Dod â data'n fyw – dulliau ystadegol o ymdrin â materion byd-eang  Sesiwn 2, Cyfnod Allweddol 4

Graffiau Amlder Cronnus

Gweithredu ar y Cyd gan Fenywod (WCA) Menywod o bentref lle mae un o’r mentrau menyn shea cydweithredol. Llun gan: Edmond Dembele/Oxfam

Gweithredu ar y Cyd gan Fenywod ym Mali Y llun ar y chwith: Aelodau o fenter menyn shea gydweithredol. Llun gan: Edmond Dembele/Oxfam Y llun ar y dde: Aelod o’r fenter gydweithredol yn dangos menyn shea ei grŵp, sy’n barod i’w werthu. Llun gan: Edmond Dembele/OxfamPICT1018

Cynhyrchu menyn shea – Mali Aelod o’r fenter gydweithredol yn dangos coeden shea yng nghae ei gŵr. Llun gan: Edmond Dembele/Oxfam

Cynhyrchu menyn shea – Mali Y llun ar y chwith: Aelodau o fenter gydweithredol yn gwirio cynwysyddion menyn shea’r grŵp sy’n aros i gael eu gwerthu. Llun gan: Edmond Dembele/Oxfam. Y llun ar y dde: Aelod o grŵp o fenywod yn dangos cnau shea a gasglwyd. Llun: Caroline Gluck/Oxfam

Mali Mae’r lluniau hyn yn dangos agwedd arall ar Mali er mwyn pwysleisio nad yw pawb yn byw dan yr un amgylchiadau â’r cynhyrchwyr shea y rhoddir sylw iddynt yn yr adnodd hwn. Dinas Bamako ym Mali sydd yn y llun ar y chwith gan Michael Panse, ac fe’i defnyddir dan drwydded Eiddo Creadigol Cyffredin (Creative Commons)://www.flickr.com/photos/michael-panse-mdl/5399708028/in/photolist-67p5PD-67p42H-9e9V5h-Fw25d7-FEcCMF-qq2pnb-BsCN-2Xs42B-ar8tBH-5zc3Qv-ar97Y6-BsvP-bpsirk-fBzxms-dSVSrP-5EECkz-EGiY9Z-btJ2Yc-cVvAHL-cVvCM7-cVvEoG Tair morwyn briodas yn ninas Bamako, Mali sydd yn y llun ar y dde gan Romel Jacinto, ac fe’i defnyddir o dan drwydded Eiddo Creadigol Cyffredin https://www.flickr.com/photos/37degrees/2108740026/in/album-72157603445969212/

Amlder Cronnus 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Mae’r mynegrif cyfoeth yn mesur safon byw aelwyd. Mae’r mynegrif cyfoeth yn cael ei gyfrifo gan ddefnyddio data ynghylch eiddo’r aelwyd, y da byw sydd ganddi a nodweddion y cartref, megis ai to glaswellt/gwair neu do tun sydd iddo.

Amlder Cronnus 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 I ganfod yr amlder cronnus, adiwch yr amlderau wrth ichi fynd yn eich blaenau i roi ‘cyfanswm hyd yn hyn’. Dylech sylwi ar wahaniaeth yn y cyfyngau dosbarth.

Amlder Cronnus 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 0≤𝑥<20 0≤𝑥<30 0≤𝑥<40 0≤𝑥<50 0≤𝑥<60 0≤𝑥<70 0≤𝑥<80 0≤𝑥<90 0≤𝑥<100 0≤𝑥<110

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 0≤𝑥<20 0≤𝑥<30 0≤𝑥<40 0≤𝑥<50 0≤𝑥<60 0≤𝑥<70 0≤𝑥<80 0≤𝑥<90 0≤𝑥<100 0≤𝑥<110

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 0≤𝑥<20 28 0≤𝑥<30 0≤𝑥<40 0≤𝑥<50 0≤𝑥<60 0≤𝑥<70 0≤𝑥<80 0≤𝑥<90 0≤𝑥<100 0≤𝑥<110

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 0≤𝑥<20 28 0≤𝑥<30 97 0≤𝑥<40 184 0≤𝑥<50 245 0≤𝑥<60 273 0≤𝑥<70 285 0≤𝑥<80 289 0≤𝑥<90 294 0≤𝑥<100 0≤𝑥<110 295

is plotted at coordinate (10,3). Graff Amlder Cronnus yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Always plot the point at the ‘top’ of the class interval. For example, the frequency of 3 for class interval 0≤𝑥<10 is plotted at coordinate (10,3). Amlder Cronnus Mynegrif Cyfoeth

Amlder Cronnus Mae cyfartaledd yn ein galluogi i grynhoi data a’u cymharu. O’r graff, mae’n hawdd inni ganfod gwerth y canolrif. Y Canolrif = Gwerth y darn canol o ddata pan gânt eu rhoi mewn trefn. I ganfod safle’r darn data canol: …nifer y darnau data sydd gennych yw 𝑛. 𝑛 2

Amlder Cronnus Y Canolrif = Gwerth y darn canol o ddata pan gânt eu rhoi mewn trefn. Yn yr achos hwn gan ein bod yn edrych ar 295 o ddarnau data… Defnyddiwch eich graff i ddarllen ar draws lle mae’r gwerth hwn. Pan gyrhaeddwch y gromlin, tynnwch linell berpendicwlar i lawr i echelin-x i ddod o hyd i’r canolrif. 295 2 =147.5

Graff Amlder Cronnus i ddangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. 35 Mynegrif Cyfoeth

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Edrychwch ar y data gwreiddiol. Mae’n ymddangos bod cyfartaledd o 35 yn synhwyrol.

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 3 10≤𝑥<20 25 20≤𝑥<30 69 30≤𝑥<40 87 40≤𝑥<50 61 50≤𝑥<60 28 60≤𝑥<70 12 70≤𝑥<80 4 80≤𝑥<90 5 90≤𝑥<100 100≤𝑥<110 1 Chwartelau Mae chwartelau’n rhannu’r data yn bedair rhan. Mae hyn yn ein galluogi i ystyried 50% canol y data ac yn diystyru unrhyw allanolion a allai fod yn y 25% uchaf neu’r 25% isaf.

𝑛 4 Amlder Cronnus 25% Rydym eisiau rhannu’r data yn bedair rhan. Y Chwartel Isaf Y Chwartel Uchaf Y Canolrif I ganfod safle’r chwartel isaf: 𝑛 4 …nifer y darnau data sydd gennych yw 𝑛.

Amlder Cronnus Yn yr achos hwn, gan ein bod yn edrych ar 295 o ddarnau data… 295 4 =73.75

Amlder Cronnus 25% Rydym eisiau rhannu’r data yn bedair rhan. Y Chwartel Isaf Y Canolrif Y Chwartel Uchaf y 73.75 darn data y 147.5 darn data y 221.25 darn data I ganfod y rhif hwn, rydym wedi adio 73.75 ac 147.5 i ganfod safle’r darn data a oedd dri chwarter ffordd drwyddo. (Gallech hefyd luosi 73.75 â thri).

Yr Amrediad Rhyngchwartel = 20 Graff Amlder Cronnus i ddangos mynegrifau cyfoeth 295 o aelodau grŵp WCA yn Ethiopia. 221.25 Amlder cronnus Y Chwartel Uchaf = 46 Y Canolrif = 35 Y Chwartel Isaf = 26 Yr Amrediad Rhyngchwartel = 20 147.5 73.75 26 35 46 Mynegrif Cyfoeth

Yr Amrediad Rhyngchwartel = 20 Amlder Cronnus Beth y mae hyn yn ei olygu i gynhyrchwyr mêl sy’n aelodau o’r grŵp Gweithredu ar y Cyd gan Fenywod yn Ethiopia? Mae’r mynegrif cyfoeth ‘cyfartalog’ yn 35. Mae hanner y menywod a holwyd yn fwy cyfoethog na hyn, ac mae hanner ohonynt yn llai cyfoethog. Mae gan 50% o’r menywod fynegrif cyfoeth rhwng 26 a 46 – gall y data cyn 26 ac ar ôl 46 gynnwys allanolion. Y Chwartel Uchaf = 46 Y Canolrif = 35 Y Chwartel Isaf = 26 Yr Amrediad Rhyngchwartel = 20

Amlder Cronnus Defnyddiwch ddata Taflen Waith ‘B’ i Ddysgwyr i greu eich graff amlder cronnus eich hunan. Cam 1: Adiwch yr amlderau wrth ichi fynd yn eich blaenau i greu ‘cyfanswm hyd yn hyn’. Cam 2: Plotiwch y data ar ‘frig’ y cyfwng dosbarth. Cam 3: Defnyddiwch gromlin lefn i gysylltu’r pwyntiau.

Amlder Cronnus Mae’r tabl hwn yn dangos mynegrifau cyfoeth 571 o’r rhai nad ydynt yn aelodau o grŵp WCA yn Ethiopia – mae’r wybodaeth hon ar dudalen 2 eich taflen waith i ddysgwyr. Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 4 10≤𝑥<20 27 20≤𝑥<30 131 30≤𝑥<40 198 40≤𝑥<50 138 50≤𝑥<60 46 60≤𝑥<70 22 70≤𝑥<80 5 Mynegrif Cyfoeth Amlder 0≤𝑥<10 0≤𝑥<20 0≤𝑥<30 0≤𝑥<40 0≤𝑥<50 0≤𝑥<60 0≤𝑥<70 0≤𝑥<80

Dylai eich graff edrych rywbeth yn debyg i hyn! Graff Amlder Cronnus sy’n dangos mynegrifau cyfoeth 571 o’r rhai nad ydynt yn aelodau o grŵp WCA yn Ethiopia. Dylai eich graff edrych rywbeth yn debyg i hyn! Amlder cronnus Mynegrif Cyfoeth

Amlder Cronnus Yn gyffredinol, gall gwerth eich canolrif a’ch chwartelau amrywio gan eich bod yn darllen o graff. Mewn cwestiwn TGAU, byddech yn cael amrediad bach o atebion cywir.

Y rhai nad ydynt yn aelodau WCA – Ethiopia Cymharu dwy set ddata Aelodau WCA – Ethiopia Lower Quartile 26 Median 35 Upper Quartile 46 IQR 20 Y rhai nad ydynt yn aelodau WCA – Ethiopia Lower Quartile Median Upper Quartile IQR Wrth gymharu data o graff amlder cronnus, rydym yn tueddu canolbwyntio ar y canolrif a’r amrediad rhyngchwartel. Mae hyn yn golygu y bydd y sawl sy’n darllen eich casgliadau yn gwybod y cyfartaledd ar gyfer pob un a hefyd pa mor wasgaredig yw’r data. Os yw’r amrediad rhyngchwartel yn fach, mae hynny’n golygu bod y data yn nes at ei gilydd ac felly yn fwy cyson. Os yw’r amrediad rhyngchwartel yn fawr, mae hynny’n golygu bod y data yn fwy gwasgaredig ac felly yn llai cyson.

Gweithredu ar y Cyd gan Fenywod – Mali ac Ethiopia Aelod o fenter gydweithredol yn cymryd rhan mewn ymchwil yn rhan o brosiect WCA Oxfam. Llun gan: Edmond Dembele/Oxfam

Cwestiynau i’w hystyried… Beth rydych wedi sylwi am nifer y bobl a holwyd? Pa wahaniaeth y gallai hyn fod wedi’i wneud? A oes budd ariannol o fod yn aelod WCA ym Mali neu yn Ethiopia? A oedd bod yn aelod WCA yn golygu bod cyfoeth y menywod yn fwy cyson neu’n llai cyson? Mae’r data yn y tabl wedi’u grwpio yn ‘gategorïau’ neu yn ‘gyfyngau dosbarth’– beth yw manteision ac anfanteision hyn? Edrych ar effaith yr WCA ar gyfoeth yn unig a wna’r graffiau hyn. Yn eich barn chi, pa fanteision eraill a ddaw’r WCA i fenywod Ethiopia a Mali?