NOCIONI I DHE KONCEPTI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 Kapitulli II-të NOCIONI I DHE KONCEPTI I SHPENZIMEVE Në këtë ligjëratë do të njiheni me: Konceptin e shpenzimeve bazike të menaxhmentit Strukturën dhe klasifikimin e shpenzimeve Faktorët që ndikojnë në lartësinë e shpenzimeve Sistemimin e shpenzimeve nëpër zona të përgjegjësisë Sjelljen e shpenzimeve Analizën e pragut të rrezikut apo analiza: Kostoja-Vëllimi-Prodhimi (KVP) Skender Ahmeti

KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE 9/22/2018 KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE Nocioni shpenzim është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim sa herë që diskutojmë për blerje të diçkaje Roli i kontabilitetit menaxherial është të gjejë dhe të klasifikojë shpenzimet në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme Kuptimi i nocionit shpenzim, koncepti dhe klasifikimi i shpenzimeve janë faktor bazë për çdo studim të kontabilitetit menaxherial Skender Ahmeti

ROLI I KONTABILITETIT MENAXHERIAL ËSHTË QË TË? TEST I SHPEJT  ROLI I KONTABILITETIT MENAXHERIAL ËSHTË QË TË? A) Regjistroj në mënyrë të vazhdueshme shpenzimet e ndodhura në ndërmarrje B) Të gjejë dhe klasifikoj shpenzimet në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme C) Siguroj shënime nga dora e parë për përpilimin e pasqyrave financiare D) A, B dhe C

…KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE Shpenzimet si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeve afariste, në ndërmarrje i shfrytëzojmë kryesisht për tri qëllime: Si faktor gjatë përcaktimit të të ardhurave në ndërmarrje Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes Skender Ahmeti

…KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KONCEPTI I MENAXHIMIT TË SHPENZIMEVE Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i shpenzimeve dhe atë: Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mund të kenë rëndësi praktike dhe teorike Skender Ahmeti

DEFINIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 DEFINIMI I SHPENZIMEVE Shpenzimet paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve të punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave materiale Definicioni më i përgjithësuar i shpenzimeve nënkupton shpenzimet si shprehje vlerore e harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj baze. Definimi i tillë i shpenzimeve na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre: Cilat janë ato? Skender Ahmeti

DEFINIMI I SHPENZIMEVE Definimi i tillë i shpenzimeve na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre: Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues) Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin e atyre efekteve (produkteve) dhe se shpenzime mund të konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i efekteve (produkteve) Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponenta çmimore e shpenzimeve

TEST I SHPEJT  PËR KONTABILITETIN MENAXHERIAL, SHPENZIMET JANË FAKTOR ME RËNDËSI GJATË MARRJES SË VENDIMEVE AFARISTE DHE SI TË TILLA SHPENZIMET KRYESISHT SHFRYTËZOHEN?: Si faktor gjatë përcaktimit të të ardhurave në ndërmarrje Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes Për të kënaqur nevojat e rregullta te raportimit tek autoritetet tatimore Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes A dhe C

...DEFINIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 ...DEFINIMI I SHPENZIMEVE THËNË SHKURT: Shpenzimet mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme Shpenzimet shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime Skender Ahmeti

TEST I SHPEJT  A) E saktë B) E pasaktë SHPENZIMET MUND TË DEFINOHEN EDHE SI SAKRIFICË APO DHËNIE E BURIMEVE PËR QËLLIME TË POSAÇME? A) E saktë B) E pasaktë

Kosto apo shpenzim Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat i dallon nga shpenzimet. Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’u përdorur për sigurimin e mjeteve tjera, Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për të siguruar të ardhura. Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disa prej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur ato kryhen. Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzime përdoren në mënyrë të ndërsjelltë.

9/22/2018 Kosto apo shpenzim Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta. Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar. Skender Ahmeti

Kosto apo shpenzim Për kostot nuk mund të flasim në këto raste: Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit të prodhimit, Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nuk shpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin e prodhimit, Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit të prodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimin e tij nuk na nevojiten kurfarë mjete monetare, Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janë të lidhura me krijimin e një të mire materiale.

STRUKTURA DHE KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE

STRUKTURA DHE KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 STRUKTURA DHE KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE SIPAS KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE: Shpenzimet e kontrolluara përfshijnë shpenzimet të cilat menaxheri mund t’i kontrolloj dhe të ndikoj në lartësinë e atyre shpenzimeve Shpenzimet e pakontrolluara përfshijnë shpenzimet në të cilat menaxheri nuk mund të ndikoj në këto shpenzime Skender Ahmeti

...KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 ...KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE SHPENZIMET MENAXHERI KLASIFIKIMI Shpenzimet e lëndës së parë për prodhimin e kompjuterit Mbikëqyrësi i departamentit të prodhimit për çipat e kompjuterit Të kontrolluara Shpenzimet e ushqimit të një restoranti Menaxheri i restorantit Shpenzimet e shpalljes apo shpenzimet e procesimit të dhënave të operacioneve të kontabilitetit Menaxheri i agjencisë Të pakontrolluara Skender Ahmeti

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE SIPAS SHKALLËS SË SHFRYTËZIMIT TË KAPACITETEVE: Shpenzimet relevante dhe jo relevante Shpenzimet e depozituara apo shpenzimet e shkaktuara në të kaluarën (sunk cost) Shpenzimet e arritura dhe të pa arritura Shpenzimet oportune Shpenzimet e shtuara dhe margjinale Skender Ahmeti

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE Ndarja e kostove sipas natyrës: Kosto elementare (natyrale) kanë të bëjnë me elementet e procesit të riprodhimit, Kosto të krijuara mund të vijnë nga jashtë dhe quhen edhe kosto eksterne por edhe interne. 9/22/2018 Skender Ahmeti

9/22/2018 Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe lidhen drejtpërsëdrejti me objektin e identifikuar të kostove (MD, PD) Kosto të drejtpërdrejta Objekti i kostos Kostot të cilat kanë të bëjnë por nuk lidhen drejtpërsëdrejti me objektin e identifikuar të kostove (KIP) Kosto të tërthorta Skender Ahmeti

...KOSTO TË DREJTPËRDREJTA (DIREKTE) 9/22/2018 ...KOSTO TË DREJTPËRDREJTA (DIREKTE) Materiali direkt Puna direkte Kosto e përgjithshme Kosto e drejtpërdrejta Kosto e tërthorta Skender Ahmeti

KOSTO TË TËRTHORTA (INDIREKTE) 9/22/2018 KOSTO TË TËRTHORTA (INDIREKTE) Çfarë janë kostot e tërthorta? Janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me qëllim të mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit Shembull: Kostot e shpalljes për një vijë ajrore por që nuk kanë të bëjnë me një fluturim Skender Ahmeti

KOSTOT E TËRTHORTA TË PRODHIMIT 9/22/2018 KOSTOT E TËRTHORTA TË PRODHIMIT Janë kostot e përgjithshme të prodhimit, që përfshijnë të gjitha kostot të përcjella me procesin e prodhimit e që nuk mund të lidhen me produktet e prodhuara në një mënyrë ekonomikisht të realizueshme Skender Ahmeti

KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E PËRGJITHSHME 9/22/2018 KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E PËRGJITHSHME Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me njësinë e produktit Shembull: Puna indirekte apo materiali indirekt Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese Shembull: Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet, sigurimi, portierët, etj. Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues Shembull: Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit të automobilit Skender Ahmeti

Kosto të shndërruara (konvertuara) Puna direkte Kosto e tërthorta të prodhimtarisë Kosto të konvertuara + = Të tjera Puna indirekte Materiali indirekt

9/22/2018 ...KLASIFIKIMI I KOSTOVE Sa i përket pikëvështrimit kontabël dhe atij të përpilimit të kalkulimit të kostos, është e rëndësishme ndarja e kostove në: KOSTO TË PRODUKTIT KOSTO TË PERIUDHËS Skender Ahmeti

Rrjedha e kostove në firmat prodhuese Materiali direkt Puna direkte Gjysmë- produktet Produktet e gatshme KMSH Shp. indir. të prodh.

KOSTOT E PRODUKTIT: KATEGORITË 9/22/2018 KOSTOT E PRODUKTIT: KATEGORITË Janë të gjitha kostot që eventualisht shpërndahen në produkte dhe të klasifikuara si: Kostot e furnizimit të materialit direkt, Kostot e konvertimit: puna direkte Kostot tjera jo prodhuese, të disajnimit të produktit etj. Skender Ahmeti

MD – Çfarë është kostoja? 9/22/2018 MD – Çfarë është kostoja? Çmimi i faturës së lëndës së parë, Kosto e transportit, Detyrimet importuese dhe Zvogëlimet për zbritjet e lejueshme për pagesa të menjëhershme. Skender Ahmeti

9/22/2018 KOSTO TË PERIUDHËS Janë të gjitha kostot tjera që nuk janë kosto të produktit. Këto kosto me tepër identifikohen me periudhën kohore në të cilën ato janë shkaktuar se sa me njësitë e blera apo të prodhuara Në këtë grup hyjnë: Shuma e pazakonshme e kallos, punës së panevojshme dhe shpenzime tjera të prodhimtarisë Shpenzimet e deponimit (përveç nëse ato shpenzime janë të domosdoshme në procesin e prodhimit gjatë fazave të mëtutjeshme të prodhimtarisë) Shpenzimet e përgjithshme të administratës të cilat nuk kanë të bëjnë me sjelljen e materialit në gjendje dhe lokacion ekzistues Shpenzimet e hulumtimit dhe të zhvillimit Shpenzimet e shitjes dhe të administratës, etj. Skender Ahmeti

Shpenzimet jo prodhuese Të njohura si kosto të periudhës. Ato janë shpenzuar në periudhën në të cilën janë shkaktuar. Materiali direkt Kostot jo prodhuese Kosto të shkaktuara për aktivitete tjera prodhuese. Puna direkte Gjysmë produktet Produktet e gatshme KPSH Mfg. Overhead Shitur Shitja - KMSH Pasqyra e të ardhurave = Bruto marzha - Shpenzimet jo prodhuese = E ardhura neto

Kostot e produktit apo kosto të periudhës MS, PD, KIP, SH&A Gjysmë produktet Produktet e gatshme Shitja KMSH MD ,PD KIP Kostot e produktit MD, PD KIP MD, PD KIP MD, PD KIP S&A S&A S&A Kostot e periudhës Kostot e shitjes dhe administratës Shpenzuar në periudhën rrjedhëse

KOSTOT E PRODUKTIT PËRBALLË KOSTOVE TË PERIUDHËS 9/22/2018 KOSTOT E PRODUKTIT PËRBALLË KOSTOVE TË PERIUDHËS Kostot e produktit përfshijnë materialin direkt, punën direkte dhe shpenzimet e përgjithshme Kostot e periudhës nuk përfshihen në kostot e produktit. Ato janë shpenzime të raportit të të ardhurave Inventari KMSH Bilanci i gjendjes Pasqyra e të ardhurave Shitja Shpenzimet Raporti i të ardhurave Skender Ahmeti

KOSTOT E PRODUKTIT APO TË PERIUDHËS 9/22/2018 KOSTOT E PRODUKTIT APO TË PERIUDHËS Në kontabilitetin e tregtisë, sigurimet, zhvlerësimi dhe pagat janë shpenzime periodike (shpenzime të periudhës rrjedhëse) Në kontabilitetin e prodhimit, shumë nga këta zëra janë të lidhur me aktivitete prodhuese prandaj si shpenzime indirekte, janë shpenzime të produktit Skender Ahmeti

KOSTOT E PERIUDHËS: TREGTIA DHE PRODHIMI 9/22/2018 KOSTOT E PERIUDHËS: TREGTIA DHE PRODHIMI Në të dy llojet e kontabilitetit (prodhues dhe tregtar) shpenzimet e shitjes dhe ato administrative janë shpenzime të periudhës Skender Ahmeti

TEST I SHPEJT  SA I PËRKET PIKËVËSHTRIMIT KONTABËL DHE ATIJ TË PËRPILIMIT TË KALKULIMIT TË KOSTOS, ËSHTË E RËNDËSISHME NDARJA E KOSTOVE NË: A) Kostot e arritura dhe të pa arritura B) Kostot e kontrolluara e pakontrolluara Kostot të prodhimtarisë dhe të periudhës Asnjëra nga të mësipërmet

...KLASIFIKIMI I KOSTOVE Sipas zonave funksionale të ndërmarrjes në: 9/22/2018 ...KLASIFIKIMI I KOSTOVE Sipas zonave funksionale të ndërmarrjes në: KOSTO TË PRODHIMTARISË KOSTO TË MARKETINGUT KOSTO TË ADMINISTRATËS Skender Ahmeti

Rrjedha e kostove në firmat prodhuese Kostot e prodhimtarisë Kostot e shkaktuara gjatë prodhimit të produkteve. Materiali direkt Puna direkte Gjysmë produktet Produktet e gatshme KMSH Shp.ind. të prodh.

Rrjedha e kostove në firmat prodhuese Ato materiale që bëhen pjesë integrale e produkteve të kryera dhe që fizikisht lidhen me produktin. Materiali direkt Ato kosto të punës që munden fizikisht të lidhen me produktin apo që krijohen në procesin e prodhimit. Puna direkte Gjysmë produktet Produktet e gatshme KMSH Shp.ind. të prodhim. Të gjitha kostot të përcjellura me prodhimin e produktit përveç materialit direkt dhe punës direkte.

...KOSTOT E PRODHIMTARISË 9/22/2018 ...KOSTOT E PRODHIMTARISË Kostot e përgjithshme të prodhimtarisë Materiali direkt Puna direkte PRODUKTI Skender Ahmeti

Kostot e prodhimtarisë Materiali direkt Puna direkte

Qeliku në veturë, druri në mobilje etj. Materiali direkt Materiali që drejtpërsëdrejti barten në produktin apo shërbimin e prodhuar. Qeliku në veturë, druri në mobilje etj.

Shërbimet, sigurimi, rojet etj. Të gjitha kostot e prodhimtarisë të tjera prej materialit direkt dhe punës direkte. Shërbimet, sigurimi, rojet etj.

KIP – Disa shembuj Mbikëqyrja e fabrikës, 9/22/2018 KIP – Disa shembuj Mbikëqyrja e fabrikës, Telefoni, nxemja, uji, energjia elektrike, Pagat e kontabilistëve të fabrikës, Sigurimi, Zhvlerësimi i pajisjeve të fabrikës, Materiali indirekt dhe puna indirekte. Skender Ahmeti

TEST I SHPEJT  KUR BËHET FJALË PËR KOSTO TË DREJTPËRDREJTA, ATËHERË DUHET TË KONSTATOJMË SE? A) Nuk e ngarkojnë çmimin përfundimtar e produktit final prandaj nuk ka rëndësi nëse mund të lidhen apo jo me produktin apo vendin e shpenzimit B) Nuk mund të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimit C) Lehtë mund të lidhen për produktin apo vendin e shpenzimit D) Asnjëra nga të mësipërmet

9/22/2018 KOSTOT E PUNËS DIREKTE Përfshijnë pagat e punës që mund të lidhen në mënyrë specifike me produktet e prodhuara në një mënyrë ekonomikisht të realizueshme Skender Ahmeti

Puna që drejtpërsëdrejti lidhet me produktin e prodhuar. direkte Puna që drejtpërsëdrejti lidhet me produktin e prodhuar. Punëtorët e vijës prodhuese, kuzhinjerët, drejtuesit

KOSTOT JO PRODHUESE Të gjitha kostot që nuk përcjellën me prodhimin e produkteve të gatshme. Kostot administrative Kostot e marketingut

KOSTOT JOPRODHUESE Kostot administrative 9/22/2018 KOSTOT JOPRODHUESE Kostot marketingut dhe shitjes Kosto të domosdoshme për të shpërndarjen dhe shitjen e produktit Kostot administrative Kosto tjera ekzekutive, organizative dhe kosto tjera të zyrës Skender Ahmeti

Shpenzimet jo prodhuese Kostot e përgjithshme & administrative Të gjitha kostot ekzekutive, organizative dhe të zyrës të përcjella me menaxhmentin e përgjithshëm të kompanisë. Kostot e shitjes & të shpërndarjes Të gjitha kostot e domosdoshme për të siguruar kërkesat e konsumatorëve dhe të ofrojë konsumatorit produktin / shërbimin. Materiali direkt Puna direkte Gjysmë produktet Produktet e gatshme KPSH Mfg. Overhead Shitur Shitja - KMSH Pasqyra e të ardhurave = Bruto marzha - Shpenzimet jo prodhuese = E ardhura neto

9/22/2018 KOSTOT MESATARE Cili është dallimi në mes të kostove të diferencës dhe të kostove diferenciale? Kostot e diferencës paraqesin diferencën në mes të shumës së tërësishme të kostove të një shkalle të shfrytëzimit të kapaciteteve dhe të shumës së tërësishme të kostove të shkallës së mëparshme të shfrytëzimit të kapaciteteve Kostot diferenciale janë kosto mesatare për njësi të produktit të prodhuar në shkallën e caktuar të punësimit Skender Ahmeti

...KOSTOT MESATARE Shembull: 9/22/2018 ...KOSTOT MESATARE Shembull: Kostot vjetore për prodhimin e produkteve nё shkallën e shfrytëzimit të kapaciteteve prej 70% janë 85.000 € Kostot vjetore për prodhimin e produkteve nё shkallen e shfrytëzimit të kapaciteteve prej 60% janë 75.000 € Kostot vjetore diferenciale janë 10.000 € Skender Ahmeti

KOSTOT MARGJINALE Çka paraqesin kostot margjinale? 9/22/2018 KOSTOT MARGJINALE Çka paraqesin kostot margjinale? Së pari, kostot margjinale paraqesin ndryshimin në mes të kostove totale kur prodhimi lëvizë për një njësi Së dyti, kostot margjinale identifikohen edhe me kostot variabile të tërësishme që njëherit, me rastin e kalkulimit të kostos paraqet një alternativë të metodës së Direct Costingut, apo një alternativë të re të sistemit të përllogaritjes së kostove. Skender Ahmeti

...KOSTOT MARGJINALE Shënim: 9/22/2018 ...KOSTOT MARGJINALE Shënim: Për qëllime praktike dhe me qëllim të zhvillimit të sistemit të përllogaritjes margjinale, lejohet zëvendësimi i kostove variabile me kosto margjinale, sepse analiza e vërtetë margjinale operon me kosto mesatare variabile në rolin e kosto margjinale Skender Ahmeti

KOSTOT MARGJINALE DHE MESATARE 9/22/2018 KOSTOT MARGJINALE DHE MESATARE Kostot totale të prodhimit të ndara për sasinë e prodhuar Ekstra kostot të shkaktuara nga prodhimi i një njësie shtesë Kostot margjinale dhe ato mesatare rriten varësisht nga situata ekonomike dhe sjellja e kostove fikse dhe variabile Skender Ahmeti

...KOSTOT MESATARE DHE MARGJINALE 9/22/2018 ...KOSTOT MESATARE DHE MARGJINALE NUMRI I PRODUKTEVE KOSTOT TOTALE DIFERENCA KOSTOT MARGJINALE 1 2.000 2 3.900 Diferenca është 1.900 Kostot margjinale të produktit të dytë = 1.900 10 18.000 11 19.600 Diferenca është 1600 Kostot margjinale të produktit të 11 = 1.600 Skender Ahmeti

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE KOSTOT OPORTUNE Paraqesin një koncept ekonomik dhe mund të definohen si vlerë e alternativës më të mirë të zgjedhur me qëllim të marrjes së vendimit adekuat afarist Skender Ahmeti

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE SHEMBULL: Nëse kemi blerë një artikull me çmim prej 2,10 €, të cilin e kemi shitur me çmim prej 2,30 €, ku çmimi i tregut është 2,40 €, sipas evidencës kontabile ne kemi fituar 0,20 €, mirëpo nëse bazohemi në procesin e marrjes së vendimeve ne kemi humbje për 0,10 €. Me fjalë tjera, pasi që objektiv i shpenzimeve në procesin e marrjes së vendimeve është gjetja e profitit relativ të njërës alternativë ndaj tjetrës, bazë për vlerësimin e të gjitha resurseve matëse dhe aktiviteteve (produkti apo shërbimi) duhet të jetë maksimumi i profitit potencial Skender Ahmeti

…KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE 9/22/2018 …KLASIFIKIMI I SHPENZIMEVE SHPENZIMET E SHKAKTUARA NË TË KALUARËN (SUNKS COSTS) Shembull: Blerja e sistemit kompjuterik i cili nuk mund të përdoret më për nevojat e parapara Skender Ahmeti

SIPAS KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE KEMI KËTO LLOJE TË SHPENZIMEVE? TEST I SHPEJT  SIPAS KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE KEMI KËTO LLOJE TË SHPENZIMEVE? A) Shpenzimet e arritura dhe të pa arritura B) Shpenzimet e kontrolluara Shpenzimet oportune Shpenzimet e pakontrolluara

...KLASIFIKIMI I KOSTOVE Materiali direkt Kostot prodhimtarisë Puna direkte KOSTO VARIABILE Kostot e përgjithshme të prodhimtarisë KOSTOT TËRËSISHME TË PRODHIMTARISË Shpenzimet e shitjes Shpenzimet e periudhës Shpenzimet administrative KOSTO FIKSE Shpenzimet e përgjithshme të prodhimtarisë

9/22/2018 SJELLJA E KOSTOVE Skender Ahmeti

SJELLJA E KOSTOVE Për nga aspekti i reagimit të kostove në vëllimin e prodhimit, shkallën e shfrytëzimit të kapaciteteve apo në shkallën e punësimit, kostot ndahen në: Kosto variabile Kosto fikse Kosto të përziera 9/22/2018 Skender Ahmeti

KOSTOT FIKSE Shembull: 9/22/2018 KOSTOT FIKSE Shembull: Mbikëqyrësi i kompanisë merr pagë vjetore prej €7,000. Fabrika prodhon nga 50,000 deri në 300,000 shishe parfumi Skender Ahmeti

9/22/2018 …KOSTOT FIKSE Numri i shisheve të prodhuara Totali i pagave për mbikëqyrësin Paga në një shishe të prodhuar 50,000 €75,000 €1.500 100,000 75,000 0.750 150,000 75,000 0.500 200,000 75,000 0.375 250,000 75,000 0.300 300,000 75,000 0.250 Skender Ahmeti

Grafiku u shpenzimeve totale fikse Grafiku për shp. fikse për njësi 9/22/2018 …KOSTOT FIKSE Grafiku u shpenzimeve totale fikse Grafiku për shp. fikse për njësi €150,000 €125,000 €100,000 €75,000 €50,000 €25,000 €1.50 €1.25 €1.00 €.75 €.50 €.25 Kosto totale Kosto për njësi 100 200 300 100 200 300 Shishe të prodhuara (000) Njësitë e prodhuara (000) Numri i shisheve të prodhuara Totali pagave për mbikëqyrësin Pagat në shishe të prodhuar 50,000 shishe €75,000 €1.500 100,000 75,000 0.750 15,000 75,000 0.500 20,000 75,000 0.375 25,000 75,000 0.300 30,000 75,000 0.250 Skender Ahmeti

KOSTOT E TËRËSISHME FIKSE 9/22/2018 KOSTOT E TËRËSISHME FIKSE Fatura e juaj mujore bazike e telefonit me siguri se nuk ndryshon kur ju bëni më shumë biseda lokale Numri i thirrjeve lokale Fatura bazike mujore e telefonit Skender Ahmeti

Fatura mujore bazike e telefonit për thirrje lokale 9/22/2018 KOSTOT FIKSE PËR NJËSI Shpenzimi mesatar për thirrje lokale zvogëlohet sa më shumë thirrje lokale që bëni Numri i thirrjeve lokale Fatura mujore bazike e telefonit për thirrje lokale Skender Ahmeti

9/22/2018 KOSTOT VARIABILE Ardi Co prodhon sisteme muzikore me emër tregtar J-Sound. Pjesët për sistem muzikor janë blerë nga një furnizues i jashtëm me çmim prej 10 € për njësi (kostoja variabile) Skender Ahmeti

…KOSTOT VARIABILE Grafiku i shpenzimeve të tërësishme variabile 9/22/2018 …KOSTOT VARIABILE Grafiku i shpenzimeve të tërësishme variabile €300,000 €250,000 €200,000 €150,000 €100,000 €50,000 Shpenzimet e tërësishme 10 20 30 Njësia e prodhuar (në 000) Skender Ahmeti

…KOSTOT VARIABILE 10 20 30 Grafiku u shpenzimeve variabile për njësi 9/22/2018 …KOSTOT VARIABILE Grafiku u shpenzimeve variabile për njësi €20 €15 €10 €5 Shpenzimet për njësi 10 20 30 Njësitë e prodhuara (000) Skender Ahmeti

…KOSTOT VARIABILE €300,000 €20 €250,000 €15 €200,000 €10 9/22/2018 …KOSTOT VARIABILE €300,000 €250,000 €200,000 €150,000 €100,000 €50,000 €20 €15 €10 €5 Kosto për njësi Kosto totale 10 20 30 Njësitë e prodhuara (000) 10 20 30 Njësitë e prodhuara (000) Numri i njësive të prodhuara Kosto e materialit direkt për njësi Kosto totale e materialit direkt 5,000 njësi €10 € 50,000 10,000 10 l00,000 15,000 10 150,000 20,000 10 200,000 25,000 10 250,000 30,000 10 300,000 Skender Ahmeti

KOSTOT E TËRËSISHME VARIABILE 9/22/2018 KOSTOT E TËRËSISHME VARIABILE Vlera e faturës së juaj të telefonit është e bazuar në numrin e minutave që ju keni folur në telefon Minutat e të folurit Gjatësia e tërësishme e faturës së telefonit Skender Ahmeti

KOSTOT VARIABILE PËR NJËSI 9/22/2018 KOSTOT VARIABILE PËR NJËSI Kostot e të folurit për minutë është konstant. P.sh. 10 cent për minutë Minutat e të folurit Shpenzimi i telefonit për minutë Skender Ahmeti

KOSOT E PËRZIERA (MIKSE) 9/22/2018 KOSOT E PËRZIERA (MIKSE) Shprehin kostot të cilat përmbajnë elemente të kostove fikse ashtu edhe të atyre variabile dhe ndryshojnë në tërësi por jo proporcionalisht me ndryshimin e shkallës së shfrytëzimit të kapaciteteve apo nivelit të aktiviteteve Skender Ahmeti

...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE) 9/22/2018 ...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE) Shembull: Standard Inc. prodhon anije me vela duke shfrytëzuar pajisje të marra me qira. Ngarkesa e qirasë për një vit është 15,000 € plus 1 € për secilën orë të shfrytëzimit të makinës mbi 10,000 orë Skender Ahmeti

...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE) 9/22/2018 ...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE) Kostot e përziera ndonjëherë quhen gjysmë variabile apo gjysmë fikse Grafiku i shpenzimeve totale mikse €45,000 €40,000 €35,000 €30,000 €25,000 €20,000 €15,000 €10,000 €5,000 Kostot e përziera zakonisht ndahen në komponentë të tyre fikse dhe variabile për analiza menaxheriale Kosto totale 10 20 30 40 Orët totale të makinës (000) Skender Ahmeti

SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA 9/22/2018 SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA Tregtia KMSH Ndërmarrjet Shërbyese Furnizimet dhe udhëtimet Shembuj të kostove variabile Prodhimtaria Materiali direkt, puna direkte dhe shpenzimet e përgjithshme të prodhimtarisë Tregtia dhe prodhimtaria Shitja komisionere dhe kosto e ngarkim shkarkimit Skender Ahmeti

…SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA 9/22/2018 …SJELLJA E KOSTOVE NË INDUSTRITË TJERA Shembuj të kostove fikse Tregtia dhe organizatat shërbyese Taksat e patundshmërive Sigurimet Pagat e shitjes Zhvlerësimi Reklamimi Skender Ahmeti

RRJEDHA E KOSTOVE TË PRODHIMIT 9/22/2018 RRJEDHA E KOSTOVE TË PRODHIMIT Produktet e gatshme KMSH Pasqyra e të ardhurave Kostot Rezervat Furnizimi me material Lënda e parë Gjysmë produktet Puna direkte Kostot indirekte Të shitjes dhe administratës Të shitjes dhe administratës Shpenzimet periodike Skender Ahmeti

PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË TREGTARE 9/22/2018 PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË TREGTARE Bilanci Raporti i të ardhurave Shitja – Inventari i mallit shitur KMSH (si shpenzim) = bruto marzha – Shpenzimet e periudhës Shpenzimet e shitjes dhe administrative = E ardhura operative Skender Ahmeti

PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË PRODHUESE 9/22/2018 PREZANTIMI I RAPORTEVE FINANCIARE: KOMPANITË PRODHUESE Bilanci Raporti i të ardhurave Shitja – Inventari i materialit direkt Shitja KMSH (si shpenzim) = bruto marzha – Inventari i gjysmë produkteve Inventari i produkteve të gatshme Shpenzime të periudhës Shpenzime të shitjes dhe administrative = e ardhura operative Skender Ahmeti

9/22/2018 KMSH PËR PRODHUESIT Kosto e produkteve të prodhuara dhe të shitura zakonisht është përbërë nga tri kategori: 1. Materiali direkt 2. Puna direkte 3. Shpenzimet indirekte Skender Ahmeti

KMSH PËR MALLIN TREGTAR 9/22/2018 KMSH PËR MALLIN TREGTAR KMSH e mallit zakonisht është e përbërë nga kosto e blerjes duke përfshirë edhe transportin dhe ngarkim-shkarkimin si është kërkuar dhe pastaj ri-shitur Skender Ahmeti

Çfarë lloji i llogarisë është llogaria e gjysmëprodukteve”? 9/22/2018 Pyetje C 5 Çfarë lloji i llogarisë është llogaria e gjysmëprodukteve”? a. Llogari e pasqyrës së të ardhurave. b. Llogari e inventarit në bilancin e gjendjes. c. Llogari e përkohshme e lirimit nga materiali direkt dhe puna direkte. d. Llogari e mbajtjes së shpenzimeve indirekte dhe punës direkte. Take a minute and answer the next two questions before we proceed. Skender Ahmeti

Çfarë lloji i llogarisë është llogaria e gjysmëprodukteve”? 9/22/2018 Pyetje C 5 Çfarë lloji i llogarisë është llogaria e gjysmëprodukteve”? a. Llogari e pasqyrës së të ardhurave. b. Llogari e inventarit në bilancin e gjendjes. c. Llogari e përkohshme e lirimit nga materiali direkt dhe puna direkte. d. Llogari e mbajtjes së shpenzimeve indirekte dhe punës direkte. Goods in process is one of the three manufacturing inventory accounts. Inventory is a current asset on the balance sheet. Skender Ahmeti

9/22/2018 Pyetje Dallimi primar në mes të kostos së produktit dhe kostove të periudhës është . . . a. Kostot e produktit janë shpenzime të shkaktuara brenda periudhës. b. Kostot e produktit janë kosto që lidhen direkt me njësi të produktit. c. Kostot e produktit janë kosto që inventarizohen. d. Kostot e periudhës janë kosto që inventarizohen. Here is your second question. Skender Ahmeti

9/22/2018 Pyetje Dallimi primar në mes të kostos së produktit dhe kostove të periudhës është . . . a. Kostot e produktit janë shpenzime të shkaktuara brenda periudhës. b. Kostot e produktit janë kosto që lidhen direkt me njësi të produktit. c. Kostot e produktit janë kosto që inventarizohen. d. Kostot e periudhës janë kosto që inventarizohen. Product costs are assigned to inventory until the products are sold. Choice b is tempting, but remember that factory overhead is an indirect product cost. Skender Ahmeti

“Kur, nëse jo tani? Kush, nëse jo Ju?" (Winston Churchill).

PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË II-të 9/22/2018 PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË II-të Skender Ahmeti