Tregjet financiare Ndërkombëtare © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Ne kete teme: Tregjet financiare nderkombnetare kuptimi Qendrat dhe struktura e tregut financiar global Subjektet e tregjeve nd. Pse duhen blere dhe shitur monedhat? Funksionet e tregjeve valutore Te hysh nen treg per te ulur rriskun SPOT – Forward, Option – Future, Swap Currency Faktoret e kurseve te kembimit kerkese oferta, inflacioni, perqindja e interesit Eurotregjet Bankingu – biznes i globalizuar © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Tregjet financiare nderkombnetare Tregjet financiare - Jo vendosje fikse por nje sistem institucionesh, procedurash, rrjet linjash, telefonike, kompjuterike, kabllore qe lidhin subjektet ne treg. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Qendrat më të mëdha të tregjeve financiare ndërkombëtare Amsterdam Brussels Hamburg Dusseldorf London Frankfurt Zurich Toronto Paris Basel Rome San Francisco Chicago Madrid Vienna New York Tokyo Hong Kong Mexico City Bombay Singapore Sydney Rio de Janiero Melbourne São Paulo Note: Size of dots (squares) indicates cities’ relative importance © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 9-10

Struktura e tregut global financiar (Londër, Nju Jork, Tokio) 9-11 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Subjektet e tregjeve nderkombetare Korporatat Qeverite Bankat Firmat e vogla dhe Individet © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Pse duhen këmbyer (shitur/blere) monedhat kombëtare? Pagesat mund te kërkohen në monedha të huaja. Blerjet mund te kerkohet të paguhen në monedhën e furnitorit apo te nje vendi te trete. Kompania mund të dëshirojë të investojë në një vend tjetër. “Spekullimi” me monedhat. 9-2 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Te ardhurat qe duhen konvertuar Turistet – kerkese e kufizuar Kompani, biznese, investime nderkombetare Arketimet nga eksporti Arketimi i investimeve Licensimet Duhen konvertuar ne monedhen e vendit meme © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Pagesa jashte Pagesa e importeve Investimet jashte Spekullimi me monedhat – Xhorxh Soros Tregtimi i monedhave me synim perfitimin apo shmangjen e rrisqeve nga ndryshimi i kurseve te kembuimit. Krijimi “artificial” i ndryshimeve duke hyre ne treg thjeshte per efekt perfitimi (Sorros) © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Funksionet e Tregjeve Valutore Dy funksione: Konverton monedhat Te ofroje nje fare sigurie kundrejte riskut te kurseve te kembimit 9-6 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Risku i monedhave Në çdo transaksion ndërkombëtar ka një risk të monedhës nga data e kontraktimit deri ne datën e kryerjes së pagesës. Kurset e këmbimit të monedhave ndryshojnë vazhdimisht. 9-7 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Ekspozimi ndaj kurseve te kembimit Ekonomik Objektivi, të parashikohet dhe ndikohet efekti i ndryshimeve të papritura të kurseve të këmbimit në fluksin e ardhshen të cash-it të firmës. I transaksionit Ndodh kur pagesat bëhen ose merren në një monedhë të huaj. I kthimit (translationit) Vjen si rezultat i konsolidimit të burimeve dhe mjeteve të shprehuara në monedha të ndryshme të huaja, në monedhën raportuese. 9-4 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Si ulet risku? Kurset Spot /“ne çast” të këmbimit. Kur të dy palët në transaksion merren vesh të këmbejnë monedhat dhe kryejnë transaksionin menjëherë. Kurset Forward/”në avancë” të këmbimit: ku palët merren vesh të këmbejnë monedhat e egzekutojnë pagesën me kurse të parapërcaktuara ne një datë të caktuar në të ardhmen (KONTRATE!!!) Marrveshjet Option, Future (opcionale!!!) Currency swap: blerje/shitje simultane të një sasie të caktuar monedhash ne dy data të ndryshme me vlera të ndryshme. 9-8 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Tregjet spot dhe forward Kuotat e drejtperdrejta dhe te terthorta Kuotat e kryqezuara Cross rate (produkt i kuotes se drejtperdrejte te nje monedhe kundrejt dollarit me kuoten e terthorte te nje monedhe tjeter kundrejt dollarit) Kursi i kryqezuar pound / euro = £/$ * $/€, pra £/€ Zhvleresimi dhe vleresimi i monedhave (Diskount ose premium) Vl/zhvl = F-S/S*M © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Kurset Spot dhe forward © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Tregjet option dhe future Tregjet Option (jo kontraktuale) Japan Air lines JAL case Tregjet future © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000 9-1

Perkufizimi i Currency Swap apo i marrveshjes Swap Kembim i monedhave midis dy vendeve me kursin zyrtar te kembimit, qe kryhet per tu siguruar burime te gatshme valutore ne rast nevoje. Marrveshja eshte ne baza “standby” dhe qe mund te ekzekutohet vetem ne se nje vend ka nevoje per monedhen e vendit tjeter per te mbajtur valuten e tyre brenda kufijve te caktuar ne raste krizash Shembull. Franca ne ’68 gjate demonstratave te studenteve marrveshje swap me SHBA-te dhe Gjermanine Perendimore duke siguruar dollare dhe marka gjermane per te neutralizuar daljen e frangave franceze ne kembim te valutave te tjera. Marrveshje te tilla ka edhe midis SHBA-ve dhe te tjereve ne G.10 © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Faktoret e kurseve te kembimit Te njejtet Faktore qe ndikojne çmimet! Kerkese – oferta Inflacioni Perqindja e interesit © McGraw Hill Companies, Inc.,2000

Teoritë Ekonomike Kërkesë oferta Ligji One Price dhe Pariteti i fuqisë blerëse. Përqindja e interesit Psikologjia e investitorit. 9-14 © McGraw Hill Companies, Inc., 2000

Ligji “One Price” Në tregjet konkuruese pavaresisht nga kostoja e transportit dhe barrierat tarifore tregtare, produkte të njëjtë që shiten në vende të ndryshme duhet të shiten me të njejtin çmim, kur ky i fundit është shprehur në të njëjtën monedhë. Shembull: Kur kursi USD/Euro është 1/0.8, një xhaketë e blerë 100 USD në SHBA duhet të kushtoje 80 Euro ne vendet e BE (100*0.8) © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 9-15

Pariteti i Fuqisë Blerëse PFB/PPP Duke krahasuar çmimet e produkteve të njëjtë në vende të ndryshme mund të për caktohet kursi “real” ose PFB- në se tregjet janë eficientë. Në tregjet relativisht eficientë (me pengesë të vogla per tregtinë dhe investimet) “kanistra e të mirave” do të kushtojë pothuajse njëlloj në secilin vend. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 9-16

Parashikimi i kurseve të këmbimit Tregjet eficiente: kur çmimet reflektojnë të gjithë informacionin publik të disponueshëm. Kurset Forward të këmbimit reflektojnë parashikimet e përbashkëta të pjesëmmarrësve të kurseve spot në një kohë të caktuar në të ardmen. Tregjet jo eficientë: Kur çmimet nuk reflektojnë të gjithë informacionin publik të disponueshëm. Kurset Forward nuk janë parashikimi më i mirë i kurseve spot në të ardhmen. Perdorimi i analizave teknike dhe fondamentale të parashikimit të kurseve të këmbimit. 9-21 © McGraw Hill Companies, Inc., 1999

Faktorët që ndikojnë vlerën e monedhave Faktorë ekonomikë 1. Bilanci i pagesave 2. Përqindja e interesit 3. Inflacioni 4. Politika monetare apo fiskale 5. Konkurenca Ndërkombëtare 6. Rezervat monetare 7. Kontrolli dhe nxitesit shteterorë 8. Rëndësia e monedhës në tregun global Faktorë Politikë 9. Filozofia e Partive politike dhe e liderve të tyre 10. Koha deri në zgjedhjet e rradhes apo ndryshimin e lidershipit politik Faktorët e parashikimeve për të ardhmen. 11. Pritjet/expectations 12. Çmimet në tyregun Forward të këmbimit 9-22 ©

Konvertueshmëria e monedhës Konvertim i lirë. Jo e konvertueshme Ruajtja e rezervave të valutave të huaja. Shërbimi i borxheve të huaja. Blerje e importeve. Vendime Politike. Mjaft vende kanë kufizime të caktuara Countertrade/Tregtia me kompensim. 9-23 © McGraw Hill Companies, Inc., 1999

Euromonedha Nuk eshte Euro-ja! Eshte cdo monedhe e depozituar jashte vendit te vet te origjines. Ne vitet ‘50. Eurolindoret frikesoheshin qe SHBA-te mund te konfiksonin depozitat per te rimbursuar humbjet e biznesit si rezultat shtetezimeve komuniste te Europes Lindore. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-12

Norma e interesit ne tregjet vendase dhe eurotregjet Perqindja e interesit Normat e huadhenies vendase Normat e huadhenies ne eurotregjet Normat vendase te depozitave Normat e depozitave ne eurotregjet 0% © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-15

TREGJET EUROMONATARE Rreth 70% e transaksioneve mendohet qe kryhen midis vete bankave Permasa e madhe fuqizon aftesine huadhenese Depozituesit dhe huamarresit perfshijne: Banka Qendrore Institucionet financiare nderkombetare Ndermarrjet industriale dhe tregtare Individe private © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-14

Tregjet euromonetare Mangesi: Bankat ka te ngjare te falimentojne Duke poseduar monedhe te huaj do te thote qe merrni risk persiper, riskun e ndryshimit te kurseve te kembimit. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-14

Tregjet Globale te aksioneve (te zakonshme) Vendet ku investitoret mund te blejne/shesin aksione. Zhvillohet ne mjaft bursa ne mbare boten. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-19

Kush i perdor Eurotregjet? Investitoret qe synojne diversifikimin e portofolit te tyre. Kompanite qe synojne te Emetojne aksione ne vend Te perdorin aksionet dhe opsionet si nje forme e nxitjes se punonjesve. Te plotesoje kerkesat e pronareve vendas Te siguroje financimin per blerjet e ardhshme Te rrise visibilitetin e kompanise. © McGraw Hill Companies, Inc.,2000 11-21

Bankingu nderkombetar Rritje Drastike si edhe:telekomunikimi, transporti ajror rrugor, bankingu sherbimet financiare edhe para 90 por tani ne nje tjeter filozofi dhe permasa Shume transaksione, me shume monedha, ne nje kohe me te shkurter Struktura e bankingut nderkombetar – zyra perfaqesimi, marrdhenie pjesemarrjeje, filiale bankare Fund © McGraw Hill Companies, Inc.,2000