Cloud Computing

ideja Razvoj ICT-a omogućio je realizaciju novog okruženja kod koga korisnik resurse iznajmljuju na zahtev preko Interneta. Ulogu provajdera servisa razdvojiti na uloge: provajdera infrastrukture i provajdera servisa. Provajder infrastrukture upravlja resursima u Cloud-u i iznajmljuje ih prema modelu tarifiranja i na osnovu korišćenja infrastrukture. Provajderi servisa rentiraju resurse od jednog ili više provajdera infrastrukture kako bi opslužili krajnje korisnike   11/8/2018 2

Šta je Cloud? Cloud - skup hardvera, mreža, memorija, servisa i interfejsa koji zajedno pružaju uslugu korisniku. Aplikacijama pruža viši nivo apstrakcije pri korišćenju računarskih, memorijskih i mrežnih resursa, lako se skalira i stvara iluziju da su na raspolaganju beskonačni resursi. 11/8/2018 3

Šta je cloud computing? Cloud Computing - isporuka IT resursa i servisa na daljinu, putem Interneta, telefonske ili privatne mreže, a na zahtev korisnika.  Cloud tehnologije – dostavljanje zahtevanih podataka korisniku (aplikacije, dokumenti ili nešto drugo) u svakom trenutku, uz prisustvo Internet mreže bez potrebe da korisnik poznaje fizičku lokaciju sistema sa koje mu se pruža servis.   11/8/2018 4

Definicije “Oblast računarstva u kojoj se veoma skalabilni informatički kapaciteti obezbeđuju u vidu usluge isporučeni putem Interneta brojnim eksternim potrošačima” (Gartner). “Apstrahovana, visoko skalabilna i kontrolisana kompjuterska infrastruktura koja hostuje aplikacije namenjene krajnjim korisnicima i čije usluge se naplaćuju na bazi ostvarene potrošnje” (Forrester). 11/8/2018 5

Cloud computing - koncept Koncept je zasnovan na ranijim modelima distribuiranih usluga što uključuje: računarstvo u vidu usluge (utility computing), usluge na zahtev (on-demand services), mrežno računarstvo (grid computing) i softver u vidu usluge (software-as-a- service). 11/8/2018 6

Ekonomski motivi za nastanak cloud Computinga Ideja cloud computing-a pojavila se paralelno sa globalnom ekonomskom krizom koja je istakla potrebe kompanija da se fokusiraju na svoju osnovnu delatnost i ostvare uštede u drugim oblastima. Oštra konkurencija kompanija na tržištu uslovila je da se: kompanije što više “približe” kupcu, celovito sagledaju njegove potrebe i ponude mu kvalitetno, pravovremeno i ekonomski najracionalnije rešenje Kvalitetnije rasporede i efikasnije iskoriste resursi koje kompanije poseduju i time izbegnu “nepotrebne” investicije. 11/8/2018

tehnološki motivi za nastanak cloud computinga Razvoj komunikacionih tehnologija kao što su: virtualizacija (servera, desktopa, aplikacija,...) – aplikacije se odvajaju od hardvera i postaju mobilnije, dok se hardverski resursi fleksibilnije raspodele i efikasnije iskoriste klasterizacija – grupisanje više servera u objedinjeni fizički resurs kao cloud platformu koju karakteriše skalabilnost i visoka raspoloživost. Standardizacija računarstva putem Interneta. 11/8/2018

Šta novo donosi cloud computing? Usluge se plaćaju na osnovu utroška (pay-per-use) Fiksni mesečni troškovi su niski (zajednička infrastruktura) Nije potrebna početna investicija u IT Nema potrebe da se instaliraju i održavaju serveri, upravlja nadgradnjom ili da se brine o tome da li je softver kompatibilan sa hardverom. Nema potrebe za upravljanjem licencama. 11/8/2018

Šta novo donosi cloud computing? Lako se može prilagoditi potrebama više korisnika ili dodatnih usluga Aktivnosti se smanje kada potražnja za uslugama sezonski opadne. Dokumentima i podacima se može pristupiti sa bilo kog korisničkog računara Proširenje bez nabavke (povećava se agilnost IT usluga). Aplikacije uvek dostupne - 24/7/365. 11/8/2018

Cloud computing - arhitektura Može da se podeli u četiri sloja: hardverski sloj, sloj infrastrukture, sloj platforme i sloj aplikacije 11/8/2018

Cloud computing - arhitektura Hardverski sloj: implementira se u data centrima, odgovoran je za konfiguraciju i upravljanje fizičkim resursima oblaka (serveri, ruteri, energetika i klimatizacija) i telekomunikacionim saobraćajem. Infrastrukturni sloj: sloj virtualizacije, u sebi uključuje računarske resurse, kao i sisteme za memorisanje informacija i osnovna komponenta je cloud computinga. Sloj platforme: se sastoji iz operativnih sistema i frameworka za aplikacije. Sloj aplikacije: nalazi se na vrhu hijerarhije arhitekture za Cloud computing i sastoji se iz aktuelnih cloud aplikacija. 11/8/2018

Od čega se sastoji cloud computing   11/8/2018

Šta karakteriše cloud computing? OPŠTE KARAKTERISTIKE: Velika fleksibilnost Pouzdanost Niski troškovi korišćenja Skalabilnost Nezavisnost (uređaja i lokacija) Servisna Orijentacija Multi-tenancy (deljenje resursa i servisa) Bezbednost ScalabilityInfrastructure capacity allows for traffic spikes and minimizes delays. ResiliencyCloud providers have mirrored solutions to minimize downtime in the event of a disaster. This type of resiliency can give businesses the sustainability they need during unanticipated events. Homogeneity: No matter which cloud provider and architecture an organization uses, an open cloud will make it easy for them to work with other groups, even if those other groups choose different providers and architectures. On-demand self-service. A consumer can unilaterally provision computing capabilities, such as server time and network storage, as needed automatically without requiring human interaction with each service’s provider. Broad network access. Capabilities are available over the network and accessed through standard mechanisms that promote use by heterogeneous thin or thick client platforms (e.g., mobile phones, laptops, and PDAs). Resource pooling. Multi-tenant model.. There is a sense of location independence in that the customer generally has no control or knowledge over the exact location of the provided resources but may be able to specify location at a higher level of abstraction (e.g., country, state, or datacenter). Examples of resources include storage, processing, memory, network bandwidth, and virtual machines. Rapid elasticity. Capabilities can be rapidly and elastically provisioned, in some cases automatically, to quickly scale out and rapidly released to quickly scale in. To the consumer, the capabilities available for provisioning often appear to be unlimited and can be purchased in any quantity at any time. Measured Service. Cloud systems automatically control and optimize resource use by leveraging a metering capability at some level of abstraction appropriate to the type of service (e.g., storage, processing, bandwidth, and active user accounts). Esencijalne karakteristike: Servis samo na sopstveni zahtev Širokopojasni pristup Brza elastičnost Grupisanje resursa Merenje servisa Adopted from: Effectively and Securely Using the Cloud Computing Paradigm by peter Mell, Tim Grance 11/8/2018 14

Cloud computing – tipovi usluga Softver kao servis (SaaS) Infrastruktura kao servis (IaaS)  Platforma kao servis (PaaS) IaaSdelivers computer infrastructure, typically a platform virtualization environment, as a service. Rather than purchasing servers, software, data center space or network equipment, clients instead buy those resources as a fully outsourced service. PaaSdeliver a computing platform where the developers can develop their own applications. SaaSis a model of software deployment where the software applications are provided to the customers as a service. Adopted from: Effectively and Securely Using the Cloud Computing Paradigm by peter Mell, Tim Grance 11/8/2018 15

SOFTVER KAO SERVIS (SaaS) Koncept - korisnik iznajmljuje softver od strane proizvođača koji ga drži u svom data centru i pruža pristup sistemu preko interneta na bazi pretplate. Prednosti SaaS modela su sledeće: Brži pristup novim tehnologijama Naglasak je na poslovnom modelu, pre nego na tehnologiji Brži razvoj i otklanjanje grešaka Veća sigurnost, bolje performanse i dostupnost aplikacija Pristup podacima bilo kada, bilo sa koje lokacije Mogućnost proširenja i prilagođenja promeni poslovnih procesa Niži inicijalni troškovi i lakše predviđanje istih, Izbegavanje “zarobljavanja” u tehnologiji. IaaSdelivers computer infrastructure, typically a platform virtualization environment, as a service. Rather than purchasing servers, software, data center space or network equipment, clients instead buy those resources as a fully outsourced service. PaaSdeliver a computing platform where the developers can develop their own applications. SaaSis a model of software deployment where the software applications are provided to the customers as a service. Adopted from: Effectively and Securely Using the Cloud Computing Paradigm by peter Mell, Tim Grance 11/8/2018 16

(Platforma-as-a-Service, PaaS) PLATFORMA KAO SERVIS (Platforma-as-a-Service, PaaS) Klijent koristi razvojne platforme i softverske aplikacije sa oblaka bez potrebe da prethodno instalira odgovarajući alat tj. u formi servisa. Klijent kontroliše aplikaciju, ima određena ovlašćenja, ali ne i potpuna prava nad operativnim sistemom, mrežom i hardverom koji koristi aplikacija. Isporučuje se kao integrisani sistem koji istovremeno pruža razvojnu platformu i infrastrukturu na kojoj se aplikacije izvršavati. Koristi se za izradu web aplikacija, pri tome se izbegava kupovina i održavanje softvera i neophodne infrastrukture. Primeri: Google AppEngine (platforma za razvoj skalabilnih web aplikacija koje se izvršavaju na vrhu infrastrukture servera kompanije Google), Microsoft Azure Services, kao i Force.com platforma. IaaSdelivers computer infrastructure, typically a platform virtualization environment, as a service. Rather than purchasing servers, software, data center space or network equipment, clients instead buy those resources as a fully outsourced service. PaaSdeliver a computing platform where the developers can develop their own applications. SaaSis a model of software deployment where the software applications are provided to the customers as a service. Adopted from: Effectively and Securely Using the Cloud Computing Paradigm by peter Mell, Tim Grance 11/8/2018 17

INFRASTRUKTURA KAO SERVIS (Infrastructure-as-a-Service, IaaS) Koncept predstavlja korišćenje infrastrukture (uglavnom bazirane na virtuelnoj platformi) u obliku servisa. Umesto da kupi servere, softver, data centar prostor, mrežnu opremu, korisnik sve pomenute može da koristi u obliku virtuelnih servisa. Korisnik plaća usluge koje zaista koristi (utrošenu procesorsku snagu, prostor za memorisanje na disku, operativni sistem i sl.) i u meri u kojoj koristi (sati, meseci..,za razliku od tradicionalnog pristupa kod koga se plaća fiksni iznos, iako se ne koriste svi raspoloživi resursi). Primer: Amazon obezbeđuju IaaS rešenja, preko oblaka Elastic Compute Cloud (EC2). U okviru njega se obezbeđuje velika računarska infrastruktura i servisi na bazi virtuelizacije hardvera. Amazonov EC2 omogućuje da svakog dana može da se zakupi onoliko servera koliko je potrebno. IaaSdelivers computer infrastructure, typically a platform virtualization environment, as a service. Rather than purchasing servers, software, data center space or network equipment, clients instead buy those resources as a fully outsourced service. PaaSdeliver a computing platform where the developers can develop their own applications. SaaSis a model of software deployment where the software applications are provided to the customers as a service. Adopted from: Effectively and Securely Using the Cloud Computing Paradigm by peter Mell, Tim Grance 11/8/2018 18

Privatni cloud Ekskluzivno korišćenje samo jednog korisnika, maksimalna kontrola nad podacima, bezbednost, pouzdanost i kvalitet usluga. Kompanija ima kompletnu infrastrukturu i ima kontrolu nad aplikacijama koje se isporučuju u privatnom oblaku. Nalazi se u tehnički posebno opremljenom prostoru (data centar) kompanije koja ga koristi ili na nekoj posebnoj lokaciji. Privatni oblak gradi i njime upravlja kompanija koja ga koristi ili ona to prepušta provajderu (outsourcing). Motivaciju je želja kompanije da se maksimizuju i optimizuju resursi unutar kuće, a naglasak je na bezbednosti i privatnosti informacija.   11/8/2018

javni cloud Provajder cloud servisa iznajmljuje klijentu svoje resurse preko globalne mreže (Facebook, Twitter…). Provajderi servisa nemaju početna u ulaganja u infrastrukturu, pa se rizik ulaganja pomera ka provajderima infrastrukture. Oblak je “negde tamo” na internetu i prepušten je kompaniji koja nudi usluge,a smatra se da su mu resursi neograničeni. Troškovi značajno manji (nema ulaganja u infrastrukturu i održavanje koje je prepušteno distributerima oblaka uz pravo da utiču na politiku servisa, cene, profit i modele naplate). Nedostatak: smanjena bezbednost i kontrola nad podacima i mrežom, što može da umanji efikasnost u nekim modelima poslovanja.   Primeri: Amazon EC2, Google AppEngine, kao i Force.com. 11/8/2018

Hibridni cloud Kompanije mogu da odluče da istovremeno koriste i javni i privatni oblak jer postoje: strogo poverljivi podaci koji ne smeju da napuste prostorije kompanije i budu izloženi mogućnosti da neko drugi do njih dođe (privatni oblak). podaci koji nisu toliko poverljivi, a opet zahtevaju mnogo računarskih resursa pa je za njih pogodniji javni oblak kako bi se uštedelo na dodatnim ulaganjima u infrastrukturu. Hibridni oblak je optimizacija bezbednosti i privatnosti uz smanjene investicije. Projektovanje hibridnog oblaka zahteva pažljivije razdvajanje između komponenata privatnog i javnog oblaka. 11/8/2018

zajednički cloud Infrastruktura se deli između kompanija ili pojedinaca gde postoji isti interes, misija, bezbednost i sl. Upravljanje cloud-om može biti samostalno (osoblje zaposleno u kompaniji) ili to mogu raditi treća lica (outsourcing). 11/8/2018

Cloud Computing Slojevi servisa Servisi Opis Servisi Aplikacije Razvoj Platforma Memorije Hosting Servisi – Kompletni biznis servisi kao PayPal, OpenID, OAuth, Google Maps, Alexa Aplikacija fokusirana Aplikacije – Cloud softver koji eliminiše potrebu za lokalnom instalacijom kao Google Apps, Microsoft Online Razvoj – Razvoj softverskih platformi korišćenjem cloud aplikacija (PAAS & SAAS) kao SalesForce Platforme – Cloud platforme, obezbeđene virtualizacijom kao Amazon ECC, Sun Grid Infrastruktura fokusirana Storage – Data storage ili cloud NAS kao CTERA, iDisk, CloudNAS Hosting – Fizički data centri koji rade kao u IBM, HP, NaviSite, etc. 11/8/2018 23

Šta je svrha i korist? Smanjivanje vremena izvođenja i vremena odziva Gotovo ne postoji plaćanje infrastrukture unapred Smanjivanje rizika Infrastruktura funkcioniše tačno na vreme (just in time infrastructure) Mali početni troškovi Povećan tempo inovacija Efikasnije korišćenje resursa Troškovi na osnovu upotrebe Potencijal smanjivanja vremena obrade 11/8/2018 24

BEZBEDONOSNI PROBLEMI I RIZICI Privilegovani korisnički pristup Nadzorna usklađenost Adresa podataka Odvajanje podataka Oporavljanje Podrška istraživanjima 11/8/2018 25

Prednosti clouD computinga Niske cene računara: Ne trebaju vam moćni i skupi računari za rad se web aplikacijama na cloud-u. Aplikacije se izvršavaju na cloud-u, a ne na desktop računaru kojem ne treba moćan procesor i veliki hard disk. Kada koristite web aplikacije, vaš PC može da bude jeftiniji sa manjim hard diskom, manje memorije, efikasnim procesorom... U stvari, nije neophodno da na računaru imate CD ili DVD drive, kao ni softverske programe i da na njemu čuvate dokumenta odnosno fajlove. 11/8/2018 26

Prednosti Cloud Computinga Poboljšane performansi: Bez nekih programa koji zauzimaju veliku memoriju, bolje su performanse računara. Računari u cloud computing sistemima boot-uju se i rade brže, jer imaju manje programa i procese koje učitavaju u memoriju ... Smanjenje troškova za softver: Umesto kupovine skupih softverskih aplikacija, većina onoga što je potrebno može da se dobije besplatno!( kao što je Google Docs paket). bolje nego plaćanje za slične komercijalne softvere što može da bude opravdanje za prelazak na cloud aplikacije. 11/8/2018 27

Prednosti Cloud Computinga Instant ažuriranje softvera: Još jedna prednost za cloud computing je da se korisnik više ne suočava sa izborom između zastarelog softvera i visokih troškova nadogradnje, Na web aplikacijama update je automatski, Kada pristupite web aplikaciji, možete dobiti najnoviju verziju bez potrebe da platite preuzimanje ili nadogradnju. Poboljšana kompatibilnost formata dokumenata. Ne morate da brinete da su dokumenti koje ste kreirali na računaru kompatibilni sa aplikacijama drugih korisnika ili sa drugih okruženja, Nema nekompatibilnosti formata, kada svi dele dokumente i aplikacije u oblaku. 11/8/2018 28

Prednosti Cloud Computinga Neograničen kapacitet memorije: Cloud computing nudi gotovo neograničene virtuelne memorije, Hard disk vašeg računara od 1 Tbyte je mali u poređenju sa stotinama Pbyte dostupnih u oblaku. Povećana pouzdanost podataka: Za razliku od desktop računara gde se padom hard diska gube dragoceni podaci, pad računara u oblaku ne bi trebalo da utiče na skladištenje podataka, Ako padne vaš lični računar, svi vaši podaci su još uvek „tamo negde“ u oblaku, i dalje dostupni, Cloud computing je bezbedna računarska platforma za čuvanje podataka!. 11/8/2018 29

Prednosti Cloud Computinga Univerzalni pristup dokumentu: To nije problem za računarstvo u oblaku, zato što dokumente ne uzimate sa sobom, Dokumenti ostaju u oblaku o možete im pristupiti kad god imate računar i internet konekciju, Dokumenti su odmah dostupni gde god da ste. Dostupnost poslednje verzije: Ako menjate dokument kod kuće, izmenjenu verzija možete da vidite i kada pristupite dokumentu na poslu, Oblak uvek hostuje najnoviju verziju dokumenata (dok ste povezani, niste u opasnosti da koristite zastarelu verziju). 11/8/2018 30

Prednosti Cloud Computinga Lakša saradnja interesnih grupi: Deljenje dokumenata direktno vodi boljoj saradnji, Mnogi korisnici uviđaju prednosti cloud computing-a da lako i uspešno sarađuju na izradi dokumenata i na različitim projektima. Nezavisnost uređaja: Niste vezani za jedan računar ili mrežu, Promene računara, aplikacije i dokumenta prate vas kroz oblak. Premeštajte se sa mobilnim uređajem, a vaše aplikacije i dokumenti su još uvek na raspolaganju. 11/8/2018 31

Nedostaci cloud computinga Zahteva stalnu Internet vezu: Cloud computing je nemoguć ako ne možete da se povežete sa Internetom. Pošto koristite Internet za povezivanje sa vašim aplikacijama i dokumentima, ako nemate Internet vezu ne možete da im pristupite, čak i vašim sopstvenim dokumentima. Nepostojanje ili nepouzdane Internet konekcije znači ili da nema posla ili je to prekidač koji isključuje posao. 11/8/2018 32

Nedostaci cloud computinga Ne radi dobro sa konekcijama male brzine : Kod dial-up usluga cloud computing je nemoguć, Web aplikacije zahtevaju veliki propusni opseg za preuzimanje dokumenata. Mogućnosti mogu da budu ograničene: Mnoge web aplikacije jednostavno danas nisu potpuno funkcionalne kao desktop aplikacija. Na primer, možete da uradite mnogo više u Microsoft PoverPoint prezentaciji nego sa Google-ovom web ponudom. 11/8/2018 33

Nedostaci cloud computinga Može biti spor: Čak i sa brzom konekcijom, web aplikacija može ponekad biti sporija nego sličan softverski program na PC računaru. Sve u vezi sa programom, ili sa interfejsom sa trenutnim dokumentom, treba šalje se napred i nazad sa računara do računara u oblaku. Ukoliko se desi da u trenutku oblak serveri ne budu “podržani”, ili ako imate sporu internet konekciju, ne bi dobili trenutni pristup ili možete da očekujete da bi brže radila desktop aplikacija. 11/8/2018 34

Nedostaci cloud computinga Da li su podaci koji se čuvaju apsolutno sigurni: Svi vaši podaci se čuvaju na oblaku. Pitanje je kako je siguran oblak? Da li neautorizovani korisnici mogu da dobiju pristup poverljivim podacima? Sačuvani podaci mogu biti izgubljeni: Teoretski, podaci sačuvani u oblaku su sigurni, replicirani su na više mašina. Ako podaci nestanu, nemate fizički ili lokalni backup. Jednostavno rečeno, oslanjajući se na oblaku rizikujete da vas on izneveri. 11/8/2018 35