برنامه ريزي راهبردي (استراتژيك) بسمه تعالی برنامه ريزي راهبردي (استراتژيك)

تعريف استراتژي واژه استراتژي را كه از لغت يوناني استراتژيا گرفته شده و ابتدا در علوم نظامي مطرح شده است . (ريشه اين لغت ،كلمه استراتگوس به معناي فرمانده لشكري – كشوري است) استراتژي يك برنامه واحد ، همه جانبه و تلفيقي است كه محاسن يا نقاط قوت اصلي سازمان را با عوامل و تغييرات محيط مربوط مي سازد و به نحوي طراحي مي شود كه با اجراي صحيح آن از دستيابي به اهداف اصلي سازمان اطمينان حاصل شود.

مديريت استراتژيك چيست ؟ مديريت استراتژيك فرايندي است كه به وسيله آن مديران براي ، دراز مدت ،فعاليت هاي سازمان و اهداف را تعيين كرده و استراتژي هاي نيل به اين اهداف را با توجه به شرايط داخلي و خارجي طراحي و برنامه هاي عملي ( عملياتي ) براي اجراي استراتژي ها را انتخاب مي كنند. مديريت استراتژيك فرايندي پويا است .

مجموعه تصمیم هاو اقدامات مدیریتی است که عملکرد بلند مدت یک سازمان را تعیین می کند.

سطوح درگير در برنامه ريزي استراتژيك برنامه ريزي استراتژيك نبايد به عنوان يك تخصص مديران سطح بالا شمرده شود وتوسط برنامه ريزان حرفه اي انجام گرفته و سپس از طرف مديرعامل تصويب و توسط مسئولان قسمت ها به مورد اجرا گذاشته شود . بلكه استراتژي سازي و اجراي استراتژي وظيفه اي است كه شامل دخالت مديران آن بخش هايي از بيمارستان می باشد كه انتظار مي رود نتايج استراتژيك در آن ها حاصل شود . محول كردن مسئوليت و اختيار طراحي استراتژي به كساني كه در نهايت بايد آن را عمل كرده و به كار گيرند ، سبب ايجاد تعهد مستقيم در قبال موفقيت يا شكست استراتژيك در بين آنها مي شود .

مزاياي مديريت استراتژيك سطوح مختلف مديريت بيمارستان را در تعيين اهداف ، هدايت و راهنمايي مي كند . شناسايي و پاسخ گويي به موج تغييرات ، فرصت هاي جديد و تهديدهای در حال ظهور را تسهيل مي كند . كليه تصميم گيري هاي مديران در زمينه استراتژي را در كل بيمارستان هماهنگ مي نمايد. سازمان را قادر مي سازد كه موقعيت واكنشي (Reactive) خود را به وضعيت كنشي و آينده ساز (Proactive) تبديل كند .

مزاياي مديريت استراتژيك مزيت هاي رقابتي يك بيمارستان را از طريق : افزايش نقاط قوت دروني كاهش نقاط ضعف دروني استفاده از فرصت هاي محيطي رفع تهديدهاي محيطي ارضاي ذينفع هاي حمايت كننده دروني و بيروني در مقايسه با رقبا افزايش داده و عوامل فوق را جهت نيل به اهداف و ماموريت بيمارستان ، هماهنگ مي سازد .

اجزای مدیریت استراتژیک تدوین استراتژی اجرای استراتژی ارزیابی و کنترل

مراحل برنامه ريزي استراتژيك آغاز كار و حصول توافق درباره‌‌ي آن؛ تعيين و شناسايي سياست ها ي سازمان تدوين رسالت و ارزش‌هاي سازماني؛ تدوين چشم انداز، ارزيابي محيط داخلي (نقاط ضعف و قوت)؛ ارزيابي محيط خارجي (فرصت‌ها و تهديدها)؛ تنظيم استراتژيها

انواع استراتژي ها: استراتژيهاي يكپارچگي استراتژيهاي متمركز استراتژيهاي تنوع استراتژيهاي تدافعي

انواع استراتژي : توسعه نفوذ و ادغام : توسعه نفوذ و ادغام : با استفاده از توانايي ها يا نقاط قوت داخلي اقدامات زير را به عمل آورد. 1- بهره برداري از فرصت هاي خارجي 2- برطرف كردن نقاط ضعف داخلي 3- پرهيز از تهديدات خارجي حفظ و نگه داري : حفظ شايستگي هاي اصولي سازمان و دوري جستن از خطرهاي بزرگ تقويت دروني – تدافعي : سازمان بايد نقاط ضعف داخلي را اصلاح كند و از تهديدات خارجي پرهيز نمايد. شامل: كاهش دادن فعاليت ها ، فروش يا واگذاري بخش هايي از سازمان

از چشم انداز تا اجرا From Vision To Action Uision چشم انداز mission Goals Objectives Action رسالت چشم انداز اهداف كلان اهداف عيني فعاليتها From Vision To Action از چشم انداز تا اجرا

M G S O ACT رسالت برنامه استراتژيك اهداف(كلان) استراتژيها اهداف عيني برنامه اجرائي پروژه ها Programs طرح ها

چشم انداز (دورنما) (Vision) محيط تاريخچه سازمان ظرفيت داخلي دورنما آن چه كه سازمان آرزو دارد بشود.

چالش بر انگيز و رو به كمال محكم ولي انعطاف پذير و آماده تغيير در زمان خصوصيات چشم انداز خوب آرزويي روشن براي آينده چالش بر انگيز و رو به كمال محكم ولي انعطاف پذير و آماده تغيير در زمان معني دار براي ذي نفعان و مايه شوق و اميد ساده و به يادماندني كوتاه

مثال چشم انداز ما اولين سازنده دارو با پيشرفته ترين پژوهش ها براي همه انواع بيماريها خواهيم شد. تحقيق هايي برتر از هر جاي ديگر عالم . بيمارستان اطفال نمونه در ساحل شرقي خواهيم بود. يك سازمان مراقبت هاي درماني خواهيم بود كه بدليل تعهد نسبت به بيمار بسيار مورد احترام خواهد بود.

به سوالات هويت سازمان پاسخ مي دهد. رسالت (mision) به سوالات هويت سازمان پاسخ مي دهد. ما كيستيم ؟ چه مي كنيم ؟ چرا هستيم ؟ مشتريان ما چه كساني هستند ؟ بطوركلي بيانيه مأموريت سازمان علت وجودي سازمان است و سه جزء عمده را در بر مي‌گيرد : 1- تعريفي از كسب و كار سازمان 2- اهداف اصلي سازمان 3- فلسفه سازمان

رسالت وزارت بهداشت ………. رسالت وزارت بهداشت، ارتقاء سلامتي و سعادتمندي مردم ……………………از طريق ارائه اثر بخش خدمات سلامت ، تقويت وترويج مستمر علوم پزشكي، بهداشت عمومي و خدمات اجتماعي است .

Goalsاهداف كلي همان مقاصد(Purposes) سازمان مي باشند كه هنگام تدوين رسالت بيان ميشوند و در سطح پائين تر بعنوان اهداف كلي يا Goals بكارمي روند.

تفاوت بين هدف، رسالت و استراتژي تفاوت بين هدف، رسالت و استراتژي رسالت (Mission ) علت وجودي بيمارستان را بيان مي كند. اهداف(Goals) مشخص مي كند كه بيمارستان به دنبال چيست؟ استراتژي راه هايي را كه بيمارستان براي رسيدن به اهداف خود دارد مشخص مي‌كند.

Situational analysis تحليل وضعيت موجود: Internal External

تحليل دروني Strengths نقاط قوت Weaknessesنقاط ضعف

1- Internal Environmental Factors (IEF1) عوامل دروني نقاط قوت : (Strenghts) هريك از عواملي كه در داخل سازمان به تحقق رسالت و چشم انداز كمك مي كنند. نقاط ضعف : (Weakness) هريك از عواملي كه در داخل سازمان مانع از تحقق رسالت و چشم انداز مي شوند. 1- Internal Environmental Factors

تحليل بروني Opportunitiesفرصت ها Threatsتهديدها

فرصت ها :(Opportunities) عوامل بيروني (EEF1) فرصت ها :(Opportunities) هريك از عواملي كه در خارج سازمان به تحقق رسالت و چشم انداز آن کمک می کنند. تهديدها : (Threats) هريك از عواملي كه در خارج سازمان مانع از تحقق رسالت و چشم انداز آن مي شوند. 1- External Environmental Factors

فرم بررسي عوامل دروني (IEF) نمره نهايی رتبه ضريب اثر عنوان عوامل S1 S2 … W1 W2 جمع

ضریب اثر: نشان دهنده اهمیت نسبی آن عامل است ضریب اثر: نشان دهنده اهمیت نسبی آن عامل است.از صفر تا 1و جمع آن 1 می شود . رتبه :از 1تا 4 و نشان دهنده شدت ضعف یا قوت است . 1 ضعف اساسی 2 ضعف کم 3 نقطه قوت 4 قوت بسیار بالا اگر جمع نمرات مساوي يا بزرگتر از 2/5باشد بيانگر اين است كه سازمان از نظر عوامل داخلي داراي قوت است. اگر جمع نمرات از 2/5 كمتر باشد نشانگر اين است كه سازمان از نظر عوامل داخلي دچارضعف است.

فرم بررسي عوامل دروني (IEF) نمره نهايی رتبه ضریب اثر عنوان عوامل 80/0 4 0/20 کادرپزشکی مجرب می باشد S1 33/0 3 0/11 تجهیزات مناسب S2 … 68/0 1 0/68 کمبود فضا W1 02/0 2 0/01 نداشتن مهدکودک W2 جمع

فرم بررسي عوامل بيروني (IEF) نمره‌ي نهايي رتبه ضريب اثر عنوان عوامل O1 O2 … T1 T2 جمع

فرم بررسي عوامل بيروني (IEF) نمره‌ي نهايي رتبه ضريب اثر عنوان عوامل 80/1 3 0/06 جذب بيماران خارجي O1 10/0 1 0/01 ضرورت اجراي دستورالعمل اعتبار بخشي O2 … 2 0/05 هدفمند نمودن یارانه ها T1 4 0/25 افزایش حسن شهرت بیمارستان رقیب T2 جمع

1 2 3 4 1 2 3 4 . نمره ی درونی فرم تعيين وضعيت سازمان جمع نمره‌هاي نهايي كه از فرم‌‌هاي بررسي وضعيت دروني و بيروني استخراج مي‌شود، به ترتيب روي محورهاي افقي و عمودي جدول جاگذاري مي‌شوند. نقطه‌ي تقاطع اين دو عدد روي جدول، وضعيت موجود سازمان را نشان مي‌دهد . نمره ی درونی 1 2 3 4 1 2 3 4 تقويت درونی و تدافعی تقويت درونی و تدافعی حفظ و نگهداري توسعه و نفوذ و ادغام نمره ی بيرونی

نکاتی در باره نحوه کار با جدول عوامل درونی و بيرونی محدوديتی در انتخاب تعداد نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهديدها وجود ندارد. عوامل درونی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل بيرونی ( فرصت ها و تهديدها )را در دو فرم جداگانه پشت سرهم ليست می شود.

ادامه : برای هريک از عوامل بر حسب ميزان پاسخی که سازمان توانسته است به آن بدهد در ستون ” درجه پاسخ گويي ” ، نمره 1 تا 4 بدهيد. به عبارتی برای نقاط قوت ميزان استفاده از نقطه قوت برای نقطه ضعف ، ميزان توانايي سازمان برای برطرف کردن نقطه ضعف برای فرصت ها ، ميزان توان سازمان برای بهره گيری از آن ها برای تهديدها ، ميزان توان سازمان برای مهار کردن اثرات منفی تهديدها از حاصل ضرب درجه پاسخ گويی در ضريب اثر ، نمره هر عامل را به دست آورده و در ستون ” نمره نهايي“ درج نماييد. جمع ستون نمره نهايي جايگاه سازمان را از نظر عوامل درونی و بيرونی نشان می دهد.

ادامه : محدوده ي درون و بيرون سازمان تعيين شود. تا بر اساس آن نقاط قوت و ضعف و نقاط فرصت و تهديد جا به جا ليست نشود .به عنوان مثال وجود قوانين و مقررات از جمله عوامل بيروني مي باشد. وجود نقاط كور در جمعيت تحت پوشش مي تواند به عنوان يك تهديد در نظر گرفته شود. يا مشكلات تاخير در گردش نامه ها بعنوان نقطه ضعف قابل طرح مي باشد. وهمچنين نبود بانك اطلاعات جامعي از پرسنل مي تواند بعنوان نقطه ضعف مطرح شود.

تجزيه و تحليل SWOT پس ازتعيين نقاط قوت و نقاط ضعف (عوامل دروني) وفرصت‌ها و تهديدها (عوامل بيرونی) ،كليه عوامل با يك ديگر مقايسه و تحليل نهايي صورت مي‌گيرد. تحليل فوق به تجزيه و تحليل SWOT ها معروف است. Strenghts- Weakness- Opportunities- Threats))

ST SO WT WO ماتريس استراتژي SWOT تهديدها فرصتها بيروني داخلي نقاط قوت نقاط ضعف

عوامل بيرونی ايجاد تهديد مي كند منابع دروني وجود دارد و استفاد مي شود تجزيه و تحليل SWOT عوامل بيرونی ايجاد تهديد مي كند منابع دروني وجود دارد و استفاد مي شود عوامل بيرونی ايجاد فرصت مي كند منابع دروني وجود دارد و استفاده مي شود منابع دروني وجود ندارد و يا استفاده نمي شود عوامل بيرونی ايجاد فرصت مي كند عوامل بيرونی ايجاد تهديد مي كند منابع دروني وجود ندارد و يااستفاده نمي شود

دو زبانه نمودن کادر پذیرش تجزيه و تحليل SWOT افزایش پوشش بیمه ایجاد بخش دیپلمات تعطیلی بخش 2 دو زبانه نمودن کادر پذیرش

معيارهاي الويت بندي Attainability Costing Complication Effectiveness A.C.C.E.P.T. Attainability Costing Complication Effectiveness Popularity Timing قابليت فراهم آوري هزينه سازي عوارض جانبي اثر بخشي مقبوليت زمان بري

اولويت بندي استراتژيها عناوين استراتژيها A C E P T score زياد =3 متوسط=2 كم وپائين=1

A C E P T اولويت بندي استراتژيها عناوين استراتژيها score 1 3 8 2 15 13 زياد =3 متوسط=2 كم وپائين=1

برنامه عملياتي

جدول استراتژي‌ها و اهداف عيني SWOT استراتژي رديف 1 2 3

اهداف عيني Objectives همان اهداف عيني هستند كه داراي قيد زمان و مكان ، شرايط وقوع و قابليت اندازه گيري بوده و هنگام تدوين برنامه عملياتي در سطوح پائين تر تعريف مي شوند.

خصوصيات اهداف عيني اختصاصي/واحد: اهداف بايد كاملا شفاف و مشخص باشندواز ذكر عبارات كلي و گنگ در آن ها پرهيز شود. همچنين در هر هدف تنها به يك موضوع پرداخته شود. قابل اندازه گيري : اهداف بايد قابليت اندازه گيري داشته باشند تا امكان پايش و تعيين ميزان تحقق آن ها ميسر شود. قابل دسترسي : اهداف بايد قابل دسترسي باشند، نه بيش از حد آسان و نه بيش از حد دشوار. واقع بينانه: اهداف بايد با واقعيت هاي سازمان تناسب داشته باشند و بيش از حد آرمان گرايانه نباشند. زمان مند : براي تحقق هر هدف بايد زمان مشخصي به عنوان مهلت در نظر گرفته شود.

Activities فعاليت فعاليت هايي است كه براي دستيابي به اهداف عيني انجام مي شوند جايگاه Activities برنامه عملياتي است

فرم برنامه‌ي عملياتي سالانه شاخص سنجش: عنوان هدف عيني : فرم برنامه‌ي عملياتي سالانه شاخص سنجش: عنوان هدف عيني : ملاحظات پايان شروع مسؤول فعاليت رديف

جدول گانت شاخص سنجش: عنوان هدف عيني : جدول گانت شاخص سنجش: عنوان هدف عيني : اسفند بهمن دی آذر آبان مهر شهريور مرداد تير خرداد ارديبهشت فروردين فعاليت

ارزيابي

پايان سپاسگزارم