Inovasi dan Kreativiti dalam Pengurusan Akademik IPT: Di mana kita? Shamsul Amri Baharuddin Pengarah Pengasas Institut Kajian Etnik (KITA) Universiti Kebangsaan Malaysia Kertas untuk Seminar Pengurusan Akademik IPT, anjuran USM, Penang, di Langkawi 22-24 Ogos 2008

BAHAGIAN I KONSEP UNIVERSITI DAN KEGIATANNYA

Konsep Universiti Menjana ilmu pengetahuan dan profesionalisme Tiga komponen kegiatan: Produksi ilmu pengetahuan & profesionalisme Pengurusan Tadbir akademik & professional Konsumpsi ilmu dan lulusan universiti

1. Produksi Ilmu Pengetahuan & Profesionalisme Orientasi Disiplin: antropologi, fiziks, kimia, geografi, dll. Tematik: kajian gender, kajian etnik, bioteknologi, dll. Wilayah: Pengajian Melayu, Perubatan Tropikal, dll. Proses Penyelidikan: basic, applied, strategic, commercial Persidangan: kebangsaan, antarabangsa Penerbitan: tempatan, kebangsaan, antarabangsa Pengajaran & Penyeliaan: kursus, esei, tesis, dll. Khidmat Masyarakat: komuniti akademik & masyarakat umum

2. Pengurusan Akademik, Tadbir & Profesional Pengajian: Sarjanamuda, Siswazah, Penyelidikan Penyelidikan: Basic, Applied, Strategic, Business Perpustakaan & Pangkalan Data Digital Makmal: Sains & Bukan Sains Sumber Manusia: dalam & luar universiti Kewangan: kerajaan, bukan kerajaan, swasta Infrastruktur: bangunan, ICT

3. Konsumsi Ilmu dan profesionalisme Sektor Awam Kerajaan: lulusan, konsultansi Separuh-kerajaan: lulusan, konsultansi Sektor Swasta Tempatan: lulusan, konsultansi Antarabangsa: lulusan, konsultansi Sektor Komuniti CBO (Community-based organization): lulusan, konsultansi

Jaringan Universiti Komuniti Akademik Global Sektor Awam Sektor Swasta Disiplin, bidang, profesional, pertubuhan antarabangsa Sektor Awam IPTA & IPTS; Jabatan kerajaan, GLCs Kebangsaan dan antarabangsa Sektor Swasta Hubungan dgn industri Sektor Komuniti Hubungan dengan CBO

UNIVERSITI: BATASAN & KELUWESAN BAHAGIAN 2 PELAKSANAAN KEGIATAN UNIVERSITI: BATASAN & KELUWESAN

Batasan Ruang Kegiatan Pengurusan Umum : separuh korporat, separuh kerajaan Kewangan : separuh terbuka, terikat kepada Arahan Perbendaharaan & pekeliling Pembangunan infrastruktur : bergantung kepada peruntukan kerajaan Sumber Manusia : peruntukan perjawatan & kewangan kerajaan Dana Penyelidikan: pergantungan kepada peruntukan kerajaan

Di mana kita? Governans dalam semua segi umumnya masih terikat kuat dan terkepung dalam sangkar peraturan kerajaan; guided autonomy; top-down AUKU: tetap mengikat, hanya ikatannya telah dilonggar sedikit, guided democracy? Inisiatif, Inovasi dan Kreativiti yg terbatas

Reaksi Universiti Bergantung kepada pimpinan tertinggi dan menengah universiti sebagai pentafsir peraturan: konservatif, separuh terbuka dan terbuka Pengurusan Akademik: terikat dalam jaringan patron-client dgn NC & TNC Pegawai Akademik & Pengurus Tadbir dan Profesional terpaksa akur kepada stail dan ketokohan NC, jarak hubungan NC dengan KPT & JPT, closed service Menjana ‘politik dalaman’ universiti yang tak sehat, macam UMNO Bahagian tanpa money politics

Kemungkinan Inovasi dan Kreativiti ‘All is not lost, please don’t despair’ [Jangan keciwa!Masih ada ruang/peluang] Terbatas tapi masih ada ruang dalaman yang belum & perlu dieksploit sepenuhnya Memerlukan inisiatif, inovasi dan kreativiti serta kerjasama kepimpinan akademik dan pengurusan tadbir khususnya dalam aspek micro-management, top-down

Sumber Manusia Pemilihan pengurusan akademik: Dekan/Pengarah, Ketua Jabatan/Program Demokrasi dalaman Terbuka kepada calon luar universiti Pemilihan pengurusan tadbir dan profesional Terbuka kepada calon luar Latihan dan pendedahan pegawai pelapis: Kursus dan seminar tak memadai; mesti gunakan program attachment lebih agresif tapi terarah

Kewangan Kreatif accounting Sumber manusia Sistem sekarang lebih memudahkan kerja Bendahari, perlu bina yang memudahkan transaksi akademik Sumber manusia Perlunya pegawai kewangan pada peringkat Fakulti/Institut/Pusat; micro-management perlu Pendidikan kewangan untuk ahli akademik Majoriti ahli akademik setengah celek mengenai peraturan kewangan

Organisasi Pengurusan Akademik Belajar sesama IPTA Perpustakaan dan pembinaan database penyelidikan & penerbitan yg mudah diakses Kriteria pemilihan universiti penyelidikan perlu dilaksana dengan meluas Belajar daripada pengalaman di luar negeri Pengurusan penyelidikan dan kerjasama dengan sektor swasta umumnya berkembang Perlu fokus dalam bidang sains sosial dan kemanusiaan, bersifat kebangsaan dan antarabangsa, dan berpasukan

Rumusan IPTA sebagai institusi awam terus terikat dalam kerangka aturan pengurusan kerajaan Mengkorporat governans pada awal 1990an memberikan keluwesan yang terbatas Inovasi & kreativiti masih bersifat top-down, bergantung kpd ketokohan NC & pimpinan tinggi Namun pintu untuk inisiatif, inovasi dan kreativiti tidak tertutup. Masih banyak yang boleh diperbaik dan diangkat