دانشگاه علوم پزشکی ایلام كارگاه روش تحقیق و آشنائی با پروپوزال نویسی

معناي تحقيق تحقيق: به معناي درست گردانيدن، پيدا کردن، يافتن يا جستجوي حقيقت تحقيق به روش علمي: مجموعه مقررات و قواعدي که چگونگي جستجو براي يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد. عملي منظم است که در نتيجه آن پاسخ هائي براي سوالات مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد .

اهمیت تحقیق و پژوهش تحقیق و پژوهش نیروی محرک توسعه پایدار در تمامی حوزه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... است. پژوهش، محقق و پژوهشگر را بر آن می دارد تا به جستجوی حقیقت بپردازد و از تعصب و مطلق گرایی بپرهیزد. تصمیم گیری و عمل بر مبنای پژوهش از اتلاف منابع و امکانات جلوگیری کرده و با افزایش دقت و سرعت باعث بهبود بهره وری در حوزه های مختلف کاری می شود. پژوهش مولد علم است و باعث رشد شتابان علم می شود. تقویت روحیه کار گروهی و استفاده از مشاوران

کاربردهاي تحقيق حل مسئله خاص کاربرد آموزشي پيشگيري از حوادث و اتفاقات کاهش هزينه ها (سازمانها و جامعه) ارزش باليني و درماني توسعه دانش و علم

مراحل انجام یک تحقیق علمی نگارش پروپوزال طرح تحقیق انتخاب موضوع نگارش عنوان تحقیق مقدمه: بیان مساله مروری بر متون اهداف، فرضیات و سوالات تبیین و تعریف متغیرها روش مطالعه: نوع و روش مطالعه جامعه پژوهش و حجم نمونه روش نمونه گیری ابزار گردآوری داده ها پایایی و روایی ابزار گردآوری محدودیت ها و مشکلات ملاحظات اخلاقی منبع نویسی جدول گانت بودجه بندی تصویب طرح پژوهشی اجرا تجزیه و تحلیل داده ها ارائه گزار ش نهایی طرح

انواع مطالعات پژوهشی در علوم پزشکی بر اساس ماهیت کاربردی بنیادی تجربی نظری انواع مطالعات پژوهشی در علوم پزشکی بر اساس شیوه غیر مداخله ای (مشاهده ای) توصیفی تحلیلی هم گروهی مورد - شاهدی مداخله ای شبه تجربی تجربی کارآزمایی بالینی موجودات زنده غیر انسانی

چرا باید یک پروپوزال تهیه شود؟ جلب منابع اعتباری یا خدماتی از سازمان های ذینفع؛ کسب مجوز لازم از سازمان های نظارتی؛ در نظر گرفتن تمامی جنبه های اجرایی که ممکن است قبل از نگارش برای ما مبهم باشد.

نتایج تحقیق موسسه REOPA درباره پروپوزال های تحقیقاتی: 38 درصد پروپوزالها نوشته شده رد مي شوند، 46 درصد براي بازنگري بازگردانده مي شوند و تنها 16 درصد پذيرفته مي شوند. 71 درصد عناوين، مطلوب ارزيابي نشدند و تنها 29 درصد رضايتبخش بوده اند. 72 درصد مقدمه ها رضايتبخش نبوده اند، 49 درصد وضوح و تمرکز نداشته اند. فقط 16 درصد از آنها بيان مسئله را به خوبي نوشته اند. تنها 29 درصد موارد اهداف تحقيق را به روشني بيان نموده اند.

نگارش پروپوزال طرح تحقیق پروپوزال يا طرح تحقيق، پيش نويس پ‍ژوهشي است كه شما براي اخذ مدرك تحصيلي یا به هدف انجام یک تحقیق ارائه می دهید. در پروپوزال به معرفي موضوعي كه انتخاب كرده ايد، توضيح اهميت آن موضوع، ذكر پ‍‍ژوهش هايي كه در گذشته در اين باره صورت گرفته، و نتايجي كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت می پردازيد. هم چنين روش يا روش هايي كه در پژوهش از آن ها بهره خواهيد گرفت را ذكر مي كنيد. شكل پروپوزال بنا بر هدفي كه از آن داريد و يا به مقتضاي رشته تحصيلي شما مي تواند قدري متغير باشد. اما شكل بنيادين آن، همواره بايد شامل عنوان بندي های مشابه و بخش هاي زير باشد:

اولين مرحله تحقيق احساس وجود يک مشکل  است؛ به اين معنی که پژوهشگر در کار خويش با مانع يا مشکلی روبرو گرديده است که در حل آن ابهام يا ترديد دارد و نمی تواند در مقابل آن ساکت بماند.

معيارهاي انتخاب موضوع اولويت و اهميت موضوع: قابليت اجرا: موضوع نيازي را رفع مي كند؟ آيا موضوع الويت زماني و مكاني دارد؟ قابليت اجرا: تعداد شركت كنندگان كافي باشد. از نظر وسعت قابل اداره باشد. از نظر زماني قابل انجام باشد. از نظر سياست هاي بهداشتي و باليني قابل انجام باشد.

مسائل اخلاقي در موضوع تحقيق: دوباره كاري نباشد: يافته هاي قبلي را بسط دهد. يافته هاي جديد به دست دهد. اگر تكراري است، تكرار آن مفيد يا لازم باشد. مسائل اخلاقي در موضوع تحقيق: خطرات فيزيكي غير قابل قبول تجاوز به حريم خصوصي و .... مناسب بودن: وسعت مسئله مورد نظر چقدر است؟ شدت مسئله به چه ميزان می باشد؟ علاقه مندي و دانش محقق: مقبوليت سياسي و با صرفه بودن

عنوان طرح تحقیق اولين عبارتي كه ديگران با آن مواجه مي شوند. بر اساس آن درباره طرح تحقيقاتي پيشنهادي شما قضاوت كنند. كساني که قرار است طرح تحقيقاتي پيشنهادي شما را تصويب كنند، بايد از عنوان تحقيق درست همان چيزي را بفهمند كه شما مي فهميد. عنوان در بر گیرنده هدف کلی طرح باشد. عنوان تحقيق بايد با عبارت و كلمات كامل، ساده و قابل فهم نوشته شود. عنوان تحقيق بايد رابطه بين متغير ها را به وضوح نشان دهد.

عنوان به ما می گوید: چه چیزی را در چه زمانی روی چه افرادی مطالعه خواهیم کرد.

مقدمه شامل دو بخش: بيان مساله و توجيه اهميت و ضرورت موضوع مرور متون در بيان مساله؛ تعريف مساله يا مشكل، تبیين وسعت و ابعاد آن (در واقع آن چه هست و آنچه بايد باشد)، ميزان و شدت مشكل از نظر بروز، گستردگي، وخامت، پيامدهاي آن، توزيع مشكل (جغرافيايي، سن، جنس) ذكر شود و نهايتاً اين نكته كه چه سوال بدون پاسخي با اين مطالعه پاسخ داده مي شود . دلايل انتخاب موضوع، فوايد ناشي از اجراي طرح، كاربردي بودن، ارائه راه حل به منظور حل يكي از مشكلات نوين علمي يا اجرايي، كاهش قابل ملاحظه در هزينه ها و وقت و از اين قبيل باعث توجيه اهميت موضوع و ضرورت انجام تحقيق مي گردد.

اهداف تحقیق هدف کلی: هدفی است که محقق در نتیجه انجام این تحقیق می خواهد به آن برسد. هدف کلی همان شکل خبری عنوان مطالعه است. اهداف اختصاصی: از آنجا که سنجش میزان دستیابی به هدف کلی ارائه شده در یک تحقیق امکانپذیر نیست، آن را به چند هدف فرعی تقسیم می کنند. بدیهی است در نتیجه تحقق اهداف فرعی یک تحقیق هدف کلی یک تحقیق عملی می شود. هدف کاربردی: حاصل تحقيق منجر به آن خواهد شد و ساختار مشخصي ندارد .

نكته : چند ويژگي اساسي را بايد در مورد اهداف اختصاصی تحقيق در نظر داشت : صراحت : اهداف اختصاصی بايد به طور مشخص، روشن و صريح عنوان گردند . ايجاز(خلاصه كردن): هدف اختصاصی یک تحقيق بايد در حدود يك سطر مطرح شود . عدم تناقض : اهداف اختصاصی تحقيق بايد با يكديگر سازگار باشند و در كل نيز مجموعه اي منتظم و بهم پيوسته فراهم آورد . تعداد مناسب : تعداد اهداف یک تحقيق بايد در حد اعتبار، زمان، نيروي انساني و ساير امكانات باشد . تحقق پذيري : اهداف يك تحقيق بايد عملي و قابل دستیابی باشند .

فرضیه: یک عبارت رسمی است که نتایج تحقیق را پیش بینی می کند. فرضیه حدس آموزشی یک محقق است که نتایج تحقیق را پیش بینی می کند. جملات یا عبارات بی طرفانه ای هستند که به منظور کمک به طراحی و هدایت یک تحقیق تدوین می شوند؛ همیشه در پاسخ به هدف و یا سوالات تحقیق ارائه می شوند؛ شکل قابل آزمایش اهداف و سوالات تحقیق می باشند.

از میان تحقیقات کمی فقط مطالعاتی به فرضیه نیاز دارند که مستلزم مقایسه می باشند، اگر بخواهیم تعیین نمائیم کدام یک از برنامه های مربوط به صندلی ایمنی کودک (A یا B) برای والدین در مورد استفاده از صندلی ایمنی موثرتر است، یک فرضیه مورد نیاز می باشد. اما اگر بخواهیم رفتارهای والدینی را که برای بار اول برنامه آموزشی خاصی را دریافت می کنند، فقط به عنوان یک گروه مورد مطالعه قرار دهیم و هیچگونه برنامه تطبیقی در کار نباشد فرضیه مورد نیاز نخواهد بود. این تحقیق یک مطالعه توصیفی است که در آن سوالات پژوهش جایگزین فرضیات می شوند.

فرضیات می توانند جهت دار یا بی جهت باشند. فرضیات بی جهت تفاوت بین دو گروه را پیش بینی می کنند ولی مشخص نمی کنند که تفاوت کجاست. بین رفتارهای استفاده از صندلی ایمنی والدینی که برای بار اول از برنامه A استفاده می کنند و رفتارهای والدینی که از برنامه B استفاده می کنند تفاوت وجود دارد.

فرضیات جهت دار تفاوت بین گروه ها را پیش بینی می کنند ولی یک گام به پیش می روند و ماهیت تفاوت را نیز بیان می کنند. میزان استفاده از صندلی ایمنی توسط افرادی که برای بار اول از برنامه A استفاده می کنند بالاتر از والدینی می باشد که برای اولین بار از برنامه آموزشی B بهره مند شده اند.

یک محقق زمانی از فرضیه بی جهت استفاده می کند که هیچ دلیل یا مدرکی برای ایجاد تفاوت بین گروه ها با ارائه یک برنامه آموزشی نداشته باشد. در صورتی که فرضیات جهت دار زمانی استفاده می شوند که محقق دلیل کافی برای وجود تفاوت بین دو برنامه آموزشی دارد.

پنج خصوصیت زیر را برای یک فرضیه خوب (سالکیند، 2000) به صورت اخباری نوشته شود. رابطه بین متغیرها را بیان کند. منعکس کننده تئوری یا پیشینه مطالعاتی باشد که بر اساس آنها بوجود آمده است. خلاصه و دقیق باشد. قابل آزمایش باشد.

دانشجویان دارای پوست روشن نسبت به دیگر دانشجویان آگاهی بالاتری در مورد کاهش خطر ملانوما دارند. میان نمره آگاهی دانشجویان دارای پوست روشن و دانشجویان دارای پوست تیره تفاوت معنی داری وجود دارد.

متغیرها

متغیر ویژگی یا خصوصیت یک فرد یا سازمان است که توسط محقق مشاهده و اندازه گیری می شود و از فردی به فرد دیگر یا سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. انواع متغیرها: متغير مستقل يا علت:  تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگر نیست. متغير وابسته يا معلول: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگري است.

سوال: اثر تکنیک های آرامسازی بر سطوح استرس متغیر مستقل: ؟؟؟ متغیروابسته: ؟؟؟

آيا مصرف سيگار ايجاد سرطان ريه مي كند يا خير؟ مصرف سيگار سرطان ريه آيا استرس باعث مصرف سيگار مي شود يا خير ؟ استرس مصرف سيگار

متغیر مداخله گر: متغیری است که اثر غیرقابل پیش بینی و غیرمنتظره بر روی متغیر وابسته دارد. به بیان دیگر متغیرهای مداخله گر متغیرهای مستقلی هستند که کنترل نشده اند. متغیر تعدیل گر (واسطه): متغیری است که به متغیرهای وابسته و مستقل مربوط است و ممکن است ارتباط بین دو متغیر مستقل و وابسته را بپوشاند. متغیر تعدیل گر تاحدودی قابل انتظار است، درصورتیکه متغیر مداخله گر قابل انتظار نیست.

کنترل متغیر مخدوش کننده حذف متغیر مداخله گر یا همانند سازی مشابه سازی نمونه ها انتخاب و تقسیم تصادفی تحلیل کواریانس

متغير ها را از نظر ماهيت مقاديري (حالت هايي) كه مي پذيرند مي توان به دو دسته تقسيم كرد : متغير كيفي: متغير هاي كيفي را متغير هاي مقوله اي نيز مي نامند كه حالت هاي گوناگونی را می پذیرند، مانند جنسيت (مرد و زن)، مذهب، شغل و ... متغير كمي: متغيرهايي هستند كه براي اندازه گيري آنها مي توان اعداد را به وضعيت آزمودني بر طبق قاعده اي معين منتسب كرد مانند سن، وزن و ... .

متغير های کمی به دو دسته تقسيم مي شوند: متغير كمي پيوسته: متغيري است كه بين دو مقدار متوالي آن، مقادير بي شماري وجود دارد مانند بهره هوشي، قد و وزن. متغير كمي گسسته: متغيري است كه بين هر دو مقدار متوالي آن نمي توان مقادير ديگري را پيدا نمود مانند: تعداد فرزندان .

متغير های کیفی به دو دسته تقسيم مي شوند: متغير اسمی: متغيرهايي هستند كه حالتهاي مختلف آنها نسبت به هم برتري ندارند، مانند جنس ، گروه خوني يا رنگ چشم ( حالتهاي مختلف رنگ چشم ، آبي ، ميشي ، قهوه اي و .... برتري خاصي نسبت به هم ندارند ) .

متغير رتبه ای: متغيرهاي خاصي هستند كه حالات مختلف آنها هر كدام كمتر يا بيشتر از ديگري است و مي توان آنها را مرتب كرد . مانند: شدت درد : بدون درد، خفيف، متوسط، شديد فراواني درد : هرگز، ندرتاً، گاهي، اغلب هر چند حالتهاي مختلف يك متغير رتبه اي نسبت به هم برتري دارند ، ولي فاصله آنها مقدار مشخصي نيست به عنوان مثال فاصله ندرتاً تا گاهي به اندازه فاصله گاهي تا اغلب نيست .

متغيرهاي فاصله اي و نسبتي : آنهايي هستند كه حالتهاي مختلف آنها از يكديگر كمتر يا بيشتر هستند و فاصله در اين متغيرها مفهوم مشخص و ثابتي دارد . صفر در مقياس فاصله اي نشان دهنده فقدان خاصيت مورد نظر نيست ( مانند درجه حرارت ) در حاليكه در مقياس نسبتي، صفر بدليل فقدان ويژگي مورد اندازه گيري است در نتيجه نسبت مابين اعداد در اين مقياس همان نسبت مقدار آن ويژگي است ( مانند قد و وزن . درآمد و ...) .

تعريف علمي: در تعريف علمي متغيرها بايد از يك مرجع معتبر استفاده نموده و به طور دقيق و واضح و با كلمات ساده آن را تعريف كرد. تعريف عملي : متغيرهاي طرح بايد تعريف دقيق و مشخصي داشته باشند. گاهي اوقات تعريف يك متغير نسبتاً مشخص است و نياز به تعريف بيشتري ندارد، مانند متغیر قد. ولي گاهي اوقات تعاريف متعددي براي يك متغير مي توان در نظر گرفت كه در اين موارد بايد حتماً تعريف خود را ارائه دهيم. برای مثال: چاقی.

روش مطالعه نوع مطالعه، جمعيت مورد مطالعه، معيارهاي قابل قبول (معيارهاي ورود و خروج از مطالعه) روش نمونه گيري، حجم نمونه و شيوه محاسبه آن، روش و ابزار جمع آوري داده ها و روائی و پایائی آن، شرح مداخله يا تجربه يا تجويز دارو (اين قسمت مخصوص مطالعات تجربي و كارآزمايي است) پيش آزمون و پس آزمون، طرح تجزيه و تحليل اطلاعات، شيوه انتشار نتايج

جمعیت مطالعه نمونه مطالعه

نمونه گيري احتمالي تصادفي ساده تصادفي منظم طبقه اي خوشه اي چند مرحله اي غير احتمالي ساده سهميه اي قضاوتي

تعيين حجم نمونه سوال : براي اين تحقيق چه تعداد نمونه لازم است؟ 1- هدف مطالعه 2- نوع مطالعه عوامل مرتبط با حجم نمونه 3- نتيجه موردانتظارازمطالعه 4- بودجه طرح

براي تعيين حجم نمونه به تغييرات متغير وابسته توجه داريم . كيفي : نتيجه به صورت نسبت يا درصد بيان ميشود. انواع متغير وابسته كمي : نتيجه به صورت ميانگين و واريانس بيان مي شود. حجم نمونه وقتي متغير وابسته به صورت كيفي وهدف برآورد باشد.

p 1-حجم نمونه وقتي متغير وابسته به صورت كيفي وهدف برآورد باشد: ب - سطح اطمينان ج - دقت مورد نظر در هر طرف نسبت d برآورد تقريبي از مطالعات قبلي p مطالعه مقدماتي Pilot study مقدار 50/ 0= p حداكثر تعداد نمونه

مثال : يك سازمان منطقه اي بهداشت در نظر دارد ميزان شيوع بيماري سل را در كودكان زير 5 سال یک منطقه برآورد كند چه تعداد نمونه نياز دارد تا با اطمينان 95% ميزان شيوع را در فاصله 05/ مقدار واقعي آن برآورد كند درصورتيكه ميزان شيوع واقعي بيماري از 20% تجاوز نمي كند. 95% سطح اطمينان 0/05دقت مطلق 1.96 = z جدول توزيع نرمال P=0.2

2- نتيجه مطالعه بصورت ميانگين بيان مي شود.(برآورد ميانگين يك صفت) : الف- انحراف معيار يا واريانس S2 ب- سطح اطمينان Z ج- دقت مورد نظر d اطلاعات مورد نياز:

مثال: يك متخصص تغذيه در نظر دارد مطالعه اي براي برآورد مصرف پروتئين روزانه افراد نوجوان انجام دهد. با استفاده از تجربيات گذشته انحراف معيار مصرف پروتئين در جامعه مورد مطالعه 20 گرم است اگر حداكثر خطاي برآ‎ورد را 5 گرم و ميزان اطمينان را 95% در نظر بگيريم، اندازه نمونه چقدر است؟ s= 20 95% سطح اطمينان d= 5 246= n ــــ2.5 = d دقت نصف شود درروشهاي نمونه گيري غير تصادفي ساده، تعداد نمونه بيشترمي شود.

3- محاسبه ، حجم نمونه در مقايسه ميانگين دو گروه يا دو جامعه اطلاعات قبلي در مورد گروه اول اطلاعات قبلي در مورد گروه دوم

مثال : مي خواهيم تاثير دو نوع رژيم غذايي را در كاهش فشار خون بررسي كنيم با توجه به مطالعه مقدماتي اطلاعات بدست آمده در دو گروه به شرح زير است: گروه A گروه B

جمع آوری داده ها گرد آوري اطلاعات مورد نياز تحقيق يكي از مراحل اساسي آن مي باشد. جمع آوري داده ها به صورت مناسب مي تواند محقق را در اجراي صحيح پژوهش و نتيجه گيري دقيق و مبتني بر واقعيت ياري نمايد.

روشهاي گردآوري اطلاعات مشاهده مصاحبه بررسي مدارك و اسناد پرسشنامه

استفاده از اطلاعات موجود از مهمترین روش های جمع آوری اطلاعات در مطالعات گذشته نگر پژوهشگر در دیگر روش ها به جمع آوری داده های جدید می پردازد، ولی در این روش، اطلاعات بوسیله دیگران جمع آوری شده است. مزیت: ارزانی به دلیل فراهمی داده ها محدودیت: عدم دسترسی و نقص در اطلاعات موجود، قدیمی بودن اطلاعات

مشاهده یکی از روش های جمع آوری اطلاعات که پژوهشگر طی آن به ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به موضوع مورد نظر که خود شاهد وقوع حوادث آن است، می پردازد. هدف پژوهشگر در روش مشاهده ایجاد تغییر در پدیده یا محیط مورد بررسی نیست، بلکه صرفا بررسی و مشاهده حوادث و وقایع، مطابق آنچه رخ می دهند، می باشند. محقق در این روش عمدتا شاهد رفتارها، کنشها، و اعمال است تا گفتارها، گویش ها و عقاید.

اگر پاسخگو قادر به انتقال اطلاعات نباشد یا جواب غیرواقع بدهد، سوال کردن بی فایده است و مشاهده مستقیم تنها راه دستیابی به اطلاعات است (موزر و کالتون). مشاهده روشی است که با دقت و بینش کافی همراه بوده و در آن مجموعه اطلاعات و مشاهدات به طور دقیق ثبت و ضبط می شوند (جان پست).

مزایا: اعتبار قابل توجه اطلاعات ضبط شده وابستگی غیرمستقیم روش مشاهده به موضوع مورد مشاهده عدم نیاز به جلب رضایت پاسخگو امکان توصیف کامل و جامع حادثه

محدودیت ها: خطای سیستماتیک اتکا به زمان حال حوادث غیرقابل پیش بینی وسعت حادثه عدم توانائی در آزمون فرضیه کیفی بودن اطلاعات غیر سیستماتیک بودن اطلاعات و مشاهدات متکی بودن به ظواهر امور

مصاحبه هنگامی که کسب اطلاعات از طریق مشاهده یا مطالعه امکان پذیر نباشد، مصاحبه مناسب ترین روش جمع آوری اطلاعات تلقی می شود. با توجه به انعطاف پذیری روش مصاحبه باید گفت که این روش یکی از بنیادی ترین و شاید بهترین روش جمع آوری اطلاعات باشد. در فرایند یک مصاحبه عوامل زیادی از جمله مصاحبه کننده، مصاحبه شونده، محیط مصاحبه، موضوع مصاحبه، و بالاخره متن سوالات دخیل می باشد.

مزایا: مستقل از وضعیت سواد پاسخگو قابل استفاده برای افرادی که رابطه خوبی با نوشتن ندارند. قابل استفاده برای افرادی که از نظر نوشتاری ضعیف ولی قدرت بیان خوبی دارند. امکان کنترل پاسخها و پاسخگو امکان بررسی واکنش های مختلف پاسخگو وجود دارد. امکان مراجعه مکرر به پاسخگو برای تکمیل اطلاعات وجود دارد. روش مناسبی جهت کسب ایده، عقیده و نظرسنجی است. و ...

محدودیت ها: فرایند مصاحبه وقت گیر و زمان بر است. نظر به زمان بر بودن، مصاحبه یک امر پرهزینه است. گاهی دستیابی به همه افراد مورد نظر امکان پذیر نیست. مصاحبه نیازمند رضایت و تمایل پاسخگو، و شکیبائی و حوصله مصاحبه گر دارد.

بخاطر زمان بر بودن مصاحبه و هزینه زیاد آن، مصاحبه به تعداد کمی مصاحبه شونده محدود می شود. بنابراین دامنه اطلاعات محدود بوده و تعمیم نتایج به گروه های مشابه یا بزرگتر دچار مشکل است. در مصاحبه نظرات ارائه شده جنبه شخصی قوی دارد و قابل تعمیم نیست. گاهی افراد از ابراز نظرات صریح اکراه دارند. در مناطق پراکنده (از نظر جغرافیائی) مصاحبه عملی نیست.

پرسشنامه پرسشنامه ابزاري متداول براي جمع آوري اطلاعات است و به دليل هزينه ناچيز تهيه، اكثر محققين به استفاده بيشتر از آن روي مي آورند.

ویژگی های پرسشنامه: 1-پرسشنامه نباید از نظر حجم، زیاد باشد. 2-باید ظرفيت رواني پاسخگويان در اين زمينه در نظر گیرد. 3-از نظر موضوعي، سوالها در يك ارتباط منطقي با هم طراحي شوند و خلايي بين آنها ايجاد نشود. يعني هر سوال به سوال ما قبل و بعد خود ارتباط و اتصال موضوعي داشته باشد. 4-هر سوال پرسشنامه به دنبال هدف و منظور خاصي طراحي مي گردد. جواب هر سوال گامي جهت تحقق اهداف ويژه تحقيق و در مجموع تامين كننده هدف اصلي تحقيق است.

تدوين نادرست پرسشنامه نتايج نادرستي به بار مي آورد تدوين نادرست پرسشنامه نتايج نادرستي به بار مي آورد. اين موضوع سبب می شود كه اعتماد افراد به تحقيقات پرسشنامه اي كاهش مي يابد و مشكلات زيادي را براي محققين در آينده ايجاد مي نمايد.

مفهوم دقت در اندازه گيري به عنوان يك اصل كلي هيچ اندازه گيري خالي از خطا نيست. در يك كلام دقت در اندازه گيري يعني اينكه مقدار سنجيده شده چه ميزان به واقعيت نزديك است. دقت در انداره گيري توسط دو شاخص اعتبار و پاياي به صورت كمي در مي آيد.

پايايي يا ثبات (reliability) در صورت تكرار يك اندازه گيري تا چه ميزان مقادير سنجيده شده به يكديگر نزديك هستند. اگر دو مرتبه از يك فرد به فاصله چند دقيقه و در شرايط كاملاً يكسان فشارخون گرفته شود تا چه ميزان مقادير به يكديگر نزديك هستند؟ اگر به فاصله چند روز از يك فرد در خصوص تعداد ساعات مشاهده تلويزيون سوال شود آيا اعداد بيان شده به يكديگر نزديك هستند؟

اعتبار (validity) مقدار سنجيده شده چه ميزان به واقعيت نزديك است؟ اندازه گيري فشارخون با يك كاف كوچك هرچند ممكن است پايا باشد ولي معتبر نيست. سوال در خصوص بعضي موضوعات خاص ممكن است پايا باشد ولي معتبر نباشد. ميزان درآمد شما در ماه چقدر است؟ در هفته چند ساعت كتاب مي خوانيد؟ چه ميزان سيگار كشيدن را مضر مي دانيد؟ (به خصوص اگر از افراد سيگاري پرسيده شود) چند مرتبه فرزندتان را كتك زده ايد؟

رابطه بين اعتبار و پايايي اعتبار شرط كافي براي پايايي است. پس هرچه معتبر است پايا نيز است. پايايي شرط لازم براي اعتبار است. پس يك اندازه پايا ممكن است معتبر نباشد.

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (1) شيوه طراحي سوالات: كدام سوال احتمالاً معتبرتر است؟ در سال گذشته چند بار سردرد داشته ايد؟ در ماه گذشته چند بار سردرد داشته ايد؟ در دو روز گذشته چند بار سردرد داشته ايد؟ اگر بخواهيم در خصوص بستري در بيمارستان سوال كنيم فكر مي كنيد بهترين بازه زماني چقدر است؟

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (2) نوع سوالات و گزينه ها بعضي مواقع گذاردن گزينه باعث سوگيري پاسخها مي شود. لذا در اين مواقع سوالات كوته پاسخ ارجح هستند. گزينه ها گاه با مفهوم سوال همخواني ندارد. چه اندازه رفتار پرستاران با بيماران مناسب است؟ بسيار خوب، خوب، نمي دانم، بد، بسيار بد بسيار خوب، خوب، تاحدودي خوب، بد، بسيار بد بسيار خوب، خوب، نيمه مطلوب، بد، بسيار بد صحيح، تا حدودي درست، ميانه، بد، غير مسولانه راضي، تا حدودي راضي، كمي راضي، ناراضي، بسيار ناراضي موافقم، تا حدودي موافقم، بي نظرم، مخالفم، بسيار مخالفم هميشه، اغلب اوقات، گاهي اوقات، بسيار كم، ابداً 100%، 75%،50%،25%،0

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (3) ترتيب سوالات سوال در مورد خصوصيات و مسايل حساس در ابتداي پرسشنامه اعتبار سوالات بعدي را ممكن است به شدت كاهش دهد. به هم ريختگي زياد و ارتباط مبهم سوالات ممكن است باعث مخشوش شدن ذهن پاسخ دهنده شود. گذاردن سوالات انگيزشي در ابتداي پرسشنامه و همچنين مقدمه روشن و كامل در ابتداي پرسشنامه و يا قبل از هر سوال، اعتبار سوالات را افزايش مي دهد.

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (4) مثال: كدام سوال معتبرتر است؟ نظرتان در خصوص رفتار دانشجويان با بيماران چيست؟ دانشجويان بايست بتوانند در طول دوره خود شيوه صحيح ارتباط برقرار نمودن با بيمار را فرابگيرند و به شكلي منطقي با بيمار ارتباط برقرار كنند. ارتباط بسيار نزديك با بيمار و يا ارتباطي يك طرفه و آمرانه مطلوب نيست و باعث مي شود كه بيمار به خوبي به پزشك خود اعتماد نكند. با توجه به اين توضيحات فكر مي كنيد شيوه ارتباط دانشجويان با بيماران چگونه است؟

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (5) فرد پرسشگر شكل ظاهري، موقعيت اجتماعي، اخلاق و رفتار آيا پاسخهاي دريافت شده توسط پرسشگران زن و مرد برابر است؟ آيا پاسخ داده شده توسط بيمار به استاد معتبرتر است يا به دانشجو؟ آيا پاسخ بيمار به دانشجويي كه مرتب است و خود را معرفي مي كند دقيقتر است يا به دانشجويي كه با لباس چروكيده و با چهره اي نامرتب دارد؟ به نظر شما سن پرسشگر و سواد وي در دريافت پاسخها تاثير دارد؟

پرسشنامه به عنوان يك ابزار اندازه گيري سعي دارد تا بعضي متغيرها را بسنجد. در روز چند ساعت تلويزيون مي بينيد؟ ميزان علاقه شما به خدمت به بيمار چقدر است؟

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (6) شرايط پرسشگري در يك محيط متناسب و آرام (اگر بتوان پيدا نمود!!!) سوال در خصوص كيفيت تدريس در زمان امتحان پرسشگري از مردم در هنگام رانندگي و پشت چراغ قرمز هنگام گردش در پارك

عوامل موثر بر اعتبار و پايايي (7) شكل ظاهري پرسشنامه تعداد صفحات و تعداد سوالات رنگ كاغذ فونت مورد استفاده آرايش متن بكار بردن كلمات ملموس و مورد استفاده در فرهنگ مربوطه دقت در عدم استفاده از كلمات منفي به صورت مكرر در جمله

نحوه سنجش پايايي Temporal stability Form equivalence Retest with a reasonable gap Form equivalence Parallel tests Internal consistency the coefficient of test scores obtained from a single test or survey (Cronbach Alpha, KR20, Spilt-half).

وجوه مختلف اعتبار نه انواع آن اعتبار ظاهري يا صوري(face validity) آيا پاسخ دهنده مفهوم متن را همان مي يابد كه محقق مد نظر داشته است؟ آيا ظاهر متن به اندازه كافي شكيل است كه حواس پاسخ دهنده را جلب كند؟ اعتبار محتوا (content validity) محتواي پرسشنامه در راستاي هدف اصلي و سوال پژوهش است؟ اعتبار ساختاري (construct validity) اسكلت پرسشنامه با مفهوم انتزاعي موضوع تطابق دارد؟ اعتبار پيشگويي كننده (predictive validity) پاسخهاي داده شده تا چه ميزان با نتايج آينده همخواني دارد؟

ملاحظات اخلاقی ملاحظات اخلاقي به مجموعه قواعد و دستورالعمل هايي اطلاق مي شود كه به منظور جلوگيري از امكان بروز آسيب به ديگران بايد مورد توجه قرار گيرد. ملاحظات اخلاقي از انتخاب موضوع تحقيق آغاز و تا نوشتن گزارش تحقيق ادامه مي يابد.

گستره اخلاق در پژوهش در تمامی موارد زیر لازم است مراعات اصول اخلاقی بعمل آید. مواردی که باید رعایت شوند لازم است تا در طرح پژوهشی به صورت مشخص مورد بحث قرار گیرند. حقوق مولفين رضايت آگاهانه رازداري طراحي مطالعه كارآزمايي باليني كارآمدي و استفاده از تحقيقات دسترسي به اطلاعات (مالكيت داده ها) انتشار نتايج و ...

اصول چهارگانه اخلاق در پژوهش احترام به فرد و اختیار او              Autonomy سود مندی                          Beneficence عدم ضرررسانی           Non-maleficience عدالت                                         Justice  

محدوديت هاي تحقيق محدوديت هاي تحقيق آن دسته از عواملي هتسند كه در مسير جمع آوري اطلاعات و كسب نتايج مطلوب مانع ايجاد مي كند. محدوديت هاي در اختيار محقق محدوديت هاي خارج از اختيار تحقيق  

جدول گانت مدت زمان لازم براي اجراي طرح در اين قسمت زمان لازم براي اجراي طرح بايد ذكر شود و نوع و تاريخ فعاليتهاي انجام شده را در خصوص انجام طرح در جدولي زماني به نام جدول گانت كه در فرمهاي پروپوزال وجود دارد مشخص شود.

گزارش تحقيق چنانچه بعد از اجرای تحقيق يافته ها و نتايج آن گزارش نشود ، گويي اصولا تحقيقی صورت نگرفته است. از اين رو نوشتن گزارش تحقيق و بويژه نوشتن مقاله پژوهشی در اولويت کار محقق است . در اين ميان وفادار ماندن به نتايج حاصله و ذکر منابع مورد استفاده اهميتی دوچندان دارد.

اجزاي اصلي يك گزارش تحقيق صفحه اول (روي جلد) فهرست خلاصه يا چكيده مقدمه مواد و روش ها يافته ها بحث و نتيجه گيري پيشنهادات فهرست منابع ضمائم

اجزاي اصلي يك مقاله تحقيقي اجزاي  اصلي يك مقاله تحقيقي   عنوان   مولف و سازمانی که بدان وابسته است   چكيده   مقدمه   مواد وروشها   یافته ها   بحث و نتيجه گيري   فهرست منابع

منبع نویسی هاروارد In an author-date style, in-text citations usually require the name of the author(s) and the year of publication. A reference list is arranged alphabetically by author. If an item has no author, it is cited by title, and included in the alphabetical list using the first significant word of the title.

منبع نویسی ونکور In the Vancouver Style, citations within the text of your essay/paper are identified by Arabic numbers in round brackets. This applies to references in text, tables and figures. e.g. (2) Your reference list should appear at the end of your essay/report with the entries listed numerically and in the same order that they have been cited in the text.

منبع نویسی شیوه هاروارد ابتدا نوع منبع را مشخص کنید مثال: مقاله برگرفته از مجله علمی پژوهشی Author(s) of journal article – family name and initials Year of publication, ‘Title of journal article – in single quotation marks’, Title of journal – italicised, Volume, Issue or number, Page number(s). Example: Huffman, LM 1996, ‘Processing whey protein for use as a food ingredient’, Food Technology, 50, 2, 49-52.

منبع نویسی شیوه ونکور ابتدا نوع منبع را مشخص کنید مثال: مقاله برگرفته از مجله علمی پژوهشی Name/s of author/s of the article. Title of article. Title of journal (abbreviated). Year of publication. Volume number (and issue). Page numbers. Example: Russell FD, Coppell AL, Davenport AP. In vitro enzymatic processing of radiolabelled big ET-1 in human kidney as a food ingredient. Biochem Pharmacol 1998;55:697-701.

متشكرم از توجه شما خسته نباشید