UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime Master SISTEMI INFORMATIK I MARKETINGUT (SIMk) Prof.Dr.Mihane Berisha

Trendet e zhvillimit të konceptit të SIMk Kemi folur per… Trendet e zhvillimit të konceptit të SIMk Organizimi i aktiviteteve të zhvillimit të SIMk Pjesëmarrja e shfrytëzuesve në zhvillimin e SIMk Hulumtimet e marketingut dhe SIMk Roli, rëndësia dhe përparësitë e SIMk Prof.Dr.Mihane Berisha

Analiza e nevojave për informata të marketingut Vazhdojmë… Analiza e nevojave për informata të marketingut Koncepti i matjes së nevojave për informata të marketingut Teknikat e matjes së nevojave për informata të marketingut Metoda CSF Modeli i SIMk Prof.Dr.Mihane Berisha

Disa lloje të veqanta të SIMk: Evoluimi i SIMk Sistemi informatik për procesim të transakcioneve (TPS) Sistemi për mbështetje te vendimeve të marketingut (MkDSS) Sistemi informatik ekzekutiv i marketigut (MkEIS) Sistemi i ekspertëve (ES) Prof.Dr.Mihane Berisha

Analiza e nevojave për informata të marketingut Prof.Dr.Mihane Berisha

Analiza e nevojave për informata të marketingut SI - zhvillohen me qëllim që të sigurojnë informata për marrësit e vendimeve. SIMk nuk bënë përjashtim!!!. ….marësit e vendimeve shpeshëherë nuk e dinë : cilat janë nevojat e menaxherëve për informata të marketingut për çfarë informata kanë ata nevojë çfarë bëjnë menaxherët e marketingut dhe cili eshte roli dhe rëndësia e SIMk në ndërmarrje e dinë se ç'farë informata kanë në dispozicion.! Prof.Dr.Mihane Berisha

Analiza e nevojave të menaxherëve të marketingut për informata eshte paraqet pikë fillestare në zhvillimin e SIMk Disa kufizime... SIMk: - sa i njeh menaxheri i marketingut nevojat e tij për informata, - sa i kupton ai problemet, - si i kërkon informatat nga bashkësia e të dhënave, - si i vlerëson të dhënat, - si i filtron ato etj. Prof.Dr.Mihane Berisha

1) ... nuk i njohin nevojat e tyre për informata kufizimet praktike dhe konceptuale me rastin e vlerësimit të nevojave të menaxherëve për informata të marketingut: 1) ... nuk i njohin nevojat e tyre për informata analisti sistemor nuk mund të sigurojnë përgjigje të plotë dhe ofron atë që ai mendon se është e nevojshme për menaxherët dhe atë që ai mendon se mund të nevojitet. Prof.Dr.Mihane Berisha

....perdoren informata jo formale, dhe shpeshëherë subjektive. 2)...është vështirë të parashikohen nevojat për informata sidomos -vendimet strategjike - për nga natyra janë të pa parashikueshme dhe i përcjellë një pasiguri e madhe. ....perdoren informata jo formale, dhe shpeshëherë subjektive. 3) …dallimet në stilin e menaxherëve lidhur me zgjidhjen e problemeve. procesi i mbledhjes së të dhënave procesi i vlerësimit të informatave Prof.Dr.Mihane Berisha

Teknikat e matjes së nevojave për informata të marketingut Prof.Dr.Mihane Berisha

metodat për matjen e nevojave për informata a) analiza e të dhënave b) analiza e procesit të marrjes së vendimeve Analiza e të dhnave - përcaktonë: cilat informata është duke i marr menaxheri për cilat informata ka nevojë menaxheri, por nuk mund ti gjejë ato. Prof.Dr.Mihane Berisha

b) Analiza e procesit të marrjes së vendimeve: përcaktonë vendimet kryesore të cilat kanë nevojë për informata zhvillimin e modeleve analitike për çdo vendim të identifikuar me qëllim të izolimit të kërkesave për informata Në përgjithësi… vendime të strukturuara (të programuara ) - metoda e analizës së të dhënave. vendimet janë jo të strukturuara (jo të programuara)- metoda e analizës së të dhënave nuk ndihmon, prandaj përdoret metoda e dytë. Prof.Dr.Mihane Berisha

Metoda CSF vështirësitë në identifikimin e nevojave për informata pakënaqësitë me metodat tradicionale të matjes së nevojave për informata ... Zhvillimi i qasjes sipas së cilës menaxherët e marketingut duhet të njohin faktorët kritik të suksesit (angl. Critical Success Factors – CSF) Prof.Dr.Mihane Berisha

…sipas CSF duhet të njihen nevojat individuale të menaxherëve për informata për sa i përket: llojit të informatave nevojat për informata të menaxherëve dallojnë nga njëri menaxher te tjetri Prof.Dr.Mihane Berisha

.p.sh. ..faktorë kyq për suksesin e zinxhirit të hipermarketeve është: CSF - faktorët të cilët janë përcaktuar si kritik për efikasitetin e afarizmit. .p.sh. ..faktorë kyq për suksesin e zinxhirit të hipermarketeve është: vëllimi i shitjes, sepse është në proporcion të drejtëpërdrejtë me profitin të cilin e arrijnë individualisht hipermarketet si dhe tërë zinxhirin e hipermarketeve. Prof.Dr.Mihane Berisha

CSF - katër faktorë kritik të suksesit: - struktura e degës së caktuar - strategjia e ndërmarrjes dhe pozicionimi i saj në degë - faktorët e rrethinës - faktorët kohorë Prof.Dr.Mihane Berisha

Metoda CSF – përparësi... i ndihmon menaxherët të percaktojnë faktorët kritik të cilëve duhet të iu kushtohet kujdes i detyron menaxherët të zhvillojnë masa për kontrollin e CSF dhe të kerkojnë informata lidhur me ta i ndihmon ata të definojnë nevojat për informata Prof.Dr.Mihane Berisha

Ndonese Metoda CSF - nuk siguron zgjidhje të plotë të problemit të analizës së nevojave për informata! qasje operative në definimin e nevojave për informata të menaxhmentit të lartë CSF meren në konsideratë gjatë procesit të marrjes së vendimeve strategjike shumë më tepër se sa metodat tradicionale të matjes së nevojave për informata. Prof.Dr.Mihane Berisha

PAUZË! Prof.Dr.Mihane Berisha

Modeli i sistemit informatik të marketingut Prof.Dr.Mihane Berisha

Modelin e parë të SIMk, Ph. Kotler (1972). “Qendër nervore e marketingut". “Qendër për informata të marketingut dhe analizë“. Prof.Dr.Mihane Berisha

Modeli i SIMk sipas Kotlerit Prof.Dr.Mihane Berisha Modeli i SIMk sipas Kotlerit

Sistemi i raporteve te mbrendeshme : realizimin e shitjes, porosite, nivelin e rezervave, shpenzimet, logjistiken, pagesat dhe aspekte tjera te afarizmit te ndermarrjes te cilat jane te domosdoshme per menaxheret e marketingut. Sistemi i informimit te marketingut: me ngjarjet aktuale dhe te ardhshme ne rrethinen e marketingut. me percjellje e ngjarrjeve në ndërmarrje konkurentët, partnerët afarist, prodhimin, gjendjen në treg sipas segmenteve te tregut, trendet e lëvizjes etj. Prof.Dr.Mihane Berisha

Këto pjesë të SIMk të lidhur njëra me tjetren dhe këmbejnë një numër të madhë të të dhënave. Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi i hulumtimeve ne marketing – mundeson mbledhjen sistematike te te dhenave, analizen dhe procesimin e informatave te nevojshme per marrje te vendimeve te orientuara ne probleme specifike …ne disa raste ofron informata lidhur me me situatat relevante ne treg dhe situatat problematike te cilat kerkojne zgjidhje. Sistemi i analizes se marketingut – përmban metoda dhe modele statistikore teknikat kuantitative te analizes dhe te zgjidhjes se problemeve te marketingut. Prof.Dr.Mihane Berisha

SIMk - duhet te jete i organizuar ashtu: Këto pjesë të SIMk të lidhur njëra me tjetren dhe këmbejnë një numër të madhë të të dhënave. SIMK - duhet të projektohet që të jetë një tërësi unike per sa i përket: qëllimit, përmbajtjes dhe komunikimit mbrenda SIMk dhe ndermjet SIMk dhe rrethinës së tij. SIMk - duhet te jete i organizuar ashtu: siguroje informata te nevojshme per menaxhmentin shpejtë dhe lehtë dhe ti mundësojë menaxhmentit manipulimin me te dhena dhe informata mvarësisht nga nevojat e tyre për informata. Prof.Dr.Mihane Berisha

Koheve te fundit SIMk- nuk ofron vetem pamjen e te dhenave te sistemit real dhe te nevojave te menaxhereve per informata te marketingut. …ofron edhe teknikat te cilat perdoren ne fushen e intelegjences artificiale te cilat bejne te mundur procesimin e SIMk eshte ne funksion te procesit te marrjes se vendimeve. Prof.Dr.Mihane Berisha

Disa lloje të veqanta të SIMk Prof.Dr.Mihane Berisha

Evoluimi i SIMk Procesi afarist në esencë nuk ndryshonte ! Deri 1960 roli i sistemeve informatike: i thjeshte , qellim procesim e informatave lidhur me transakcionevet afariste dhe mbajtjen e shenimeve te kontabilitetit. Teknologjia informatike: automatizimin e disa proceseve afariste zevendesimin e njeriut ne kryerjen e puneve rutinore me kompjuter. Procesi afarist në esencë nuk ndryshonte ! Prof.Dr.Mihane Berisha

1970…SI - iu shtua edhe nje role tjeter, ai i procesimit te te dhenave ne informata. Keshtu lindi koncepti i Sistem Informatik i Menaxhmenti (SIM) dhe me pastaj edhe SIMk. Roli i SI u fokusua ne zhvillimin e aplikacioneve te cilat perkrahnin menaxheret dhe shfrytezuesit me informata te nevojshme gjate procesit te marrjes se vendimeve Prof.Dr.Mihane Berisha

…u zhvilluan disa lloje te SIMk me qe rast secili sistem i ri informatik i ka ruajtur përparësit e sistemit të më parëshëm! Sistemi informatik per procesim te transakcioneve, ose Transaction Processing Information Systems (TPIS) Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut, ose Marketing Decision Support Systems (MkDSS) Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut ose Marketing Executive Information Systems (MkEIS) Sistemi i eksperteve, ose Expert Systems (ES) Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi informatik per procesim te transakcioneve (angl Sistemi informatik per procesim te transakcioneve (angl. Transaction Processing Information Systems - TPIS), i cili proceson informata lidhur me transakcionet afariste ditore ne ndermarrje. Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut (angl. Marketing Executive Information Systems – MkEIS)- perkrahe top menaxheret me informata kritike dhe ne formate te pershtateshme gjate procesit te marrjes se vendimeve. Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut (angl Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut (angl. Marketing Decision Support Systems – MkDSS) - qellim furnizimin e menaxhereve dhe te shfrytezuesve ne menyre interaktive dhe ad-hoc me informata gjate procesit te marrjes se vendimeve te marketingut. Sistemi i eksperteve (angl. Expert Systems – ES) – SI i cili bazohet ne dituri dhe keshilla prej eksperti nga fusha e marketingut lidhur me marrjen e vendimeve te marketingut. Prof.Dr.Mihane Berisha

PAUZË! Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi informatik për procesim të transakcioneve (TPIS) Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi informatik per procesim te transakcioneve 1950 - llojin me te vjeter te SI (kontabilitet). 30 vite ishte lloji kryesor i SI deri ne vitin 1980 njihej me emrin: Sistem per procesim te te dhenave (angl. Data Processing Systems) sistem informatik klasik. Prof.Dr.Mihane Berisha

Karakteristikë… përkrahje të transakcioneve lidhur me aktivitetet afariste ditore siq janë: përgatitja dhe vendosja e produkteve në depo, hyrja e lëndës së parë përpunimi i saj në produkte të gatshme, pranimi i fletëpagesave fakturave lidhur me shitjen e mallrave dhe produkteve etj. Prof.Dr.Mihane Berisha

Aktivitetet e TPIS përfshijnë… mbledhjen dhe futjen e te dhenave te cilat pershkruajne aktivitetet afariste, dhe procesimin e tyre ne informata. …ne te njejten kohe TPIS furnizon me informata edhe menaxheret ne nivelet tjera te menaxhmentit. Prof.Dr.Mihane Berisha

TPIS Ështe i projektuar ashtu qe te perpunojne nje numer dhe nje sasi te madhe te te dhenave rutinore dhe qe perseriten. Detyre e tij eshte te percjellë te gjitha transakcionet te cilat ndodhin ne afarizmin e perditeshem, dhe te procesoje transakcionin ne momentin kur ai ndodhe, e jo me vone. Prof.Dr.Mihane Berisha

INPUTe- Burim i te dhenave (interne) te cilat futen ne TPIS jane: te dhenat lidhur me transakcionet ne ndermarrjes : fakturat lidhur me produktet e siguruara nga depo. arritja e mallit te porositur nga depoja dergesa e llogarise bleresit dergesa e llogarise furnizuesit pershkrimi i pageses se mjeteve financiare pagesat me para te gatshme etj. OUTPUTe -Daljet nga TPIS (informatat) bilancin e rezervave ne depo, gjendjen e resurseve si ne kvantitative ashtu edhe ne forme kvalitative. Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi për mbështetje të vendimeve të marketingut (MkDSS) Prof.Dr.Mihane Berisha

MkDSS Ne perdorim nga vitet 1970. 1979- profesori amerikan John Little. …jane interpretuar ne menyra te ndryshme … jane dhene shume definicione … per qellim qe ti percaktojne rrjedha te ndryshme. MkDSS mund te trajtohet si nje faze e re ne zhvillimin e SIMk ose pjese perberese e tij. Cila eshte esenca e ketij sistemi dhe dimenzionet e tij ne fushen e marketingut? Prof.Dr.Mihane Berisha

Definimi i MkDSS Sipas J. Little, “teknologjia e cila bashkon te dhenat, softverin dhe hardverin ne procesin e marrjes se vendimeve dhe sigurone informata te nevojshme per menaxheret e marketingut quhet sistem per mbeshtetje te vendimeve te marketingut”. Prof.Dr.Mihane Berisha

MkDSS i lidhe resurset individuale dhe mundesit e kompjuterit me qellim te permiresimit te procesit te marrjes se vendimeve dhe u dedikohet kryesisht menaxhereve te cilet ballafaqohen me probleme te strukturuara (operativ) dhe pjeserisht gjysme te strukturuara (taktik). Prof.Dr.Mihane Berisha

MkDSS krijon edhe mundesin e komunikimit te menaxherit me sistem ….perkrah procesin e marjes se vendimeve të marketingut, por krijon edhe mundesin e komunikimit te menaxherit me sistem …qellimi: qe te sigurohen informata te nevojshme dhe te vleresohen pasojat e mundeshme te vendimeve te marura. Perdore metoden e analizes ""Çka-nese"[1]. aftësia e sistemeve për mbështetje të vendimeve për të bërë pyetje “Çka-nëse” (angl. “What-if”) dhe për të parë konsekuencat e ndryshimit të variablave hyrëse (inputeve) ne variablat dalese (outpute) është një përparësi e madhe dhe e rëndësishme e MkDSS. [1] Metoda e analizes "What-if" e lejon marrësin e vendimeve të testojë alternativat gjatë procesit të marrjes së vendimeve te marketingut. Prof.Dr.Mihane Berisha

Baza e të dhënave komponenta me e rendesishme e MkDSS Baza e te dhenave - perbehet nga burime te ndryshme te te dhenave, por burimet me te shpeshta te te dhenave jane ne vete ndermarrje (burimet interne), e ndonje here edhe ne rrethine (burrimet eksterne)[1]. [1] Berisha, M.: Informatizimi i ndermarrjes, 1999, fq. 27. Prof.Dr.Mihane Berisha

Baza e modeleve të marjes së vendimeve: modelet kvantitative te cilat i lidhin variablat dhe perdorin shprehje matematikore. Detyre kryesore e MkDSS eshte te siguroje te dhena qenesore te marketingut, te dhenat lidhur me shitjen, aktivitetet e reklamave te marketingut dhe elemente tjera te promocionit edhe ate ne detale dhe ne menyre te kuptueshme. OUTPUT-et e TPIS shërbejne si element i rëndësishëm gjatë analizës së të dhënave dhe përkrahjes qe ofron MkDSS. Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut (MkEIS) Prof.Dr.Mihane Berisha

Vitet e 1980-ta MkDSS i cili ishte ne perdorim nga viti 1970 nuk ishte teknologjia adekuate per perdorim nga top menaxhmenti. SI u zhvilluan ne menyre intenzive dhe u karakterizuan me disa role te reja: U rrite fuqia e mikroprocesoreve Shfrytezuesit filluan te perdorin PC ne vend se te pritej perkrahja direkte me informata nga MkDSS u be e qarte se top menaxheret nuk i perdornin ne menyre direkte raportet e SI dhe nuk posedonin aftesi analitike modeluese dmth. nuk perdorin as modelet nga baza e modeleve e MkDSS. Prof.Dr.Mihane Berisha

U zhvillua koncepti sistemit informatik ekzekutiv i marketingut - MkEIS. te eleminoje problemet e mbingarkeses me te dhena dhe informata aq te pranishme ne raportet e shkruara sortimin dhe filtrimin e tyre. Informatat prezentohen ne nje forme te strukturuar dhe te lehte per perdorim. top menaxhmenti perdore kete sistem duke shfrytezuar ekranin me prekje (angl. touch screen) te njihet me paraqitjet tekstuale, grafike dhe tabelare lidhur me çeshtjet kyqe te afarizmit Prof.Dr.Mihane Berisha

MkEIS paraqet MkDSS ne kuptim te gjere. menaxheret e nivelit ekzekutiv: te analizojne, te krahasojne dhe te percjellin trendet e rendesishme, te monitorojne realizimit e qellimeve dhe te identifikojne mundesit dhe problemet Prof.Dr.Mihane Berisha

MkEIS TPIS e furnizon me informata MkEIS ne situatat kur vjen deri te paraqitja e problemeve potenciale dhe kete e bene edhe per sistemet tjera informatike te permendura me larte. Prof.Dr.Mihane Berisha

Sistemi i eksperteve (ES) Prof.Dr.Mihane Berisha

ES fazën më të lartë të zhvillimit të SI dhe veglën më të përsosur të përkrahjes se menaxhereve gjatë procesit të marrjes së vendimeve të marketingut. risi eshte intelegjenca artificiale (angl. Artificial Intelligence), aftesia e makines (kompjuterit) qe te simuloje sjelljen e njeriut dhe të menduarit. SE - është SI i projektuar: te hulumtojë dhe të kuptoje problemet, te jep rekomandime, te jep keshilla dhe te ndermer veprime optimale ne momentin e dhënë dhe ne kohe reale. Prof.Dr.Mihane Berisha

ES njohurite e eksperteve nga disa lemi te ngushta shkencore strukturohen ne kompjuter permes pergjithesimit te problemit duke perdorur metoden heuristike[1] arrihet marrja e vendimeve ne form te vendimeve te propozuara. Kompjuteret e ketij sistemi jane ne gjendje te pergjigjen ne pyetje te caktuara dhe njohurite e sistemit te eksperteve jane njohuri te eksperteve apo te hulumtuesve ne ndonje lemi shkencore. [1] Berisha-Namani, M.: Informatika e biznesit, 2044. fq. Prof.Dr.Mihane Berisha

ES [1] ES u zhvillua në vitet 1960 ne lëmin e vendosjes financiare (njohurit nga kjo lëmi janë konkrete dhe të determinuara në shkallë të lartë). 1960-1970- ES perdorej ne nivelin e larte (strategjik) dhe ne arritjen e perfundimeve logjike. 1970- 1980, SE kishin aftesi te kufizuara te rezonimit. 1980-1990, perdore rregulla komplekse per zgjidhjen e problemeve te nderlikuara dhe jo te strukturuara. dy dekada me vone (1990), SE fillon te karakterizohet me rezonim te thelle. [1] Po aty. Prof.Dr.Mihane Berisha

ES ofron perkrahje per menaxheret ne nivelin strategjik …TPIS përdore bazën e të dhënave MkDSS i cili e përdorë bazën e të dhënave dhe bazën e modeleve ES disponon me bazën e diturisë (angl. Knowledge Base). Sisteme ku bazë është dituria (angl. Knowledge Based Systems). ES konsiderohen si një nga fushat më të rëndësishme të kërkimeve të më tutjeshme. …kërkojne kohë të gjatë të zhvillimit te tyre dhe çmim të lartë kushtues. Prof.Dr.Mihane Berisha

Ju faleminderit! Prof.Dr.Mihane Berisha