بسم الله الرحمن الرحيم
مدیریت و برنامه ریزی در سلامت
تعريف مديريت مدیریت : به کارگیری منابع برای دستیابی به اهداف مديريت فعاليتي است منظم درجهت تحقق اهداف معين ازطريق ايجادروابط ميان منابع موجود، انجام دادن كاربامشاركت افراد ديگروشركت فعال در تصميم گيري
مفهوم سازمان پاسخ به نیاز گروهی از افراد جامعه شرط لازم و کافی برای ایجاد یک سازمان وجود یک نیاز اجتماعی است رسالت یا فلسفه وجودی یک سازمان همان نیاز اجتماعی می باشد
مراحل طراحی سازمان شناسایی رسالت تعیین فعالیت هایی که انجام آن ها تحقق رسالت سازمان را به دنبال دارد تعیین منابع مورد نیاز برای انجام فعالیت ها
(Management Functions) وظايف مديريّت برنامه‌ريزي(Planning) سازماندهي (Organizing) رهبري (Leading) كنترل (Controlling) تعيين اهداف و روش دستيابي به آنها تنظيم كارها، اختيارات و منابع بين كاركنان اعمال نفوذ و ايجاد انگيزه در كاركنان مقايسه فعّاليّتها با استانداردهاي برنامه برنامه‌ريزي بهسان لكوموتيوي است كه واگنهاي سازماندهي، رهبري و كنترل را به حركت در ميآورد
ارتباط وظايف مديريّت برنامه‌ريزي كنترل سازماندهي دستيابي به اهداف رهبري
برنامه ريزی برنامه‌ريزي به آن دسته از اقداماتي اطلاق مي‌شود كه مشتمل بر پيش‌بيني هدف‌ها و اقدامات لازم براي رويارويي با تغييرات و مواجه شدن با عوامل نامطمئن، در آينده است. هدف اساسي برنامه‌ريزي تقليل آسیب پذیری در برابر خطرات ناشی از اتفاقات احتمالي و اتخاذ تدابيري هماهنگ براي دستيابي به موفقيت‌هاي سازماني است
تعریف برنامه ریزی برنامه ريزي عبارت است از تهيه و توزيع و تخصيص امکانات محدود براي رسيدن به هدف هاي مطلوب، در حداقل زمان و با حداقل هزينه ممكن برنامه ريزي فرايند دستيابي به اهداف سازمان است در يك كلام برنامه ريزي يعني تعيين فعاليت هاي اثربخش در جهت تحقق هدف به بهترين شكل ممكن (كارآيي) برنامه ريزي هدف فعاليت
سه ويژگی عمده در تعاريف مختلف برنامه ريزی (الف): برنامه‌ريزي ماهيتاً با پيش‌بيني همراه است و اصولاً قبل از اين كه عملي انجام پذيرد، بايستي نوع كار و چگونگي انجام آن را معلوم كرد. (ب): برنامه‌ريزي يك نظام تصميم‌گيري است، مشتمل بر فرآيند اتخاذ تصميم نسبت به آنچه بايد در آينده انجام پذيرد و نيز تنظيم طرح‌هاي اجرايي براي دستيابي به هدف‌ها. (پ): برنامه‌ريزي بر نتايج مطلوبي تأكيد دارد كه در آينده به دست مي‌آيد. به عبارت ديگر، برنامه‌ريزي وسيله‌اي است براي حصول اطمينان نسبت به تأمين هدف‌هاي عمده سازماني، در زمان مورد نظر
اهداف شش گانه از انجام برنامه ريزی
ويژگی های يك برنامه خوب «چندان» ويژگی های يك برنامه خوب را بدين‌گونه بيان داشته است: 1- هدف‌هاي برنامه بايد روشن، مشخص و قابل فهم باشد. 2- يك برنامه خوب بايد ساده و جامع باشد. 3- برنامه بايد كاملاً متعادل و در عين حال قابل انعطاف باشد. 4- هر برنامه بايد داراي محدوديت زماني باشد. 5- برنامه بايد با همكاري كاركنان تهيه شود. 6- وحدت برنامه‌ريزي از جانب مديران مختلف در زمان‌هاي متعدد، مورد تاكيد قرار گيرد
سلسله مراتب برنامه ها: 1- برنامه استراتژيك: اين برنامه براي كسب اهداف جامع سازمان طراحي مي‌شود، و از طريق آن، ماموريت سازمان- كه تنها دليل حيات آن است- به اجرا در مي آيد. 2- برنامه عملياتي( اجرايي - تاكتيكي :( برنامه‌هايي‌هستندكه جزئيات چگونگي اجراي برنامه‌هاي استراتژيك را ارايه مي كنند.
در واقع برنامه‌ريزي استراتژيك به دو سوال پاسخ ميدهد چه بايد بكنيم؟ اهداف چگونه بايد انجام دهيم؟ استراتژي
انواع برنامه ريزی تناوب عمق زمان وسعت يكبار مصرف (Single Use) كلي يا جهت دار (Directional) بلندمدّت (Long Term) استراتژيك (Strategic) جاری (Standing) تفصيلی يا خاص (Specific) كوتاه مدّت (Short Term) عمليّاتی (Operational)
برنامه تندرستی طراحی و اجرای مجموعه ای از خدمات و فعالیت های مرتبط با یکدیگر به منظور مقابله با یک یا چند مشکل تندرستی برنامه هاي نوع سوم ( درماني و توانبخشي) برنامه هاي نوع دوم (غربالگری) برنامه هاي نوع اول (پیشگیری)
برسی وضع موجود و اولويت بندی اهداف را تعيين كنيد. استراتژيها را تعيين كنيد. براي يكايك استراتژيها فعاليت هاي مربوطه را مشخص كنيد. براي فعاليتها طراحي و برنامه ريزي كنيد. برنامه را اجرا كنيد. روند عمليات را پايش كنيد. ارزشيابي كنيد.
پايش (monitoring)چيست؟ نظارت برنحوه اجراي فعاليتهای یک برنامه به منظور كنترل آن تعيین ميزان انطباق فعاليتها با آنچه طراحي شده (پایش در حین انجام فعالیتها صورت می گیرد) ارزشيابي (evaluation) چيست؟ تعيين ميزان دستيابي به اهداف برنامه يا توفيق سازمان در انجام ماُموريت خود (ارزشیابی پس از اتمام فعالیتها انجام می شود)
پايش و ارزشيابي براساس مدل زنجيرهاي Chain model Monitoring Evaluation Input Service Output Effect Outcome Impact Logistic Process Logistic Process Logistic Process مثال: Input: کودکی که وارد خانه بهداشت می شود Service: واکسیناسیون Output: کودک واکسینه شده Effect: ایجاد ایمنی در کودک Outcome: کاهش بروز بیماری و مرگ و میر Impact: بهبود سلامت کودکان و جامعه Man Machine Material
برخی روشهای مدیریت در سلامت تجزیه تحلیل هزینه فایده: (Cost benefit analysis) فواید اقتصادی هر برنامه ای با هزینه های آن مقایسه می شود (در قالب پول) کمک به انتخاب به صرفه ترین برنامه از بین برنامه های پیشنهادی عیب: فواید حاصل از یک برنامه بهداشتی را نمی توان همیشه در قالب پول بیان کرد
برخی روشهای مدیریت در سلامت تجزیه تحلیل هزینه اثربخشی: (Cost effectiveness analysis) فواید سلامتی هر برنامه ای با هزینه های آن مقایسه می شود (تعیین فواید در قالب پول نیست بلکه در قالب نتایج مفید به دست آمده می باشد مثلاً تعداد مرگهای پیشگیری شده حاصل از اجرای برنامه بهداشتی)
Hassan emami Ph.D