معيارهاي ارزشيابي برنامه ثبت سرطان دانشگاهي ارسال به موقع اطلاعات (هر سه ماه)(2) گردآوري از لحاظ پيدا كردن موارد جديد سرطاني از منابع ذيل: - ثبت موارد سرطاني از مراكزغير پاتولوژي (6) - جامع بودن مراكز پاتولوژي از نظر پوشش ثبت موارد (4) كامل بودن ماههاي گزارش دهي آزمايشگاههاي پاتولوژي (4) آموزش نيروهاي جديد و يا جايگزين توسط كارشناسان معاونت بهداشتي دانشگاه (4) دقيق و صحيح بودن كدگذاري تشخيصي سرطان (مورفولوژي- توپوگرافي - اساس تشخيص و نوع نمونه) بر اساس ICDO-3 (2) دقيق و كامل بودن اطلاعات هويتي (نام، نام خانوادگي، جنس، سن، شهر محل سكونت، آدرس، شماره تلفن ونام پدر) (4) دارا بودن كد ملي ده رقمي (8) كيفيت نصب وراه اندازي واستفاده از نرم افزار اداره سرطان (2) پيگيري و تكميل موارد ناقص ارجاعي از طرف كارشناسان اداره سرطان (3) دقت در تكرار گيري اطلاعات (5) ارسال اطلاعات بدون برگه شامل متن گزارش كامل اسكن شده در برنامه و يا تايپ دقيق اطلاعات كامل (4) شركت در كارگاه هاي آموزشي جهت ارتقا سطح آگاهي (2)

جدول تعداد موارد و درصد نواقص ثبت سرطان در ايران سال1388 جدول تعداد موارد و درصد نواقص ثبت سرطان در ايران سال1388 رديف عناصرداده ها تعداد درصد 1 محل سكونت 20403 22.53 % 2 سن 6873 7.59 % 3 جنس 1569 1.73 % 4 نام پدر 6408 7.07% 5 نام 10730 11.85% 6 كدگذاري 15366 16.97 % 7 كل نقايص 61349 67.76 %

ثبت سرطان بر مبناي پاتولوژي Pathologic based Cancer Registry مركز مديريت بيماريهاي غيرواگير گردآورنده : فرشته صلواتي 1391/04/07 ثبت سرطان بر مبناي پاتولوژي Pathologic based Cancer Registry

منابع جمع آوري كليه آزمايشگاه هاي پاتولوژي (اعم از دولتي و خصوصي) مراكز ايمونو هيستوشيمي مراكز فلوسيتومتري بخش هاي تخصصي هماتولوژي- انكولوژي اطفال و بالغين در بيمارستان ها مراكز پزشكي قانوني سازمان هاي انتقال خون(بخش هاي فلوسيتومتري و ايمونوهيستو شيمي) اداره نظارت بر مواد اعتياد آور و الكل معاونت دارو و غذا

تجزیه وتحلیل و انتشار کتاب گزارش کشوری بازبینی مجدد و کنترل نهایی درمرکزو تهیه پس خوراند ارسال اطلاعات به مرکز مدیریت بیماریها وارد نمودن داده ها در نرم افزار کشوری ICR و پیگیری و تکمیل نواقص و IARC chek و اصلاح کدگذاری و تكرارگيري جمع آوری موارد سرطانی از منابع گزارش های پاتولوژی هر سه ماه یک بار توسط کارشناس تهیه گزارش پاتولوژی درمراکز پاتولوژی ارسال نمونه های بافتی به همراه فرم شماره یک توسط پزشک معالج

*تكميل اطلاعات هويتي از اهميت بسزايي برخورداراست و بهترين منبع تكميل اطلاعات هويتي و دموگرافيك بيماران فرم شماره 1 است و در صورتي كه فرم شماره 1 بطور ناقص ارسال شده باشد فرمي به نام فرم تكميل نهايي نقايص اطلاعات دموگرافيك (فرم شماره 6)طراحي شده كه بايد در اختيار مراكز پاتولوژي قرار داده شود تا هنگام تحويل برگه جواب دهي مورد سرطاني در اختيار بيماريا همراه وي ، قرار داده شود تا توسط ايشان تكميل شود .

بطور خلاصه در مراكز پاتولوژي نمونه هاي پاتولوژي و سيتولوژي بايد به همراه فرم شماره 1 پذيرش شود. يك نسخه از فرم شماره 1 بايد بايگاني شود و يك نسخه از آن هنگام جمع آوري موارد سرطاني به كارشناس ثبت سرطان تحويل داده شود. بعد از تشخيص نمونه هاي سرطاني توسط پاتولوژيست و تكميل فرم شماره 2 (فرم گزارش پاتولوژي)كه شامل اطلاعات هويتي و شرح ماكروسكوپي و ميكروسكوپي و تشخيص نهايي است و بايد بر اساس كتابICD-O3 كد گذاري شود

راهكارهايي جهت جداكردن هرچه صحيح تر و كاملتر نمونه هاي بدخيمي سرطان توسط اپراتور محترم مركز پاتولوژي برگه گزارش توسط پاتولوژيست علامت گذاري شود و زير تشخيص مربوط خط كشيده شود تا هنگام تهيه گزارش يك نسخه كنارگذاشته شود. هنگام تشخيص مورد سرطاني، توسط پاتولوژيست و يا تحت نظارت وي براساس سيستم بين المللي3 ICD-O كدگذاري شود. فرم اصطلاحات معادل سرطان دراختيار اپراتور مركز پاتولوژي قرارگيرد تا براساس آن موارد سرطاني جداشوند. اپراتور به صورت آنلاين موارد سرطاني بدخيم را ثبت و به ستاد معاونت بهداشتي استان ارسال نمايد

CINШ (Cervical intraepithelial neoplasia , gradeШ) درصورتی که عبارات زیر درگزارش سیتولوژی قید شود به عنوان نمونه سیتولوژی بدخیم درنظر گرفته می شود: CINШ (Cervical intraepithelial neoplasia , gradeШ) HSIL (high grade squamouas intraepithelial lesion) Atypical cells Posititive for malignancy Consistent with malignancy Compatible with malignancy Malignant cells Malignant spindle cells

عبارات زیردرگزارش های سیتولوژی به عنوان بدخیمی تلقی نمی شوند: sugggestive for malignancy suspicious for malignancy CIN ІІ , CIN І LSIL ( Low grade squamous intraepithelial lesion )

پرسنل مبارزه با بيماري ها در مركز بهداشت شهرستان ها بايد: هر 3 ماه به مراكز پاتولوژي مراجعه نموده و خود به بررسي دفاتر ثبت بيماران و در صورت لزوم بازنگري فايل بايگاني (با استفاده از جزوه اصطلاحات معادل ثبت سرطان) اقدام نمايند . يك كپي از تمامي گزارش هاي پاتولوژي و سيتولوژي تهيه نموده و نسخه دوم فرم شماره 1 را جمع آوري نمايند . كليه فرم هاي تكميل نهايي نقايص دموگرافيك و هويتي تكميل شده (فرم شماره 6)را از مراكز پاتولوژي جمع آوري نمايند . در مراكزي كه با نرم افزار PARSبه بيماران جواب دهي مي كنند يك كپي از اطلاعات در ديسكت تهيه شود . نقايص احتمالي اطلاعات هويتي و دموگرافيك را بررسي نموده و مرتفع نمايند كليه اطلاعات و مدارك جمع آوري شده را طبق تقويم زمان بندي ارائه شده به معاونت بهداشتي استان ارسال نمايند .

كارشناس ثبت سرطان در ستاد معاونت بهداشتي استان بايد: وارد نمودن كليه اطلاعات دريافتي در نرم افزار كشوري ثبت سرطان (ICR) پيگيري و مرتفع نمودن نقايص اطلاعات هويتي و دموگرافيك كد گذاري بانظارت پاتولوژيست مشاور و انجام IARC chek تكرارگيري با نظارت پاتولوژيست مشاور پيگيري تكميل نمودن فرم شماره 3 (فرم گزارش دهي موارد سرطاني مراكز پاتولوژي) به صورت سه ماهه ارسال اطلاعات بصورت پست الكترونيكي به مركز مديريت بيماريها به همراه گزارش پاتولوژي (به صورت اسكن و يا تايپ شده در متن گزارش) هر 6 ماه ليست مراكز پاتولوژي جديد تاسيس و يا تازه فعال شده را استعلام و اسامي را براي اخذ كد اختصاصي به مركز مديريت بيماري ها ارسال نمايند در پايان هرسال با حضور در مراكز پاتولوژي كه آمار ثبت شده ازآنها با حد مورد انتظار همخواني ندارد كليه گزارش هاي پاتولوژي رابازنگري و نتايج تكميلي را به مركز مديريت بيماريها ارسال نمايند

اخذ كد اختصاصي از مركز مديريت بيماريهاي غيرواگير كليه آزمايشگاه هاي پاتولوژي (اعم از دولتي و خصوصي) مراكز IHC و فلوسيتومتري كه به صورت مجزا در بيمارستانها و يا سازمان هاي انتقال خون فعال هستند بخش هاي تخصصي هماتولوژي- انكولوژي اطفال و بالغين در بيمارستان ها مراكز پزشكي قانوني اداره نظارت بر مواد اعتياد آور و الكل معاونت دارو و غذا توجه : مراكز پاتولوژي مجهز به تكنيك IHC(بخش ايمونوهيستوشيمي ) و فلوسيتومتري نياز به كد اختصاصي مجدد ندارد و آمار نمونه هاي جمع آوري شده از طريق IHC به موارد جمع آوري شده از طريق گزارش هاي سيتولوژي و پاتولوژي اضافه مي شود .

نكته: 10% - 15% كليه گزارش هاي پاتولوژي نمونه هاي بررسي شده بيماران در يك آزمايشگاه پاتولوژي مرجع در طي يكسال را گزارش هاي مربوط به موارد بدخيمي تشكيل مي دهد.

ثبت سرطان از منبع مراكز ايمونوهيستوشيمي(IHC) آزمايش ايمونوهيستوشيمي روشي است كه به عنوان مكمل بررسي ميكروسكوپي نمونه هاي بافتي به كار برده مي شود ودر تشخيص نوع خاص سرطان و محدود كردن تشخيص افتراقي كاربرد داشته باشد. آزمايش IHC تكميل كننده آزمايش معمولي ميكروسكوپي در پاتولوژي است.(معمولا جواب نهايي گزارش IHC درهنگام تكرارگيري به عنوان تشخيص زير نظر مشاور پاتولوژيست نگه داشته مي شود ) بسياري از آزمايشگاه هاي پاتولوژي به تكنيك IHCمجهز مي باشند برخي از مراكز بيمارستاني سازمان هاي انتقال خون هر3ماه يكبار علاوه بر جمع آوري موارد سرطاني از نمونه هاي بافتي وسيتولوژي يك كپي از تمامي گزارشهاي IHC نيز تهيه نمايند

ثبت سرطان بااستفاده از منبع فلوسيتومتري از آنجا كه اكثرسرطان هاي خون اطفال وبالغين براي اثبات تشخيص و تعيين فنوتيپ سلولي نياز به انجام فلوسيتومتري دارند نمونه هاي خون يا آسپيراسيون مغز استخوان آنها به اين واحد ها ارسال مي گردد. اگر آزمايشگاه پاتولوژي داراي واحد فلوسيتومتري است بايد آمارموارد جمع آوري شده از آن واحدها در زير مجموعه آزمايشگاه مربوطه و با همان كد ثبت شوند و در مورد مراكز فلوسيتومتري موجود در سازمانهاي انتقال خون يك كد مجزا به آن واحد اختصاص داده شود در مواردي كه هم تشخيص پاتولوژي و هم گزارش فلوسيتومتري وجود دارد تشخيص نهايي فلوسيتومتري دقيق تر ميباشد.

ثبت سرطان از منابع بخش هاي تخصصي هماتولوژي-انكولوژي: بيماران مبتلا به بدخيمي هاي خوني بيوپسي مغز استخوان انجام نمي شود و صرفأ آسپيراسيون مغراستخوان تهيه مي شود (آزمايشگاه هاي پاتولوژي نيز ارسال نمي گردد) و در بخش هاي هماتولوژي- انكولوژي بر اساس آن تشخيص ودرمان صورت مي گيرد ، در بخش هماتولوژي اطفال رايج است . بيماران مبتلا به سرطانهاي غير از سرطان هاي خون نيز براي انجام شيمي درماني بستري مي شوند. (گزارش پاتولوژي موجود در پرونده ضميمه مي شود ) (فرم شماره 7 ) فرم مخصوص ثبت مشخصات مربوط به موارد سرطاني جمع شده از بخش هاي هماتولوژي و انكولوژي است و توسط منشي بخش يا كارشناس ثبت سرطان، تكميل مي شود كه اين فرم شامل اطلاعات هويتي و نوع سرطان مي باشد.

ثبت سرطان از طريق گزارش هاي پزشكي قانوني: موارد سرطاني كه به اين طريق ثبت ميگردند اندك ميباشند اما براي ارتقاء كمي ثبت سرطان توجه به اين نوع ثبت نيز ضروري است .گاه در نمونه هاي اتوپسي كه در مراكز پزشكي قانوني انجام مي گيرد به صورت تصادفي مورد بدخيمي كشف و گزارش ميگردد.( هر چند ممكن است علت مرگ دراثرسرطان نباشد)

ثبت سرطان با استفاده از مراكز انتقال خون: بخش هايي كه در سازمان هاي انتقال خون به عنوان منابع ثبت موارد سرطاني مورد استفاده قرار ميگيرند ، بخش هاي فلوسيتومتري و ايمونوهيستوشيمي (در صورت وجود) مي باشند

اداره نظارت بر مواد اعتيادآور و الكل معاونت دارو وغذا: دارو هاي تسكين دهنده قوي و افيوني درد را بر طبق شرايط وضوابط در اختيار بيماران سرطاني قرار مي دهد .

Radical surgery specimen Radical surgery specimen روشهاي نمونه برداري Radical surgery specimen Radical surgery specimen biopsy cytology Excision lumpectomy Core Needle biopsy incision Cytopatology Final needle biopsy Final needle aspiration

روشهای بیوپسی پستان بیوپسی سوزنی توده برداری جراحی (excisional biopsy) - بیوپسی سوزنی مرکزی ( core needle biopsy ) - آسپیراسیون سوزنی (fine needle aspiration) - بیوپسی سوزنی توسط ماموگرام یا اولترا سوند (stereotactic ) توده برداری جراحی (excisional biopsy)

سیستم تعیین مرحله سرطان (TMN) سیستمی است که درتوصیف وسعت سرطان بکارمی رود اطلاعات درمورد تومور(مرحله – T ) اندازه سرطان غدد لنفاوی مجاور (مرحله – N ) انتشار سرطان به غدد لنفاوی متاستازهای دور ( مرحله M ) انتشار به بخشهای دیگربدن گروه های T :Tis (کارسینومای درمنشاء) 1T: سرطان به قطر 2 cm یا کوچکتر 2T: سرطان بین 2 – 5 cm قطر 3 T: سرطان بیش از 5 cm 4 T: درهراندازه به دیواره قفسه سینه و پوست انتشاریافته باشد T4

گروه های N 0N : براساس آزمایشهای میکروسکوپی سرطان به غدد لنفاوی منتشر نشده است 1N: سرطان در 1 تا 3 غده لنفاوی زیربازو یافت شده است 2N: سرطان 4 تا 9 غده لنفاوی زیر بازو را درگیرکرده باشد 3N: سرطان به ≤ 10 غده لنفاوی زیربازو منتشر شده باشد یا سایر غدد لنفاوی اطراف پستان را درگیر کرده باشد گروه های M 0M : سرطان به فواصل دور انتشارنیافته 1M : سرطان به اندام دور انتشار یافته

Breast cancer Stages Stage T category N category M category 0M 0N Tis 0Stage 0 M 1N 1T ІІA Stage 1M N Any T Any Stage ІѴ

شاخص های کنترل کیفی مراکز پاتولوژی کامل بودن پوشش ( completeness of cover ) کامل بودن جزئیات ( completeness of detail ) صحت داده ها ( accuracy of detail ) صحت گزارش ( accuracy of reporting) صحت تفسیر ( accuracy of interpretation)

بررسی کامل بودن پوشش نکته : مطابق اساندارد جهانی مورد انتظار ، هرسال به ازای هر 100،000 نفر جمعیت 100 مورد جدید سرطانی کشف و ثبت گردد بنابراین درصدپوشش باید به 100% نزدیک باشد درشرایط مطلوب درحد80-90 درصدخواهد بود

شيوه هايي كه به واسطه آن مي توان كامل بودن ثبت سرطان درحوزه ستادي را بررسي كرد محاسبه درصد کامل بودن ثبت سرطان دراستان تحت پوشش خود استفاده از گواهی فوت زماني مطلوب است که میزان کشف کل موارد سرطانی کمتر از 5% باشد (مثل سرطان ریه با کشندگی و سیر بالا) درحالت ایده ال این رقم باید درحدصفرباشد مقایسه آمار با سالهای گذشته 80% ثبت سرطان ، برمبنای پاتولوژی مي باشد و 20% ثبت سرطان از طريق مبتنی برجمعیت (غيرپاتولوژي) مي باشد

محاسبه درصد کامل بودن ثبت سرطان دراستان تحت پوشش خود × 100 محاسبه درصد کامل بودن ثبت سرطان دراستان تحت پوشش خود × 100 تعداد موارد جديد در همان سال تعداد مورد انتظاردرهمان سال مورد انتظار : جمعيت استان/1000 مورد انتظار 2943 1000/2943567 = مثال : جمعيت استان در سال 87 : 2943567 تعداد موارد جديد در سال 87 : 2000 درصد پوشش : 67.95%

شاخص های کنترل کیفی مراکز پاتولوژی کامل بودن پوشش ( completeness of cover ) کامل بودن جزئیات ( completeness of detail ) صحت داده ها ( accuracy of detail ) صحت گزارش ( accuracy of reporting) صحت تفسیر ( accuracy of interpretation)

standard format reports in surgical cancer 1. GROSS DESCRIPTION 2. HISTOLOGICAL TYPE : Management (lung carcinoma ) — non-small cell carcinoma: surgery ± radiotherapy depending on stage. 3. DIFFERENTIATION/GRADE : Three-tier systems well/moderate/poor differentiation Grade 1/2/3 two-tier systems - low-grade/high-grade specific grading systems 4.EXTENT OF LOCAL TUMOUR SPREAD 5. LYMPHOVASCULAR INVASION (LVI) 6. LYMPH NODES 7. EXCISION MARGINS 8. OTHER PATHOLOGY 9. OTHER MALIGNANCY

Specimen the mucous membrane Specimen type; biopsy or resection. Tumour: Site, Size, Appearance, Edge Location of tumor within the mucous membrane primary and epithelial or lymphoid in character Wall primary and mesenchymal secondary and extrinsic

Biopsy reports should at least comment on the following: Tumour point of origin type of cancer differentiation or grade extent of mucosal or submucosal spread carcinoma in situ involvement of lymphovascular Channels.

شاخص های کنترل کیفی مراکز پاتولوژی کامل بودن پوشش completeness of cover ) ) کامل بودن جزئیات ( completeness of detail ) صحت داده ها ( accuracy of detail ) صحت گزارش ( accuracy of reporting) صحت تفسیر ( accuracy of interpretation)

راهکارهای اصلاح کم شماری ثبت برمبنای پاتولوژی بررسی مراکز پاتولوژی جدیدالتاسیس علاوه برگزارشات آسیب شناسی منابع سیتولوژی ، ایمونوهیستوشیمی ، فلوسیتومتری، پزشکی قانونی ، بخش های تخصصی هماتولوژی – انکولوژی مدنظر قرار گیرد راه اندازی ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت مقایسه نمودن دفتر لیست بیماران در مرکز پاتولوژی با تعداد ارائه شده توسط اپراتور آن مرکز نکته : (درصورتیکه آمارموارد سرطانی جمع آوری شده از هرمرکز پاتولوژی دریکسال کمتراز 10% کلیه گزارش های پاتولوژی درآن سال بود اقدام به بازنگری گزارش موجوددرفایل بایگانی می نماییم)

ثبت سرطان مبتني برجمعيت population – based cancer registry

بررسي اطلاعات ارسالي و دادن پس خوراند به معاونت بهداشتي ورود كليه اطلاعات موارد بدون گزارش پاتولوژي به نرم افزار توسط كارشناس مدارك پزشكي برنامه ادغام اطلاعات غيرپاتولوژي درنرم افزار با اطلاعات پاتولوژي توسط كارشناس ثبت سرطان ارسال تمامي اطلاعات به مركز مقايسه آمار ارسالي با موارد سرطاني 5 سال گذشته در مركز بررسي اطلاعات ارسالي و دادن پس خوراند به معاونت بهداشتي

Thank you