Softver možemo podeliti u tri kategorije na: RAČUNARSKI SOFTVER Deo računarskog sistema koji upravlja računarskim hardverom, naziva se softver. Softver možemo podeliti u tri kategorije na: OPERATIVNE SISTEME, SISTEMSKI SOFTVER, APLIKACIONE PROGRAME. Jasmina Eremić septembar 2012.

OPERATIVNI SISTEM skraćeno OS, je kompleksan (složen) skup programa koji upravlja hardverom računara, memorijom, procesima i datotekama. Komponente: mikrokod, kernel, shell PODELA PO 3 KRITERIJUMA KOJI SE MEĐUSOBNO NE ISKULjUČUJU: PO BROJU PROGRAMA KOJI SE ISTOVREMENO MOGU NALAZITI U RADNOJ MEMORIJI RAČUNARA: MONOPROGRAMSKI (mono = jedan) MULTIPROGRAMSKI (multi = više) PO NAČINU ZADAVANJA KOMANDI: KOMANDNI, GRAFIČKI. proces – program koji je učitan u memoriju i čije izvršavanje je započelo Jasmina Eremić septembar 2012.

MONOPROGRAMSKI OS OMOGUĆAVA RAČUNARU DA U RADNOJ MEMORIJI RAČUNARA DRŽI I IZVRŠAVA SAMO JEDAN PROGRAM. PRIMER: razne verzije iz familije Microsoftovog DOS-a Jasmina Eremić septembar 2012.

MULTIPROGRAMSKI OS Omogućava računaru da u radnoj memoriji istovremeno drži više programa, od kojih se u jednom trenutku može izvršavati samo jedan. Redosled i vreme izvršavanja svakog od tih programa određuje OS kako bi se računar koristio što efikasnije. Zato OS posmatra računar kao skup resursa (procesor, memorija, datoteke...) koje dodeljuje ovim programima na način koji računar, posmatrano kao celinu, čini efikasnijim. Jasmina Eremić septembar 2012.

MULTIPROGRAMSKI OS Pojedine resurse može koristiti više programa odjednom (npr. radnu memoriju). Uloga OS-a je da kontroliše zajedničko korišćenje resursa kako bi programi ispravno radili. Neki resursi, poput procesora i perifernih jedinica, ne mogu se deliti. Stoga OS ove resurse dodeljuje programima na određeno vreme. Kako bi to postigao, OS ima 3 uloge: kontrolu procesa, upravljanje memorijom, upravljanje ulaznim i izlaznim jedinicama. proces – program koji je učitan u memoriju i čije izvršavanje je započelo Jasmina Eremić septembar 2012.

MULTIPROGRAMSKI OS Zaključak: Zadatak multiprogramskog operativnog sistema je da smanji ukupno vreme rada računara na izvršavanju svih programa u odnosu na vreme koje bi bilo utrošeno kada bi se oni izvršavali pojedinačno. Multiprogramski OS to postiže nedozvoljavajući “prazan hod”. Primer: svi savremeni OS za PC i pametne telefone su ovog tipa Jasmina Eremić septembar 2012.

OS KOMANDNOG TIPA Karakteriše ih CLI – Command Line Interface. Po uključivanju računara na ekranu se pojavljuje znak koji se naziva prompt kojim OS kazuje korisniku da je spreman da primi komandu koja se zadaje ukucavanjem ključne reči uz eventualni dodatak parametara. Pritiskom na taster Enter OS prihvata komandu i započinje njeno izvršavanje tokom kojeg na ekranu nema prompta. Zahtevaju malo radne memorije i stabilni su. Najpoznatiji OS ovog tipa je UNIX i DOS kompanije Microsoft (za koji se smatra da je unazadio razvoj PC računara jer je imao ograničenu mogućnost adresiranja radne memorije od svega 640kB) Jasmina Eremić septembar 2012.

GRAFIČKI OS Kod operativnih sistema grafičkog tipa najčešći način zadavanja komandi je putem odgovarajućih sličica posredstvom miša, te su prijemčiviji prosečnom korisniku. Oni imaju grafičko korisničko okruženje, GUI – Graphical User Interface. Zahtevaju veću količinu radne memorije za svoj rad i nestabilniji su. Primeri: OS iz familije Windows (verzije 3.1, 95, 98, NT, ME, XP, Vista, Windows 7, Windows 8), OS iz familije Mac OS (Puma, Jaguar, Tiger, Leopard), grafičke distribucije Linuxa poput Ubuntu, Debian, Fedora za tablet računare i pametne telefone: Andorid, iOS Jasmina Eremić septembar 2012.

alokacija – dodeljivanje prostora u memoriji VIRTUELNA MEMORIJA (VIRTUELNO = ZAMIŠLJENO) JE TEHNIKA KOJOM OPERATIVNI SISTEM URAVLjA ALOKACIJOM STRANICA NA KOJE SU PROGRAMI I PODACI IZDELjENI, TAKO DA KORISNIK IMA UTISAK DA JE RADNA MEMORIJA NEOGRANIČENA. U SUŠTINI, ONO ŠTO NE STANE U RADNU MEMORIJU, OS SMEŠTA NA HARD DISK BEZ “ZNANJA” KORISNIKA. alokacija – dodeljivanje prostora u memoriji Jasmina Eremić septembar 2012.