یا حقّ

تهیه و تنظیم معصومه ستاری RFID چيست؟ تهیه و تنظیم معصومه ستاری

RFID چيست ؟ RFID مخفف عبارت Radio Frequency Identification و به مفهوم «شناسایی از طریق فرکانس رادیویی» است. از این فناوری در شناسایی خودکار کالاها، حیوانات، انسانها و غیره استفاده می شود. شیوه به کارگیری آن نیز به زبان ساده نصب تراشهای کوچک روی این اشیاست که فرکانس رادیویی اختصاصی خود را دارند و تنها با دریافت این فرکانس توسط دستگاه گیرنده و تطبیق آن در بانک اطلاعاتی، شی شناسایی شده و یا شی مورد نظر ردیابی میشود(3)

RFID را می توان نسل تکامل یافته بارکد دانست

مزایای به کارگیری rfid نسبت به بارکد بی نیازی قطعه در Tag به قرار گرفتن در معرض دید مستقیم گیرنده (امتیازی عمده در مقایسه با بارکد). ▪ نداشتن استهلاک و فرسودگی به دلیل بی نیازی از تماس مستقیم. ▪ توانایی عبور سیگنالهای رادیویی از میان مواد غیر فلزی، هوای بارانی و مه آلود و برفی و حتی محیطهای کثیف و سطوح رنگ شده. ▪ توانایی قرائت هزاران Tag در ثانیه توسط دستگاه کدخوان RFID ▪ افزایش ضریب امنیت، کنترل امور غیر قابل رویت و ...(3)

معایب برچسب های آر.اف.آی.دی از معایب عمده برچسب های آر.اف.آی. دی هزینه بالای آن است. در کنار آن می توان به آسیب پذیری آن در برابر ورقه ها یا تکه های فلزی نام برد که می توانند امواج رادیویی را مسدود نمایند. از دیگر معایب آن می توان به قرار گرفتن دو برچسب بر روی هم اشاره کرد که هم پوشانی حاصل از این مسئله عبور امواج را با مشکل مواجه می نماید.(5)

فناوری ها rfid 1.کدهای ميله ای (Bar Codes) 2.کارت های هوشمند (Smart Cards) 3.تشخیص صدا (VR) 4. OCR (Optical Character Recognition) (1). که کار آن تشخیص هوشمند دستنوشته ها است و در سال های اخیر در ثبت نام آزمون ورودی رشته های تحصیلی مقاطع عالی به کار گرفته می شود.(3)

تاریخچه RFID اساس شکل گیری RFID به کشف انرژی الکترومغناطیس توسط فارادی در سال ۱۸۴۶ برمیگردد. راداری که در سال ۱۹۳۵ ساخته شد نیز می تواند یک RFID مقدماتی باشد. کاربرد RFID برای شناسایی حیوانات نیز در سال ۱۹۷۹ آغاز شد. در حدود سال ۱۹۸۷ نیز کار جمع آوری عوارض خودروهای ایالات متحده توسط این فناوری آغاز شد و از سال ۱۹۹۴ به بعد نیز کل خودروهای این کشور با استفاده از فناوری RFID شناسایی می شود. بیشترین استفاده از RFID از سال ۲۰۰۰ به بعد انجام شده است، مثلا در سال ۲۰۰۳ شناسایی کانتینرها در جنگ آمریکا و متحدان علیه عراق به کمک RFID انجام می شد.(3) تصور بسیاری از افراد این است که RFID یک فناوری نوظهور و نوپا است. علت این تصور نادرست این است که فناوری RFID به تازگی توسعه داده شده است. RFID.شکل امروزی آن توسط مخترعی به نام ماریو کاردلو ساخته شد که به علت گرانی بسیارش تا سال ۱۹۷۰ از آن در تجارت استفاده نشد.(3)

هم اکنون پاسگاه های مرزهای زمینی آمریکا به این فناوری مجهز شده اند و کارت شناسایی جدید شهروندان آمریکایی نیز به طور متقابل مجهز به RFID شده و ساده ترین تصوری که از این تعامل می توان داشت، این است که با نزدیک شدن شهروندان به مرز هنگام خروج یا ورود به کشور، کلیه کار شناسایی و انجام امور گمرکی آنها نیز انجام شده و این افراد بدون هیچ توقفی به راحتی از مرز عبور می کنند، البته اگر ورود یا خروج آنها از نظر دولت مانعی نداشته باشد!(3)

اجزاء سيستم RFID

1.تگ ( که به آن فرستنده خودکار و يا Transponder نیز گفته می شود ) ، شامل يک تراشه نيمه هادی، يک آنتن و در برخی موارد یک باطری است .(1) تگ در واقع یک حافظه بسیار کوچک با آنتن مربوطه می باشد و به فرم های مختلفی چون برچسب، جاکلیدی، کارت و غیره به بازار عرضه می شود.(2)

2.بررسی کننده ( که به آن کد خوان و يا دستگاه نوشتن و خواندن نيز گفته می شود )، شامل یک آنتن، يک ماژول الکترونيکی RF و يک ماژول کنترلی است .(1)

3.کنترل کننده ( که  به آن هاست نيز گفته می شود )، اغلب یک کامپيوتر شخصی و یا ایستگاه کاری  است که بر روی آن بانک اطلاعاتی و نرم افزار کنترلی اجرا شده است .(1)

انواع تگ ها

تگ های فعال (Active) در مقابل تگ های غیرفعال (Passive) 1.تگ های فعال به آن دسته از تگ های RFID اطلاق می شود که بر روی برد اصلی آنان يک باطری نصب شده  باشد. در زمانی که لازم است تگ RFID  داده ذخيره شده در خود را برای بررسی کننده ارسال نمايد، از این منبع برای کسب توان لازم جهت انتقال داده استفاده می گردد( مشابه نقش باطری موجود در تلفن های همراه ). تگ های فعال عموما دارای حافظه های زیادی نیز می باشند ( به عنوان نمونه تا 128 کيلوبایت). 2.تگ های غيرفعال، دارای منبع تغذيه ای بر روی برد نمی باشد و قدرت خود برای ارسال داده را از سيگنال  ارسالی بررسی کننده می گيرند .تگ های غيرفعال دارای حافظه به مراتب  کمتری نسبت به تگ های فعال می باشند ( در حد چندین کیلو بایت). برخی از تگ های غيرفعال ، ممکن است دارای باطری از قبل تعبیه شده ای بر روی برد اصلی خود  باشند که از آن برای کمک در ارسال سيگنال های راديويی استفاده نمی گردد و  کاربرد آن صرفا فعال کردن مدارات الکترونيکی بر روی برد است .

تگ های هوشمند ( با قابلیت خواندن و نوشتن ) در مقابل تگ های فقط خواندنی 1.تگ های فقط خواندنی همانند کدهای ميله ای می باشند که فقط یک مرتبه برنامه ريزی می گردند( توسط یک توليد کننده ). این نوع تگ ها معمولا با حجم اندکی داده، نظیر شماره سریال و یا شماره قطعه که به صورت ثابت می باشند، برنامه ريزی می گردند و می توان آنان را به سادگی با سيستم های موجود کد ميله ای تلفيق کرد. 2.تگ های هوشمند یا تگ هايی از نوع RW امکان ذخيره  حجم بالائی از اطلاعات را دارند، می توان آنان را به منزله بانک های اطلاعاتی سیار در نظر گرفت که  اطلاعات پويا و مهمی را حمل می کنند. از این نوع حافظه ها می توان در خطوط مونتاژ و برای ثبت تاریخ و یا مکان توليد( پس از تکميل فرآیند توليد)استفاده کرد . (1)

RFID چگونه کار می کند ؟ تگ و يا دستگاه فرستنده خودکار، شامل يک مدار الکترونيکی است که به شی مورد نظری که لازم است دارای یک کد شناسايی باشد، متصل می گردد. زمانی که تگ نزدیک و یا در محدوده کدخوان قرار می گيرد، میدان مغناطيسی تولید شده توسط کد خوان باعث فعال شدن تگ می گردد. در ادامه، تگ بطور پيوسته اقدام به ارسال داده از طریق پالس های راديويی می نماید. در نهايت داده توسط کدخوان دريافت و توسط نرم افزارهای مربوطه پردازش می گردد.(1) عملکرد RFID وابسته به دو دستگاه تگ و کدخوان است که جهت برقراری ارتباط بین یکدیگر از امواج رادیویی استفاده می نمایند.(4)

کاربرد RFID در کتابخانه

تاریخچه آر.اف.آی.دی برای اولین بار به عنوان فرایندی خودکار جهت استفاده مراجعان در امر دستیابی به کتاب ها و مواد رسانه ای در سال 1998 در امریکای شمالی عرضه و ابتدا در کتابخانه دانشگاه راکفلر نیویورک نصب گردید. در سال 1999 اولین کتابخانه عمومی استفاده کننده از این فناوری در کتابخانه فارمینگتون در میشیگان بود. از آن تاریخ به بعد بیش از سیصد کتابخانه به استفاده از این فناوری اقدام کردند. در حال حاضر کتابخانه های ایالات متحده در جهت استفاده از این فناوری در دنیا، پیشتاز هستند و انگلستان و ژاپن در مکان های بعدی قرار دارند.

بخش گردش مواد و امانت سیستم امانت دهی خودکار اقلام کتابخانه ای، به مراجعین این امکان را می دهد که بدون کمک پرسنل کتابخانه کتاب دریافت نمایند. پرسنل کتابخانه برای کمک به مراجعین زمان بیشتری داشته و هیچگونه کار زمان بر و تکراری در ارتباط با تحویل کتاب و اقلام دیگر را نخواهد داشت. سیستم دارای یک تجهیزات درون ساختی حفاظتی است که نسبت به کوچکترین قلم کتابخانه ای که بدون مجوز از کتابخانه خارج گردد حساس است و پرسنل کتابخانه را مطلع می نماید. در این سیستم یک مجموعه کتاب تا ارتفاع 15 سانتیمتر بر روی میز به یک باره قابل خواندن توسط قرائتگر است. از آنجا که دستورات استفاده از این پایانه به تمام زبان ها امکان پذیر است، فرایند آشنایی و سرعت دسترسی را بالا برده است.

ردیابی مواد و مدیریت مواد کتابخانه این امر کمک می نماید که در کمتر از یک روز کاری بتوان هزارها قلم را بصورت عملی سیاهه برداری نمود. با حرکت دست در کنار قفسه بصورت موجی امکان ضبط اطلاعات یک قفسه در کمتر از چند ثانیه مهیا می گردد. اسکن کردن قفسه های کتاب با 10 کتاب در هر ثانیه صورت می گیرد که با این امکان به راحتی می توان موجودی کتابخانه را در زمان بسیار کم بدست آورد که بصورت عادی امری بسیار دشوار است. این مسئله زمان سیاهه برداری را از یک ماه به یک روز کاهش داده است. با این امکان همین طور می توان کلیه موادی که در محل خود نیستند را پیدا نمود. با برنامه ریزی از طریق سیستم نرم افزاری می توان مشخص کرد قرائت کننده فقط به دنبال اقلام مشخص باشد. لذا پس از رسیدن به آن اقلام آن ها را قرائت می کند.

تفکیک منابع در عملیات تفکیک، کتابدار به سهولت کتاب را روی بستر تفکیک قرار می دهد و سیستم به سرعت آنرا در صفحه تصویر نشان می دهد و دسته بندی و محل استقرار آنرا تعیین می نماید.(5)

برخی از کاربردهای RFID مدیریت زنجیره تامین انبارداری، کنترل اموال، مکان­یابی، کنترل چرخه تولید ، فروش و بازرگانی، خدمات پس از فروش و ... مراقبت الکترونيکی از محصولات در مقابل سرقت و کنترل موجودی. ثب زمان و مکان تردد؛ به عنوان نمونه ، ثبت اتوماتيک زمان و مکان گشت زنی برای برخی مشاغل خاص  سیستم­های امنیتی و کنترل سطوح دسترسی سیستم مدیریت امنیت جامع مراکز تجاری، اداری، مکان­یابی پرسنل، سیستم­های کنترل ورود و خروج پرسنل، سیستم­های اتوماتیک پارکینگ و ... شناسايی خودرو، کنترل ترافيک ، رديابی رانندگان متخلف و ثبت اتوماتیک تخلفات

حمل و نقل فرودگاهها ، بزرگراهها مکان­یابی کامیونها و ماشین­های حمل بار - کنترل چمدان­های مسافران و صدور کارت پرواز - سیستم­های خودکار عوارض بزرگراه و... کاربرد فناوری RFID در مباحث پزشکی ثبت و یا ذخیره سازی اطلاعات بیمار از قبیل نام و آدرس، تاریخ پذیرش و بستری و نیز نوع بیماری ،پزشک معالج ،نوع عمل جراحی و …. سیستم­های پرداخت پرداخت هزینه مترو ، بلیط اتوبوس ، سیستم­های اعتباری اماکن مختلف ، هتل­ها و ... مدارک شناسائی و گواهینامه­ها گذرنامه الکترونیکی، کارت ملی هوشمند، گواهینامه رانندگی هوشمند و ...(1 و 2) کنترل تردد کارکنان در بخش های مجاز و غیرمجاز

1. انجمن دانشجویان کتابداری دانشگاه سمنان http://slisa. blogfa. com/ 2 1.انجمن دانشجویان کتابداری دانشگاه سمنان http://slisa.blogfa.com/ 2.نوسا http://www.iran-rfid.com/tabid/84/Default.aspx 3.نرم افزار آسا http://www.asaasoft.com/index.php/knowledge/articles/item/12-rfid- %DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%9F 4.تبیان http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=97049 5.ماهنامه ارتباط علمی/ کاربرد فناوری آر.اف.آی دی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی: خودکارسازی خدمات‌رسانی و کمک به سازماندهی دانش/ نورالله کرمی، فربد کامگار و اسماعيل وزيری http://ejournal.irandoc.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-85-4 منابع