Modyul 13: MGA PANSARILING SALIK SA PAGPILI NG TAMANG KURSONG AKADEMIKO O TEKNIKAL-BOKASYONAL, SINING AT ISPORTS, NEGOSYO O HANAPBUHAY Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Ikaapat na Markahan Inihanda ni: Mary Krystine P. Olido

Mahalagang tanong: Bakit mahalagang tugma ang mga pansariing salik sa mga pangangailangan (requirements) sa napiling kursong Akademiko, Teknikal-Bokasyonal, Sining at Isports, Negosyo o Hanapbuhay daan upang magkaroon ng makabuluhang hanapbuhay o negosyo at matiyak ang pagiging produktibo at pakikibahagi sa pagpapaunlad ng ekonomiya ng bansa?

Jurgen Habermas Isang Alemang Pilosoper Tayo’y nilikha upang makipag-kapwa at makibahagi sa buhay-sa-mundo (lifeworld), at itong buhay-na-mundo ay nabubuo naman sa pagkomunikasyon ng kanyang mga kasapi.

Jurgen Habermas Isang Alemang Pilosoper Ethical – may kinalaman sa magandang buhay para sa akin, para sa atin, at sa ating lipunan (good life for me, for us, in community) Moral – ibinibigay nito kung ano ang mabuti para sa lahat (what is just for all) - Napakahalaga ng iyong bahagi sa iyong sarili, kapwa, at lipunan. Ikaw ang bumubuo ng pangkalahatan.

Jurgen Habermas Isang Alemang Pilosoper Nahuhubog lamang ng tao ang kanyang pagkakakilanan sa pakikibahagi sa kanyang pakikipag-ugnayan sa kapwa.

Gamit ang kilos-loob, nakapipili tayo sa mga pagpipilian – mabuti man ito o masama. Sa mundo, marami ang pagpipilian. Kahit ang taong ayaw pumili, magpasya o makialam ay pumipili pa rin ng aksyon/kilos: ang hindi pakikipalam. Kailangang piliin ang mabuti. Mayroon tayong KALAYAAN hindi lamang gawin ang sariling gusto dahil magiging daan ito upang ikaw ay magkamali sa pasya o pagpili, kaya naman suriing mabuti ang pagpili. Gamitin lamang sa mabuti ang pagpili.

MGA PANSARILING SALIK SA PAGPILI NG TAMANG KURSONG AKADEMIKO/ TEKNIKAL-BOKASYONAL, NEGOSYO O HANAPBUHAY AYON SA IYONG: Talento 4. Pagpapahalaga Kasanayan (Skills) 5. Katayuang pinansyal Hilig 6. Mithiin

1. TALENTO Pambihirang biyaya at likas na kakayahang kailangang tuklasin dahil ito ang magsisilbing batayan sa pagpili ng tamang kursong akademiko o teknikal-bokasyunal, negosyo o hanapbuhay sa iyong pagtatapos ng Junior High School HOWARD GARDNER’S MULTIPLE INTELLIGENCES Visual/Spatial 5. Musical/Rhythmic Verbal/Lunguistic 6. Intrapersonal Mathematics/Logic 7. Interpersonal Bodily/Kinesthetic 8. Existential

2. KASANAYAN (SKILLS) Mga bagay kung saan tayo mahusay/ magaling. Madalas itong nauugnay sa salitang abilidad, kakayahan (competency) o kahusayan (proficiency).

2. KASANAYAN (SKILLS) MGA KATEGORYA NG KASANAYAN Mula sa Career Planning Workbook 2006 Kasanayan sa mga tao (People Skills) Nakikipagtulungan at nakikisama sa iba, magiliw, naglilingkod at nanghihikayat sa iba na kumilos at mag-isip. Kasanayan sa mga ideya at solusyon (Idea Skills) lumulutas ng mga mahihirap at teknikal na bagay at nagpapahayag ng mga saloobin at damdamin sa malikhaing paraan. Kasanayan sa mga datos (Data Skills) Humahawak ng mga dokumento, datos, bilang, naglilista/nag-aayos ng mga files at ino-0rganisa ito, lumiikha ng mga sistemang nauukol sa mga trabahong inatang sa kanya. Kasanayan sa mga bagay-bagay (Things Skills) Nagpapaandar, nagpapanatili o nagbubuo ng mga makina, inaayos ang mga kagamitan; nakauunawa at umaayos sa mga pisikal at biyolohikong mga functions.

3. HILIG Nasasalamin sa mga paboritong gawain na nagpapasaya sa iyo dahil gusto mo at buo ang iyong puso na ibigay ang lahat ng makakaya nang hindi nakakaramdam ng pagod/ pagkabagot.

3. HILIG RIASEC THEORY (HOLLAND’S HEXAGON) ni John Holland

3. HILIG RIASEC THEORY (HOLLAND’S HEXAGON) ni John Holland

3. HILIG Interes: REALISTIC mas nasisiyahan sa pagbuo ng mga bagay gamit ang kanilang malikhaing kamay o gamit ang mga kasangkapan kaysa makihalubilo sa mga tao at makipagpalitan ng opinyon. Ang mga taong realistic ay matapang at praktikal, at mahilig sa mga gawaing outdoor

3. HILIG Interes: REALISTIC Halimbawa ng Trabaho forester, industrial arts teacher, radio operator, auto engineer, mechanical engineer, mining engineer, vocational agriculture teacher, civil engineer, industrial engineering technician, aircraft mechanic, mechanical engineer technician, fish and game warden, surveyor, dental technician, architectural draftsman, electrician, jeweler, powerhouse repairman, tool and die maker, machinist, mechanic, stone cutter, locksmith, nuclear reactor technician, tree surgeon, piano tuner, typesetter, air conditioning engineer, ship pilot, instrument mechanic, motion picture projectionist, carpenter, tailor, machine repairer.

Interes: INVESTIGATIVE 3. HILIG Interes: INVESTIGATIVE ang mga trabahong may mataas na impluwensiya dito ay nakatuon sa mga gawaing pang-agham. Ang mga taong nasa ganitong interes ay mas gustong magtrabaho nang mag-isa kaysa gumawa kasama ang iba. Sila ay mayaman sa ideya at malikhain sa mga kakayahang pang-agham, isa na rito ang mga pananaliksik. Mapanuri, malalim, matatalino at task-oriented ang mga katangian nila.

3. HILIG Interes: INVESTIGATIVE Economist, internist, physician, anthropologist, astronomer, pathologist, physicist, chemist, production planner, medical lab assistant, tv repairer, biologist, osteopath, chiropractor, math teacher, natural science teacher, optometrist, psychiatrist, psychologist, medical technologist, bacteriologist, physiologist, research analyst, computer analyst, programmer, pharmacist, actuary, quality control technician, computer operator, geologist, mathematician/statistician, surgeon, meteorologist, agronomist, animal scientist, botanist, zoologist, horticulturist, natural scientist, oceanographer, biochemist, veterinarian, geographer, x-ray technician, administrator, dentist, tool designer, chemical lab technician, engineers such as aircraft, chemical, electrical, metallurgical, radio/tv technician, engineering aide, weather observer. Halimbawa ng Trabaho

3. HILIG Interes: ARTISTIC ang mga taong may mataas na interes dito ay mailalarawan bilang malaya at malikhain, mataas ang imahinasyon at may malawak na isipan. Nasisiyahan ang mga nasa ganitong interes sa mga sitwasyon kung saan nakararamdam sila ng kalayaan na maging totoo, nang walang anumang estrukturang sinusunod at hindi basta napipilit na sumunod sa maraming mga panuntunan. Nais nila ang mga gawaing may kaugnayan sa wika, sining, musika, pag-arte, pagsulat at iba pa.

3. HILIG Interes: ARTISTIC Drama coach, language teacher, journalist, reporter, drama-teacher, dancing –teacher, foreign language interpreter, philosopher, art teacher, literature teacher, music teacher, musician, orchestra conductor, advertising manager, entertainer, public relations person, fashion model, writer, editor, radio program writer, dramatist, actor/actress, designer, interior decorator, critic, fashion illustrator, furniture designer, jewelry designer, furrier, garment designer, decorator, architect, artist, photographer , photograph retoucher, photolithographer (printer), music arranger, composer. Halimbawa ng Trabaho

3. HILIG Interes: SOCIAL ang mga nasa ganitong grupo ay kakikitaan ng pagiging palakaibigan, popular at responsable. Gusto nila ang interaksyon at pinaliligiran ng mga tao. Madalas na mas interesado sila sa mga talakayan ng mga problema o sitwasyon ng iba at mga katulad na gawain, kung saan mabibigyan sila ng pagkakataong magturo, magsalita, manggamot, tumulong at mag-asikaso

3. HILIG Interes: SOCIAL education, teaching, social welfare, human development, counseling, health professions (medicine, nursing, etc.), social service, compensation advising etc., dorm director, interviewer, employment representative, funeral director, chamber of commerce executive, employee benefits approver, food service manager,claim adjuster, production expediter, health and welfare coordinator, educational administrator, training director, historian, environmental health engineer, home service rep., community recreation administrator, business agent, extension agent, physical education teacher, building superintendent, therapist, political scientist, sociologist, social and group worker, personnel director, food and drug inspector, teacher, minister, librarian, foreign service officer, history teacher Halimbawa ng Trabaho

Interes: ENTERPRISING 3. HILIG Interes: ENTERPRISING likas sa mga taong nasa ganitong grupo ang pagiging mapanghikayat, mahusay mangumbinsi ng iba para sa pagkamit ng inaasahan o target goals. Ang mga taong may mataas na interes dito ay madalas na masigla, nangunguna at may pagkusa at kung minsan ay madaling mawalan ng pagtitimpi at pasensya

3. HILIG Interes: ENTERPRISING Halimbawa ng Trabaho sales and marketing field, banker, insurance underwriter, real state appraiser, florist, industrial engineer, contractor, warehouse manager, salesperson-technical products, lawyer, judge, attorney, tv/radio announcer, branch manager, director industrial relations, government official, insurance manager, managers such as restaurant/office/ traffic/human resource/production, etc., salary and wage administrator, labor arbitrator, systems analyst, director of compensation and benefits, securities salesperson, human resource recruiter.

Interes: CONVENTIONAL 3. HILIG Interes: CONVENTIONAL ang mga grupo o pangkat ng mga taong may mataas na interes dito ay naghahanap ng mga panuntunan at direksyon; kumikilos sila nang ayon sa tiyak na inaasahan sa kanila. Sila ay maaaring mailarawan bilang matiyaga, mapanagutan at mahinahon. Masaya sila sa mga gawaing tiyak, may sistemang sinusunod, maayos ang mga datos at organisado ang record.

3. HILIG Interes: CONVENTIONAL Halimbawa ng Trabaho clerical, administrative, time study analyst, business (commercial) teacher, finance expert, accountant, credit manager, timekeeper, auto writing machine operator, bookkeeping machine operator, estimator, foreign trade clerk, office worker, payroll clerk, accounting machine operator, personnel clerk, sales correspondent, reservations agent, bookkeeper, cashier, secretary, medical secretary, library assistant, data processing worker, mail clerk, personnel secretary, proofreader at iba pa.

4. PAGPAPAHALAGA

5. KATAYUANG PINANSYAL 1. Angkop ba ang kursong kukunin ko sa estado o kakayahang pinansyal ng mga magulang ko? 2. Kakayanin ko ba ang demand sa akin kung kukuha ako ng kursong akademiko? 3. Kung kursong teknikal-bokasyonal naman ang aking magiging priyoridad sa pagtuntong ko ng Baitang 11, anong mga benepisyo ang aking makukuha mula dito na pumapabor at sumasagot sa aking sitwasyon sa buhay pagdating sa katayuang pinansyal ng aking mga magulang?

5. KATAYUANG PINANSYAL 4. Sa kursong sining-isports, alin sa mga talento, hilig at interes ko ang maaari kong maituring na gabay sa pagpili ko ng kurso sa Baitang 11? 5. Tiyak na ba ako sa aking pasya tungkol sa kursong aking kukunin? Ano-ano pa ang aking mga alalahanin na may kaugnayan sa katayuang pinansyal ng aming pamilya?

6. MITHIIN Kalakip ng pagkamit ng mithiin sa buhay ang pagkakaroon ng matibay na personal na pahayag ng misyon sa buhay. Hindi dapat umiiral lamang ang hangaring magkaroon ng materyal a bagay at kaginhawaan sa buhay, kailangan ay isipin rin ang pakikibahagi para sa kabutihang panlahat.

Pagnilayan ang mga katanungan: 1. Mula sa mga natalakay na naunang mga salik na pinagbatayan mo sa pagpili, anong kurso (akademiko o teknikal-bokasyonal, sining at isports) ang nasa isip mo ngayon? 2. Angkop ba ito sa iyong kakayahan sa pag- abot ng mga mithiin ayon sa itinakda mong panahon? 3. Alin sa mga itinakda mong mithiin ang pangmadalian (short-term) at pangmatagalan (long-term)?

Pagnilayan ang mga katanungan:  4. Positibo ka bang ito ay matutupad ayon sa itinakda mong panahon na mangyari ito? Kung hindi, anong alternatibo o iba pang paraan ang naiisip mo? 5. Sino-sino ang mga posibleng tao na maaarimong malapitan na higit na makatutulong sa pag-abot mo ng iyong mithiin?

Gamitin tungo sa tama at wastong pagpili o pagpapasya Kakayahang Mag-isip (Intellect) TAO Kilos-loob (Free Will)

Layunin sa pagpili ng kurso para sa Baitang 11: Pagkakaroon ng makabuluhang hanapbuhay Pagkakaroon ng katangian ng isang produktibong manggagawa Pakikibahagi sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa

Performance Task 1. Ang mga mag-aaral ng (baitang at pangkat) sa hinaharap: Ako si ___ ay naglalayong maging (hal. Nurse) sa hinaharap. Mula sa aking mga pansariling salik, ang mga kalakasan ko ay: ____ Maaaring maging balakid sa akin ang: ____ Ngunit aking sisikaping _______ upang ____ 20-30sec video per student Submission: per group File name: surname Send in mkpo.dnhs@gmail.com