نقش تغذیه در پیشگیری و درمان پوکی استخوان عطیه رزازی کارشناس ارشد تغذیه پاییز 94 Extension

سلولهای استخوانی استئوبلاست استئوکلاست

توده استخوانی املاح استخوانی حداکثر املاح استخوانی به طور عمده تا 30 سالگی

مکانیسم تنظیم تعادل کلسیم در بدن هورمون پاراتورمون (هورمون مترشحه ازپاراتیروئید) 1و25 دی هیدروکسی ویتامین D (کلسی تریول)

توده استخوانی فعالیت فیزیکی تغذیه روش زندگی بیماریها داروها ژنتیک سن فاکتورهای محیطی فاکتورهای غیر محیطی فعالیت فیزیکی تغذیه روش زندگی بیماریها داروها ژنتیک سن جنس هورمون ها

توده استخوانی عوامل محیطی 50-15% تغذیه و فعالیت بدنی 25-7%

میزان کلسیم دریافتی از تولد تا بزرگسالی مهمترین عامل تغذیه ای میزان کلسیم دریافتی از تولد تا بزرگسالی

مواد مغذی موثر در سلامت استخوان نه تنها کلسیم، فسفر و ویتامین D برای ساختمان و عملکرد طبیعی استخوان ضروری هستند، بلکه دیگر ریز مغذی ها نیز در سلامت استخوان نقش بسزایی ایفا می کنند. مولکولهای غیر مغذی گیاهی مانند فیتواستروژنها در سلامت بافت استخوانی از اهمیت بسزایی برخوردارند.

مواد مغذی موثر در سلامت استخوان پروتئین منیزیم وسدیم کلسیم و فسفر ویتامین D ویتامین k ویتامین A ویتامین C روی

کلسیم 2% وزن بدن 99% در استخوانها و دندانها به طور متوسط 30% جذب از طریق روده ها افزایش ترکیبات گوگردی مانند اسید سولفوریک (رژیم پر گوشت) و کافئین باعث افزایش دفع کلسیم افزایش سدیم باعث بازجذب کمتر کلسیم از کلیه و افزایش دفع افزایش جذب در محیط اسیدی

مواد غذایی حاوی کلسیم شیر و فراورده های لبنی سبزیجات دارای برگ تیره استخوانهای کوچک ساردین و ماهی آزاد لوبیای سویا آب پرتقال مغزها ودانه های روغنی مواد غذایی غنی شده

سرانه مصرف کلسیم در ایران سالانه 90 کیلو گرم

زیست دسترسی به کلسیم مانند مقدار موجود کلسیم در مواد غذایی مهم است

فسفر 85% فسفر در ترکیب استخوان و دندان به طور متوسط 60% جذب (2برابر کلسیم)

منابع غذایی فسفر انواع گوشت (مرغ، ماهی، تخم مرغ و گوشت قرمز) لبنیات مغزها و دانه ها

مواد غذایی حاوی فسفر(فسفات) اکثر مواد غذایی حاوی فسفات هستند. (غذاهای فراوری شده، نوشابه ها و...) جذب فسفر تقریبا دو برابر کلسیم است. دریافت بیش از حد فسفر (فسفات) منجر به اختلال در جذب کلسیم می شود.

تعادل کلسیم و فسفر افزایش فسفات وکاهش کلسیم به طور همزمان افزایش هورمون پاراتورمون کاهش توده استخوانی

نور آفتاب 90 درصد نياز از تابش مستقيم نور خورشيد فراهم مي‌شود بهترين ساعت روز: 10 تا 15 بهترين: فصل تابستان بهترين عرض جغرافيايي: استوا دستها، بازوها؛ صورت، گردن و پاها به ميزان نصف تا ثلث زماني كه پوست مي‌سوزد! حداقل 2 بار در هفته (3 تا 4 بار ) بهترین طول موج 300-270

چه افرادی در معرض کمبود ویتامین D هستند؟ افرادی که مدت طولانی به دور از نور خورشید هستند ساکنان مناطق با عرض جغرافیایی شمالی ساکنان مناطق با آلودگی سنگین هوا افراد با لباس های کاملاً پوشیده افراد شب کار افراد با پوست تیره سالمندان کودکان شیرخوار استفاده از کرم های ضد آفتاب با SPF بالای 8

Cut off Table 1: Serum 25-Hydroxyvitamin D [25(OH)D] Concentrations and Health* [1] nmol/L** ng/mL* Health status <30 <12 Associated with vitamin D deficiency, leading to rickets in infants and children and osteomalacia in adults 30–50 12–20 Generally considered inadequate for bone and overall health in healthy individuals ≥50 ≥20 Generally considered adequate for bone and overall health in healthy individuals >125 >50 Emerging evidence links potential adverse effects to such high levels, particularly >150 nmol/L (>60 ng/mL)

مکمل ویتامین D در گروه سني 24-0 ماهه : از 3 تا 5 روز بعد از تولدIU/Day 400 مكمل ويتامين "د" داده شود. در گروه سني 6-2 ساله : هر 2 ماه یک بار IU 50000 مگا دوز ويتامين "د" داده شود كه معادلIU/Day 800 مي‌باشد. در گروه سني12-7 ساله : هر 2 ماه یک بار IU 50000 مگا دوز ويتامين "د" داده شود. در گروه سني70-12 ساله: هر ماه یک بار مگا دوزIU 50000 ويتامين "د" داده شود. در گروه سني 70 سال به بالا : هر 2 هفته یک مگا دوزIU 50000 ويتامين "د" داده شود.

توصیه می شود: مکمل کلسیم و ویتامین D با هم مصرف شود تعادل در ترشح هورمون پاراتورمون سلامت استخوان

ویتامین K یکی از ریزمغذی های مهم برای سلامت استخوان معدنی شدن استخوان ( پروتئین استئوکلسین) هومئوستاز کلسیم (تنظیم کلسیم در بدن)

ویتامین K ویتامین K مانند ویتامین Dباعث کاهش دفع کلسیم ادراری و افزایش جذب روده ای کلسیم می شود. افزایش خطر شکستکی در سالمندان با دریافت کم ویتامین K (Booth و همکاران) بسیاری از سالمندان حدود 50% دریافت ناکافی ویتامین K دارند.

منبع مهم ویتامین K سبزیجات با برگ تیره

ویتامین A از ویتامینهای بسیار مهم برای رشد و بقای استخوان به ویژه در زنان

در ایران کمبود ویتامین A وجود دارد طبق بررسی های پورا در ایران کمبود ویتامین A وجود دارد

منابع ویتامین A جگر گوشت بوقلمون مغزها زردآلو، گرمک، انواع کلم بروکلی و بروکسل سبزیجات رنگی (حاوی پیش ساز ویتامین A)

منیزیم 50% منیزیم بدن در بافت استخوان جزء عناصر مهم برای مایع استخوان موجود در مغزها، سبزیجات، سیب زمینی، کشمش و شیر

روی سنتز کلاژن (همکاری با آنزیم های استئوبلاست) برای فعالیت آلکالین فسفاتاز(آنزیم بسیار مهم استئوبلاست)

مصرف متعادل پروتئین با توجه به سن برای حفظ سطح سرمی هورمون پاراتورمون دریافت کم پروتئین موجب اختلال در استخوان سازی دریافت زیاد پروتئین (حیوانی) موجب افزایش دفع ادراری کلسیم مصرف متعادل پروتئین با توجه به سن برای حفظ سطح سرمی هورمون پاراتورمون

سایر مواد مغذی مس آهن برم منگنز فلوراید

کدام مواد غذایی اثر منفی بر سلامت استخوان دارند؟

سدیم ( افزایش دفع ادراری کلسیم ) بی کربنات سدیم (محیط اسیدی) ( کاهش توده استخوانی وبروز استئوپروز) کافئین (برهم زدن تعادل کلسیم بدن وکاهش توده استخوانی) الکل به ویژه همراه سیگار (یکی از عوامل اصلی در کاهش توده استخوانی)

پوکی استخوان رژیم غذایی شیوه زندگی نژاد فعالیت بدنی ژنتیک وزن بیماریها و داروها تاریخچه خانوادگی

سلامت باشید