesia Intelektuale Kapaciteti per te kryer aktivitete mendore Inteligjenca e perbere Inteligjenca perbehet nga kater nenpjese : njohja, sociale, emocionale, dhe kulturale. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Dimensionet e Aftesive Intelektuale Numri I zotesive Te kuptuarit verbal Perceptimi I shpejte Arsyetimi induktiv Arsyetimi deduktiv Parashikimi hapesinor Memoria E X H I B I T 2–1 © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Aftesite fizike Aftesite fizike Kapaciteti per te kryer detyra qe kerkojne qendrueshmeri, shkathtesi, force dhe karakteristika te ngjashme. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Nente Aftesite Fizike Faktoret e forces Faktoret Fleksibel Fuqi dinamike Linjat e forces Forca statike Fuqia eksplozive Faktoret Fleksibel Fleksibiliteti hapesinor Fleksibiliteti Dinamik Faktore te tjere Koordinimi I trupit Balanca Shkathtesia Source: Adapted from HRMagazine published by the Society for Human Resource Management, Alexandria, VA. E X H I B I T 2–2 © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Lidhja Aftesi -Pune Aftesi-pune Lidhja Aftesite e punonjesit punes se kerkuara © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Karakteristikat Biografike Karakteristikat personale si—mosha, statusi civil , gjinia raca dhe numri i personave ne ngarkim—qe jane objektiva te siguruara lehtesisht prej dokumentave personale. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Te mesuarit Teorite mbi te mesuarit theksojne: Vleresimin e sjelljes mbi baza objektive, te matshme. Perqendrohemi ne konceptet qe lidhen me zhvillimin, ruajtjen dhe ndryshimin e sjelljes se punonjesve duke perdorur parime qe rrjedhin nga teorite e te mesuarit. Sjelljet e deshirueshme ne pune kontribuojne ne arritjen e objektivave te organizates, e kunderta sjelljet e padeshiruara e pengojne realizimin e tyre. Percaktimi i nje sjelljeje si e deshirueshme apo jo, ceshtje qe varet krejtesisht nga sistemi i vlerave te personit qe ben vleresimin. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Te mesuarit Kushtet e punes dhe normat e organizates jane bazat me objektive per te percaktuar ne se nje sjellje eshte e deshirueshme apo jo. Nqs sjellja devijon nga normat e organizates eshte e papelqueshme. Normat jane te vecanta per cdo organizate. Manaxheret efektive perqendrohen ne identifikimin e sjelljeve te dukshme te punonjesit dhe te faktoreve te mjedisit qe ndikojne mbi keto sjellje dhe perpiqen te kontrollojne pikerisht keta faktore te jashtem te mjedisit, per te inflencuar mbi sjelljen e punonjesve. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Te mesuarit Te mesuarit Cdo ndryshim perkatesisht i vazhdueshem ne shpeshtesine e ndodhjes se nje sjelljeje specifike qe vjen si rezultat i eksperiences. Te Mesuarit Perfshin ndryshime Eshte relativisht e vazhdueshme Arrihet nepermjet eksperiences © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit Kushtezimi klasik Procesi npm te cilit individet mesojne te lidhin vleren e nje informacioni nga nje stimul neutral me nje stimul i cili ne kushte normale sdo te shkaktonte ate reagim. Konceptet kyc Ndikime jo te kushtezuara. Reagime jo te kushtezuara. Ndikime te kushtezuara. Reagime te kushtezuara. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Pergjigje te natyrshme Teorite e te mesuarit I mesuari nga stimujte shkakesore Stimul i pakushtezuar Pergjigje te natyrshme shkakton © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit Pergjigje e kushtezuar Pavlov Nxites I kushtezuar Ngacmim i pakushtezuar Sjellje konkrete Pergjigje e pakushtezuar Jargezimi Stimul i pakushtezuar Ushqimi Asnje lloj pergjigje Stimul neutral Tingelli i ziles Ne rastin Ushqimi shoqerohet me Tingellimin e ziles Stimuli i kushtezuar vetem zilja pa ushqim Pergjigje e kushtezuar Jargezim © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Kushtezimi klasik Njerezit kushtezohet shume me teper se tre here Kushtezimi i rendeve te larta mund te shpjegoje se si ndodh te mesuarit tek njerezit dhe si percaktohet sjellja. Te mesuarit mund te transferohet mbi stimuj te tjere te ndryshem nga ai qe kane kushtezues origjinal. Ekzistenca e kushtezimit te rendit te larte tregon se sa e veshtire eshte te gjesh shkakun e sakte te nje sjelljeje te caktuar. Kushtezimi klasik shpjegon vetem sjelljet refleksive Stimul i kushtezuar Kushtezimin e rendit te larte Perforcues ne © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Kushtezimi klasik i rendit te dyte Eksperimenti I ziljes u shoqerua me nje karton te zi Stimuli i kushtezuar Origjinal ZILJA Stimuli i ri kushtezuar KARTONI I ZI Zilja sherbeu si nje Stimul i pakushtezuar perforcues Qente vetem duke pare kartonin e zi Jargezuan Pavlov arriti te realizoje deri ne kushtezimin e rendit te trete. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

© 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved. Source: The Far Side ® by Gary Larson © 1993 Far Works, Inc. All rights reserved. Used with permission. E X H I B I T 2–3 © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit Kushtezimi operues KO Nje lloj kushti ne te cilin sjellja e lire e deshiruar udheheq ne nje shperblim ose parandalon nje ndeshkim. Pasojat e sjelljes P-S Koncepet Kyc Sjellje Reflexive (e pamesuar) Sjellje e Kushtezuar KO (e mesuar) Perforcuese © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit INDIVIDI Punon dhe paguhet Vjen vone ne mesim SJELLJET PASOJAT INDIVIDI Punon dhe paguhet Vjen vone ne mesim Merr mungese Hyn ne nje lokal Pi kafe Hyn ne nje kamp sportiv luan Hyn ne nje dyqan veshjesh Blen rroba Shkon ne universitet Merr dije © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teoria e Te Mesuarit Social Teorite e te mesuarit Teoria e Te Mesuarit Social Njerezit mund te mesojne nepermjet te vrojtuarit dhe eksperiences direkte dhe duke e imituar kete sjellje. Konceptet Kyc Proceset e vezhgimit Proceset e ruajtjes ne mendje Proceset e riprodhimit Motorik Proceset mbeshtetese © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit Teoria e te mesuarit social integron modelimin, simbolizmin dhe vetekontrollin Faktoret qe nxitin te mesuarit social Pjesemarrja imagjinare (modelimi) Ai qe meson vezhgon sjelljen dhe pasojat e sjelljes te nje individi qe sherben si model Vetekontrolli Nje sjellje mesohet dhe pse nuk ekziston ndonje presion i jashtem qe ta detyroje ate Veteefikasiteti Ndikim ne zgjedhjen e detyrave dhe objektivave qe individi i ve vetes Ndikon mbi perpjekjet qe do te vere individi ne dispozicion te arritjes se rezultateve te punes Ndikon mbi kembenguljen me te cilen individi perpiqet te realizoje nje detyre komplekse © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Teorite e te mesuarit Formimi i sjelljes Te riforcosh ne menyre sistematike cdo hap te mevonshem qe te nxitesh nje njeri afer pergjigjes se deshiruar. Konceptet Kyc Perforcimet kerkohen per te ndryshuar sjelljen. Disa shperblime jane me efektive se te tjerat. Faza e mbeshtetjes ndikon ne shpejtesine e te mesuarit dhe ne vazhdimesine. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Llojet e Mbeshtetjes Mbeshtetje Pozitive Mbeshtetje Negative Ndeshkim Te parashikosh nje shperblim per nje sjellje te deshiruar. Mbeshtetje Negative Te menjanosh nje pasoje te pakendshme kur sjellja e deshiruar ndodh. Ndeshkim Te perdoresh nje kusht jo te deshiruar per te eleminuar nje sjellje te padeshiruar. Zhdukje Te fshehesh mbeshtetjen e nje sjelljeje per te shkaktuar pushimin e saj. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit Perforcimi Lidhja midis shkakut fillestar, nje sjelljeje konkrete dhe pasojes Perforcimi Parimi i vetem me i rendesishem i te mesuarit © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit Ligji i efektit Nga disa pergjigje qe dalin ne nje situate te caktuar ato qe shoqerohen ose ndiqen ne menyre te drejtperdrejte nga kenaqesia (perforcimi), ka shume te ngjare te perseriten dhe e kunderta per ato qe shoqerohen nga pakenaqesia shqetesimi dhe ndeshkimi. Pasojat te deshirueshme rrisin forcen e nje pergjigjeje dhe rrisin mundesine qe ajo te perseritet ne te ardhmen Pasojat te padeshirueshme pakesojne forcen e nje pergjigjeje dhe ulin mundesine qe ajo te perseritet ne te ardhmen © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Perforcimi negativ dhe pozitiv Ngjarje GJE e deshiruar PERFORCIM POZITIV Sjellja shtohet MUNGESE Sjellja pakesohet Ngjarje GJE e padeshiruar NDESHKIM PERFORCIM NEGATIV Efekte te perforcimit pozitiv dhe negativ per sjelljen e individit © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Perforcimi pozitiv Pasoje e pelqyeshme per nje sjellje te deshirueshme Nqs punonjesi ka sjellje qe jane ne funksion te arritjes se qellimeve te punes Manaxheri shperblen keto sjellje ne menyra te ndryshme me qellim Perforcimin dhe Rritjen e Intensitetit Shperblimi i ndryshem nga perforcimi Ne se shperblimi sherben si perforcues ose jo e percakton individi Qe te mund te themi qe nje shperblim sherben si nje perforcues, duhet qe ai te rrise frekuencen e nje sjelljeje per te cilen jepet Perforcues i rendit te pare Ngjarje te cilin individi ja di vleren (ushqimi streha uji) Perforcues i rendit te dyte Ngjarje qe dikur kishte vlere neutrale por si pasoje e eksperiences se shkuar te individit ka marre nje lloj vlere (paraja) © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Efektiviteti i perforcimit pozitiv Parime qe shpjegojne kushtet per te arritur nje perforcim optimal Parimi i perforcimit sipas rastit Parimi i perforcimit te menjehershem Parimi i permases se perforcuesit Parimi i privimit nga perforcuesi Sistemet e shperblimit ne organizate Informacioni Paraja Perforcues te tjere natyrale © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Perforcimi negativ Nje ngjarje e pakendshme qe paraprin nje sjellje te punonjesit, hiqet kur kjo e fundit eshte sjellje e deshiruar. Kjo rrit mundesine qe sjellja e caktuar te perseritet. Perforcimi negativ forcon dhe shton sjelljen Ndeshkimi e dobeson dhe e pakeson sjelljen Perforcimi negativ si nje lloj shantazhi social, pasi personit i kerkohet te veproje ne nje menyre te caktuar ndryshem do ndeshkohet Te mesuarit :Shpetoj-shmang Mungesa Ndeshkimi © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit Perforcim i vazhdueshem Nje sjellje e deshiruar perforcohet sa here qe demostrohet. Perforcim i nderprere Nje sjellje e deshiruar perforcohet shpesh mjaftueshem per te bere sasine e sjelljes qe perseritet por jo gjithmone eshte e demostrueshme. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit Skeda e nje Intervali Fix Shperblimet jane te vendosura ne ne intervale kohore te njejta. Skedat e nje Intervali Variabel Shperblimet fillojne mbas nje nr pergjigjesh fiks ose kostant.. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit Fixed-ratio E X H I B I T 2–4 © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit te Nderprera E X H I B I T 2–5 © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Skedat e Perforcimit te Nderprera E X H I B I T 2–5 (cont’d) © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Modifikimet e Sjelljes Modifikimet e Sjelljes Organizative Zbatimi i koncepteve te perforcimit tek individet ne mjedisin e punes. Pese hapa te modelit te zgjidhjes se problemit. Identifiko sjelljet kritike. Zhvillo informacione te sakta. Identifiko shkaqet e sjelljes. Zhvillo dhe zbato nderhyrjen. Vlereso permiresimin e performances. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Kontrolli I kapitullit: Teoria e Perforcimit Kur profesoret japin quize te rastesishme ose bejne apelin studentet shpesh ankohen se ata jane te rritur te afte per te marre vete vendimet e tyre dhe qe per ta s’eshte e nevojshme te vijne ne leksion. Si e lidhni ju kete argument me ate cfare dini per teorine e perforcimit? Diskutoni me shoket e klases. Cilin tip te skedave te perforcimit po perdorin keta profesore? Mundet qe nje skede e vecante te jete e preferueshme? Nqs po, cila prej tyre? © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.

Kontrolli I kapitullit: Teoria e Perforcimit Kujtoni dhe shkruani tre kriteret qe tregojne qe te mesuarit ka ndodhur. A mendoni ju se te mesuarit ne varesi te ketij kriteri realisht ndodh si rezultat i nje semestri? Diskutoni me fqinjin tuaj. Cfare gjerash do ti rekomandonit nje pedagogu per te rritur gjasat qe studentet te mesojne te gjithe materialin e studimeve? Perdorni teorite nga teksti per te perpiluar pergjigjen tuaj. © 2007 Prentice Hall Inc. All rights reserved.