E-Business Ligjerata 8 USHT – FSHMN Informatikë Doc. Dr. Fisnik Dalipi

Virtualiteti – Mundësitë Si bazë e zhvillimit të e-businessit paraqitet një dimenzion i ri në mardhënjet ekonomike, e ajo është bota virtuale e tregtisë elektronike e cila zhvillohet nëpërmjet kanaleve digjitale të të dhënave. Në këtë kontekst termi Virtual paraqet:” diçka e cila është artificiale, e mundëshme, diçka e cila vepron, sikur të ishte, si mundësi apo aftësi për të ekzistuar, për të qenë prezent aty (Duden –fjalor gjerman) apo: diç - “existing in the mind, especially as a product of imagination” (Amerikan Heritage Dictionary). Kjo do të thotë se qeverisja me informatat digjitale si form e komunikimit jo-real përbëhet ekskluzivisht në bazë të një bashkimit apo kombinimit të kanaleve të të dhënave respektivisht kanaleve Informative. Në bazë të rëndësisë së Informacionit si faktorë mbështetës, autonom,dhe konkurues (që sjell përparsi komparative-konkuruese), si dhe rritjes së digjitalizimit, në të ardhmën do të mundë të flasim për dy nivele të biznesit: - Përkrah nivelit real të produkteve fizike respektivisht shërbimeve (niveli real i biznesit), do të zhvillohet edhe një - nivel elektronik i të dhënave digjitale respektivisht kanaleve komunikuese pra niveli virtual i biznesit.

Organizatat Virtuele Paraqesin organizata gjeografikisht të dislocuara të cilat janë të ndërlidhura në bazë të interesit të përbashkët, kurse bashkpunimi realizohet nëpërmjet punëve të pavarura të tyre, nëpërmjet hapsirës dhe kohës, me ndihmën e teknologjive informative dhe telekomunikuese Grup i identifikuar i njerzëve apo organizatave të cilët në mënyrë të konsiderueshme më shumë i shfrytzojnë informatat dhe teknologjitë komunikuese se sa interakcionet fizike. Organizatat Virtuele janë të organizuara si: - TELEWORK - ZYRAT VIRTUELE - EKIPET VIRTUELE

TELEWORK Telework – puna e të punësuarit në distancë (largësi) Lokacioni i vendit të punës mundet të jetë: - Në shtëpi – të punësuarit qeverisin me dinamikën e punës dhe kohës së punës, dhe i u janë siguruar të gjtha mjetet teknike Satellite office – zyrat të larguara nga selia e ndërmarjes, të punësuarit e ndajnë hapsirën punuese, zvoglojnë kohën dhe shpenzimet e komunikimt Mobile office – aplikohet te agjentët tregtar Telecentre – zyra ku ndahet hapsira me të punsuarit e ndërmarjeve tjera

Për të punësuarit: Për punëdhënësit: - kohë fleksibile e punës Përparësit e Telework-ingut Për të punësuarit: - kohë fleksibile e punës - kohë dhe shpenzime të zvogluara të udhëtimeve - koncentrim më i mirë në detyra të punës - liri në organizimin e kohës së punës Për punëdhënësit: - rritje e produktivitetit - zvoglim të shpenzimeve të procesit të punës - zvoglim i mungesave në punë - regrutim/angazhim më i leht të qytetarvve të huaj - fleksibiliteti i ndërmarjes dhe potencial e mundësi të reja për biznes

ZYRA VIRTUALE Koncepti i ri i organizimit t zyrës aplikohet në: - zyrat për telework - zyrat klasike në ndërmarje Llojet e zyrave virtuele janë: - Hot desk environment – të punësuarit për çdo ditë i caktohet tavolin/byro tjetër, dhe i mundësohet qasje postës elektronike dhe të dhënave kompjuterike. - Hotelling – të punësuarit kohën më të madhe të punës së tyre e kalojnë te pala/klijenti i tyre duke e shfrytëzuar veglat dhe resurset e tij – ngjajshëm si vizitori në hotel - Touchdown office – të punësuarve iu ndahet hapësira (vendi) e punës kur të vijnë në punë sipas principit “ first come-first serve”

Ekipet Virtuale Formohen shkaku i punëve jorutinore për të cilat ndërmarrjet nuk kanë ekspert të aftësuar Formohen ekipe të ekspertëve të cilët mundet të jenë fizikisht të ndarë/ në distanca të ndryshme, fleksibil në ndyshymin e kushteve të rrethinës Posedojnë aftësi/shkathtësi komplementare dhe qëllime të pamvarura, i përbëjnë të punësuarit të cilët punojn nëpër shtëpi dhe grupe të vogla nëpër zyra.

Llojet e ekipeve Virtuele Ekipet rrjetore Ekipet paralele Ekipet për zhvillimin e projekteve ose produkteve Ekipi punues apo prodhues Ekipet shërbuese/service teams Ekipet menaxhuese/management teams Ekipet për aksion /action teams

Përparsitë e Organizatave Virtuele Mundëson angazhimin e ekspertëve më të mirë Organizata fleksibile më lehtë i përgjigjet/përshtatet kushteve të ndryshueshme të tregut Aftësia konkuruese ndërmjet njësive të ndryshme ekonomike Rritja e produktivitetit Personel më i kënaqur dhe më i besueshëm Rritje e produktivitetit të punësuarve Orari i punës zgjat 24 orë

Modeli afarist Modeli afarist përmbanë një përshkrim të dobive të cilat konsumatorët apo partnerë të ndryshëm të një ndërmarjeje munden t’i fitojnë nga afarizmi me ndërmarjen në fjalë. Kjo pjesë e modelit afarist emërtohet si Value Proposition dhe përgjigjet në pyetjen se: Çfarë dobie/vlere gjeneron ndërmarja? Modeli e-Business, ashtu si dhe modeli afarist, përshkruan se si funksionon kompania; si e ofron prodhimin apo shërbimin, si i gjeneron të ardhurat, dhe si do të krijojë dhe adaptohet me tregjet dhe teknologjitë e reja.

Modeli afarist Një model afarist njëkohësisht paraqet arkitektur të krijimit të vlerës, që do të thotë se përcakton mënyrën e gjenerimit/krijimit të dobive për konsumatorët. Kjo arkitekturë përmban përshkrimin dhe shkallët e ndryshme të krijimit të vlerës si dhe agjentët e ndryshëm ekonomik me rolet e tyre në krijimin e vlerës. Përgjigjet në pyetjen: Si dhe në çfarë konfiguracioni (formësimi,,krijim të formës, pamje e jashtëme) prodhohet outputi? Përpos Çka dhe Si një model afarist përshkruan poashtu edhe atë se: Cilat të ardhura nga cilat burime i gjeneron ndërmarja? Të ardhurat që do të realizohen në të ardhmën përcaktojnë vlerën e modelit afarist dhe me të edhe të qëndrueshmërisë së atijë modeli. Përgjigjet në pyetjen: Si (nga çfarë) do të fitohen paratë? Kjo pjesë e modelit afarist quhet Modeli i të ardhurave Një model afarist mundet të paraqes vetëm afërsisht një organizim të vërtetë të një ndërmarjes, apo zinxhirin/vargun e tërësishëm të krijimit të vlerës së një produkti, që do të thotë se paraqet një abstrakcion të mënyrës së funksionimit të një biznesi.

Modelet e tregëtisë elektronike Storefront model Auction model Portal model Dynamic Pricing model

Storefront model I mundëson prodhuesve shitje të prodhimeve të veta 24 orë në ditë nëpër gjithë botën Përmbanë: - online katalogje me prodhime - procedurë të blerjes - pagesë të siguruar - serverin e prodhuesit - bazën e të dhënave të prodhuesit Ofron ofertë të madhe të prodhimeve dhe shërbimeve Mundëson më shumë porosira në një transakcion Amazon.com

Auction (ankand) model Janë të organizuara si forume për blerje online Shfrytzuesit logojn (i qasen) si licitues apo shitës Shitësi i dërgon të dhënat që kanë të bëjnë me lëndën (objektin) e shitjes Licituesi hulumton sajtin, shiqon aktivitetet momentale të licituesve dhe liciton Sajtet e ankandeve pas mbarimit të punës marin përqindje nga të dyja palët

Auction (ankand) model

Portal model Zakonisht ofron lajme, sport, prognozë për motin si dhe mundësi për hulumtim të web-eve. Portalet janë të ndarë në tre lloje: - Horizontale – grupojn informata për diapazon të gjërë të temave - Vertikale - ofrojn numër të madh të informatave të cilat i përkasin një sfere -Të Afinitetit – sikurse edhe Portalët Vertikalë por janë saktësisht të orijentuar kah segmenti specifik i tregut apo ndodhie të caktuar - Blerja online paraqet shtojcë të preferuar të shumicës së Portaleve

WEB PORTALET Shembuj të portaleve: MSN, Yahoo!, iGoogleportal, Si Web portale identifikohen apo quhen Websajtet të cilat tentojnë shërbime të ndryshme rregullisht të kërkuara t’i grupojnë, ose të mundësojnë një pasqyrë në trajtim të ndonjë teme, apo hyrje në ndonjë temë. Ky term nuk është saktësisht i definuar, dhe shpeshherë shfytëzohet vetëm për Web aplikacione. Në informatik termi portal kryesisht shfrytëzohet për aplikacionet të cilat paraqesin një integrim të aplikacioneve, proceseve dhe shërbimeve Shembuj të portaleve: MSN, Yahoo!, iGoogleportal, AOL, etj.

Modeli i Portalit Horizontal www.yahoo.com

Modeli i Portalit Vertikal www.ieee.org

Modeli i Portalit Afinitetit

Dynamic Pricing Models Interneti ka ndryshuar mënyrën e vendosjes së çmimeve – me bashkimin e blerësve respektivisht me rritjen e numrit të tyre zvoglojnë çmimin e produktit Dynamic Pricing Modelet: - Name –Your –Price model - shfrytëzuesi vet e vendos çmimin e vet - Comparison pricing model - sajti me mekanizëm për gjetjen e çmimit më të ulët për produktin e caktuar - Demand – sensitive pricing model - blerja e sasisë më të madhe të produkteve me çmim më të vogël - Bartering model – ndërrimi i të panevojshmës me të nevojshmën - Rebate model – sajte të cilët ofrojn lirime në shitje me pakicë të prodhuesve udhëheqës /të njohur/ si kompenzim për reklamim apo provizion - Free ofering model – produktet apo shërbimet falas gjenerojnë qarkullim të madh në websajt

Dynamic Pricing Model http://www.priceline.com/

Online Trading dhe Landing Models Shtëpit Brokere definojnë mënyrën e realizimit të punëve që kanë të bëjnë me sigurimin dhe tregëtin me të ashtuquajturat pasurit e pa tundëshme. Ekziston mundësia që nëpër Sajte të realizohet blerja, shitja dhe qeverisja me të gjitha investimet. Çmimi i transakcioneve nëpër Web-e është më i ulët.

Thank You! PYETJE???