SỞ GD & ĐT ĐIỆN BIÊN TRUNG TÂM GDTX MƯỜNG ẢNG Bài 30 - Tiết 32 SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ (Chương trình Sinh học 10 - Hệ BTTHPT ) GIÁO VIÊN: TRẦN NGỌC SƠN NGUYỄN THỊ BÌNH Email: sontn.gdtxma@gmail.com Tháng 01/2014
MỤC TIÊU - Trình bày được năm giai đoạn nhân lên của virut trong tế bào chủ. Phân biệt được chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan. Nêu được mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan. Giúp học sinh hiểu biết về HIV/AIDS và có các biện pháp phòng ngừa HIV/AIDS từ đó có thái độ cư sử đúng đắn với người bị nhiễm HIV.
NỘI DUNG BÀI HỌC Mục 1: Giới thiệu bài mới. Mục 2: Tiến trình bài dạy. - Hoạt động 1: Tìm hiểu chu trình sinh tan. - Hoạt động 2: Tìm hiểu chu trình tiềm tan. - Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và tiềm tan. - Hoạt động 4: Tìm hiểu về HIV/AIDS. - Hoạt động 5: Luyện tập. - Hoạt động 6: Hướng dẫn về nhà.
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ Bài 30 - Tiết 32 SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ (Chương trình Sinh học 10 )
I. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. CHU TRÌNH SINH TAN
Hãy quan sát 2 đoạn băng sau và cho biết: Có thể chia chu trình nhân lên của virut thành mấy giai đoạn ? Đó là những giai đoạn nào ?
Chu trình nhân lên của virut động vật
Chu trình nhân lên của phage
Chu trình nhân lên của virut gồm 5 giai đoạn: 1. Hấp phụ 2. Xâm nhập 3. Sinh tổng hợp 4. Lắp ráp 5. Giải phóng
Trong giai đoạn hấp phụ, virut làm gì? GĐ1: SỰ HẤP PHỤ Virut động vật Phage Virut bám một cách đặc hiệu lên thụ thể bề mặt tế bào Trong giai đoạn hấp phụ, virut làm gì?
GĐ1: SỰ HẤP PHỤ Phage Virut động vật Gai ®u«i Gai glyc«pr«tªin Nhờ có gai glycôprôtêin (virut động vật) và gai đuôi (phage) có tác dụng kháng nguyên, tương hợp với các thụ thể trên bề mặt tế bào Virut có thể bám đặc hiệu lên loại tế bào mà nó ký sinh là nhờ yếu tố gì ?
Mỗi loại virut chỉ có thể kí sinh trong một loại tế bào nhất định GĐ1: SỰ HẤP PHỤ Virut động vật Phage Gai ®u«i Gai glycôprôtêin Mỗi loại virut chỉ có thể kí sinh trong một loại tế bào nhất định Sự bám đặc hiệu của virut trên bề mặt tế bào có ý nghĩa gì?
GĐ2: XÂM NHẬP Virut động vật Phage Phage: Enzim lizôzim phá huỷ thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất, vỏ nằm bên ngoài. VRĐV: Đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất, sau đó cởi vỏ để giải phóng axit Nuclêic Quá trình xâm nhập của phage và của virut động vật khác nhau như thế nào ?
Virut thực hiện quá trình tổng hợp axit nuclêic và prôtêin của mình GĐ3: SINH TỔNG HỢP Trong giai đoạn này, virut đã tổng hợp những vật chất nào ? Virut thực hiện quá trình tổng hợp axit nuclêic và prôtêin của mình Nguồn nguyên liệu và enzim: do tế bào chủ cung cấp Các nguyên liệu và enzim mà virut sử dụng có nguồn gốc từ đâu?
Lắp ráp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo thành virut hoàn chỉnh. GĐ4: LẮP RÁP Giai đoạn này diễn ra như thế nào? Lắp ráp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo thành virut hoàn chỉnh.
Virut phá vỡ tế bào chủ để ồ ạt chui ra ngoài. GĐ 5: GIẢI PHÓNG Virut phá vỡ tế bào chủ để ồ ạt chui ra ngoài. Trong giai đoạn này, hoạt động của virut như thế nào? ( Virut có hệ gen mã hoá enzim lizôzim làm tan thành tế bào vật chủ) Bằng cách nào virut có thể phá vỡ tế bào để chui ra ngoài?
2. CHU TRÌNH TIỀM TAN Trong chu trình tiềm tan, hoạt động của virut diễn ra như thế nào? có điểm gì sai khác so với chu trình sinh tan? Virut gắn ADN của mình vào ADN của vật chủ và nhân lên cùng với tế bào vật chủ
Khi virut nhân lên mà làm tan tế bào thì gọi là chu trình sinh tan Chu trình tiềm tan Khi virut nhân lên mà làm tan tế bào thì gọi là chu trình sinh tan Khi ADN của virut gắn xen vào NST của tế bào mà tế bào vẫn sinh trưởng bình thường thì gọi là chu trình tiềm tan Dựa vào hai đoạn phim trên, hãy cho biết: Thế nào là chu trình sinh tan? Thế nào là chu trình tiềm tan?
3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CHU TRÌNH SINH TAN VÀ CHU TRÌNH TIỀM TAN Khi cảm ứng( chiếu tia UV…), virut đang ở trạng thái tiềm tan có thể chuyển thành trạng thái sinh tan.
II. HIV/ AIDS
HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người Virut HIV là gì ? 1. Khái niệm về HIV/ AIDS HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người Virut HIV là gì ? VR HIV gây nên bệnh AIDS, với biểu hiện: Sốt kéo dài, sút cân, tiêu chảy,viêm da... Người bị nhiễm VR HIV sẽ bị bệnh gì? Biểu hiện lâm sàng của bệnh?
1. Khái niệm về HIV/ AIDS ViRút HIV gây nhiễm và phá huỷ các tế bào của hệ thống miễn dịch mất khả năng miễn dịch của cơ thể (bệnh AIDS- hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người) Tại sao ViRút HIV lại gây nên bệnh AIDS với các biểu hiện như vậy? các VSV khác lợi dụng cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công ( VSV cơ hội) Cơ thể dễ nhiễm bệnh (bệnh cơ hội)
2.Các con đường lây truyền HIV Máu Tình dục Mẹ truyền sang con
3. Các giai đoạn phát triển của bệnh Thời gian kéo dài Đặc điểm 1. Sơ nhiễm 2. Thời kỳ không triệu chứng 3. Thời kỳ biểu hiện triệu chứng AIDS 2 tuần -3 tháng Không có triệu chứng Số lượng tế bào Limphô T4 giảm dần 1-10 năm Sau 1 đến 10 năm Xuất hiện các bệnh cơ hội: sốt, tiêu chảy, sút cân, ung thư… chết
4. Cách phòng tránh AIDS Hiểu biết về AIDS Sống lành mạnh Loại trừ tệ nạn xã hội Vệ sinh y tế
Hiện nay đã có thuốc chữa được các bệnh do virut nói chung và virut HIV nói riêng chưa? Tại sao ? Do virut kí sinh trong tế bào do đó các thuốc kháng sinh không tác động được đến virut, hoặc trước khi tiêu diệt được virut thì chính thuốc đã phá huỷ tế bào
Biện pháp tốt nhất để chống lại các bệnh do virut hiện nay đang được sử dụng là gì ? Tiêm văcxin phòng bệnh định kì tại các trung tâm y tế (dại, sởi, quai bị, đậu mùa…)
Sau đây mời các em làm một số bài tập sau:
Bài 1: Trong chu trình nhân lên của Viruts trong tế bào chủ giai đoạn phóng thích chỉ có ở: Chu trình tiềm tan B) Chu trình sinh tan C) Cả chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này Câu trả lời đúng của bạn là! Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục Your answer: Câu trả lời đúng là: Trả lời Làm lại
Bài 2: Hãy chọn phương án đúng trong các đáp án sau đối với căn bệnh HIV/AIDS: Người ta tìm thấy HIV trong máu, tinh dịch hoặc dịch nhày âm đạo của người nhiễm loại vi rút này. B) Vi rút HIV lây lan qua đường hô hấp và chung bất đũa với người bị bệnh. C) Khi xâm nhập vào cơ thể HIV tến công vào hồng cầu. D) HIV có thể lây lan qua các vật trung gian như muỗi, bọ chét ... Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Câu trả lời của bạn là: You answered this correctly! Câu trả lời đúng là: Trả lời Làm lại Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này
Bài 3: Giai đoạn đã sản xuất ra Protein và nguyên liệu di truyền cho virut là: Xâm nhập B) Sinh tổng hợp C) Lắp ráp D) Giải phóng Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này Câu trả lời của bạn: Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục You answered this correctly! Câu trả lời đúng là: Trả lời Làm lại
Bài 4: Điền từ thích hợp vào chỗ trống: tế bào chủ phát triển bình thường dù khi bộ gen của virut đã gắn vào nhiễm sắc thể của tế sẽ phá hủy tế bào chủ sau khi lắp ráp thành vi rút hoàn chỉnh. là chu trình làm cho Chu trình là chu trình bào chủ. Chu trình Your answer: Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục Câu trả lời đúng là: Bạn trả lời đúng câu hỏi này! Trả lời Làm lại
Bài 5: Giai đoạn có sự kết hợp giữa vỏ Protein với bộ gen để tạo virut mới trong tế bào chủ là: Xâm nhập B) Sinh tổng hợp C) Lắp ráp D) Giải phóng Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục Câu trả lời của bạn: Câu trả lời đúng của bạn là! Trả lời Làm lại Câu trả lời đúng là:
Bài 6: Em hãy sắp xếp để đúng trình tự các giai đoạn chu trình nhân lên của virut trong tế bào chủ: Cột A Cột B C Giai đoạn 1 A. Giải phóng E Giai đoạn 2 B. Sinh tổng hợp B Giai đoạn 3 C. Hấp phụ D Giai đoạn 4 D. Lắp ráp A Giai đoạn 5 E. Xâm nhập Đúng - Click chuột để tiếp tục Sai - Click chuột để tiếp tục Câu trả lời của bạn: Câu trả lời của bạn: Bạn trả lời đúng! Trả lời Làm lại Bạn chưa trả lời đúng câu hỏi này Bạn phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục
Question Feedback/Review Information Will Appear Here Quiz Your Score {score} Max Score {max-score} Number of Quiz Attempts {total-attempts} Question Feedback/Review Information Will Appear Here Tiếp tục Làm lại
Híng dÉn tù häc: - Häc thuéc vµ n¾m ®îc néi dung cña bµi Lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: Bµi 31 “Virut g©y bÖnh vµ øng dông cña virut trong thùc tiÔn”
Tài liệu sử dụng trong bài giảng 1. Sách giáo khoa sinh học 10, sách GV sinh học 10. 2. Video clip Tuyên truyền phòng chống HIV_AIDS được Dowload ở trang Youtube.com. 3. Bài hát sử dụng trong bài giảng: - Hoa nhip con tim - HIV Song - Singer Video Clip.