بسم الله الرحمن الرحیم روش تحقیق و مقاله نویسی موضوع: مدرس: حامد پوررستمی هیئت علمی دانشگاه تهران- پردیس قم purrostami@ut.ac.ir

ای مهر طلوع کن که خوابیم همه در هجر رخت در تب و تابیم همه هر برزن وبام از رخت روشن و ما خفاش وشیم و در حجابیم همه

تعریف و تببین کار و اهمیت آن تعریف: اين كلمه، مانند كلمة‌ «حق» از ريشة «ح ق ق» است. اين ريشه به معني ثابت، استوار و مطابق با واقع است. بنابراين، «تحقيق» در لغت، به معني كشف حقيقت و رسيدن به كنه يك امر است. تحقیق: مواجهه حقیقت جویانه با واقعیتهای طبیعی و قراردادی تحقيق عبارت است از پردازش روشمند اطلاعات در حوزه‌اي خاص، كه به نو‌آوري مي‌انجامد تحقيق، کوششی روشمند برای پاسخ‌گويی به مسأله‌های علمی است که منجر به نوآوری و پيشرفت علم می‌شود. اهمیت: خلق را تقلیدشان بر باد داد ای دو صد لعنت بر این تقلید باد. مولوی سخن گفتن جنایت است، تحقیق آنرا را مباح می کند.خواجه عبدالله انصاری، طبقات الصوفیه، ص339 موضوع بحث: روش تحقیق و مقاله نویسی براساس محیط document map word و انتقال فیش و مهندسی آنها در این محیط (همراه با تدوین یک مقاله). ر.ک: محیط جهت آشنایی و کار تا جلسه آینده نکات: با یادگیری فنون و روشهای تحقیق نوین و الکترونیکی، می توان روش تحقیق دستی و قدیمی را هم آموخت اما با روش تحقیق قدیمی، نمی توان به روش تحقیق نوین و ابزارهای آن دست یازید. از تحقیق مقلدانه تا تقلید محققانه

مراحل تحقیق و تهیه یک اثر علمی طرح: انتخاب و تبیین موضوع - مهندسی و شاکله بندی آن اجرا: شناسایی منابع- فیش برداری(تتبع به عنوان یکی از اضلاع تحقیق)- تجزیه و تحلیل داده ها - مرتب کردن و ساماندهی آنها گزارش: نگاشتن اثر با روش و ساختار استاندارد و فنی

مراحل تهیه مقاله از منظر کارل اسلید انتخاب موضوع تهیه فهرست منابع یادداشت بردای از منابع تدوین چارچوب تحقیق(تعیین ساختار مقاله و عنوانهای آن) تهیه پیش نویس مقاله بازنگری و ویرایش مقاله آماده کردن نسخه نهایی ر.ک: کارل اسلید، سبک و شیوه ص27 به نقل از روش تحقیق، نکونام، ص51

انتخاب موضوع و تبیین مساله تحقیق مرحله اول طرح گزینش، طراحی و تشریح روشهای کار مرحله دوم گردآوری اطلاعات و داده‌ها مرحله سوم اجرا طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها مرحله چهارم تدوین گزارش تحقیق مرحله پنجم گزارش

انواع مقاله انواع مجلات علمی: تخصصی- ترویجی- پژوهشی – ,… ISI –ISC 1)تحقیقی: ارائه نظریه و یافته ای نوین 2)تحلیلی: پرورش یا نقد یا توسعه نظریه ای با استفاده از یافته ها و پژوهشهای دیگران 3)مروری: مرور، توصیف و ارزیابی یک نظریه در آثار و آراء 4) گردآوری: گردآوری و انعکاس آرای گوناگون درباره یک موضوع خاص انواع مجلات علمی: تخصصی- ترویجی- پژوهشی – ,… ISI –ISC

1)طرح 1)انتخاب موضوع و عنوان 2)پی ریزی طرح اولیه ( نقشه راه) تفاوت موضوع با عنوان موضوع: آنچه که پیرامون آن تحقیق و بررسی صورت می گیرد عنوان: عبارتی که عینا و مشخصا در ابتدای مقاله یا رساله می آید منابع انتخاب موضوع تاملات و مطالعات دانشجو، مشاوره با اساتید و محققان، بررسی تحقیقات میدانی و مشکلات و معضلات فراروی جامعه، بررسی فراخوان همایشها و جشنواره ها(ر.ک: نمونه فراخوانها)، بررسی نشت ها و میزگردهای مراکز علمی و پژوهشی، بررسی پایگاها و مراجع اینترنتی

نکاتی پیرامون موضوع مقاله به روز بودن و مبتلا به بودن پاسخگوي خلأهاي معرفتي بودن پاسخگوي نيازهاي اجتماعي و جهاني محدود و دارای دامنه مشخص بودن و ضرورت تناسب با نوع تحقیق(مقاله، پایان نامه و..) مساله محور بودن نکاتی پیرامون عنوان مقاله تكراري نباشد، تطويل بلاضرورت نداشته باشد، عدم ابهام و نارسايي و ناظر به محتوا بودن، خطابي يا شعرگونه نباشد. عدم استفاده از عباراتی مانند"آشنايي با"، "نگاهي به"، "درآمدي بر" و امثال آنها در ابتدای عنوان، ناظر به مساله بودن مثال: تحقیقی پیرامون عقل و علم تعامل عقل و علم در روایات اهل بیت (ع)

از موضوع محوری تا مساله محوری 1-1) اثر موضوع محور: تحقیق و گردآوری داده پیرامون یک موضوع بدون در نظر گرفتن سوال اصلی و فرعی مثال: معانی صبر در روایات- بررسی عقل در فلسفه – اصول مدیریت از منظر اسلام – بررسی احادیث مهدویت در جوامع روایی متقدم اهل سنت – یا در صحیح بخاری نکته: ممکن است در دل یک تحقیق موضوع محور، به چند مسئله و سوال بنیادین پاسخ داده شود. 1-2)اثر مساله محور: تحقیق و پژوهش بر اساس شکل گیری یک مسئله با فرضیه معین؛ مثال:کیفیت تعامل عقل و علم در اندیشه شیعه؟ فرضیه:(ممکن است فرد عالم باشد ولی در عین حال جاهل اما اگر عاقل باشد دیگر جاهل نیست ولو علم کمی داشته باشد). بدون فرضیه نامعین؛ مثال: علت شهرت و رواج مکاتب چهارگانه اهل سنت چیست؟ فرضیه = ؟

فرق سوال با مسئله سؤال: بر اثر جهل و ندانستن ايجاد مي‌شود. پاسخ‌گويي به آن با رجوع به افراد و يا منابع امكان‌پذير است. مجهولي است كه فرد، پاسخ آن را نمي‌داند. مسأله: بر اثر دانستن كلية اطلاعات موجود در يك زمينه ايجاد مي‌شود. براي يافتن پاسخ آن، مراجعه به افراد و يا منابع ديگر، سودي ندارد. مجهولي است كه جامعة علمي به آن نپرداخته است و پاسخ آن را نمي‌داند. فرآيند پاسخ‌گويي به سؤال‌ها، نوعي آموزش است؛ در حالي كه فرایند پاسخ‌گويي به مسأله،‌ پژوهش و تحقيق است. مثلا جریان افتادن سیب از درخت زمانی مساله بود اما حالا دیگر ممکن است یک سوال باشد.

فرضیه : پاسخ اولیه و اجمالی به مساله تحقیق نقش فرضیه در انجام تحقیق: 1)مطالعه منابع و ادبیات مربوط به موضوع جهت‌دار شود. 2)پژوهشگر را نسبت به جنبه‌های موقعیتی و معنی‌دار مساله پژوهش حساس‌تر می‌نماید. 3)فرضیه باعث می‌شود تا محقق مساله پژوهش را بهتر درک کرده و روشهای جمع‌آوری اطلاعات را بهتر تعیین نماید. 4)فرضیه چارچوبی را برای تفسیر اطلاعات جمع‌آوری شده و نتیجه‌گیری از آن ارائه می‌دهد.

شاخصه های یک طرح مطلوب ارائة فرضیة جدید، نقد جدید و حرفی جدید پاسخ به شبهة ای نو پاسخی نو به شبهه اقامه دلیلی جدید برای ادراک و اثبات مدعا مثلا ارائه دلیلی نو برای معاد جسمی یا برای ضرورت وجود معاد تبیین مبنا و اصلی جدید در منطق کشف دین پردازش قاعده یا ضابطه‌ای نو به روز بودن و مبتلا به بودن پاسخگوي خلأهاي معرفتي بودن پاسخگوي نيازهاي اجتماعي و جهاني

تمرین: انتخاب موضوع و عناوین پژوهشی استاندارد و مطلوب مثال: راهکارهای رعایت عدالت در نظام پرداخت و جبران خدمات مثال: آسیب شناسی اخلاق اقتصادی در الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی مثال: آسیب شناسی اخلاق اداری در الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی مثال: رسالت رسانه زمینه ساز در مواجهه با دجال آخرالزمان مثال: تعامل عقل و علم در منظومه معرفتی شیعه یا روایات اهل بیت علیهم السلام