آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی

آنالیز مواد سمی سم شناسی آنالیتیک یکی از مهمترین و اساسی ترین اقدامات ضروری در تشخیص و درمان مسمومیتهای حاد و مزمن می باشد. بنابراین امروزه به تعداد آزمایشگاههایی که در اندازه گیری داروها و سایر سموم در مایعات بیولوژیک فعالند افزوده می شود. یکی از اهداف TDM جلوگیری از رسیدن دارو به مقادیر سمی در بدن می باشد. این اقدامات همه نیازمند به استفاده از پرسنل متخصص و کار آمد در این رشته و دستگاههای اندازه گیری مجهز و مدرن می باشد.

آنالیز مواد سمی یک آزمایشگاه سم شناس آنالیتیک برای پاسخ گویی به موارد اورژانس مسمومیت علاوه بر استفاده از روشهای سریع و کوتاه مدت در تشخیص داروها و سموم باید بطور 24 ساعته فعال باشد. و بتواند با برنامه ریزی و زمان بندی در مرحله اول با استفاده از روشهای شناسایی خیلی سریع نوع سم را به کلینیک گزارش دهد و سپس مقدار آن را در مایعات بیولوژیک و سایر نمونه ها اندازه گیری کند.

آنالیز مواد سمی در واقع این آزمایشگاه در دو قسمت تشخیص سم ( کیفی) و اندازه گیری سم (کمی ) با استفاده از روشهای اختصاصی بهره می گیرد.

سم شناسی اورژانس دو علت عمده در مورد پیچیدگی و سختی در درمان موارد مسمومیت به جشم می خورد 1- وجود هزاران ماده شیمیایی بعنوان دارو، ترکیبات مورد مصرف در منزل و صنعت و کشاورزی، که هر روز بر تعداد آن افزوده می گردد. 2- وجود یک سم شناس با اطلاعات لازم و مهارتها و تجربیات کافی که باید پاسخگوی موارد مسمومیت باشد.

سم شناسی اورژانس پاسخ یک آزمایشگاه سم شناسی نیازمند سه بخش اساسی است: 1- اطلاعات بالینی 2- نتایج به دست آمده 3- ارتباط بین نتایج

سم شناسی اورژانس 1- مسموم مورد ارزیابی بالینی قرار می گیرد (تاریخچه مسموم) 2- نتایج آزمایشات دقیق آزمایشگاه سم شناسی است که شامل تستهای عمومی و اختصاصی است. که روش و نوع درمان را مشخص می کند. 3- وجود یک هماهنگ کننده اطلاعات بدست آمده از آزمایشگاه و سابقه وعلائم بالینی می باشد. با وجود این سه بخش آزمایشگاه سم شناسی قادر خواهد بود بدون اتلاف وقت بهترین پاسخ را در اختیار کلینیک قرار دهد و درمان مسمومیت انجام پذیرد.

مسمومیت مزمن: صنعتی و محیطی مسمومیت مزمن همیشه وجود دارد. این مواد ممکن است به عنوان دارو یا آفت کش یا مواد صنعتی یا افزودنیهای غذایی یا آلوده کننده های هوا باشند. این مواد در اشکال مختلف و در غلظتهای خیلی کم وجود داشته باشد و لزوم همکاری و هماهنگی مطلوب بین سم شناس بالینی و آنالیتیک را توجیه می کند.

مسئولیتهای آزمایشگاه سم شناسی بالینی 1- انتخاب روش: انتخاب یک روش درست و حساس که بتواند در مقادیر کم نمونه های بیولوژیک و در حد اقل وقت ماده سمی را تشخیص دهد بسیار مهم است. این منظور به خصوصیات ماده سمی و تسعیلات موجود در آزمایشگاه بستگی داردکه می تواند نتیجه را چند دقیقه تا ساعتها بعد گزارش دهد و لیکن اعلام نتیجه بعد از 24 ساعت معمولا برای کلینیک بی فایده است.

مسئولیتهای آزمایشگاه سم شناسی بالینی 2- گزارش نتایج: بسیاری از روشهای کار برای شناسایی اولیه مسمومیت به کار می رود که به یک روش کیفی وابسته است. بنا براین نتایج مثبت کاذب می تواند گزارش شود.پس آزمایشات اختصاصی لازم است تا قادر به تشخیص مقدار کم سم در مقدار کم نمونه باشد . پس حساسیت و دقت و ویژگی روش آزمایش بسیار مهم می باشد.

نمونه و تکنیک نمونه برداری انتخاب نمونه های مناسب جهت آزمایش سم شناسی و همچنین شرایط مناسب نگهداری نمونه ها از ضروریات تحقیقات سم شناسی می باشند شرایط نمونه برادری در همه موارد یکسان باشد شرایط انتقال و بر چسب زدن نمونه ها( در برچسب باید نام بیمار،ماهیت نمونه،اریخ و زمان نمونه برداری) بایستی رعایت گردد

نمونه و تکنیک نمونه برداری جمع آوری نمونه: نمونه های بافتهای مختلف باید با توجه به نوع سم و طرز انتشار و توزیع آن و سایر عوامل مربوطه جمع آوری گردند. خون و ادرار از مفید ترین و مناسب ترین نمونه های آزمایشگاهی می باشند. در پزشکی قانونی نمونه های مورد استفاده عبارتند از : محتویات معده،خون،ادرار،کبد،مغز،صفرا و کلیه

سم شناسی قانونی سم شناسی قانونی کاربرد های سم شناسی برای اهداف قانونی است. 1- نمونه های بیولوژیک: خون،کبد، محتویات معده،ادرار،بزاق،کبد، کلیه، مایع زجاجیه در جسدی که متلاشی شده است :استخوان،مو،ناخن (ارسنیک،آنتی موان، مورفین) 2- نمونه های غیربیولوژیک: وسایلی که در اطراف فرد مسموم وجود دارد مثل سرنگ ،شیشه خالی ، قرص، ظرف غذا،نمونه استفراغ و غیره

سم شناسی قانونی در بررسی مسمومیت باید تفاوت افراد مثل سن ،جنس،سلامت فیزیکی، نوع ترکیب مصرفی،مقدار ترکیب مصرفی و راه مصرف بررسی شود. نمونه ها نباید در حرارت عادی نگهداری شود. اصل نگهداری نمونه در یخچال 4 درجه نگهداری شود. برای نگهداری طولانی مدت نمونه ها در فریزر 20- نگهداری می شود.

سم شناسی قانونی فرم گزارش شامل : نام فرد مسموم،تاریخ نمونه گیری،تاریخ فوت،نام فرد نمونه گیر،تاریخ معاینه جسد،نوع نمونه ها ،نوع آزمایش،نام فردی که آزمایش انجام داده ذکر گردد.

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی کار با حیوانات نحوه تجویز دارو: 1- تزریق وریدی 2- تزریق زیرپوستی 3- تزریق عضلانی 4- تزریق داخل صفاقی 5- تجویز خوراکی

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی بیهوشی: 1- هدف از بیهوشی (جلوگیری از احساس درد) 2- روشهای مناسب بیهوشی (موضعی یا عمومی) 3- انتخاب روش مناسب 4- احتیاطات لازم

11/7/2018 Toxicity Test

ويژگي هاي تماس به منظور بررسي اثر سمي ترکيبات شيميايي بر روي حيوانات آزمايشگاهي از راه هاي مختلف تجويز استفاده مي شود كه عبارتند از: ۱ – خوراکي ۲ – پوستي ( جلدي) ۳ – استنشاقي ۴ – داخل وريدي ۵ – داخل عضلاني ۶ – زير جلدي ۷ – داخل بطن مغز

بسته به نوع آزمايش سميت مورد نظر و پاسخ حيوان از گونه هاي حيواني مختلفي استفاده مي شود که عبارتند: – 1 موش صحرائي ( (Rat (Mouse) ۲ – موش سوري (Guinea pig) ۳ – خوکچه هندي (Rabbit) ۴ – خرگوش (Dog) ۵ – سگ (Primate) ۶ – ميمون

آزمايش هاي سم شناسي در مطالعات حيواني (Acute toxicity test) ۱ – آزمايش سميت حاد (Subchronic toxicity test) ۲ – آزمايش سميت تحت حاد (Subchronic toxicity test) ۳ – آزمايش سميت تحت مزمن (Chronic toxicity test) ۴ – آزمايش سميت مزمن (Special toxicity tests) ۵ – آزمايش هاي سميت اختصاصي

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی ترکیبات و سمومی که در آزمایشگاه سم شناسی آنالیز می شوند از نظر خواص فیزیکوشیمیایی به سه دسته تقسیم می شوند: آلی (داروها) معدنی (فلزات) فرار(حلالها)

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی روشهای شناسایی و اندازه گیری سموم مختلف متفاوت است در آزمایشگاه سم شناسی باید از روشی استفاده نمود که دقیق و حساس باشد. نمونه ای که استفاده می شود: 1- نمونه بیولوژیک(خون،ادرار) 2- نمونه غیر بیولوژیک(آب،خاک)

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی آماده سازی نمونه جهت آزمایش: بهتر است همه نمونه ها را تا زمان آنالیز در دمای 20_ درجه سانتیگراد نگهداری نمود. استخراج: نمونه هایی همانند غذا و مایعات بایستی عمل استخراج روی آنها صورت گیرد.چندین روش استخراج وجود دارد که عبارتند از: 1- استخراج مایع-مایع 2- استخراج اولترافیلتراسیون

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی انواع تستهای تشخیصی 1- تستهای شیمیایی (روشهای غیر دستگاهی): تستهای رنگی(لکه ای،color test با این روشها می توان نوع ماده را تشخیص داد. 2- تستهای دستگاهی: شامل اسپکترومتری،کروماتوگرافی(TLC,GC,HPLC)

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی کروماتوگرافی روشهای مختلف کروماتوگرافی امروزه بطور گسترده ای در سم شناسی برای شناسایی و تعیین مقدار داروها به کار برده می شود. برای شناسایی داروها یا سموم توسط روش کروماتوگرافی ابتدا باید دارو از سرم،محتویات معده یا ادرار استخراج شود.

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی انواع کروماتوگرافی : 1- کروماتوگرافی لایه نازک Thin layer Chromotography (TLC) 2- گاز کروماتوگرافی Gas Chromotography (GC) 3- کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا High performance liquid chromotography (HPLC)

دستگاه GC

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی کروماتوگرافی : در انواع کروماتوگرافی دو بخش (فاز) وجود دارد: 1- فاز ساکن(جامد یا مایع) 2- فاز متحرک(مایع یا گاز)

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی 1- کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) این روش بطور گسترده ای برای تعیین کمی و کیفی داروها و سموم در آْزمایشگاهها مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش فاز ثابت بر روی صفحات شیشه ای یا آلومینیومی قرار می گیرد و فاز متحرک از روی آن عبور می کند. - فاز ساکن(سیلیکاژل ،آلومینا،سلولز) - فاز متحرک(مخلوطی از یک یا چند حلال)

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی مزایا و معایب کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)نسبت به سایر روشهای کروماتوگرافی ساده و ارزان همزمان چندین نمونه را می توان لکه گذاری کرد. تکرارپذیری تنوع در فازهای ساکن و متحرک معایب نسبت به HPLC از حساسیت و قدرت تفکیک پایینتری برخوردار است.

آزمایشگاه فارماکولوژی و سم شناسی کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا (HPLC) HPLCروش دستگاهی مناسبی برای جداسازی و خالص کردن مواد دارویی،شیمیایی و غذایی است. مزایای روش HPLC حساسیت بالا کارایی بالا برای جداسازی ترکیبات ناپایدار کاربرد وسیع برای مواد مختلف

دستگاه HPLC

Colorometric methods UV-Visible Spectroscopy A UV-visible spectrophotometer measures the amount of energy absorbed by a sample. Colorimetry is a quantitative technique which makes use of the intensity in colour of a solution is directly related to the concentration of the coloured species in it.

Colorometric methods Colorimetry can be used if the substance to be analysed is coloured, or if it can be made coloured by a chemical reaction. The concentration of the unknown solution can be estimated by the naked eye by comparing its colour to those of a series of standard solutions prepared by successive dilution. However at low concentrations, colour may not be detected

A more accurate quantitative analysis can be made using an instrument called a Colourimeter. The light source of a kind that will be absorbed by the solution, ie if the solution is blue then light of a colour other than blue will be absorbed by it.

Absorbance Concentration 0.0 0.125 0.250 0.380 0.50 Collect data 0.00 0.20 0.40 0.59 0.78 concentration of a species in solution is proportional to the light absorbed

Atomic Absorption Spectrophotometer (AAS)

Atomic Absorption Spectrometer Atomised sample in flame Detector Monochromator Lens Lens Hollow Cathode Lamp Flame Solution Amplifier Display

Gas Mixture Adjustment AAS Operation Hollow Cathode Lamp Gas Mixture Adjustment Controls Display Monochromator Flame

Atomic Absorption Spectrometry Applications Measures small concentrations of metal ions in solution Al, As, Au, B, Ca, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Fe, Ge, K, Li, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Pb, Si, Sr, Ti, V, W and Zn Used by industry analysis of ores for metal content quality control of metals in steel testing water for metals ions analysing food and pharmaceuticals for metal ions

Atomic Absorption (AA)

سوال در خون فرد فوت شده فنی توئین یا فنوباربیتال پیدا شده است وجود این دو ماده در خون این فرد دلیل بر چیست؟