Þuríður Jóhannsdóttir 28. febrúar 2002 Framhaldsdeild KHÍ Eigindlegar rannsóknaraðferðir Kenningar í eigindlegum rannsóknum Þuríður Jóhannsdóttir 28. febrúar 2002

Hvaða máli skipta kenningar í rannsóknum? Tilhneiging t.d. í sálfræði og mannfræði að vanmeta kenningar – láta rannsóknirnar sjálfar tala – svokallaðar staðreyndir sem koma út úr rannsóknum - hvort heldur er í rannsóknarstofum sálfræðinga eða meðal þjóðflokka í langtbortistan Félagsfræðingar hafa unnið með mikilvægi kenninga og aðrar fræðigreinar hafa í auknum mæli lagt áherslu á mikilvægi kenninga

Tengsl rannsókna við kenningar Rannsóknarniðurstöður eru metnar í tengslum við það kenningalega sjónarhorn sem þær ganga út frá og hvernig þær leggja sitt af mörkum til þeirra kenninga. Kenningarnar koma fyrst og “staðreyndir” sem koma út úr rannsóknum eru mátaðar við kenningarnar Sjálfstæð gagnrýnin hugsun felst í að tengja rannsóknir sínar við kenningar

Hvað er kenning? Þegar við skiptum um kenningarlegt sjónarhorn þá breytist sýn okkar á það sem við hyggjumst rannsaka. Rannsóknarspurningar byggjast á kenningalegum grunni – meðvitað eða ómeðvitað En hver er munurinn á kenningu og tilgátu?

Kenningar, módel og tilgátur Módel – notað hér um allsherjar viðmiðanir eða sýn (overall framework) sem fólk styðst við þegar það skoðar veruleikann ( t.d. atferlisstefna, femínismi) Endurspeglar afstöðu til hvert er eðli þekkingar – hvernig hún verður til - þekkingarfræði Í þessum skilningi eru módel samsvarandi paradigms – viðmiðum í vísindum eða fræðum

Dæmi um módel Functionalism Behaviourism Symbolic interactionism Ethnomethodology Femínismi Póstmódernismi Constructivismi ( hugsmíðahyggja)

Idiom - tjáningarmáti, málvenja Ath. Hvernig það módel sem maður beitir eða aðhyllist beinir athygli að ákveðnum athugunarefnum Ath. Líka hvernig ákveðinn orðaforði fylgir – hugtakanotkun Og aðferðir við rannsóknir – investigatory styles

Idioms - stílar Natúralismi Ethnomothodology Emotionalismi Postmódernismi

Hugtök Hugtök eru skýrt afmarkaðar hugmyndir sem eiga rætur í ákveðnum módelum – paradigm – kenningaviðmiðum Dæmi - félagslegt hlutverk Margröddun Þöggun Jaðar – miðja Ákveðinn hugtakaforði fylgir kenningaviðmiðum

Kenningar Mynda grunn sem við notum til að skoða heiminn út frá bls 78 Rammi til viðmiðunar til að skilja fyrirbæri Grunnur til að vinna út frá - velta fyrir sér hvernig það sem við vitum ekki væri hægt að setja í kerfi Módel, hugtök og kenningar beina rannsóknum okkar í ákveðinn farveg Þær verða ekki sannaðar eða afsannaðar en geta verið gagnlegar eða ekki Get ég notað þessa kenningu ?

Tilgátur Þær eru prófaðar í rannsóknum Í eigindlegum rannsóknum er ekki endilega verið að prófa tilgátur í upphafi Tilgáta er metin eftir trúverðugleika eða sannleiksgildi ( kenning er ekki metin þannig)

Aðferðafræði Eigindleg eða megindleg Og síðan hvaða rannsóknarleið er valin t.d. Þjóðfræði, tilviksrannsókn, starfendarannsókn

Aðferðir Hvaða tækni eða aðferðum er beitt við að framkvæma rannsóknina? Tölfræði Viðtöl Vettvangsathuganir Aðferðir eru hvorki réttar né rangar

Dæmi – rannsókn á fjarnámi Model – félagsleg hugsmíðahyggja – (póstmódernsimi ?) Hugtök Scaffolding – stuðningur Fyrirmyndir – modeling Námssamfélag – Samskipti Hjálp félaga – stuðningur kennara Birting verkefna – raunveruleg verkefni

Dæmi – rannsókn á fjarnámi 2 Kenningar – félagsleg hugsmíðahyggja, kenningar Vygotskys, Bathkins, Deweys ? Tilgátur – sbr. BarnUng Aðferðafræði Tilviksrannsókn eða þjóðfræðileg rannsókn Aðferð við framkvæmd rannsóknar Vettvangsathugun Viðtöl Rituð gögn sem til eru skoðuð sbr. Námskrár, námskeiðsgögn o.s.fvr.

Ímyndað dæmi um rannsókn á íslensku máli Eru líkur til þess að íslenskan sé í útrýmingarhættu? Hvaða kenningar getum við stuðst við í rannsókn á því ? Hvernig geta kenningar hjálpað okkur að fá vit í rannsókn af þessu tagi? Hvað eigum við að rannsaka og hvernig? Dauði tungumála hefur verið rannsakaður Kenningar um hvernig þróunin verður beinir okkur að því hvað við þurfum að rannsaka til að fá svar við því hvort íslenskan sé í hættu

Íslenskan í hættu ? Kenningar sem byggja á rannsóknum á dauða tungumála færa okkur í hendur hugtök sem við getum notað Dæmi: svið málnotkunar Vinna Heimili Nýjasta tækni Tómstundir – áhugamál Setningaskipan og tökuorð og slettur

Íslenskan – rétt mál og rangt Hallfríður Þórarinsdóttir - Doktorsritgerð í mannfræði um íslenska málstefnu – rannsókn á fyrirbærinu í ljósi mannfræði Í öðru “paradigmi” – kenningaviðmið hennar annað en íslenskufræðinga – annar hugtakaforði Hvernig á að rannsaka hvað er að gerast í íslenskri málpólitík? Engin ein leið rétt – en ólíkar forsendur sem gengið er út frá skila ólíkum niðurstöðum Slíkt getur aukið skilning á fyrirbærinu - eftir því er sóst

Af hverju er ekki lengur tekið mark á málfarsráðunautum ? Kenningar Batkhins um margröddun geta skýrt málið Í hans kenningum er hugtakaforði sem nýtist til að skilja það sem er að gerast í íslenskri málpólitík Póstmódernisminnn er líka stóra módelið sem skýrir - stóri sannleikur er fyrir bí Tími altækra heildarlausna er liðinn Ólíkar raddir eiga rétt á að hljóma – láta í sér heyra