پرسشنامه کارگاه
پرسشنامه پرسشنامه حاوي مجموعه اي از سئوالات است که پاسخ گو به گونه اي کتبي به آنها پاسخ مي دهد. ابزاري که در آن سئوالات بصورت کتبي ارائه مي گردد و واحد پژوهش پاسخها را خود مي نويسد
Methods of Data Collection: There are usually 4 methods involved: Questionnaires (it may be used in all kinds of research either experimental or non-experimental but it is one of most specific tools in surveys.) Interviews Observation documents
مواقع بکارگيري دانش Knowledge نگرش يا طرز تفکر Attitude عملکرد Practice
مرحله 1- توصيف آنچه قصد "اندازه گيري" آن را داريد. در مورد آنچه قصد اندازه گيري آن را داريد، بسيار شفاف عمل كنيد. اين مرحله احتمالاً دشوارترين مرحله در مراحل تهيه پرسشنامه است. تا هنگامي كه آگاهي و مهارتها و رفتارها يا نگرشهايي را كه قصد داريد افراد، خود را در برابر آنها مورد ارزيابي قرار دهند، مشخص نكرده ايد، به هيچ وجه قادر به طراحي سؤالات پرسشنامه نخواهيد بود. اگر بتوانيد آنچه را كه قصد اندازه گيري آن را داريد با جزئيات كامل توصيف كنيد، قادر به اندازه گيري آن نيز خواهيد بود.
مثال :اندازه گيری تفکر استراتژيک تعريف: داشتن انديشه هاي بلند مدت و طراحي هدفهايي با مقياس وسيع شاخصهاي رفتاري فعاليتها و وظايف روزمره را با چشم اندازهاي بلند مدت مرتبط مي سازد. هدفهاي بلند مدت و با مقياس وسيع را طراحي مي كند. برنامه هاي عملياتي براي تحقق مقاصد بلند مدت پايه ريزي مي كند. مقاصد و پروژه هاي بلند مدت سازماني را پايه ريزي مي كند. ميزان تاثيرپذيري سياستها، فرآيند و روشهاي كنوني را از توسعه آينده سازماني بررسي مي كند. برنامه هاي اضطراري براي مسائل و اتفاقات احتمالي را تهيه مي كند. استراتژيهاي (راهبردهاي) اقتصادي را طراحي مي كند. تهديدها و فرصتهاي بلند مدت را مشخص مي كند. در مورد ارائه يك ديدگاه از وضعيت مطلوب سازمان در آينده، با ديگران مشاركت مي كند. ميزان انطباق اهداف كوتاه مدت با اهداف بلند مدت را بررسي مي كند. براي تحقق هر چه بهتر اهداف بلند مدت، در طراحي سازمان تجديد نظر مي كند.
مرحله 2- تصميم گيري در باره شكل پرسشنامه چك ليست (فهرست بازبيني) عبارات دوتايي انتخاب اجباري باز- پاسخ برای کسب اطلاعات بيشتر در مورد شکل پرسشنامه و نحوه نمره دهی و تفسير نمرات می توانيد به کتاب ((مجموعه پرسشنامه برای مربيان روابط انسانی - ناشر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ترجمه: يوسفی – چنگيز- جعفری)) مراجعه کنيد.
____ 5- مدير تيم، دموکراتيک و همکارانه عمل مي کند. راهنماي پاسخگويي: در اين پرسشنامه 12 عبارت درباره کار تيمي وجود دارد. روي خطي که در کنار هر عبارت وجود دارد با مراعات صداقت کامل، پاسخ خود را مرقوم فرماييد. درباره هر عبارت، مشخص فرماييد تيمي که شما در آن عضو هستيد کم يا بيش چه تمايلاتي از خود بروز مي دهد. لطفاً از شماره کلمات زير براي پاسخگويي استفاده کنيد. به ندرت گهگاهي مکرراً تقريباً هيچگاه – خيلي به ندرت تقريباً هميشه – خيلي زياد ____ 1- تمايل داريم اهداف تيم را همانگونه که اعلام و قرائت مي شود، بپذيريم، با اين پيش فرض که درک مشترکي داريم. ____ 2- از روش ثابتي پيروي نمي کنيم، درباره روش کار، در خلال انجام کار، به توافق مي رسيم. ____ 3- نقشهاي مشخصي را براي اعضاء تيم در نظر مي گيريم (مانند: مدير جلسه، وقت نگهدار، منشي جلسه و چيزهايي از اين قبيل). ____ 4- مايليم با توافق روي قواعدي، اطمينان پيدا کنيم که همه چيز براساس نظم پيش مي رود (مثلاً اينکه هر کسي براي صحبت کردن وقت بگيرد يا قطع کلام ديگران به حداقل برسد و مواردي از اين قبيل). ____ 5- مدير تيم، دموکراتيک و همکارانه عمل مي کند. ____ 6- ما از آگاهي لازم براي انجام کار برخورداريم و نمي گذاريم موضوعي بيش از حد وقت تيم را بگيرد. ____ 7- تمايل داريم ايده هاي زيادي در گروه خلق شوند، اما بسياري از اين ايده ها به دليل عدم توجه گروه و يا رد شدن آنها از سوي بعضي افراد گروه، از دست مي روند. ____ 8- همه ما باور داريم که مسئوليت مشترکی در قبال موفقيت و يا شکست تيم داريم. ____ 9- ما روش مشخصي براي توافق در مورد هدفها و برنامه ريزي جهت انجام وظايف داريم. ____ 10- رهبر تيم (مدير جلسه) همان گونه که در حفظ نظم کوشش مي کند، در انجام وظايف گروه هم همکاري مي کند. ____ 11- ما از کارکردن با هم لذت مي بريم. اين همکاري ضمن مولد بودن، نشاط آور است. ____ 12- رهبر تيم (مدير جلسه) با تذکر نکات لازم، تضمين کننده حفظ قواعد، پرهيز از مشاجرات و قطع کلام افراد است. پرسشنامه کار تيمي
مرحله 3- ساختن سؤالات پرسشنامه اين مرحله خلاقانه ترين مرحله است. بزرگترين چالش، بكارگيري كلماتي در عبارات پرسشنامه است كه ارزشهاي مورد قبول شما برآن سايه نيفكنده باشد. آشكار كردن همه آن چيزي كه مورد قبول شما مي باشد. در خلال سؤالات پرسشنامه و به دست آوردن پاسخهاي جذاب و مطلوب شما، كار ساده اي است. از ان اجتناب کنيد هنگامي كه درصدد ساختن عبارات پرسشنامه هستيد، بهترين توصيه اين است كه عبارات را كوتاه و مختصر بسازيد. هر چه مختصرتر ، بهتر. توجه مدام به فهرست تشريحي كه در مرحله اول تهيه كرده ايد كمك كننده است. به سادگی ممکن است از هدف پرسشنامه دور شويد، زيرا وسوسه نوشتن سوالات ماهرانه اما غير مرتبط، زياد است.
مرحله 4- طراحي سيستم نمره گذاري . بهترين توصيه به شما اين است كه اين كار را ساده بگيريد. اگر افراد در هنگام اجراي پرسشنامه اي كه شما طراحي كرده ايد، زياد سؤال مي كنند و يا نياز به كمك دارند، مطمئن باشيد كه سيستم نمره گذاري پيچيده اي، برگزيده ايد.
مرحله 5- آزمايش نمونه اوليه وقتي سؤالات پرسشنامه را طراحي كرديد و روش نمره گذاري را مشخص نموديد، پرسشنامه را در يك گروه نمونه آزمايش كنيد. به چند دليل، اين مرحله يك مرحله مهم و ضروري است. اين دلايل عبارتست از: مشخص شدن مدت زمان تكميل پرسشنامه. مشخص شدن سؤالات و ابهامات افراد در مورد دستورالعمل تكميل پرسشنامه، سؤالات پرسشنامه، و روش نمره گذاري آن. بدست آوردن داده هاي خام براي تحليل هاي آماري.
مرحله 6- تحليل آماري وقتي اطلاعات نمونه ها فراهم شد، چهار عمل محاسباتي بايد انجام شود. در هر مورد مي توانيد كارهاي دقيق تري انجام دهيد. افراد سخت گير و اصول گرا، اصرار بر دقت و كامل بودن در هر مورد دارند. به هر حال براي حفظ امانت در اين قسمت، حداقل كارهايي را كه بايستي انجام دهيد، تشريح مي كنم و توصيه مي كنم كه محاسبات را به ساده ترين شكل انجام دهيد.
مقياس ليکرت ( Likert – Scale) مقياس (طيف) ليکرت به دليل سهولت ساخت، نمره گذاري و تفسير نمرات با استقبال فراواني مواجه شده است. به ويژه آنکه همبستگي نتايج نگرش سنجي از طريق مقياس ليکرت با ساير مقياسها به ميزان بسيار بالايي گزارش شده است. اين در حالي است که ساخت مقياس ليکرت به لحاظ زماني و اقتصادي بسيار مقرون به صرفه تر از ساير مقياسها است.
براي استفاده از مقياس (طيف) ليکرت جهت سنجش نگرشها و گرايشها به ترتيب زير اقدام مي شود. -1ابتدا متغيري که براي اندازه گيري مورد نظر است بايستي به صورت عملياتي تعريف شود. براي مثال اگر اندازه گيری مفهومی مانند (نگرش به آزادي) مورد نظر باشد، بايد رفتارهاي يک فرد آزاديخواه به صورتي که قابل مشاهده و قابل اندازه گيري باشد، فهرست شود.
آزادي تمايل قلبي و باطني همه انسانهاست. آزادي ارزش والايي دارد اما امنيت براي همه انسانها ارزشي حياتي دارد . حاضرم براي آزادي حتي جان خود را فدا کنم. آزادي بدون قيد و شرط آزادي نيست، بلکه نوعي هرج و مرج است. آزادي صرفا در چهارچوب ارزشها و هنجارهاي اجتماعي قابل پذيرش است . آزادي بدون قيد و بند ارزشهاي انسان را کاهش مي دهد. بزرگترين آزادي آن است که انسانها از اسارات تمايلات و هوسهاي خود آزاد باشند. تنها قيدي که براي آزادي مي توان برشمرد اين است که مزاحم ديگران نباشد . تعيين قيد و بند براي آزادي در واقع به اسارت کشيدن آزادي است . با ارزش ترين انسانهاي تاريخ آنهائي هستند که براي آرمان آزادي جان باخته اند. اگر عدالت در جامعه نباشد آزادي معنائي ندارد.
افرادي که با شعار آزادي بر مردم مسلط شده اند صرفا در صدد کسب قدرت بوده اند. بدون آزادي هيچ پيشرفتي براي جامعه حاصل نخواهد شد. عقل و منطق حکم مي کند که براي ايجاد امنيت جلوي برخي آزاديها گرفته شود. به بهانه آزادي نمي توان به همة ارزشهاي انساني پشت پا زد. آزادي صرفا در چهارچوب قوانين روشن پذيرفته است. اکثر افرادي که مرتبا از آزادي دم مي زنند مقاصد پنهان ديگري دارند. فوايد آزادي از ضررهاي احتمالي آن بيشتر است. اگر آزادي را از انسان بگيرند خوب بودن بي معني مي شود. احساس آزادي احساس زندگي است.
ادامه... -2اين رفتارها در قالب گزاره هايي بيان شود. اين گزاره ها بايستي هم جنبه مثبت و هم جنبه منفي را در نظر بگيرد و تعداد اين گزاره هاي مثبت و منفي حتي المقدور در فرم نهايي پرسشنامه برابر باشد. گزاره شکل مثبت: آزادي اصيل ترين آرزوي انسانها است. گزاره شکل منفي: آزادي معمولاً به هرج مرج مي انجامد
ادامه... -3در مقابل هر کدام از گزاره ها طيفي به پاسخگو ارائه مي شود که در برگيرنده موافقت کامل تا عدم توافق کامل است, مثال: کاملاً موافقم موافقم نظري ندارم مخالفم کاملاً مخالفم
ادامه... در بعضي موارد ممکن است به حسب نوع گزاره ها اين طيف در برگيرنده رضايت کامل تا عدم رضايت کامل باشد. مثال: از وضعيت جسماني خود: کاملاً رضايت دارم مجموعاً رضايت دارم نه راضي و نه ناراضي هستم ناراضي هستم کاملاً ناراضي هستم
ادامه... ذکر اين نکته لازم است که به حسب شکل گفتاري دستوري گزاره بيان شده در پرسشنامه ممکن است کلماتي در طيف آورده شود به غير از در حالت فوق که در هر حال بايستي به نوعي در برگيرنده توافق کامل تا عدم توافق باشد. گرچه شکل اول مثال (توافق – عدم توافق) مرسوم ترين حالت طيف ليکرت است، اما در تناسب با شکل بيان گزاره ممکن است کلمات ديگري که هم وزن مثال اول باشد مورد استفاده قرار گيرد. مثلاً براي تماشاي فيلم هاي پليسي به سينما مي روم. هميشه بيشتر وقتها گاهي اوقات به ندرت اصلاً (هيچ وقت)
ادامه... در ساخت و ارائه گزاره هاي نگرش سنج بايستي محقق (سازنده پرسشنامه) توجه داشته باشد که از بيان و ارائه گزاره هاي بي تفاوت که نشاندهنده جهت گيري مثبت يا منفي نمي باشند، پرهيز نمايد. اين توصيه در مورد گزاره هاي غير مرتبط با موضوع مورد بررسي نيز صادق است. البته بعضي مواقع ممکن است محقق به صورت عمدي و براي سنجش صحت و دقت پاسخگويان ازگزاره هاي بي ارتباط نيز استفاده کند. البته اين موضوع نبايستي به عنوان قاعده تلقي شود و کساني که در ساخت پرسشنامه خبرگي ندارند بهتر است سراغ اين کار نروند.
ادامه... نکته ديگري که ذکر آن همين جا لازم است اين است که بعضي مواقع طيف ارائه شده به پاسخگويان ممکن است هفت درجه اي باشد مانند: کاملاً موافقم موافقم تا حدودي موافقم نظري ندارم تا حدودي مخالفم مخالفم کاملاً مخالفم حالت هفت درجه اي طيف ليکرت در برخي از پرسشنامه ها با کلمات فوق يا مشابه اينها بعضي مواقع با صلاحديد سازنده پرسشنامه (محقق) بکار گرفته شده و مي شود اما جنبه رايج اين طيف همان حالت پنج درجه اي است. شکل سه درجه اي اين طيف نيز بعضاً مورد استفاده قرار مي گيرد.
ادامه... مخالفم 2 نظري ندارم 3 موافقم 4 و کاملاً موافقم نمره 5 4- براي نمره گذاري پاسخها در طيف ليکرت معمولاً به پاسخ کاملاً مخالفم نمره 1 مخالفم 2 نظري ندارم 3 موافقم 4 و کاملاً موافقم نمره 5 تعلق مي گيرد. بعضي مواقع اين نمره گذاري از صفر (کاملاً مخالفم) شروع و تا نمره 4 (کاملاً موافقم) ادامه مي يابد ولي شکل اول نمره گذاري شايعتر است. در بعضي پرسشنامه ها نيز به حالت نظري ندارم نمره صفر، موافقم و کاملاً موافقم نمره 1 و 2 و مخالفم و کاملاً مخالفم نمره منفي 1 و 2 داده مي شود که اين شکل نمره گذاري چندان شايع نيست. البته به هر کدام از سه شکل فوق که نمره گذاري انجام شود در نتيجه تفاوتي حاصل نمي شود. بايستي دقت داشت که در فرم اصلي پرسشنامه که به پاسخگويان داده مي شود نمره ها در کنار پاسخها ذکر نمي شود. لازم به ذکر است در گزاره هايي که پاسخ منفي نشان دهنده گرايش است نمره گذاري معکوس انجام مي گيرد
ادامه... 5- معمولاً براي ساخت يک پرسشنامه نگرش سنج خوب با مقياس ليکرت ابتدا فرم اصلي پرسشنامه تهيه نمي شود. بلکه تعداد زيادي از گزاره هاي تهيه شده در يک مطالعه مقدماتي (Pilot) مورد استفاده قرار مي گيرد و با تحليل گزاره هاي استفاده شده (Item Analysis) مناسبترين گزاره ها براي استفاده از فرم نهايي پرسشنامه استفاده مي شود. فرم نهايي پرسشنامه نگرش سنج معمولاً حاوي حداقل 15 و حداکثر 30 گزاره مي باشد که البته حدود 20 تا 22 گزاره توصيه شده است.
تحليل سووالات ITEM ANALYSIS
براي انتخاب مناسبترين گزاره ها در مطالعه مقدماتي دو روش معمول است الف: همبستگي هر گزاره با کل گزاره ها (Correlation) ب: مشخص کردن قدرت تشخيص گزاره (Discrimination)
الف: در محاسبه همبستگي، براي هر گزاره نمره اي که تک تک پاسخگويان به آن گزاره داده اند با نمره کل پاسخگويان مورد محاسبه همبستگي قرار مي گيرد. مثلاً براي گزاره شماره 10 پس از محاسبه همبستگي سوالات (گزاره ها) با کل آزمون، گزاره هايي که حائز بالاترين همبستگي هستند انتخاب مي شوند و در فرم اصلي پرسشنامه قرار مي گيرند. البته محاسبات دستي براي محاسبه تک تک همبستگي ها کار خيلي وقت گيري است اما با استفاده از کامپيوتر و نرم افزار SPSS اين کار با سهولت انجام مي شود. نمره فرد در گزاره 10 نمره کل فرد شماره افراد 4 83 1 2 44 56 3 5 66 74
Item analysis ب: محاسبه قدرت تشخيص هر گزاره: براي اين اقدام پاسخگويان به حسب نمره اي که از پرسشنامه کسب کرده اند رتبه بندي مي شوند. مثلاً اگر 60 نفر در مطالعه مقدماتي شرکت کرده اند به حسب نمره اي که کسب کرده اند در رتبه اول تا شصتم جاي مي گيرند. و سپس در مقابل هر فرد نمره او در هر گزاره ذکر مي شود.
Item analysis ....... نمره گزاره 3 نمره گزاره 2 نمره گزاره 1 رتبه افراد 5 4 1 2 3 ... .... 58 59 60 (به دليل طولاني شدن جدول فقط شکل ترسيم جدول مورد نظر بوده است)
پس از کامل شدن جدول 25 درصد افراد بالاي جدول و 25 درصد افراد پايين جدول انتخاب مي شوند (در مثال 60 نفر شامل 15 نفر بالا و 15 نفر پايين) سپس براي هر سوال ميانگين نمرات افراد بالا در هر سوال (در اين مثال 15 نفر بالا) محاسبه مي شود و با ميانگين نمرات افراد پايين در هر سوال (در اين مثال 15 نفر پايين) از طريق آزمون T (تي) مقايسه مي شود. تفاوت ميانگين هايي که در سطح 05/0P< يا 01/0 < P به حسب نظر محقق معني دار باشد نشان دهنده اين است که سوال (گزاره) مورد نظر از قدرت تشخيص مناسبي برخوردار مي باشد. محقق مي تواند از بين سوالاتي که قدرت تشخيص معني داري داشته اند تعداد گزاره هاي مورد نظر براي فرم نهايي پرسشنامه را گزينش نمايد. در صورتي که تعداد گزاره هاي با قدرت تشخيص معني دار بيش از تعدادي باشد که محقق براي فرم نهايي پرسشنامه در نظر دارد، مي تواند گزاره هايي را گزينش کند که مقدار T محاسبه شده آنها بيش از ساير گزاره ها باشد.
Item Analysis 6- گزاره هاي گزينش شده در مطالعه مقدماتي در فرم نهايي پرسشنامه قرار مي گيرد و به پاسخگويان (نمونه تصادفي انتخاب شده از جامعه تحقيق) عرضه مي گردد. پس از اجراي پرسشنامه فرم نهايي روي نمونه مورد مطالعه مطابق شرحي که در قسمت شماره 4 ذکر شد، سوالات (گزاره ها) نمره گذاري مي شوند و نمره هر پاسخگو که مجموع نمرات او در هر گزاره مي باشد. محاسبه مي گردد. براي تفسير نمرات پاسخگويان (تعيين گرايش يا نگرش مثبت و منفي آنان نسبت به موضوع مورد مطالعه) مي توان نسبت به تعيين ميانگين پرسشنامه اقدام کرد و نمره هر پاسخگو را با ميانگين پرسشنامه مقايسه کرد. چنانچه نمره پاسخگو بالاتر از ميانگين پرسشنامه باشد، نشان دهنده گرايش مثبت و در صورتي که کمتر از ميانگين پرسشنامه باشد، نشان دهنده گرايش منفي است
Item Analysis . براي محاسبه ميانگين پرسشنامه مي توان از فرمول ساده زير استفاده کرد. M = ميانگين U = حداکثر نمره اي که در پرسشنامه قابل کسب کردن است. L = حداقل نمره اي که در پرسشنامه قابل کسب کردن است. براي مثال اگر يک پرسشنامه 20 گزاره اي را در نظر بگيريم. حداکثر نمره اي که قابل کسب است عبارتست از 100=5×2 U = و حداقل نمره عبارتست از 20=1×20 L = پس ميانگين عبارت خواهد بود:
Validity: A generic term used to define the degree to which the test measures what it claims to measure.
What is measurement validity? Validity refers to the accuracy of a measure. A measurement is valid when it measures what it is suppose to measure and performs the functions that it purports to perform. Does an indicator accurately measure the variable that it is intended to measure?
VALIDITY The extent to which measures indicate what they are intended to measure. The match between the conceptual definition and the operational definition.
Validity Translated your construct into the operationalization. validity types are attempting to assess the degree to which you accurately Translated your construct into the operationalization.
types of translation validity Face Validity Content Validity Criterion-Related Validity Predictive Validity Concurrent Validity Convergent Validity Discriminant Validity
Translational Validity Face/Logical Validity When the measure is that being tested, i.e. the measure is valid by definition Content Validity Does the measure adequately sample what is covered?
Face Validity Determined by judgements made by the researcher and based on surface appearance.
Content Validity Determined by expert judgements of the appropriateness of the contents of a measure.
Domain of Meaning Content validity refers to degree that one has representatively sampled from that domain of meaning. This type of validity receives the most attention in construction of achievement & proficiency measures with psychology & education.
Criterion Validity Predictive Validity Can the measurement be used to predict later reality? Discriminant Validity Is the measurement dissimilar to other measures that it theoretically should be dissimilar to?
Criterion Validity, 2 Concurrent Validity Is the measurement correlated with a criteria that is measured at the same time? Convergent Validity Is the measurement similar to other measures that it theoretically should be similar to?
Construct validity is an assessment of how well you translated your ideas or theories into actual programs or measures. Why is this important? Because when you think about the world or talk about it with others (land of theory) you are using words that represent concepts
What is a criterion? This is the standard by which your measure is being judged or evaluated.
How to determine Criterion Validity Find alternative measurements Make alternative and your measurements at similar times Compare results These methods work for Face/Logical & Content Validity too!
Example: Reading Achievement Test A multiple choice test on reading achievement (which is designed to measure achievement at the time of testing and not designed to predict any future behavior.) might be validated by: comparing the scores on the test with teachers’ ratings of students’ reading abilities. Teachers’ ratings are the criterion
Predictive Validity This is determined by correlating test scores with criterion scores obtained after examinees have had a chance to perform what is predicted by the test. A measure is validated with reference to future standing on criterion variable.
Example: Employment Test The purpose of an employment test is to predict success on the job. The most appropriate test of its validity is predictive validity - to what extent does the test predict what it is supposed to predict?
Reliability
WHAT IS RELIABILITY? A thermometer is Accurate if the actual body temperature (98.6F) and what is registered on the thermometer (98.6F) are the same A thermometer is Consistent if, for multiple measures of body temperature, what is registered on the thermometer (99F) is the same each time (NOTE: a measure can be consistent and inaccurate, but not the other way around!)
TEST RELIABILITY Remember. . .reliability deals with measurement error; thus a “perfectly reliable” measure is 100% error-free. We never know a person’s “true” score Therefore, all our selection tests will only be estimates of reliability
Statistical Concept of Reliability Real Variance (Observed-Error) Observed Variance (Real+Error) واريانس واقعی (واريانس مشاهده شده – واريانس خطا) واريانس مشاهده شده (واريانس واقعی + واريانس خطا)
Methods of reliability estimation 1-test---retest 2-Parallel forms/alternate forms 3-split half 4-Alfa Kronbach
WHAT FACTORS INFLUENCE TEST RELIABILITY? Test question difficulty Length of a measure The method used to estimate reliability Response format How and by whom test is administered How homogenous or similar the test items are Physical conditions of testing location and physical condition of test taker
Neither Reliable Nor Valid
Reliable And Valid
Reliable But Not Valid
dean@merc.mui.ac.ir aryousefy@edc.mui.ac.ir
Congratulation