بهداشت حرفه اي تعريف علم ، هنر و علاقه مندي به ، پيشبيني ، شناسايي ، اندازه گيري ، ارزش يابي و كنترل عوامل زيان آور محيط كار

پيشگيري از بيماريها وحوادث ناشي از شغل در همه حرفه ها اهداف بهداشت حرفه‌اي تامين ، حفظ و ارتقا سطح سلامت جسمي ، روحي ، رواني واجتماعي كاركنان همه مشاغل به عاليترين درجه ممكن پيشگيري از بيماريها وحوادث ناشي از شغل در همه حرفه ها متناسب نمودن كار ، ماشين و ابزار با انسان ودر غير اينصورت متناسب نمودن انسان با كار ، ماشين و ابزار

عوامل زيان آور محيط هاي كار عوامل فيزيكي محيط كار عوامل بيولوژيكي محيط كار عوامل مكانيكي محيط كار عوامل ارگونوميكي محيط كار عوامل روحي ، رواني واجتماعي محيط كار عوامل شيميايي محيط كار

طبق بند بر اساس خصوصيات فيزيكي مواد Physical State Gases/Vapors Liquids mists, fog, aerosols Solids dusts, fumes, smoke

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آلاینده توزیع اندازه ذرات Size Distribution of Dust in Air Size of dust particles in micron

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آلاینده Location Largest Particle Size µm Average Particle Size µm Medium Concentration mg/m3 Location - Rural Area 4 0,8 0,05 During Rain 25 2 0,15 Dry Weather Large City Area 60 7 0,40 Residential   0,75 Industrial 1000 3 Industrial Area 1 - 10 Workshops 50 - 100 Fettling Shop, Foundry 100 - 200 Cement Factory 1000 - 1500 Combustion Flue Gases

Percentage weight/ volume خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آلاینده Grain Sizes of Dust in an Industrial Area Percentage weight/ volume % Number per m3 in 1000 Medium Size µm Size Range 28 50 20 10 - 30 52 1750 7,5 5 - 10 11 2500 4 3 - 5 6 10700 2 1 - 3 67000 0,75 0,5 - 1 1 910000 0,25 0 - 0,5

طبقه بندي عوامل شيميايي زيان آور محيط كار طبقه براساس خطرات عوامل شيميايي خطرات بهداشتي Health Hazards خطرات فيزيكي Physcal Hazards

خطرات فيزيكي Physcal Hazards آتش سوزي Fir انفجار Explostion واكنش‌هاي شيمياي Chmicai Reactivity موادي كه با آب واكنش خيلي شديد مي‌دهند Water Reactives مواد نا پايدار Unstable Reactives

قابل اشتعال Flimanle (FP < 100 °F) خطر آتش سوزي قابل اشتعال Flimanle (FP < 100 °F) Class I A : FP < 73°F & BP < 100°F Class I B : FP < 73°F & BP > 100°F Class I C : FP > 73°F قابل احتراق Combostible (FP > 100 °F) Class II : 100°F < FP <140 °F Class III A : 140 °F < FP < 200 °F Class IIIB : 200 °F < FP مواد خود آتش گير Pyrophoric Agent

UEL LEL خطر انفجار حد انفجار بالا براي گاز Uper Explosive Limit حد انفجار پايين براي گازها Lower Explosive Limit

خطر واكنش پذيري مواد اكسايندها Oxidizers كاهنده ها Reducers اسيدهاي غيظ Concentrated Acids بازهاي غليظ Concentrated Bases پراكسيدها Peroxdes ............

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر تحريك زا Irritants حساسيت زا Sensitizers سموم سيستميك Systemic Toxins سموم عصبي Neurotoxins سموم توليد مثلي Reproductive Toxins سرطانزا ها Carcinogens خفه كنندها Anoxiants بي هوش كننده Anaesthtics

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses مواد تحريك زا Irritants اثرا موضعي فيزيكي Localized, some physical damage اثرات آني دارند Immediately effect يا تحريك زاي مرزي Marginal Irritant يا خورنده Corrosive به عنوان مثال : سوختگيهاي ناشي از اسيد و باز

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses حساسيت زا Sensitizers اينگونه مواد سيستم ايمني مواد را تحريك مي كند درتماس دوم و دوم به به بعد پاسخ به ماده بوجود مي آيد حتي دوزهاي خيلي پايين نيز مي تواند پاسخ شديد بوجود اورد سيتم ايمني عامل خارجي مانند عامل عفوني يا شيميايي را تشخيص داد واكنش آلرژيك موجب رها شدن آنتي بادي مورد نياز جهت حمله مي شود پاسخي لازم (از قرمز شدن پوست تا حد آنافيلاكتين ) در يدن بوجود مي آيد

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses سموم سيستميك : Systemic Toxins Toxins that affect target organs Vinyl chloride – liver (cancer) Cadmium – kidney Benzene – blood marrow (leukemia) Toxicity mechanism is often related to the normal function the target organ

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses سموم عصبي : ‌‌‌‌‌‌‌Neuro Toxin قفل كننده : از انتقال پالسهاي عصبي جلوگيري ميكند پلاريزه كننده : غلظتهاي الكترو شيميايي موجود در سلولها را كاهش مي دهد موجب افزايش فعاليت سيستم عصبي مي شوند Stimulants موجب كاهش فعاليت سيستم عصبي مي شود Depressants موجب مرگ واز بين رفتن بافت هاي عصبي مي شود Neuro Pathy بافت نرم وغلاف آكسونها را از بين مي برند Demyelinators موجب محار آنزيم آنتي كولين استراز مي شوند Anty Colin Straze

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses مثالهاي از سموم عصبي عصبي مركزي : موجب اختلال در حركت بدن ، حافظه ، هيجان و حشره كشها حلالهاي آلي CO Pb Hg عصبي غير ارادي :اختلال در ضربان قلب ، تنفس و پاسخ به محرك ارگانو فسفره ها Pb Hg As عصبي محيطي : سيستم حسي وحركتي را مختل مي كند تركيبات آلي كلر دار هگزان نرمال كارباماتها اتيل گليكول ارگانو فسفره ها متانول Pb As

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses سموم توليد مثلي Reproductive Toxins موادي كه فرايند توليد مسلي تاثير منفي مي گذارد هم بر روي جنس مذكر وهم بر روي جنس مونث يا هر دو تاثير مي گذارد Lead : موجب كاهش تعداد يا معيوب شدن اسپرم مي شود در زنان باردار موجب تغير شكل جنين و آسيب آن مي شود موجب تولد ناقص الخلقه جنين مي شود

طبقه بندي عوامل شيميايي براساس نوع اثر Classes of Toxins and Toxic Responses سموم سرطانزا : Carcinogen Toxins موادي كه موجب سرطان مي شود سرطان زاهاي شغلي بسيار متنوع هستند organic and inorganic solvents heavy metals solid materials (asbestos fibers) “natural” substances – hormones, nitrosamine Materials that suppress the immune system مواد سرطان زا به 4 گروه تقسيم مي شود IARC NTP OSHA ACGIH

طبقه بندي عوامل شيميايي محيط كار بر اساس اثرات كلينيكي آنها در خيلي از محيطهاي كاري : كارگران با موادي سرو كار دارند كه آن مواد آثرات باليني دارد كه بايد از طرف مسئولين بهداشت حرفه اي شناخته شوند و نوع اثرات آنها به پرسنل در معرض آطلاع داده شود كه متاسفانه در خيلي از موارد اثرات اينگونه ناشناخته مي مي ماند و پيوسته كارگر در معرض مخاطرات شديد قرار دارد در بعضي از محيطهاي كاري مانند كارخانه هاي دارو سازي مواد اوليه يا محصولات در دزهاي خيلي پايين اثرات باليني فوقالعاده شديدي دارد مانند: كنترل كننده ضربان قلب كنترل كننده فشار خون بنابراين بايد اينوگه مواد را شناخت و و بر اساس نو اثرات كلينيكي كه دارند طبق بندي كرد

CLINICAL TOXINS TEMPERATUR INCREASED DECREASED كاهنده ها افزاينده ها AMPHETAMINES ALCOHOLS COCAINE BARBITURATES BELLADONNA ALKALOIDS CLONIDINE FLUOROACETATE GLUTETHIMIDE HEXACHLOROBENZENE HALOPERIDOL SALICYLATES PHENOTHIAZINES TRICYCLIC ANTIDEPRESSANTS

PULSE CLINICAL TOXINS BRADYCARDIA ARRHYTHMIAS كاهندها بي نظم كنندها كاهندها بي نظم كنندها ARSENIC ALCOHOLS CAFFEINE CARBAMATES SOLVENTS ORGANOPHOSPHATES

CLINICAL TOXINS RESPIRATORY RATE INCREASED DECREASED CARBON MONOXIDE ALCOHOLS CYANIDE CO FLUOROACETATE CYANIDE HEXACHLOROBENZENE PHENOTHIAZINES METHANOL NITRITES

CLINICAL TOXINS BLOOD PRESSURE INCREASED DECREASED AMPHETAMINES BARBITURATES BELLADONNA ALKALOIDS CYANIDE COCAINE IRON PHENCYCLIDINE NITRITES

CLINICAL TOXINS SKIN DRY MOIST ANTIHISTAMINES ALCOHOLS BELLADONNA ALKALOIDS ARSENIC GLUTETHIMIDE CARBAMATES MERCURY ORGANOPHOSPHATES THALLIUM

CLINICAL TOXINS SKIN COLOR FLUSHED CYANOTIC ALCOHOLS ANILINE DYES BORIC ACID CO CARBON MONOXIDE CYANIDE MSG NITRITES NITRITES

CLINICAL TOXINS SKIN COLOR JAUNDICED ANILINE DYES ARSENIC ARSINE GAS CARBON TETRACHLORIDE IRON PHOSPHORUS

GASTROINTESTINAL TRACT CLINICAL TOXINS GASTROINTESTINAL TRACT VOMITING PAIN ACIDS ARSENIC ALKALI IRON ARSENIC CAMPHOR FLUORIDE IRON

CENTRAL NERVOUS SYSTEM CLINICAL TOXINS CENTRAL NERVOUS SYSTEM CONVULSIONS COMA بيهوشي تشنج CAMPHOR ALCOHOL CHLORINATED HYDROCARBONS CARBAMATES LEAD CO NICOTINE CYANIDE ORGANOPHOSPHATES HYDROCARBONS PHENOTHIAZINES H2S LEAD ORGANOPHOSPHATES

CENTRAL NERVOUS SYSTEM CLINICAL TOXINS CENTRAL NERVOUS SYSTEM ATAXIA PARALYSIS فلج بي تعادلي ALCOHOLS CARBAMATES HYDROCARBONS THALLIUM PHENYTOIN ORGANOPHOSPHATES

پاد زهرها ANTIDOTES رقابت متضاد COMPETITIVE ANTAGONIST رقابت غير متضاد OXYGEN FOR CARBON MONOXIDE POISONING رقابت غير متضاد NONCOMPETITIVE ANTAGONIST ATROPINE FOR ORGANOPHOSPHATE POISONING

پاد زهرها ANTIDOTES مواد شيميايي خنثي ساز CHEMICAL NEUTRALIZATION SODIUM THIOSULFATE FOR CYANIDE POISONING باز دارند متابوليك METABOLIC INHIBITION ETHANOL FOR METHANOL POISONING

پاد زهرها ANTIDOTES واكنش اكسايش - كاهش OXIDATION-REDUCTION REACTIONS METHYLENE BLUE FOR METHEMOHEMOGLOBINEMIA (CYANIDE) مواد كمپلكس كننده CHELATING AGENTS CALCIUM EDTA FOR LEAD OR ZINC POISONING DIMERCAPROL (BAL) FOR ARSENIC POISONING

خطرات بهداشتي مواد شيميايي در محيطهاي كاري طبقه بندي بر اساس راه اتماس خطرات بهداشتي مواد شيميايي در محيطهاي كاري طبقه بندي بر اساس راه اتماس Routes of Exposure Inhalation Ingestion Absorption through the skin Less common Injection Absorption through eyes and ear canals

اهميت كادام راه تماس در محيطهاي كاري بيشتر است ft2 1000مساحت ريه درمقابل ft2 20 مساحت پوست ساختمان ريه براي تبادل گاز طراحي شده است روزانه m3 1010وا در ريه ديواره ريه تبادل مي شود وجود لايه محافظ Lipid در مقابل حلالها در پوست حلاالهاي آلي براحتي از طريق چرب پوست عبور مي نمايند مساحت زياد ، تر بودن ، برخوردار بودن از عروق خوني زيا در دستگاه گوارشي بهترين طراحي را براي جذب دارد احتمال وارد شدن مواد سمي به سيستم گوارشي كمتراست ولي با اين وجود احتمال دارد

طبقه بندي عوامل شيميايي محيط كار براساس ميزان سميت

شاخصهاي ميزان سميت Toxicity توانايي يك ماده در ايجاد يك آسيب و اثر نامطلوب بهداشتي چه مقدار مقدار آسيب؟ How much harm? جنبه هاي آسيب در ميان جمعيت چه باشد What aspect of the population? Notation: شاخصها : LD, lethal dose LC, lethal concentration ED, effective dose EC, effective concentration

شاخص و معيار سميت LD50– a measure of relative toxicity از طريق آزمايش و مطاله بر روي حيوانات آزمايشگاهي بالغ و بر اساس تماس حاد تععين مي شود Lethal Dose مقدار دوزي كه بتواند 50% درصد از جمعيت مورد مطاله و در معرض تماس را بكشد(جمعيت مورد مطالعه از يك گونه خواص) واحد LD50 ميلي گرم ماده سمي بازاي كيلو گرم وزن حيوان است LD50, 35 mg/kg, oral, rat مثال : 35 mg of dose per kg of rat’s body weight, when administered orally, produces death in 50% of exposed population

LD50 (mg/kg) ماده شيميايي 10,000 Ethyl Alcohol 4,000 Sodium chloride 900 Morphine sulfate 2 Strychnine sulfate 1 Nicotine 0.2 Hemicholinium-3 0.001 Dioxin (TCDD) 0.00001 Botulinum toxin

مثال از طبقه بندي براساس سميت

ارتباط سميت با راه وارد شدن و نوع سم ارتباط سميت با راه وارد شدن و نوع سم

سميت ، نوع حيوان و راه ورو سم

Toxicity Hazard + Toxicity Dose = Hazard Potential Toxicity Dose تاثير دز تماس در ميزان مسموميت پتانسيل خطر آفريني Toxicity Hazard + Toxicity Dose = Hazard Potential Toxicity Dose

خطرات بهداشتي مواد شيميايي محيط كار پتانسيل خطر آفريني

پتانسيل خطر Hazard Potential فكتورهاي تاثير گذار در پتانسيل خطر مواد در محيطهاي كاري : سميت ماده ويژيگيهاي فيزيك ماده راهي كه ماده ميتواند وارد بدن شود اعمال فيزيكي و مكانيكي وشيميايي كه روي ماده صورت مي گيرد ميزان تماس كارگران (غلظت ماده در هوا ) شرايط فيزيكي و جوي محيط كار محيط ميزان آگاهي و اموزش كارگران دز تماس

Types of Exposure Acute Chronic Short term period between exposure and onset of symptoms Chronic Long time period between exposure to an agent and the onset of symptoms

طبقه بندي آلايندهاي محيط كاربر اساس خصوصبيات فيزيكي آنها Particulates dusts, fumes, mists, and fibers non respirable particles > 10 m in diameter respirable particles < 10 m in diameter

طبقه بندي آلايندهاي محيط كاربر اساس خصوصبيات فيزيكي آنها Fumes volatilized solids condenses in cool air < 1.0 m in diameter hot vapor + air (reaction with) = oxide Mists suspended solid droplets generated by a condensation of liquids from a vapors to a liquid state

طبقه بندي آلايندهاي محيط كاربر اساس خصوصبيات فيزيكي آنها Fibers solid, slender, elongated structures length several times the diameter Gases formless fluids that expand to occupy a space arc-welding, internal combustion engine exhaust air Vapors liquid changed to vapor organic solvents

واحد اندازه گيري غلظت آلاينده در هواي محيط كار ppm parts per million mg/m3 milligrams per cubic meter mppcf يا ppcf millions or a particle per cubic foot f/cc fibers per cubic centimeter

به نام خدا ؟ حد تماس شغلی

اندازه گير Measurement بهداشت حرفه ای پيش بيني Anticipation شناسايي Recognition اندازه گير Measurement بهداشت حرفه ای ارزشيابي Evaluation Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects كنترل Control

حد تماس شغلی مقدار غلظتی از آلاینده های هوا ی محیط کار است که چنانچه کارگران برای سالیان درازی درمعرض آن قرار گیرند دچار مشکل نمی شوند برای تماس 8 ساعت کار روزانه ارائه شده است از مطاله بروی حیوان ، انسان ، محیط های صنعتی بدست می آید مقدار آن پیوسته مورد تجدید نظر قرار می گیرد

حد تماس شغلی برای محافظت اکثر کارگران ارائه شده است برای افراد حساس کاربرد ندارد برای کارگران سالم ارائه شده است مرز بین شرایط امن و نا امن نیست صرفا برای محیط های کارقابل استفاده است شاخص سمیت نیست

سازمانهاي ارائه دهنده حدتماس شغلی سازماهاي بين المللي سازماهاي ملي كشورها ISO ILO IARC OSHA NIOSH ACGIH AIHA MAC OEL

سازمانهاي ارائه دهنده حدتماس ISO ILO IARC سازماهاي بين المللي OSHA NIOSH ACGIH AIHA MAC OEL سازماهاي ملي كشورها

سازمانهاي ارائه دهنده حدتماس سازماهاي بين المللي ISO : International Standard Organization ILO International Labour Organization IARC International Agency Reaserch on Cancer

سازمانهاي ارائه دهنده حدتماس OSHA : Occupational Safety and Health Administration NIOSH : National Institute of Occupational Safety and Health ACGIH : American Conference of Governmental Industrial Hygienists AIHA : American Industrial Hygiene Asociation

نام استانداردها در هريك از سازمانها OSHA PEL : Permissible Exposure Limit NIOSH REL : Recommended Exposure Level ACGIH TLV : Threshold Limit Value AIHA WEEL: Work Environment Exposure Limit IRAN OEL : Occupational Exposure Limit RUSSIA MAC : Maximum Alaweable Exposure Limit

سه نوع حد تماس OSHA NIOSH ACGIH IRAN TWA , STEL, Ceiling

مفهوم هريك از سه نوع حد تماس TWA Time Weight Awerage ميانگن زمان وزني STEL Short Term Exposure Limit تماس كوتا مدت (15 دقيقه) Ceiling سقف حتي براي مدت زمان كوتاه نيز نبايد تماس تا اين حد برسد

TLV(mg/m3 )= (TLVppm)(MW)/24.45 واحد حدود تماس حدود تمس براي گازها و بخارات بر حسب ppm وبراي ذرات برحسب mg/m3 است مي توان واحدها را به هم ديگر تبديل كرد مثال : TLV(mg/m3 )= (TLVppm)(MW)/24.45 There is a relation between the concentration expressed in ppm and mg/m3. Give examples

TIME WEIGHTED AVERAGE-TLV Time weighted average TLV is the limit concentration for a normal 8-hour workday in a 40-hour workweek TWA Concentration TLV-TWA TLV- TWA is the limit established for 8 hours (red line). In theory, the actual concentration TWA (yellow line) can exceed the TLV-TWA as long the 8 hour-average is below the red line. Time

TWA محاسبه TWA can be calculated by using the following expression where Ci is concentration at time Ti The TWA concentration is calculated by the equation presented in this slide Give examples

DECISION TWA is compared with the published TLV-TWA If the TWA < TLV-TWA under exposure (accept) If the TWA  TLV-TWA over exposure (reject)

SHORT TERM EXPOSURE LIMIT (STEL) Average concentration (TWA) to which workers can be exposed for up to 15 minutes without suffering: irritation chronic or irreversible tissue damage narcosis of sufficient degree to create unsafe conditions STEL is not a separate independent limit, it supplements the TWA In cases of tasks that require limited time of exposure, the air concentration may be increased under the assumption that the time of exposure is reduced. Time frame is regularly 15 minutes Limits are designed to prevent the effects shown here This is not a separate, independent limit

STEL (continuation) 15 minute TWA STEL Concentration Time 15 min Note: No more than 4 exposures per day No more than 15 minutes per exposure At least 60 minutes of “no-exposure” between exposures The TWA is calculated in 15 minutes STEL is given for a limited number of chemicals Time 15 min 60 min

DECISION Each (up to 4) of the 15-minute TWA (TWA15i) is compared with the STEL-TWA value If any of the TWA15i > STEL-TWA Non-compliance with STEL If all of the TWA15i < STEL-TWA Compliance with STEL

CEILING (TLV-C) This is the concentration that should not be exceeded during any part of the working exposure Ceiling value puts a cap for the exposure If the concentration is exceeded the exposed worker must be protected Monitoring must be carried out with real time monitoring

CEILING (continuation) Ceiling Value (TLV-C) Compliance TWA Concentration Non-compliance TWA Time

تماس با مخلوطي از چند ماده الف - كارگران در معرض موادي هستند كه اثرات فيزيولوژيكي شبه به هم با اثرات تجمعي يا اثرات ناشناخته دارند : Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects

تماس با مخلوطي از چند ماده الف - كارگران در معرض موادي هستند كه اثرات فيزيولوژيكي شبه به هم با اثرات تجمعي يا اثرات ناشناخته دارند : Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects

تماس با مخلوطي از چند ماده الف - كارگران در معرض موادي هستند كه اثرات فيزيولوژيكي مستقل از هم دارند در اينصورت اگر: Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects بزرگتر از يك باشد تماس در حد غير مجاز است

تماس با مخلوطي از چند ماده سه ماده با غظت هاي كه در جدول زير نشان داده شده اند , بگوييد آيا تماس در حد مجاز است يا خير؟ غلظت در هوا (ppm) TLV-TWA نام ماده 0.2 o.5 بنزن Benzene 40 50 تولوئن Toluene 1.3 2 متا توليدين m-Toluidine Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects

تماس با مخلوطي از چند ماده اگر اثرات اين مواد مستقل از هم ديگرمي شد ، در آن صورت كارگري كه در آن محيط كار مي كند در حد مجاز در معرض تماس قرار مي داشت اما اين سه دسته از مواد اثرات فيزيولژيك مشابهي دارند بنابراين طبق رابطه زي بايد ديد كه آيا تماس در حد مجاز است يا خير يعني : Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects پس تماس بيش از حد است

حد تماس شغلي براي ماده در حالت مخلوطي حد تماس شغلي براي ماده در حالت مخلوطي اهميت موضوع : براي موادي كه اثرات تجمعي دارندaddetive Effect Agent حد مجاز جديد ازنظر مقداري كمتر خواهدبود مقدار حد مجاز جديد بستگي به مقدار درصد ماده و ديگر مواد موجود در مخلوط و همچنين به حد مجاز اساندارد تركيبات خواهد داشت براي مخلوطي از مايعات (حلالها ) و جامدات كاربرد دارد با فرض بر اينكه تركيب درصد مواد در هوا باتركيب در صد مواد در مخلوط مايع و جامد يكسان باشد از تركيب درصدهاي مخلوط مايع و جامد در محاسبه حد تماس جديد استفاده Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects

محاسبه حد تماس شغلي براي مخلوطي از چند ماده محاسبه حد تماس شغلي براي مخلوطي از چند ماده اگر چنانچه تركب درصد مواد در مخلوط مشخص باشد و تركيب درصد مواد در حالت پودري شكل ( براي مواد جامد ) و يا در حالت گاز يا بخار(براي مواد مايع) در هواي محيط كار نيز مانند تركيب درصد مواد در مخلوط باشد . درآن صورت براي بدست آوردن TLVmix از فرمول زير استفاده مي شود Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects a ، b و n درصد مواد در مخلوط يا در هواي محيط كاراست TLVa ، TLVb و .... TLVn حد مجاز تماس مواد a ،bوn است

محاسبه حد تماس شغلي براي مخلوطي هز چند ماده محاسبه حد تماس شغلي براي مخلوطي هز چند ماده مثال : مخلوطي شامل 20% NaOH, (TLV=1mg/m3) و 80% KOH (TLV=2mg/m3 )است مطلوب است حد مجاز مخلوط اين آلاينده در هواي محيط كار Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects بنابراين غلظت مجموع دو ماده در هواي محيط كار بايد از مقدار mg/m3 83/0 كمتر باشد

حد تماس شغلي NaOH وKOH با توجه به مخلوط بودن آنها حد تماس جديد NaOH و KOK: TLVNaOH = 0.2 × 0.83 = 0.166 mg/m3 TLVKOH = 0.8 × 0.83 = 0.664 mg/m3 Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects

حد مجاز تماس و زمان كار TWA > TLW-TWA  زمان كار بايد كاهش يابد Deyly Aditive Effect : حد مجاز تماس= TWA-TWA(8/t) Weekly Aditiv Effect حد مجاز تماس= TWA-TWA(40/t) Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects افزايش زمان كار  كاهش غلظت مجاز تماس كاهش زمان كار  افزايش غلظت مجاز تماس

زمان تماس مجاز اگرغلظت آلودگي محيط كاربيش ازحد مجازباشد يعني اگر : اگرغلظت آلودگي محيط كاربيش ازحد مجازباشد يعني اگر : TWA >TLV-TWA در آن صورت بايد زمان كار كاهش يابد كه در آن صورت زمان مجاز كار در آن محيط از رابطه زير بدست مي ايد Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects توجه : اگر غلظت آلودگي در محيط كار كم شد نمي توان زمان مجاز كار كردن را در آن محيط افزايش داد

اندازه گير Measurement بهداشت حرفه اي پيش بيني Anticipation شناسايي Recognition تماس شغلي با آلاينده ها اندازه گير Measurement بهداشت حرفه اي ارزشيابي Evaluation Simple additive effects must be calculated by using the model shown here. Note that the majority of the exposures involve multiple chemicals. Give examples for simple additive and independent effects كنترل Control

پيش بيني Anticipation اطلاع از نوع پروسه توليد اطلاع از نوع مواد اوليه ، بينابيني و محصولات اطلاع از خصوصييات فيزيك مواد برخوردار بودن از دانش شيمي و شيمي فيزيك برخوردار بودن از دانش سم شناسي

پيش بيني Anticipation موادي با نقطه جوش كمتر در مقابل موادي با نقطه جوش بيشتر فرايندهاي باز در مقابل فرايندهاي بسته فرايندهاي دستي نسبت به اتوماتيك فرايندهاي داغ نسبت به سرد سيستمهاي تحت فشار نسبت به كم فشار گازها در مقابل مايعات مايعات در مقابل مواد جامد مواد با فشار بخار پايين در مقابل موادي با فشار بخار بالا

پيش بيني Anticipation

پيش بيني Anticipation

نيازمنديهاي شناخت خطرات مواد شيميايي شناسايي Recognition or Identification نيازمنديهاي شناخت خطرات مواد شيميايي شناخت نوع پروسه شناخت ازنوع عمليات و فعااليتها نوع مواد شيميايي كه استفاد ميشود نوع محصولات بينا بيني ونهائي شناخت نوع محصولات جانبي چگونگي حمل ونقل مواد

نيازمنديهاي شناخت خطرات مواد شيميايي شناسايي Recognition or Identification نيازمنديهاي شناخت خطرات مواد شيميايي چگونگي ذخيره مواد نحوه اطلاع رساني خطرات شناخت نحوه استفاده و بكار گيري مواد شناخت راهاي ممكني كه مواد وارد بدن مي شوند زمان و طول مدت تماس با مواد شيميايي شناخت روشهاي كنترلي بكار گرفته شده

شناسايي Recognition or Identification مثال

شناسايي Recognition or Identification

راه هاي شناخت خطرات مواد شيميايي شناسايي Recognition or Identification راه هاي شناخت خطرات مواد شيميايي مشاهده (استفاده از حس بينايي( حس بويايي مصاحبه و گفتگو توجه به شكايات پروندهاي پزشكي تجزيه تحليل خطر نمونه برداري و تجزيه كيفي

نمونه برداري بهترين روش براي تعيين ميزان تماس اندازه گير Measurement نمونه برداري بهترين روش براي تعيين ميزان تماس تعريف نمونه : نمونه برداري از هوا Sampling Air نمونه برداري سطحي Weap Sampling نمونه برداري بيولوژيكي Biological Sampling

نمونه برداري از هوا تعريف نمونه هوا اهداف نمونه برداري از هوا : تخيس شرايط نا مطلوب و غير ايمن تهيه اطلاعاتي در زمينه توزيع مكاني تراكم آلاينده در هنگام فرايندهي صنعتي خاص بر رسي ارتباط بين بيماريهاي حرفه اي و آلينده ها تعيين نوع آزمايشات كلينيكي و پراكلينيكي مورد نياز تعيين ميزان تاثير لوازم حفاظت فردي در جذب آلودگيها

نمونه برداري از هوا اهداف نمونه برداري از هوا: تيعيين ميزان آلودگي هواي محيط كار به گازاه و بخرات اشتعال پذير تعيين ميزان تماس كارگران تعيين محل نشر آلودگيها تشخيص كارايي روشهاي كنترلي براي كشف حقايق ، اقدامات قانوني و ...........

نمونه برداري از هوا مكان ومحل نمونه گيري؟ هواي عمومي محيط كار هواي منطقه تفسي كار گران در پيرامون فرايندهاي خاص منبع اي

نمونه برداري از محيط كار يا منطقه تنفسي كدام گارگران ؟ نمونه برداري از هوا نمونه برداري از محيط كار يا منطقه تنفسي كدام گارگران ؟ در اثر فعاليت خود مستقيما در معرض آلودگي ها هستند غير مستقيم در معرض آلودگي ها هستند دور از منطقه تماس هستند ولي شكايت دارند نسبت به وجود آلودگي در محل كار آنها شك وترديد است

نمونه برداري از هوا تعيين منطقه تماس؟ تشابه كاري تشابه نوع خطر تشابه محيط

تعيين مدت نمونه برداري ؟ نمونه برداري از هوا تعيين مدت نمونه برداري ؟ حد اقل زمان نمونه برداري (M.R.T) 10  S M.R.T = TLV  F

تعيين حجم نمونه برداري ؟ نمونه برداري از هوا تعيين حجم نمونه برداري ؟ حد اقل حجم نمونه برداري (M.R.V) S  22400 M.RV = M TLV

نمونه برداري از هوا چند نمونه لازم است ؟ نمونه برداري در چه مرحله از فعاليتهاي شغلي انجام مي شود؟

روشهاي مختلف نمونه گيري باتوجه به فاكتورهاي مختلف روش هاي نمونه گيري را به دستجات مختلف تقسيم مي نماين 1- جمع آوري : الف – Integrated sampling ب – Real time Sampling Qualitative Quantitative

روشهاي مختلف نمونه گيري 2- نيازمند بودن به محرك هوا : الف – Passive: احتاج به محرك هوا ندارند ب – Active : احتياج به محرك هوا دارند (پمپ) روشهاي اكتيو دقيق هستند روشهاي پسيو سبك ، سريع و راحت هستند روشهاي پسيو با روشهاي اكتيو كاليبره مي شوند

روشهاي مختلف نمونه گيري 3- هدف نمونه گيري : الف – Area Sampling: نمونه برداري محيطي ب – Personal sampling :نمونه برداري فردي - Static Personal Sampling - Dynamic Personal Sampling ج - Source Sampling : نمونه برداري منبع اي

روشهاي مختلف نمونه گيري 4- پوشش شيفت كاري : الف – Full Period Sampling: - يك نمونه اي - چند نمونه اي - پريودهاي يكسان - در پريودهاي متفاوت ب – Partial Full Period Sampling مزايايي روشهاي تمام وقت مزايايي روشهاي تمام وقت چند نمونه اي

روشهاي مختلف نمونه گيري 5- مدت نمونه برداري : الف –: Instantaneous Sampling - نمونه گيري كوتاه مدت - در مدت كمتر از5%شيفت كاري(كتاب پتي) - حجم نمونه كمتر است - در آناليز آنها احتياج به دستگاه با حساسيت بالا - بيشت. در روشهاي قرائت مستقيم ب – Coninuous Sampling

روشهاي مختلف نمونه گيري نام هاي ديگر روش Instantaneous Sampling - Shotrt Term sampling - Spot Samoling - Peak Sampling - Grab SAmpling

وسايل و تجهيزات نمونه برداري در رو شهاي اكتيو

بخشهاي سيستم نمونه بردار اكتيو قرائت كننده حجم يا دبي يا سرعت پمپ نمونه بردار جمع آوري كننده نمونه

پمپ نمونه برداريSapling poump انواع پمپ : جنس پمپ ثابت يا منقطع بودن جريان ظرفيت يا ميران جريان ميزان فشار مكشي فابل حمل بودن مكانيسم عمل

انواع پمپ باتوجه به مكانيسم عمل آنها انواع پمپ باتوجه به مكانيسم عمل آنها پمپ هاي پيستوني Piston Pump آكاردئوني Acardeonic Pump پره اي Vane Pump گريز از مركز sentrifugal Pump ديافراگمي Diaphragm Pump

انواع پمپ باتوجه به مكانيسم عمل آنها انواع پمپ باتوجه به مكانيسم عمل آنها پمپ هاي پيستوني Piston Pump در اثر حركت رفت و برگشت پيستون در داخل سيلندر جريان هوا بوجود مي آيد هم بدون نيروي محركه(دستي) وهم داراي نيروي محركه كاربرد آن در نمونه برداري گازها وبخارات است يطور عمده در روشهاي قرائت مستقبم كاربرد دارد جريان غير پيوسته يا منقطع بوجود مي آورد

پمپ هاي پيستوني Piston Pump در بهداشت حرفه اي نوع دستي آن رايج است در هر ضربه 100 cm3 هوا جابجا مي كند فقط از جريان مكشي آن استفاده مي شود

پمپ آكاردئوني Acardeonic Pump مصرف آنها همانند مصرف پمپهاي پيستوني است در هر ضربه 100 cm3 هوا جابجا مي كند فقط از جريان مكشي آن استفاده مي شود هم بدون نيروي محركه(دستي) وهم داراي نيروي محركه كاربرد آن در نمونه برداري گازها وبخارات است يطور عمده در روشهاي قرائت مستقبم كاربرد دارد جريان غير پيوسته يا منقطع بوجود مي آورد

پمپ آكاردئوني Acardeonic Pump فقط از جريان مكشي آن استفاده ميشود قبل از استفاده بايد از كاليبره بودن آن مطمئن بود در سنجش گاز و بخارات با دتكتور تيوبها استفاده مي شود

در نمونه برداريهاي با دبي بالا كاربرد دارد پمپ پره اي Vane Pump در نمونه برداريهاي با دبي بالا كاربرد دارد ظرفيت گونه پمپ ها تاحد چند فوت مكعب در دقيقه است فشار مكشي نسبتا كمتري دارند در نمنه برداريهاي محيطي بكار ميرود

گريز از مركز sentrifugal Pump با ايجاد نيروي گريز از مركز موجب جابجايي هوا مي شود ظرفيت جابجايي هواي آن زياد است در نمونه برداريهاي محيطي كاربرد بيشتري دارد      

ديافراگمي Diaphragm Pump از حركت رفت و برگشت يك ديافراگم جريان هوا بوجود ... بحترين نوع پمپ پر كاربرد ترين پمپ فشار مكشي خوب در مدلهاي با ظرفيت بالا ، متوسط و پايين در نمونه برداريهاي محيطي فردي و منبع اي كاربرد دارد هم جريان مكشي و هم جريان دمشي آنها قابل استفاده      

ديافراگمي Diphragm Pump در نمونه برداريهاي فردي پركاربردترين پمپ هستند با سري كردن ديافراگم ها جريان پيوسته توليد مي كنند      

ديافراگمي Diphragm Pump Meets requirements for STEL, Ceiling, and TWA sampling Ten hours of continuous sampling on a single battery charge Maintains constant sampling rate EXhaust port for bag sampling Adjustable rate control Tamper-resistant control cover

ديافراگمي Diphragm Pump

ديافراگمي Diphragm Pump      

Three types of calibrators for air sampling Airflow Calibration    Three types of calibrators for air sampling حجم سنج Integrated Volume meters فلو سنج Flow rate meters سرعت سنج Velocity meters

Integrated volume meter وسايلي كه حجم هواي عبوري را اندازه گيري مي كنند Integrated volume meter   بطري ماريوتي Mariotti Bottle اسپيرومتر Spirometer پيستون بدون اصطكاك Frictionless Piston گازمتر تر Wet Test Meter گازمتر خشك Dry Test Meter

فلو يا دبي سنج Flow rate meters       A . Variable-head meters - Orifice اَريفيس - Vintury وينتوري B . Variable area meters ( - Rotameter روتامتر

سرعت سنج Velocity meters Mass flow meters Pitot tubes, Thermo-Anemometers Vane - Anemometers      

- مستقيما حجم را اندازه گيري مي كند تقسيم بندي از نظر دقت A - استاندارد اوليه(1%) Primary standards - مستقيما حجم را اندازه گيري مي كند - به كمك ابعاد داخلي B - استاندارد ميانه(2%) Intermediate standards - ابعاد داخلي آنها به راحتي قابل اندازه گيري نيست. -با استانداردهاي اوليه كاليبره مي شوند. C - استاندارد ثانويه(5%) Secondary standards - با استاندارد اوليه يا ميانه كاليبره مي شون.

بطري ماريوتي Mariotti Bottle     استاندارد اوليه است به اندازه حجم آبي كه آز آن تخليه شود به همان مقدار هوا جايگزين آن مي شود . مي توان با آن اسپيرومتر،گازمتر تر وگازمتر خشك ، را كاليبره كرد . به عنوان پمپ در نمونه برداري قابل استفاده است .

اسپيرومتر Spirometer استاندارد اوليه است . به نسبت حجم هوايي كه وارد يا خارج شود استوانه بالا يا پايين مي رود . مي توان با آن گاز متر تر و خشك ، پمپ آكاردئوني و پيستوني را كاليبره كرد . به عنوان پمپ هوا در آزمايشگاه قابل استفاده است    

گازمتر خشك و تر Dry & Wet Test Meter استاندارد ميانه هستند حجم هواي جابجا شده را اندازه گيري مي كند. دقت گاز متر تربسشتر ازگازمتر خشك است . استانداردهاي ثانويه را با اين دستگاه كاليبره مي كنند

پيستون بدون اصطكاك Frictionless Piston اساس اندازه گيري: - اندازگيري حجم : - اندازه گيري دبي : پركاربردترين نوع كاليبراتور ارزانترين نوع كاليبراتور ساده ترين نوع كاليبراتور

پيستون بدون اصطكاك Frictionless Piston مثال : دراندازه گيري و تنظيم حجم پمپ هاي پيستوني و آكاردئوني در اندازه گيري دبي پمپ هاي ديافراگمي مكشي در حال كار در اندازه گيري دبي پمپ هاي ديافراگمي دمشي در حال كار تنظيم دبي پمپ هاي ديافراگمي مكشي و دمشي در يك دبي معين در كاليبره نمودن روتامتر

Rotameter روتامتر روتامتر يك وسيله دبي سنج است از دسته استانداردهاي ثانويه است با استانداردهاي اوليه و ميانه كاليبره مي شود در نمونه برداري ها بيشترين كاربرد را دارد بيشتر پمپ هاي نمونه بردار فردي مجهز به روتامترند در ظرفيتهاي ml/m ، L/m تا M3/mوجود دارد دبي جريانهاي مكشي وهم دمشي را اندازه گيري ميكند شناور داخل آن در شكلهاي مختلف است

Variable-head meters) Orifice & Vinturi) اوريفيس بحراني وينچوري دبي بحراني فشار بحراني

Variable-head meters) Orifice & Vinturi)

سرعت و دبي سنجي با Pitot tubes

سرعت و دبي سنجي با Pitot tubes كاربرد لوله پيتوت در انداز گيري سرعت و دبي جريان هوا

كاليبره نمودن اسپيرومتر با بطري ماريوتي منظور ، هدف و روش كار : مداري مانند روبرو بر قرار كنيد استوانه داخل اسپيرمتر را در بالا ترين حد ممكن قرار دهيد حجم هاي دقبقا معيني آب از اسپيرومتر خاالي كنيد براي هر حجم آبي كه از اسپيرومتر خالي مي شود مقدار را حجم مربوطه را روي خط كش اسپيرو متر تعيين نماييد    

كاليبره نمودن گازمتر تر يا خشك با بطري ماريوتي منظور ، هدف و روش كار مداري مانند روبرو بر قرار كنيد حجم قبل از شروع تخليه آب را ياداشت كنيد حجم هاي دقبقا معيني آب از بطري ماريوتي خاالي كنيد جم نشان داده شده توسط گاز متر را در مرحله دوم ياداشت نماييد اختلاف حجم قبل و بعد را حساب نماييد آيا اختلافي بين حجم گاز متر و بطري ماريوتي وجود دارد در صورت وجود اختلاف ، ميزان خطاي گاز متر را حساب كنيد    

كاليبره كردن پمپ هاي پيستوني و آكاردئوني منظور ، هدف و روش كالبراسيون برقراري مدار روبرو ايجاد حباب صابون و ثابت كردن آن در يك سطح معين در داخل فلومتر جمع نمودن پمپ قبل از اتصال اتصال پمپ رها كردن پمپ به صورت آرام ياداشت ميزان جابجايي حباب آيا حجم جابجا شده 100 ميلي ليتر شد ؟

منظور ، هدف و روش كاليبراسيون اندازه گيري دبي پمپ هاي ديافراگمي مكشي در حال كار تنظيم دبي پمپ هاي ديافراگمي مكشي در يك دبي معين منظور ، هدف و روش كاليبراسيون برقراري مداري مانند مدار روبرو روشن كردن پمپ ايجاد حباب اندازگيري زمان لازم براي طي حجم معين توسط حباب محاسبه دبي پمپ آيا دبي پمپ مطلوب ما هست؟

منظور ، هدف و روش كاليبراسيون اندازه گيري دبي پمپ هاي ديافراگمي دمشي در حال كار تنظيم دبي پمپ هاي ديافراگمي دمشي در يك دبي معين منظور ، هدف و روش كاليبراسيون برقراري مداري مانند مدار روبرو روشن كردن پمپ ايجاد حباب اندازگيري زمان لازم براي طي حجم معين توسط حباب محاسبه دبي پمپ آيا دبي پمپ مطلوب ما هست؟

كاليبراسيون روتامتر با فلومتر حباب صابون و گاز متر منظور ، هدف و روش كالبراسيون بر قراري مدار ي مانند مدار روبرو روشن كردن پمپ تنظيم دور موتور پمپ تا روتامتر دبي 1L/m (دبي ظاهري ) را نشان دهد دبي واقعي براي دبي ظاهري بدست مي آيد دبي وااقعي را براي دبي هاي ظاهري ديگر بدست مي آوريم منحني كاليبراسيون را رسم و ضريب تصيح را...

استفاده از گاز متر تر وخشك هدف از برقراري مدار روبرو؟ الف تعيين دبي پمپ دردر حال كار روش تعينن دبي پمپ: پمپ براي مدت زمان معيني كار ميكند ميزان حجم هواي عبوري از گاز متر ثبت مي گردد با در دست داشتن حجم و زمان از رابطه زير دبي

استفاده از گاز متر تر وخشك هدف از برقراري مدار روبرو؟ الف تنظيم دبي پمپ در يك دبي معين روش تنظيم دبي پمپ در يك دبي معيين: دبي پمپ اندازه گيري مي شود اگر دبي پمپ كمتر يا بيشتر از حد مورد نظر بود پيچ تنظيم دور پمپ تنظيم و مجددا دبپ پمپ اندازه گيري مي شود مرحله قبل آنقدر تكرار مي شود تا دبي مد نظر بدست آيد بعد از تنظيم شدن به پيچ تنظيم دور پمپ دست زده نمي شود

استفاده از گاز متر تر وخشك هدف از برقراري مدار روبرو؟ الف تنظيم دبي پمپ در يك دبي معين روش تنظيم دبي پمپ در يك دبي معيين: دبي پمپ اندازه گيري مي شود اگر دبي پمپ كمتر يا بيشتر از حد مورد نظر بود پيچ تنظيم دور پمپ تنظيم و مجددا دبپ پمپ اندازه گيري مي شود مرحله قبل آنقدر تكرار مي شود تا دبي مد نظر بدست آيد بعد از تنظيم شدن به پيچ تنظيم دور پمپ دست زده نمي شود

تنظيم دبي و كالبره كردن پمپ هاي كوچك منظور از تنظيم دبي ؟ هدف از كاليبراسيون ؟ روش تنيظيم دبي؟ روش كاليبراسيون؟

                                   

تجهيزات وروشهاي نمونه برداري گاز وبخار Gas & Vapor نيمه وبخار Semi Volatil آلودگيها آئروسل Non Volatil احتياج به پمپ دارد Pssive نمونه برداري آحتياج به پمپ ندارد Active آني نمونه برداري دراز مدت

تجهيزات وروشهاي نمونه برداري از گازها و بخارات آني و دراز مدت وسايلي كه هوا را بدون تغيير در غلظت آلاينده جمع مي كند وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا ودر خود جمع مي كند Passive دسته وسايلي كه بروش قرائت مستقيم كار مي كند آني و دراز مدت وسايلي كه هوا را بدون تغيير در غلظت آلاينده جمع مي كند وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند Active دسته وسايلي كه بروش قرائت مستقيم كار مي كند

وسايلي كه هوا را بدون تغيير در غلظت آلاينده جمع آوري مي كند 1- ظروف تخليه شده : حباب هاي خلأ شده كپسول هاي فازي خللأ شده بطريهاي با خلأ نسبي كوتاه مدت

وسايلي كه هوا را بدون تغيير در غلظت آلاينده ها جمع مي كند 2- وسايل كه با روش جابجايي عمل مي كنند گار - مايع گاز–گاز كوتاه مدت

وسايلي كه هوا را بدون تغيير در غلظت آلاينده ها جمع مي كند 3 - سرنگها كوتاه مدت 4 – كيسه هاي نمونه برداري Air collection bags هم در روشهاي كوتاه مدت و هم دراز مدت كاربرد دارد

كيسه هاي نمونه برداري Air collection bags موارد كاربر: نمونه برداري ساخت محلول حجم : 1 ليتر تا چند متر مكعب جنس : PVC, Tedlar, Saran, Mylar, PTFE و ..... مزايا : سبكي ، ارزاني ، قابليت انعطاف ، متنوع در جنس و اندازه هم در نمونه برداريهاي كوتاه مدت و هم دراز مدت كاربرد دارد مواردي كه بايد در نمونه برداري رعايت كرد

وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند جذب آلاينده توسط جاذب با استفاده از خاصيت جذب ماده جاذب مايع است ماده جاذب جامد است جذب شيميايي ماده جاذب مايع است ماده جاذب جامد است جذب فيزيكي جذب از طريق انجماد

وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند جذب فيزيكي در مايع حل شدن جذب فيزيكي در جامد جذب سطحي جذب فيزيكي 1- حل فيزيكي(Abssorption) با استفاده از گاز شور يا Impinger هواي محيط كار از داخل حلال مناسب كه بتواند آلاينده يا آلاينده هاي مورد نظر را در خود حل كرده و از جريان هوا جدا نمايد و در خود نگه دارد براي اين منظور از ظرف مخصوصي استفاده مي شود كه به آن گاز شور يا ايم پينجر مي گويند

ايم پينجر Impinger

ايم پينجر Impinger فاكتورهاي موثر در ظرفيت انحلال : حجم حلال متناسب بودن حلال با آلاينده دماي حلال يا گاز ورودي فشار محيط وجود يا عدم وجود آلاينده هاي مزاهم

فاكتورهاي موثر در راندمان جذب در ايم پينجر: دبي نمونه برداري شكل ظرف يا عمق حلال اندازه حباب دما فشار وجود يا عدم وجود آلاينده هاي مزاحم درهوا متاسب بودن حلال با آلاينده

ايم پينجر Impinger اقدامات براي افزايش راندمان جذب در گاز شورها استفاده از ايم پينجرهاي بابلر دار سري بستن ايم پينجرها استفاده از ايم پينجرهاي مارپيچي يا اسپيرال استفاده ستونهاي حاوي گويهاي شيشه اي قرار دادن گاز شور در محيط سرمازا

ايم پينجر Impinger

وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند وسايلي كه آلاينده ها را از هوا جدا و در خود جمع مي كند 2- جذب فيزيكي از نوع جذب سطحي Adsorption جذب سطحي فرايندي است فيزيكي و برگشت پذير كه در طي آن يك ماده بر روي سطوح ماده ديگرجذب مي شود ماده جذب سطحي كننده را جاذب سطحي گويند در نمونه برداري از خاصيت جذب سطحي براي جمع آوري گازها وبخارت استفاده مي شود در نمونه برداري ، هواي محتوي آلاينده يا آلايندهاي خاص را با دبي معيين از روي مواد جاذب سطحي مخصوص كه متاسب با آلاينده مد نظر باشد عبور مي دهند كه در اين ميان گازو بخار مورد نظر برروي جاذب سطحي جذب مي شود

جذب سطحي Adsorption براي جذب گاز وبخار خاص ممكن است چند نوع جاذب باشد يك جاذب ممكن است چند نوع آلاينده را جذب كند مواد جذب سطحي كننده را به صورت پودر تهيه مي كنند ا ز فرايند جذب سطحي در روشهاي پسيو نيز استفاده مي كنند هم در وشهاي كوتاه مدت و هم در روشهاي دراز مدت كاربرد .. در نمونه برداري مواد جاذب سطحي در ظروف لوله اي شكل قرار مي گيرد از مواد گوناگون و با ويژگيهاي خاص در نمونه برداري استفاد مي شود.

جذب سطحي Adsorption مواد جاذب سطحي : Common sorbent materials زغال فعال Activated Charcoal سليكاژل Silica Gel فوم پلي يورتان Polyuretan foam زئوليت Zeolite تناكس Tenax اكس آ دي XAD-2 كروموزورب Chromosorbs

جذب سطحي Adsorption

جذب سطحي Adsorption واحد سطح جذب عوامل تاثير گذار در در سطح جذب اندازه گيري سطح جذب واحد جذب ظرفيت جذب راندمان جذب

جذب سطحي Adsorption ظرفيت جذب به چه فاكتورهاي بستگي دارد اندازه مش ذرات متناسب بودن آلاينده با نوع جاذب سطحي كننده دما فشار سطح فعال جاذب وجود يا عدم وجود آلاينده مزاحم مقدار ماده جاذب

جذب سطحي Adsorption راندمان جذب به چه فاكتورهاي بستگي دارداندمان جذب دبي نمونه برداري عمق ماده جاذب غلظت آلاينده دما و فشار وجود مداخله گر متناسب بودن آلاينده با ماده جاذب

جذب سطحي Adsorption كربن يا زغال فعال Charcoal از سوختن چوب و استخوان حيوانات مواد متخللي بوجود مي آيد كه به آن كربن فعال مي گويند در صنعت زغال چوب را با بخار آب تا دماي 900-800 سانتيگراد حرارت مي دهند ماده متخللي بوجود مي آيد كه سطح يك گرم از آن به m2 1000مي رسد

كربن يا زغال فعال Charcoal موارد كاربرد زغال فعال: از سالهاي 1940-1930 از كربن فعال به عنوان جاذب در جمع آوري و تجزيه بخارات حلالها استفاده شده است امروزه از كربن فعال در : تميز كردن مايعات از مواد گازي شكل تميزكردن آب از ميكروبها و مواد بد بو براي جذب كلر آب(واكنش شيميايي) تميزكردن هوا نمونه گيري از هوا

كربن يا زغال فعال Charcoal كربن فعال در نمونه گيري چه نوع آلاينده هاي كاربرد دارد كربن فعال در نمونه گيري گازها و بخارات تركيبات آالي غير قطبي كاربرد دارد مانند: هيدرو كربنها كتونها استرها الكلها اترها هيدرو كربنهاي كلر دار براي تركيبات آلي زير كه فشار بخار پاييني دارند مناسب نيست تركيبات نيتروژن دار آلدهيدها انيدريد ها فنول

كربن يا زغال فعال Charcoal كربن فعال با مواد زير واكنش شيميايي مي دهد اوزون O3 دي اكسيد نيتروژن NO2 سولفيد هيروژن H2S دي اكسيد سولفور SO2

كربن يا زغال فعال Charcoal ظروف موارد استفاده در نمونه برداري با زغال اكتيو استاندارد NIOSH :

كربن يا زغال فعال Charcoal جدا سازي آلاينده هاي جذب شده بر روي زغال فعال براي آناليز DESORPTION روش هاي معمول جدا سازي از زغال اكتيو: واجذب حرارتي Thermal Desorption واجذب شيميايي Chemical Desorption استفاده از حلال Solvent Desorption

كربن يا زغال فعال Charcoal

كربن يا زغال فعال Charcoal

جذب سطحي Adsorption سليكاژل Selicajel Na2SiO4 + H2SO4 H2SiO4 نحوه بكارگيري سليكاژل : 10 گرم از سليكاژل در داخال لوله U شكل كه با پشم شيشه دو طرف آن بسته شده است يا اينكه سليكاژل را در داخل كيسه هاي نمونه برداري مي ريزند اغلب مش ذرات 16- 6 است NIOSH براي نمونه برداري آمينها مش 60- 45 را پيشنهاد

سليكاژل Selicajel محاسن سليكاژل : در رطوبت هاي حتي 90% نيز بازده بالاي دارد در غلظتهاي كم آلودگي بازده بالاي دارد پديده جذب با سليكاژل اختصاصي نيست جدا سازي مواد جذب شده از سليكاژ آسانتر است با حلال نعمولي جدا سازي امكان پذير است در جداسازي شيميايي تداخل ايجاد نمي كند با شستشو احياء پذير است

> آب > كربوكسليك اسيدها سليكاژل Selicajel معايب سليكاژل : ميل تركيب با مواد آلي مانند كربن فعال ندارد جاذب آب است هرچه قطبيت مواد آلاينده كمتر شود از قدرت جذب آن توسط سليكاژل كاسته مي شود پارافين > الفين ها> آروماتيكها > استرها > كتونها > آلدهيد ها > آب > كربوكسليك اسيدها

جذب سطحي Adsorption تاثير دما و فشار در جذب سطحي

تاثير نقطه جوش (فشار بخار) گاز در ميزان جذب سطحي آن توسط زغال فعال: تاثير نقطه جوش (فشار بخار) گاز در ميزان جذب سطحي آن توسط زغال فعال: حجم جذب شدهml نقطه جوش(كلوين) گاز 380 235 181 99 72 54 2/16 2/8 8 7/4 263 4/239 239 5/213 188 7/183 7/111 90 77 5/20 انيدرو سولفورو كلر آمونياك هيدروژن سولفورو اسيد كلريدريك اكسيد نيترو متان اكسيژن ازت هيدروژن

گرفتن آلودگي ها به شيوه انجماد موارد كاربرد : مخلوط هيدروكربنها تركيبات سولفور با وزن مولكولي پائين همانند: هيدروژن سولفور انيدريدسولفورو مركاپتانها

گرفتن آلودگي ها به شيوه انجماد سرد كننده ها : دماي تامين شونده مواد سرد كننده -20 0c مخلوط نمك طعام با يخ خرد شده -78 0c انيدريد كربنيك ( co2 ) جامد با مايع -196 0c نيتروژن مايع

جمع آوري كننده هاي Passive روشهاي پسيو برخلاف روشهاي اكتيو به پمپ احتياج ندارند در نمونه برداريهاي فردي و شغلي و محيطي كاربرد دارند معمولا بصورت دوزيمتر عمل مي كنند يعني نتيجه نمونه برداري بصورت غلظت ميانگين يك آلودگي در طول مدت نمونه گيري است بعضي ازآنها در جمع آوري بصورت اختصاصي عمل مي كنند هم در نمونه برداريهاي Real Time و هم آزمايشگاهي كاربرد دارند در روشهاي قرائت مستقيم آلاينده با ماده جمع آوري كننده واكنش رنگي مي دهد اساس جمع آوري يا واكنش شيميايي يا فيزيكي است ماده جمع آوري كننده يا مايع است يا جامد

مزاياي روشهاي Passive سبك هستند حمل ونقل آنها آسان است در نمونه برداريهاي فردي ، محيطي و شغلي كاربرد دارند از بعضي از انها بعنوان دزيمتر استفاده مي شود بعضي از انها بشيوه قرائت مسقيم عمل مي كنند در محيطهاي آتشگير ليمنتر هستند

معايب روشهاي Passive فقط در مورد گاز و بخارات كاربرد دارد دقت نتايج اندازه گيري آنها كمتر در روشهاي استاندارد كمتر از روش پسيو استفاده شده است

اساس جمع آوري در روشهاي Passive Diffusion نفوذ معمولا مواد جمع آوري كننده جامد است آلاينده از ماده نفوذ پذير عبور مي كند و به ماده جاذب مي رسد Permeation انتشار يا تراوش معمولا مواد جمع آوري كننده مايع است آلاينده از غشاء تراوش كرده به مايع جذب مي شود

فاكتورهاي موثر در Diffusional Sapling Path dimenstion اندازه مسير Sampling Time زمان نمونه گيري Concentration غلظت آلينده Temprature & Presure دما و فشار Interferentes وجود مواد مزاحم Suitablity تناسب بين آلاينده و جاذب Analytical Method روش تجزيه Storage Stablity عمر پايداري ............

فاكتور هاي موثر در Permeation Membrane Material جنس غشاء Membran Tickness زخامت غشاء Affinti of membran متاسب بودن غشاء Interferent وجود مواد مزاحم Membran Surface Area مساحت سطح غشاء Freshnessof membran تازگي غشاء ..........

Rreal time Sampling هم از نوع Active و هم از نوع Passive است هم در روشهاي كوتاه مدت و هم در روشهاي دراز مدت Color Exchange Media مواد تغيير رنگ دهنده Instrumental دستگاهي

محيط تغير رنگ دهنده در روشهاي پسيو كاغذهاي آغشته به معرف محلول هاي جاذب مواد جامد پرشده در لوله هاي شيشه اي محيط تغير رنگ دهنده در روشهاي اكتيو فيلترهاي آغشته به معرف محلول هاي جاذب مواد جامد پرشده در لوله هاي شيشه اي

تشخيص گرهاي آغشته به معرف تشخيص گرهاي آغشته به معرف روش Gutzit براي اندازه گيري گاز آرسين است در روش گاتزيت آرسين با كاغذ آغشته به پ معرف برميد جيوه واكنش مي دهد معرفهاي شيميايي گچي يا مومي شكل كه براي فعال كردن كاغذ استفاده مي شوند براي فسژن ، HCN و گازهاي جنگي

تشخيص گرهاي آغشته به معرف تشخيص گرهاي آغشته به معرف فيلترهاي آغشته به معرف اندازه گيري Co ، HF و H2CrO4 حجم معيني از هوارا از روي فيلتر خاصي عبور ميدهند آنگاه با استفاده از يك معرف كه چند قطره آنرابر روي فيلتر مي ريزند تارنگ خاصي ايجاد شود سپس شدت رنگ را با روش فتو الكتريك تعيين مي كنند

تشخيص گرهاي مايع اي شكل در داخل ظروف آمپولي شكل تشخيص گرهاي مايع اي شكل در داخل ظروف آمپولي شكل در هنگام استفاده رقيق مي شوند هواي آلوده به آلاينده مد نظر را از داخل آن عبور مي دهند براي اندازه گيري تتراتيل و تترامتيل سرب مثلا براي اندازه گيري NO2 هوا را مستقيما به داخل يك سرنگ 100 ميلي ليتري كه حاوي مقدار معيني ازيك معرف است مي كشند سپس سرنگ را تكان ميدهند تا با معرف واكنش دهد كه از روي شدت رنگ ايجاد شده غلظت را تعيين مي كنن

Rreal time Sampling اكتيو يا پسيو Color Exchange Media مواد تغيير رنگ دهنده Instrumental دستگاهي فيلترهاي آغشته به معرف محلول هاي جاذب مواد جامد پرشده در لوله هاي شيشه اي كاغذهاي آغشته به معرف محلول هاي جاذب مواد جامد پرشده در لوله هاي شيشه اي

Rreal time Sampling اكتيو يا پسيو Color Exchange Media مواد تغيير رنگ دهنده مواد جامد پرشده در لوله هاي شيشه اي دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب A complete sampling and analysis system to detect and measure hazardous gases and vapors. on the spot. ماده جاذب شيميايي هواي آلوده هواي بدون آلاينده لوله تشخيص گر

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب لوله هاي شيشه اي پرشده از مواد گرانولي جامدي هستند كه سطح بيروني اين گرانولها توسط ماده شيميايي مخصوص(براي هر آلاينده يا يك دسته خاص از آلاينده ها) پوشانيده شده است كه وقتي هواي حاوي آن آلاينده يا آلاينده ها از روي آن عبور داده مي شوند يا با آن تماس پيدا مي كنند واكنش ميدهند وتوليد رنگ مشخصي مي نمايند

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب هم در روشهاي اكتيو وهم در روشهاي پسيو بكار مي روند هم در روشهاي كوتاه مدت وهم در روشهاي دراز مدت ... بيشتر در روشهاي كوتا مدت كاربرد دارند نوع دراز مدت آن معمولا در روشهاي پسيو استفاده مي شود از نوع پسيو گاها به عنوان دزيمتر استفاده مي شود معمولا نوع اكتيوآنها با پمپ هاي دستي cc100 بكار مي رود نوع اكتيو دراز مدت آن با پمپ هاي برقي يا كوكي بكار مي رود نوع پسيو و اكتيو را نمي توان بجاي يكديگر بكار برد

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب                                                                                           

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب مكانيسم تشخيص كمي در دتكتور تيوبها Direct Reading Scale Chart Comparison Tubes Color Comparison Tubes Multi-Part Tube Sets

دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب بدون لايه پيشين داراي لايه پيشين                                                                                           

لزوم لايه پيشين براي حذف رطوبت براي حذف آلاينده مزاحم براي تبيل الاينده به ماده واكنش پذير به عنوان كاتاليزور لايه پيشين در دتكتور تيوبهاي دراز مدت يا در دتكتور تيوبهاي كه در روشهاي پسيو بكار مي روند وجود ندارد

CO + K2Pd(SO4)2 CO2 +K2SO3 I2O5 + 5CO 5CO2 + I2 SeO , H2SO4 در دتكتور تيوبها بدون لايه پيشين يا با لايه پيشين دار بخش دوم يا لايه پسين با آلاينده واكنش مي دهد و ممكن است شركتهاي مختلف واكنشگرهاي مختلفي را در دتكتور تيوبها بكار برند مثلا برايCO : CO + K2Pd(SO4)2 CO2 +K2SO3 I2O5 + 5CO 5CO2 + I2 زرد رنگ قهوه اي سوخته SeO , H2SO4 آبي رنگ سبز متمايل به قهوه اي

H2S + Pb(CH3COO)2 PbS + 2CH3COOH SO2 + BaCL2 + H2O BaSO4 + 2HCl HCN + HgCl2 Hg(CN)2 + 2HCl آبي رنگ قهوه اي سوخته سبز رنگ زرد رنگ زرد رنگ قرمز رنگ

كاربرد دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب كاربرد دتكتور تيوب يا لوله هاي گاز ياب تشخيص كمي وكيفي مواد سمي خطرناك در محيطهاي كار برسي آلودگي هوا اندازه گيري ميزان گازهاي انفجار پذير كيفيت سوختن گازها تحقيقات قانوني مثلا در راهنمايي و رانندگي در مطالعات سم شناسي مثلا CO در هواي بر گشتي از ريه اندازه گيري گازه در خاك اندازه گيري يونهاي محلول در رود خانه ها يا پس آبها

كاربرد هاي بهداشت حرفه اي دتكتور تيوب براي اندازه گيري قله آلودگي براي پايشهاي TWA ، STEL و Seiling براي تعيين راندمان و كارايي LEV براي اندازه گيري گازها و بخارات اشتعال وانفجار پذير براي تست كننده اوليه در نمونه برداريهاي مهم و دقيق

نكات قابل توجه در استفاده از دتكتور تيوبها نوع درجه بندي استفاده شده تعداد ضربه ها فاصله زماني بين ضربه ها ضريب تصحيح در تعيين ميزان غلظت آلودگي

نمونه برداري از آئروسل ها آئروسل يا مواد معلق در هوا (Particulate) شامل 1- قطرات بسيار ريز مايع معلق در هوا (Mist) 2- ذرات جامد بسيار ريز (Particle) معلق در هوا است 3- مواد بيولوژيك است 4- ذراتي كه راديو اكتيو هستند

نمونه برداري از آئروسل ها

نمونه برداري از آئروسل ها اثرات ذرات معلق در هوا : ا ثر در موضع تماس - ريوي - پوستي اثرات بعد از جذب از طريق ريه يا پوست اثرات توام موضعي و بعد از جذب خطرات فيزيكي دارند

نمونه برداري از آئروسل ها مقدار ذراتي كه وارد ريه مي شود بستگي به : The size, shape, and density of the airborne material The amount of contaminated air taken in. The geometry of the respiratory tract, which can differ for each person.

عوامل موثر براندازه گيري ذرات A - اندازه ذرات: اندازه ذرات به عنوان مهمترين ويژگي فيزيكي ذرات ريز معلق در هوا تلقي مي شود اندازه ذرات معمولا به وسيله قطر بيان مي شود مگر آنكه ذرات داراي شكل هندسي مشخصي باشد كه دراين مورد از شاخصهاي چون طول و عرض مي توان براي نشان دادن اندازه ذرات استفاده كرد در بيان قطر به عنوان شاخص براي ذرات كروي هيچ مشكلي نيست ليكن براي ذرات غير كروي بايد از شاخصهاي ديگري استفاده كرد

شاخصهاي معمول براي ذرات غير كروي : اندازه ذرات: شاخصهاي معمول براي ذرات غير كروي : 1- حجم ذرات در محيط كروي 2- جرم ذره در محيط كروي 3- سرعت رسوب ذرات نسبت به رسوب يك ذره كروي 4- قطر ذره در موقعي كه ذره زير ميكروسكوپ قطر مارتين قطر فرت قطر آئروديناميكي

قطر آئروديناميكي در اینجا به عنوان مثال

ذره غير كروي X1 X2 t1 t2 t1 = t2 و X1 = X2 قطر آئروديناميكي ذره كروي با چگالي واحد X1 X2 t1 t2 t1 = t2 و X1 = X2

Nasopharyngeal deposition (upper respiratory tract) – 7 to 20um Tracheobronchial (conducting airways) – 5 to 7um Alveolar region (gas exchange area) – 0.5 – 5um

Inhalable (100 µm cut-point), hazardous when deposited anywhere in the head airway region. Thoracic (10 µm cut-point), hazardous when deposited in the lung airways. Respirable (4 µm cut-point), hazardous when deposited in the gas exchange regions of the lungs

فراواني توزيع اندازه سه طبقه از ذرات در ريه انسان

در بهداشت حرفه اي : Inhalable Respirablr or Respirable Particle Mass (RPM) Thoracic Prticle Mass (TPM) Total Aerosol Mass (TAM) In Respirable Particulate (IRP) در بهداشت محيط و محيط زيست: PM 2.5 , PM 10 , …..

عوامل موثر براندازه گيري ذرات B - شكل ذرات : اندازه ذرات به تنهايي براي نشان دادن واكنش پذيري شيميايي و بيولوژيكي ذرات معلق در هوا كافي نيست بلكه خصوصيات فيزيكي ديگري مانند شكل ، خلل و فرج ، زبري و سختي ، صافي و نا صافي و .....در رفتار ذرات موثر است

شكل ذرات كروي دوده ، اكسيد آهن ، خاكستر معلق در هوا ، گرده گياهان منشوري آهن ، كوارنز رشته اي آسبست ، كتان ، پنبه كوهي ، پشم شيشه ورقه اي ميكا ، چاي ، تنياكو

شكل ذرات نسبت ميان سطح و حجم رامعين مي كند شكل ذرات نسبت ميان سطح و حجم رامعين مي كند شكل ذره يك عامل مهم در ايجاد بيماري هاي فيبروزي است فيبر به ذراتي مي گويند كه كه 3 > تحقيات نشان داده است كه نسبت قطر به درازا در ذرات رشته اي فاكتور مهمي در قدرت نفوذ آنها در ريه است مثلا در پشم شيشه اين موضوع ثابت شده است طول عرض

عوامل موثر براندازه گيري ذرات C - حجم و مساحت سطح ذرات : شكل ذرات نسبت بين سطح و حجم شان را بيان مي كند بيشترين حجم از آن شكل كره اي و بيشترين مساحت با حجم آن ارتباط دارد نسيت بين حجم و مساحت در سرعت نفوذ ذرات در ريه و همچنين در ا بزاري كه براي نمونه برداري استفاده مي شود تاثير گذار است چون ميزان سطح ذرات در ميزان فعاليت شيميايي آن موثر است لذا استفاده از حلالهاي خاص و يا در روش هاي جمع آوري آنها به شيوه شيميايي و حتي در خيس شدن ذرات و به دام افتادن آنها موثر است مشخصات فيزيكي چون ، كشش سطحي ، تفرق نور ، بار الكتريكي ، ظرفيت جذب سطحي ، قابليت حل شدن و سرعت تبخير تحت تاثير سطح ذرات است

عوامل موثر براندازه گيري ذرات D - حلاليت ذرات : ذرات قابليت حل شده را دارد؟ واكنش پذير است ؟ در چه نوع حلالي حل مي شود ؟ ماده چه نوع اثراتي را دارد ؟ پايداري ماده چقدر است ؟

عوامل موثر براندازه گيري ذرات E - تعداد ذرات 1cm3 1cm3 1cm3 1 Particle 8 Particle 1012 Particle 6 cm2 60000 cm2 24 cm2 1000000000 particle 1000 m3 Air 1 m3

آئروسل ها به صورت سيال فرض شده و با اين فرض نمونه گيري مي شوند نمونه گيري از آثروسلها باتوجه به ريز بودن ذرات معلق در هوا آثروسلها جزئي از هوا محصوب ميشوند آئروسل ها به صورت سيال فرض شده و با اين فرض نمونه گيري مي شوند هر روز تجهيزات جديد تر كه با مكانيسم تازه تري آئروسل ها را مورد اندازه گيري قرار مي دهد به بازار مي آيد ولي پيوسته اين تجهيزات جديد با روشهاي كلاسيك مورد ارز يابي قرار مي گيرند فيلتر قرار گرفته در كاست معمولترين روش نمونه برداري از آثروسلها است

بنلبراين رفتار ذرات در هوا و همچنين در بدن انسان به خواص فيزيكي و شيميايي آنها بستگي دارد خواص شيميايي ذرات تركيب شيميايي ذرات حلا ليت ذرات خواص فيزيكي ذرات اندازه ذرات دانسيته ذرات شكل ذرات

اندازه گيري ذرات بدون جمع آوري : با جمع آوري : بصورت سايز بندي شده بصورت سايز بندي نشده در دو بخش قابل تنفس غير قابل تنفس در چند بخش تجزيه شيميايي تجزيه وزني تجزيه اندازه اي تجزيه تعدادي

روشهاي جمع آوري collection methot آني: نسبت به روشهاي مداوم مورد استفاده (در نمونه برداري گازها) از اهميت كمتري برخوردار است. فيلتراسيون يا صاف كردن Filtration بر اساس برخورد Impaction and Impingment بر اساس نيروي الكترواستاتيكي Electrostatic بر اساس رسوب دهي حرارتي Thermal Precipation يراساس از نيروي گريز از مركز Centrifugal collection براساس رسوب دهي ثقلي Elutriation

فيلتراسيون Filteration - از متداولترين روشهاي جمع آوري هوابردهاي ذره است فيلتراسيون يك روش ساده براي : تركم وزني گرد وغبار ها تجزيه شيميايي هوابرد ها بررسي هاي ميكروسكوپي مواد جمع آوري شده پيش جمع آوري كننده Precolectors

فيلتراسيون Filteration انخاب فيلتر بستگي دارد به : ماهيت فيزيكي و شيميايي آثروسل -حجم نمونه روش شيميايي مورد استفاده براي آماده سازي نمونه هدف از نمونه گيري

به طور كلي در انتخاب يك فيلتر بايد به نكات زير توجه كرد : - جنس يا تركيب فيلتر - آثروسل كه هدف جمع آوري است - اندازه يا سابز منافذ فيلتر - حداكثر بار مجاز بر روي فيلتر - دماي هواي عبوري از فيلتر - رطوبت هوايي كه بايد نمونه برداري شود - افت فشار فيلتر در سيستم نمونه برداري

انواع فيلترهاي قابل استفاده در نمونه برداري هاي هوا A - فيترهاي عمقي Depth Filters معمولا از الياف ساخته شده است مانند : پشم شيشه Fiber Glass كوارتز Fiber Qurts پلاستيكي Fiber Plastic سلولوزي Sellulose

انواع فيلترهاي قابل استفاده در نمونه برداري هاي هوا B - فيترهاي غشايي Memberane Filtrs مانند : ميكس استر Mixed Cellulose Ester پي وي سي Poly vinyl Chloride پلي كربنات Poly Carbonat نقره اندود Siver Coated تفلوني Poly Tetra Fluro Ethylene

فيلتر سلولوزي Cellulose Filter Paper مزايا: قابليت اتوكلاو شدن Autoclavable پايداري در مقابل كشش Uniform strength بدون خاكستر بودن بعضي از آنها Ashless معايب: مقاومت زياد در مقابل جريان هوا جذب رطوبت به مقدار زياد

فيلتر فايبر گلاس Glass fiber filter مزايا: پايدار بودن جريان در طول مدت نمونه برداري رطوبت گير نيستند پايداري بيشتر در مقابل حرارت عدم واكنش پذيري آنها در مقابل مواد شيميايي ظرفيت بالا در جمع آوري ذرات معايب: قدرت مكانيكي كم

فيلتر هاي الياف پلاستيك مزايا: اينگونه فيلترها از رشته هاي پلي استيرن يا كلرو وينيل هستند ظرفيت زياد مقاومت كم در مقابل جريان هوا در حلاهاي معيني حل مي شوند معايب: قدرت مكانيكي كم كاهش راندمان به هنگام حضور مايعات

فيلتر هاي غشاييMemberan filters مزايا: داراي راندمان زياد در جمع اوري ذرات محدود بودن تركيب شيميايي اين فيلتر و عدم تداخل در هنگام تجزيه داراي روزنه اي باقطر معيين در جنس هاي متنوعي وجود دارند بعضي از آنها قابليت شفاف شدن دارند معايب: نازكي وتردي ، افت فشار نسبتا زياد مسدود شدن بوسيله قطرات مايع

فيلتر هاي غشايي نقره اندود مزايا: همه مزايايي فيلترهاي غشايي را دارد به علت نقره بودن آن ميتوان در در نمونه برداري ذرات مايع نيز معايب: علاوه بر معايب فيلترهاي غشايي در محيطهاي حاوي H2S و HCl قابل استفاده نيست

فيلتر هاي غشايي نئو كلوپور مزايا: علاوه بر مزايايي فيلترهاي غشايي در مقابل نور سبز شفاف است راندمان زيادتري نسبت به فيلترهاي غشايي معمولي دارد براي آناليز ميكروسكوپي و نشر الكتروني مناسب است معايب: فقط معايب فيلترهاي غشايي

بعضي از كاربرد هاي فيلترها فيلتر هاي ميكس استر براي نمونه برداري فيوهاي فلزي مناسبند زيرا خود فيلتر به همراه فيومهاي جمع آوري شده در اسيد نيتريك حل مي شود فيلترهاي PTFE براي نمونه برداري حشره كش ها مناسب است فيلترهاي PVC براي نمونه برداري از اكسيد روي و گردو غبار سليس فيلترهاي پشم شيشه اي براي نمونه برداري ازمحيطهاي خيلي داغ و خورنده مناسب است وهمچنين در روشهاي وزني

از فيلترها چگونه استفاده مي شود معمول ترين روش استفاد ازفيلترها به اين صورت است كه آنها را در داخل ظرف مخصوصي كه فيلتر هولدر يا كاست ناميده مي شود ، قرار مي دهند و با كمك پمپ نمونه برداري با دبي معين ، حجم معيني از هوا را از فلتر عبور ميدهند كه در اين ميان ذاراتي كه اندازه انها بزرگتر از روزن فيلتر باشد در روي فيلتر جمع مي گردد. ذرات جع آوري شده يا آناليز وزني يا آناليز شيميايي يا آناليز تعدادي يا آناليز شكلي مي گردند

فيلتر كاست معمول در روش هاي نمونه گيري ذرات بر اساس روشهاي ACGIH

فيلتر كاست معمول در روش هاي نمونه گيري ذرات بر اساس روشهايIOM                                                                   

نوع ديگري از فيلتر كاست ها

مزايا و معايب Closed-face cassette مزايا و معايب Open-face cassette

‌وسايلي كه گرد وغبار را در دودسته جمع آوري مي كنند آلف قابل تنفس ب غير قابل تنفس 1- سيكلون Cyclon بر اساس نيروي گريز از مركز 2- هگزلت Hexhelet بر اساس اختلاف در سرعت ته نشيني ذرات در

Cyclon & Centrifugal Method

مثال Designed to meet the ACGIH/ISO/CEN respirable curve, the GS-3 Cyclone has a 50% cut-point of 4.0 µm

Hexhelet & Elutriation Method جداسازي بر اساس اختلاف در سرعت ته نشيني ذرات

Hexhelet & Elutriation Method جداسازي بر اساس اختلاف در سرعت ته نشيني ذرات

جدا سازي ذرات از طريق بر خورد Impaction هرگاه جريان هواي حاوي ذرات از منفذي باسرعت عبور نمايد و در مفابل منفذ به صفحه اي برخورد نمايد در جهت جريان هوا تغيير ناگهاني ايجاد مي شود ذرات كوچكتر از تغيير جهت جريان هوا تبعيت مي كند ، اما ذرات بزرگتر به دليل برخورداري از ممانتوم نمي تواند از جريان هوا تبعيت نمايد لذا بر روي صفحه مي ماند و از جريان هوا جدا مي شود

ايم پكتور تك مرحله اي Konimeter

ايمپكتورهاي چند مرحله اي Cascade Impactors.

Cascade Impactors.

در ايم پكتورها اندازه ذراتي كه در هر طبق يا مرحله جمع مي شود بستگي به دبي دارد

رسوب دهنده هاي الكترو استاتيك Electrostatic precipitators

رسوب دهنده هاي الكترو استاتيك

رسوب دهنده هاي حرارتي

رسوب دهنده هاي حرارتي Good for smal particle Very low flow rates employed Good for microscopic analysis No good for thermaly unstableor volatile aerosols