Brîff 7 Munud - Y We Dywyll The Dark Web - 7 Minute Briefing

1. BETH YDYW? 1. WHAT IS IT? Datblygwyd gan y Fyddin Americanaidd yn y 1990au fel rhwydwaith ôl ymosodiad niwclear; dull diogel ac anhysbys o gael mynediad at safleoedd 'cudd’ ar y we a chyfnewid deunydd, 'cyfoed i gyfoed'. Mae amgryptiad yn gwneud cyfeiriadau IP yn anodd iawn i’w holrhain. Developed by the American Military in the 1990s as post nuclear attack network; a secure and anonymous method of accessing ‘hidden’ internet sites and exchanging material, ’peer to peer’. Encryption makes IP addresses extremely difficult to trace.

2. PAM EI FOD YN 2. WHY IT MATTERS BWYSIG Gall y rhai sy’n cael mynediad at y we dywyll weld troseddoldeb; lluniau annifyr ac anghyfreithiol. Mae hefyd yn galluogi unigolion i brynu eitemau anghyfreithiol megis cyffuriau, gynnau a phornograffi eithafol. Mae ysglyfaethwyr yn ei defnyddio i gam-fanteisio/recriwtio’r diamddiffyn Those accessing the dark web can be exposed to criminality; disturbing and illegal imagery. It also enables the purchase of illegal items such as drugs, firearms and extreme pornography. Predators use to groom/recruit the vulnerable.

3. MYNEDIAD 3. ACCESS Nid oes angen unrhyw sgil neu offer penodol. Gellir mynd ati drwy'r 'Onion Router’ neu TOR, y mae ei eicon yn edrych fel nionyn, a’i haenau’n symbol o'r lefelau o ddiogelwch Does not require any particular skill or equipment. It is typically achieved through the ‘Onion Router’ or TOR , the icon of which is a stylised onion, the layers of which symbolise the levels of security

4. MATHAU O GAM- 4. TYPES OF ABUSE DRIN Caiff y we dywyll ei defnyddio ar gyfer hwyluso troseddau difrifol. Caiff ei defnyddio hefyd gan ysglyfaethwyr i berswadio unigolion diamddiffyn, sydd fel arfer yn ynysig, i gymryd rhan mewn gweithgarwch rhywiol, y gellir ei ddefnyddio wedyn i'w blacmelio. Caiff hefyd ei defnyddio gan radicalwyr i recriwtio ac annog terfysgaeth. The dark web is used for facilitating serious crimes. It is also used by predators to persuade vulnerable, often isolated individuals to engage in sexual activity, which can then be used to blackmail them. It is also used by radicalisers to recruit for and encourage terrorism.

5. MATERION ALLWEDOL 5. KEY ISSUES Nid yw’n anghyfreithiol i ddefnyddio’r we dywyll. Mewn llawer o wledydd caiff ei defnyddio gan wrthwynebwyr, newyddiadurwyr a chyhuddwyr i gefnogi grwpiau cyfreithlon a syniadau a all gael eu beirniadu mewn cyfundrefnau ataliol. Felly, gall yr anhysbysedd y mae’n ei gynnig fod yn gyfreithlon. It is not illegal to use the dark net. In many countries it is used by dissidents, journalists and whistle- blowers to champion legitimate groups and ideas which may be censured in repressive regimes. The anonymity it offers can therefore be legitimate.

6. SUT I YMATEB 6. HOW TO RESPOND Gofalwch nad ydych yn gor- ymateb. Ystyriwch y canllawiau yn 7 a'r atebion technegol. A yw’r unigolyn yn deall ei fod yn ddiamddiffyn yn yr amgylchedd hwnnw i ecsbloetiaeth, twyll, blacmel cyfryngau cymdeithasol neu radicaliaeth. Be careful not to overreact. Consider the guidance at 7 and technical solutions. Does the person understand their own vulnerability in that environment to exploitation, fraud, social media blackmail or radicalisation.

7. GWEITHREDU 7. ACTION Ar gyfer mesurau diogelwch sylfaenol: www.nen.gov.uk/online- safety/professionals-online- safety-helpline Ystyriwch CEOP; adroddwch am safleoedd cudd, gellir eu tynnu: cyngor a chwnsela ar gyfer y rhai yr effeithir arnynt. For basic safety measures: www.nen.gov.uk/online- safety/professionals- online- safety-helpline Consider CEOP; report hidden sites, they can be removed: advice and counselling for those who may be affected.