نقشه های توپوگرافی و مدل سازی توپوگرافی زمین H.R.Ziaee به نام خدا نقشه های توپوگرافی و مدل سازی توپوگرافی زمین تهيه وارائه : حميد رضا ضيايي hmdziaee@gmail.com www.GIS-Kavosh.com پاييز 1391 انتشار این فایل با ذکر منبع بلامانع است.

روش هاي نمايش ناهمواري ها نقشه هاي توپوگرافي خطوط تراز شناسايي عوارض استخراج اطلاعات با استفاده از خطوط تراز H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

روش هاي نمايش ناهمواري ها نقاط ارتفاعي روش هاشور روش سايه زدن (استمپاژ) – (Hill shade) روش استفاده از رنگ(هيپسومتريك) استفاده از منحني ميزان(خطوط تراز) روش هاي تركيبي H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

TIN- DEM در GIS مي توان توپوگرافي سطح زمين را به شكل رقومي و به صورت پيوسته در قالب مدل رقومي ارتفاع(DEM) و شبكه نامنظم مثلثي(TIN) نمايش داد. مدل رقومي ارتفاع پايه و اساس تحليل هاي منابع آب در GIS‌مي باشد. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

مدل رقومي ارتفاع(Digital Elevation Model) مدل رقومي ارتفاع، هرگونه تبيين رقومي از تغييرات پيوسته مربوط به پستي و بلنديهاي زمين در قالب يک ساختار سلولي است که ارزش هر سلول آن بيانگر يک ارتفاع از سطح زمين مي باشد. X Y ELEVATION VALUES H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

Digital Terrain Model: DTM DSM: Digital Surface Model DEM Digital Terrain Model: DTM DSM: Digital Surface Model H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

شبكه نامنظم مثلثي(TIN) H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

نقشه هاي توپوگرافي توپوگرافي از دو كلمه توپو به معني محل و مكان و گرافي به معني رسم كردن تشكيل شده است. در كارتوگرافي، جغرافي و منابع طبيعي منظور از توپوگرافي، پستي و بلندي هاي سطح زمين و يا ارتفاع پديده ها از سطح درياست و به نقشه اي كه پستي و بلندي هاي زمين را نمايش دهد ، نقشه توپوگرافي گفته مي شود. نقشه هاي توپوگرافي به عنوان نقشه هاي مادر يا مبنا، در علوم مختلف قابل استفاده هستند. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

خط تراز منحني تراز مكان هندسي كليه نقاطي است كه دارا ي ارتفاع يكسان از يك سطح مبنا هستند. هر منحني تراز يك خط كاملا افقي است و به عبارتي هر منحني فصل مشترك يك صفحه افقي با سطح يك ناهمواري است. معمولا منحني هاي تراز در روي نقشه هاي توپوگرافي، با رنگ قهوه اي ترسيم مي گردد. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

خط تراز H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

مفهوم خط تراز منحني هاي ميزان متوالي كه ارتفاع آن ها يك افزايش مساوي دارد ، متساوي البعد مي نامند. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

خط تراز فاصله بين منحني هاي ميزان از لحاظ كوهستاني يا دشت بودن، روش و دقت نقشه برداري و مقياس نقشه بستگي دارد. مثلا در مورد نقشه اي توپوگرافي كشور، در نقشه هاي با مقياس 1:50000 ، فاصله منحني هاي اصلي 100 متر و منحني هاي فرعي 20 متراست. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

تهيه خطوط تراز هدف از ترسيم منحني هاي ميزان، ساختن نقشه توپوگرافي است. امروزه اغلب اين نقشه ها به روش فتوگرامتري از روي عكس هاي هوايي تهيه مي شود.   H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

شناخت پديده هاي توپوگرافي از روي منحني هاي ميزان دامنه ها خط الراس خط القعر آبراهه قله ها و گودال ها تپه گردنه H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

دامنه ها H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

خط الراس H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

خط القعر H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

قله H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

گودال H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

گردنه H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

استخراج اطلاعات از خطوط تراز  اندازه گيري شيب با استفاده از خطوط تراز ترسيم نيمرخ توپوگرافي حوضه آبخيز و خصوصيات H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

اندازه گيري شيب با استفاده از خطوط تراز اندازه گيري شيب با استفاده از خطوط تراز شيب زمين يكي از مهمترين فاكتورها در مطالعات و پروژه هاي مختلف عمراني، منابع طبيعي، منابع آب و خاك ، زمين شناسي و ... مي باشد. در مطالعات حوزه هاي آبخيز، شيب حوزه يكي از پارامترهاي مهم در تحليل رفتار حوزه مي باشد. شيب يکي از پارامترهاي مهم مورفومتريک حوضه مي باشد. اين فاکتور تأثير بسزايي در ميزان حجم رواناب، مقادير نفوذپذيري و شدت فرسايش دارد H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

اندازه گيري شيب درطبيعت به صورت تجربي و يا با استفاده از شيب سنج به صورت سنتي با استفاده از خطوط تراز در نقشه هاي كاغذي به صورت رقومي و مدرن بر اساس قابليت هاي GIS و با استفاده از مدل رقومي ارتفاع (DEM) H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

اندازه گيري شيب با استفاده از خطوط تراز اندازه گيري شيب با استفاده از خطوط تراز . Rise = 200 - 150 = 50 ft Run = 2.625 in x 1,000 ft/in H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

اندازه گيري شيب با استفاده از DEM در محيط GIS H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

ترسيم نيمرخ توپوگرافي نيمرخ يا پروفيل عبارت است از نموداري كه محور عمودي(Y) بيانگر ارتفاع و محور افقي نشان دهنده فاصله از مبدا مي باشد. در پاره اي از موارد از جمله در نقاط كم شيب، براي اينكه عارضه در نيمرخ نمود بهتري داشته باشد بهتر است در مقياس ارتفاعي مبالغه صورت گيرد. از جمله كاربردهاي نيمرخ ، تهيه نيمرخ مسير رودخانه مي باشد. اهمیت پروفیل طولی رودخانه در ارائه زمینه ذهنی در مورد سرعت حرکت آب،زمان تمرکز و قدرت فرسایشی رودخانه است. پروفیل طولی آبراهه نموداری است که نمای طولی آبراهه را بدون در نظر گرفتن پیچ و خم های رودخانه نمایش می دهد. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

ترسيم نيمرخ توپوگرافي ترسيم نيمرخ به صورت سنتي با استفاده از نقشه كاغذي ترسيم نيمرخ با استفاده از تحليل هاي زمين در GIS H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

ترسيم نيمرخ به صورت سنتي H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

A B 8000 7800 7600 7400 7200 7000 6800 6600 6400 H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

A B 8000 7800 7600 7400 7200 7000 6800 6600 6400 H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

ترسيم نيمرخ رودخانه در GIS H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

حوضه آبخيز و خصوصيات حوضه آبخیز به منطقه ای گفته می شود که آبی که در اثر بارندگی وارد این منطقه میشود ،از خط الراس ها (خطوط تقسیم آب) وارد خط القعرها شده و نهایتا به رودخانه اصلی ختم میگردد. از به هم پیوستن خط الراسهای ارتفاعات،خط بسته ای بدست می آید که حوضه مورد نظر را از حوضه های اطراف جدا می کند و عملا میزان آبی که در اثر بارندگی به این حوضه وارد می شود نمی تواند وارد حوضه دیگری شود و نهایتا نزولات ورودی به یک حوضه از طریق رودخانه اصلی از نقطه خروجی حوضه خارج می شود. حوضه آبخیز به عنوان یک سیستم متشکل از خاک ،آب،جنگل،مرتع،حیات وحش و غیره است که در آن عوامل مختلف طبیعی و انسانی ارتباط متقابل دارند.حفاظت،احیا و اصلاح آبخیزهای بالا دست برای دستیابی به اهداف کامل توسعه اهمیت حیاتی دارد. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

حوضه آبخيز و خصوصيات استخراج مرز حوضه آبخيز به روش سنتي و با استفاده از خطوط تراز استخراج مرز حوضه آبخيز و شبكه زهكشي با استفاده از GIS H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

استخراج حوضه آبخيز به روش سنتي ابتدا سيستم رودخانه و شاخه هاي فرعي آن را شناسايي نموده و نقطه خروجي را بر روي نقشه مشخص كنيم. سپس از نقطه خروجي بر روي خط الراس تپه ها و كوه هاي اطراف حوزه حركت كرده و در مسيرحركت ، از گردنه ها ها و قله ها عبور كرده تا دو مرتبه به نقطه خروجي برسيم. H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

استخراج حوضه آبخيز به روش سنتي H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM

استخراج حوضه آبخيز با استفاده از GIS H.R. Ziaee www.GIS-Kavosh.COM