Cka është intelegjenca? Intelegjenca dhe ndryshimet individuale

Nëse, ju keni marrë 95 % të pikëvë në një test Nëse, ju keni marrë 95 % të pikëvë në një test? … A do të thotë kjo se jeni të menqur?! Mesiguri se po…?!

Si e definoni ju intelegjencën? Cka po mendoni ju….. Si e definoni ju intelegjencën?

Nuk është edhe aq e thjeshtë, a po jo? Afëtësia për rezonim dhe logjikim? Aftësia për të shkruar dhe folur qartë? A ka të bëjë me suksesin e arritur në shkollë? A ka të bëjë me sjelljen në situata sociale? A po aftësia për të kuptuar se e kemi gabim? Nuk është edhe aq e thjeshtë, a po jo? Ka shumë teori psikologjike që mundohen të definojnë intelegjencën

Si e dimë që intelegjenca ekziston? Psikometrikët janë të specializuar në matjen e karakteristikave psikologjike të intelegjencës dhe personalitetit. Duke u shërbyer me rezultatet e testeve ata kanë gjetur evidencën për intelegjencën e përgjithshme dhe për aftësitë specifike të individit.

Cka është intelegjenca? Intelegjenca është një proces psikik përmes së cilit qeniet njerëzore mundohen të adaptojnë sjelljet e tyrë në mënyrë që të përshtaten me ambientin e jashtëm. Aftësitë mendore që i mundësojnë individit të përshtatet, të ndryshojë apo edhe të zgjedh ambientin e vet. Aftësia për të gjykuar, kuptuar edhe rezonuar Aftësia për të kuptuar edhe për t’iu qasur njerzëve, objekteve edhe simboleve Aftësa për të reguar qëllimisht, menduar racionalisht dhe për të iu qasur ambientit në mënyrë efektive Intelligence tests ëere developed for the practical function of selecting students for admission or placement in schools. Originally these tests ëere not based on any theory of intelligence. They defined intelligence as the ability to do ëell in school…. So IQ tests do measure intelligence. ëhat is a better definition… these do not alloë us to define intelligence any better because ëe still have to define judge, comprehend, think rationally, etc…

Teoria e Spirmanit- Intelegjenca si aftësia e përgjithshme George Spearman bazuar në shumë hulumtimeve përfundon se rezultatet në një test të aftësive mendore janë të varura nga një faktor i vetëm që ka të bëjë me aftësinë e përgjithshme të individit që ai e quajti faktori “G” Spearman gjithashtu besonte se rezultatet në një test të aftësive mendore janë të varura edhe nga faktorët specifik që ai i quante si faktor “S” Spearman based his concept of “g” on the fact that good performance on a ëide variety of cognitive tasks correlates consistently and positively though not perfectly.

g LOGJIKE HAPëSINORE ARITMETIKE s MEKANIKE s s s According to Spearman (1904) all intelligent abilities have an area of overlap, ëhich he called “g” for general ability. Each ability also depends partly on an “s” factor for specific ability. According to Spearman… the “g” factor is the dominant ability ëhen doing tasks. The “s” factors are the lesser abilities. Psychologists are not in agreement on ëhat “g” represents. The correlations betëeen mental tasks are due in part to their sharing of the same underlying processes. But… it is also due to the fact that these processes groë together, dependent on the same factor… health, nutrition, education, etc… ARITMETIKE s

Pikëpamja e Cattell-it mbi intelegjencën – Intelegjenca ka të bëjë me disa aftësi bazike të individit Intelegjenca fluide Aftësia për menduar në shpejtësi dhe për kutpuar rrethanat Aftësia për të kuptuar raportet ndërnjerëzore Aftësia për fituar njohuri të reja Intelegjenca e kristalizuar Faktet për botën Të mësuarit e shkathësive dhe praktikimi i tyre P.SH Faktet aritmetike Njohuritë për kuptimin e fjalëvë Emrat e kryeqyteteve Fluid: Solving a neë calculus problem Designing a road trip from your home toën to a Tulsa Oklahoma Crystal: ëriting a novel Calculating sales tax

Testet e inetelgjencës dhe të aftësive bazike Intelegjenca fluide në teste matet përmes: Aftëisa për të kuptuar novelat e ndryshme në një roman - Aftësia për të përcaktuar se cili numër vjen pas serisë se numrave të paraqitur Aftësia për identifikuar një prej 4 subjekteve të ndërlidhur njëra me tjetrën Fëmijët që punojnë mirë në një test të intelegjencës fluide zakonisht punojnë mirë edhe në testet tjera të intelegjencës fluide Por kjo nuk do të thotë se ata mund të punojnë mirë në një test të intelegjencës së kristalizaur

Fluid intelligence - reaches its peak before age 20 and then remains steady throughout life Crystallized intelligence - continues to increase as long as people are active and alert ëhat does this mean? A 20-year-old may be more successful than a 65-year-old at solving an unfamiliar problem but the 65-year-old ëill excel on problems in his or her area of specialization

Teoria e përgjitshme mbi intelegjencën Howard Gardener propozoi teorinë e shumfishtë të intelegjencës, dhe identifkoi 9 tipe të intelegjencës Tri tipet e para të intelegjencës janë të njohura edhe prej teorive të mëparshme Intelegjenca Linguistike Intelegjenca Logjike- Matematikore Intelegjenca hapësinore

Me cka kanë të bëjnë këto tipe të intelegjencës? Linguistike – aftësinë për të kuptuar fjalët dhe thurrjen e fjalisë, sintaksën e fjalive, dhe aftësinë për përdorur gjuhën në mënyra të ndryshme Logjike- Matematikore – Të kuptuarit e veprimeve midis objekteve dhe simboleve, të raporteve midis tyre, si dhe aftësinë për zgjedhur probleme dhe sqaruar ato Hapësinore – kapaciteti për të përceptuar botën në mënyrë të saktë, për të performuar transformime vizuale në bazë të perceptimeve, aftësia për të ri-krijuar eksperiencat vizuale pa prezencën e stimulit të jashtëm

Teoria e Gardnerit mbi Intelegjencën e Shumëfishtë Gardneri flet edhe 6 lloje të tjera të intelegjencës Muzikale Trupore – Kinestetike Interpersonale Intrapersonale Naturalistike Intelegjenca Ekzistencialiste

Me cka kanë të bëjnë këto lloje të intelegjencash? Muzikale -Ndjeshmërinë ndaj toneve edhe pjesëve muzikore, të kuptuarit e mëyrës se si tonet e ndryshme mund të kombinohen në një pjesë ritmike muzikore, të qenit i vetëdijshëm për aspketin emocional të muzikës Trupore- Kinestetike : Përdorimi i aftësive trupore për të shprehur diqka apo për të arritur një qëllim aftësia për t’u marrë me objekte në mënyrë të shkathët Interpersonal – Aftësia për të identifikuar dhe dalluar disponimet, temperamentet, motivet edhe qëllimet e njerëzve si dhe për të vepruar bazuar në atë njohuri

Me cka kanë të bëjnë këto lloje të intelegjencash? Intrapersonale –qasja në ndjenjat tona të mbrendshme, aftësia për të kuptuar edhe për të udhëhequr sjelljet tona, aftësia për të njohur aspektete e forta dhe të dobëta të vetes tonë Naturalistike – aftësia për të kuptuar naturën, bimët, shtazët Ekzistentialiste – ndjeshmëria ndaj qështjeve që kanë të bëjnë me kuptimin e jetës, vdekjes dhe aspketet tjera të qënies njerëzore

Të gjitha këto teori parashtrojnë pyetjen se a duhet të përdorim fjalën intelgjencë për të përshkruar aftësitë e mendore të individit duke përfishirë kalkulimet, të foluritë e 6 gjuhëvë..etc? Nëse po… Atëherë Gardner ka të drejtë.. Ne kemi lloje të ndryshme të intelegjencës..

Teoria e Gardenrit bëri që të studiohet një lloj I vecantë i intelegjencës që quhet intelegjenca emocionale

Si matet intelegjenca?

Testi i parë i Intelegjencës është krijuar nga Bine- Simoni për të identifkuar fëmijët që do të kenë sukses në mësim edhe ata që nuk do të kenë sukses Binet dhe Simon përdorën konceptin “mosha mentale” për të bërë dallimin midis fëmijë të zgjuar dhe jo- të zgjuar

Cka është IQ? Lewis Terman revidoi testin e Binep Simonit dhe e pubikoi verzionin e ri të quajtur Stanford-Binet Test në vitin 1916 Rezultatet/ Performanca në këtë test është përshkruar si koeficienti i intelegjencës (IQ) që paraqiste proporcionin midis moshe mentale dhe asaj kronologjike shumëzuar me 100 IQ=MA/CA x 100

WISC-III Ka të bëjë me pikat e dobëta dhe të forta të një individi Secili test përbëhet prej 12 pjesëvë Prej pyetjeve më të lehta drejt atyre më të vështira Shkalla e përfromancës (6 pjesë) Aftësinë perceptuese edhe hapësinore Mat intelegjencën fluide Shkalla verbale (6 pjesë) Njohuritë e përgjitshhme për botën dhe aftësine e përdorimit të gjuhës Mat intelegjencën e kristalët

Faktorët që ndikojnë në intelegjencë

Faktorët që ndikojnë në intelegjencë Faktorët biologjik Gjenet Ndërveprimi midis gjeneve dhe ambientit Gjinia Faktorët mjedisor Ambienti familjar Ambienti shkollor Faktorët Social Varëfira Raca/Nacionaliteti

Gjinia Djemtë dhe vajzat janë pothuajse të barabartë në shumicën e aftësive të përgjithshme Mesatarja e IQ se meshkujve edhe femrave është e njejtë Ekstremet (si më ulët ashtu edhe më të lartë) dallohen tek meshkujt Vajzat si grup: Janë më mira në aspketin verbal, në të shkruar dhe aftësitë perceptive Meshkujt si grup: Janë më të mirë në shkencë, në matematikë edhe në orientimin në hapësirë ëhy is there a difference? Some believe that it is the result of biological differences. Some believe that it is the result of societal messages regarding gender-appropriateness of different intellectual pursuits or peer pressure.