Lidershipi dhe rëndësia e tij Kapitulli i parë Lidershipi dhe rëndësia e tij 1-1 Sokol Krasniqi PhD C ©Prentice Hall 2006

Lidershipi efektiv Howell. J. P., Costley, D. L., (2006), Understanding Behaviours for Effective Leadership, 2nd edition, New Mexico State University, Prentice Hall ISBN-10:0131484524ISBN-13:9780131484528 Sokol Krasniqi PhD C

Objektivat e mësimit Pas leximi të këtij kapitulli duhet të jeni në gjendje të: Definoni dhe përshkruani procesin e lidershipit. Njoftoheni me teoritë e lidershipit dhe kohën kur ato janë bërë. Përshkruani veçorit/tiparet që liderët zakonisht posedojnë. Diskutoni se si sjelljet e lidershipit janë faktor kritikë lidhur me lidershipin efektiv. Përshkruani se si faktorët e situatës mund të ndikojnë në suksesin e liderit. Sokol Krasniqi PhD C 1-2 ©Prentice Hall 2006

Objektivat e mësimit (vazh.) Pas leximit te këtij kapitulli duhet të jeni në gjendje të: Bëjë dallimet mes menaxherit dhe liderit Përshkruani tre punët kyçe që liderët duhet të kryejn në mënyrë që të jenë efikas. Sokol Krasniqi PhD C 1-3 ©Prentice Hall 2006

Lidershipi Lidershipi është procesi qe përdor një individ për të ndikuar anëtarët e ekipit drejt arritjes se qëllimeve grupore, ku anëtarët e ekipit e shohin ndikimin si legjitim Sokol Krasniqi PhD C 1-4 ©Prentice Hall 2006

Karakteristikat kyçe të definicionit të Lidershipit Individët e veçantë përmbushin rolin e grupit Seri aktivitetesh në vazhdimësi Aktivitete të fokusura në ndikimin e sjelljeve Karakteristikat kyçe të Lidershipit Ndikimi është kuptuar nga pasuesit si e arsyeshme Ndikimi është drejtuar drejt arritjes së qëllimeve grupore Sokol Krasniqi PhD C 1-5 ©Prentice Hall 2006

Efikasiteti i lidershipit Indikatorët që përdorën për të matë efikasitetin e liderëve: Arritjet në punë Matja e qëndrimeve të vartësve. Rezultatet grupore dhe të organizatës 1-6 Sokol Krasniqi PhD C

Hyrje në Teoritë Lidershipit Gjatë shekullit 20 u kryen një sërë studimesh që rezultuan në teori Teoritë NUK janë te izoluara, ato evoluojnë ( zhvillohen) Sokol Krasniqi PhD C

Kronologjia e teorive të Lidershipit 1900’s: A lindin liderët si të tillë? 1940’s-1950’s: Çfarë tipare të përbashkëta kanë liderët? 1950’s-1960’s: Çfarë modeli i sjelljes rezulton ne lidership efikas? 1960’s-1970’s: Cilat sjellje të lidershipit funksionojnë në situata specifike? 1980’s: Çfarë tipare kryesore, sjellje dhe situata bëjnë që organizatat të arrijnë përsosshmërinë? Sokol Krasniqi PhD C

Teorit e Lidershipit Teoria e tipareve Më herët, është menduar se udhëheqësit lindin me tipare të natyrshme fiziologjike dhe të personalitetit Gjatësia Inteligjenca Arritjet akademike Sokol Krasniqi PhD C

Teoria e tipareve (vazhdimi) Teoritë e Lidershipit Teoria e tipareve (vazhdimi) Stogdill (1974) – Identifikoj disa faktor të përgjithshëm që i dallojnë liderët nga jo liderët Kapaciteti: aftësitë për zgjidhjen e problemeve, për të gjykuar dhe punuar shumë Arritjet: arritjet e tilla si, rekorde në njohuri akademike dhe sporte Përgjegjësia: siguri, besueshmëri, vetë-motivues, këmbëngulje, agresiviteti dhe vetë-besim Pjesëmarrja dhe përfshirja: ndërveprimi shumë të zhvilluar shoqëror, popullaritet, adaptim të shpejtë në situata të ndryshuara, dhe bashkpunim më i lehtë në krahasim me jo-udhëheqësit Statusi socio-ekonomik: Udhëheqësit efektive zakonisht i përkasin klasave të lartë socio-ekonomike Sokol Krasniqi PhD C

Tiparet e Lidershipit Karakteristika relativisht të përhershme të cilat nuk ndryshojnë pamvarsisht që individi lëviz nga një situate në tjetër. Sokol Krasniqi PhD C 1-8 ©Prentice Hall 2006

Tiparet e rëndësime të Liderëve nga studimet e hershme Tiparet Fizike dhe formimi Tiparet e personalitetit apo shkathtësit Tiparet sociale apo të punës Aktiviteti ose energjia Arsimi Statusi social Këmbëngulës Mbizotërim/Dominim Pavarësi/origjinaliteti Vetëbesim Aftësi administrative Rrjedhshmëri e të folurit Perceptimi social Përshtatshmëri/ Adaptueshëm Motivimi për të arritur Përgjegjësi Iniciative Këmbëngulje Punëtor Bashkëpunues I shoqërueshëm Sokol Krasniqi PhD C 1-9 ©Prentice Hall 2006

Teorit e Lidershipit Teoria e tipareve Teoritë e Sjelljes (Studimet e Ohajos) Lidershipi participativ Stili i lidershipit të Lewin-it (University of Iowa studies) Stili i lidershipit të Likert’s (University of Michigan studies) Teoritë kontigjente ( të paparashikuara) Teoria e Fiedler-it “Kolegu më së paku i pëlqyer (LPC) Cognitive Resource Theory House’s Path-Goal Theory of Leadership Lidershipi i situatës Hersey and Blanchard’s Situational Leadership Vroom and Yetton’s Normative Model Sokol Krasniqi PhD C

Sjelljet e Lidershipit Në vijim janë shembujt specifik të sjelljes se liderit që shumë lider përdorin për të ndikuar varësit e tyre: Shpjegojnë metodat dhe teknikat që duhet përdor nga vartësit për të kryer një punë. Të jen të sjellshëm dhe informativ dhe të inkurajojn komunikimin e hapur. Të konsultohen me vartësit që të marrin informatat dhe opinionet e tyre para se të marrin një vendim të rëndësishëm. Vlersojn varësit për punën e bërë mirë. Shprehin pritje te lartë dhe besim në performance të vartësve. © 2006 Prentice Hall Sokol Krasniqi PhD C 1-10 ©Prentice Hall 2006 15

Faktorët e situatës dhe Lidershipi Disa faktorë të situatës zëvendësuan nevojat e vartësve për sjellje të veçantë te liderëve. Në këto situata, faktorë të tjerë shpesh i japin vartësve udhëzime, motivimin dhe kënaqësinë. Shembuj të këtyre faktorëve përfshijnë: Ri-dizajnimi i detyrave të punës Grupet punuese vet-menaxhuese Sistemi i shpërblimit Pasuesit e vetë liderëve © 2006 Prentice Hall Sokol Krasniqi PhD C 1-11 ©Prentice Hall 2006 16

Manaxheret vs. Liderët Lideret Fokusi në njerëz Bëjnë gjënë e duhur Menaxherët Fokusi në gjëra Bëjnë gjërat drejt Planifikojnë Organizojnë Drejtojn Kontrollojn Lideret Fokusi në njerëz Bëjnë gjënë e duhur Inspirojnë Ndikojnë Motivojnë Ndërtojnë P.SH ngjarjet ne Libi apo Egjipt- Nese njerit nga komandanteve do ti kerkohej nga presidenti qe te hapet zjarre ne demostruesit – si e vlersoni ju cka eshte gjeja e duhur dhe e drejt Sokol Krasniqi PhD C

Aktivitetet e përbashkëta Planifikimi Organizimi Udhëheqja Kontrolli Sokol Krasniqi PhD C

Planifikimi Lideri Bën strategji Menaxheri Vën drejtimin Planifikon Krijon vizionin Menaxheri Planifikon Buxheton Vendos objektivat Përcakton hapa te detajuar Allokon resurset Sokol Krasniqi PhD C

Organizimi Menaxheri Lideri Krijon strukturat Përshkrimi i punëve Personeli Hierarkia Delegon Trajnon Lideri Inkuadron njerzit në strategji Komunikon Krijon rrjetet Sokol Krasniqi PhD C

Drejtimi/Udhëheqja e punëve Lideri Fuqizon njerëzit Nxitës i tifozëve Menaxheri Zgjedh problemet Negocion Sjell konsensus Sokol Krasniqi PhD C

Kontrolli Menaxheri Lideri Implementon sisteme kontrolluese Motivon Matja e performancës Identifikon mospërputhjet Rregullon mospërputhjet Lideri Motivon Inspiron I jep kuptim arritjeve Raporte ditore apo mujore per performancen shitjet apo prodhimin ditore Sokol Krasniqi PhD C

Përmbledhje e dallimeve mes Menaxhimit dhe Lidershipit Source: Adapted from A Force for Change: How Leadership Differs from Management by John P. Kotter. Copyright © 1990 by John P. Kotter, Inc. Reprinted with permission of The Free Press, a division of Simon & Schuster Inc. Sokol Krasniqi PhD C

Menaxherët kundrejt Liderve Covey, Stephen R., 7 Shprehitë e njerëzve me efikasitet të lartë, faqe 101 Kotter, John P., Udhëheqja e ndryshimit, faqe 65 Sokol Krasniqi PhD C

Lidershipi dhe Menaxhmenti Kotter mendon se Lidershipi dhe Menaxhimi janë dy sisteme plotësuese, ku secili ka funksionin e vet dhe aktivitetet e tyre karakteristike, por të dyja janë të nevojshme për menaxhimin e organizatave komplekse. Sipas Kotter, menaxhimi ka të bëje me planifikimin, kontrollin, dhe vënjen e strukturave te përshtatshme dhe sistemeve në vend, ndërsa lidershipi ka të bëjë më parashikimin e ndryshimeve, përballimin me ndryshimin, dhe miratimin e një qëndrim vizionar. (1990, Çfarë me të vërtet bëjnë lideret? Harvard Business Review, 68, 103-111.) Sokol Krasniqi PhD C

Lidership Në mvarësi me atë qe u tha më lartë   Lidershipi është forca që krijon kapacitete në mesin e një grupi të njerëzve për te bërë diçka qe është ndryshe dhe më mirë. Kjo mund të reflektonte në rezultate më kreative, ose nivel më të lartë të performancës. Në esencë lidershipi është një agjenci e ndryshimit dhe mundë te frymëzoj te tjerët te bëjnë me shume se sa ata do kishin bërë ose bënin. Sokol Krasniqi PhD C

Menaxhmenti Në të kundërt, menaxhimi është një forcë me shumë e preokupuar me planifikimin, bashkërendimin, mbikëqyrjen, dhe kontrollin e aktivitetit rutinë, të cilat natyrisht mund të bëhet në mënyrë inspiruese. Lidershipi menaxherial mund të shihet si pjesë integrale e rolit menaxherial, dhe rëndësia e sajë rritet me lëvizjen e personit në hierarkinë organizative Sokol Krasniqi PhD C

Pse i ndjekim pas Liderët? Vullnetarisht “Pasuesit” Liderët i tërheqin njerëzit pas vetes. Ata duhet të kenë dëshiren e mjaftueshme qe të ndjekin për të ndaluar atë që ata po bëjnë dhe ndoshta të ecin në situata që normalisht nuk do të rrezikonin. Sokol Krasniqi PhD C

Pse i ndjekim pas Menaxherët? “Vartësit” Përputhje Menaxherët kanë autoritetit nga pozita e dhënë nga kompania, dhe vartësve e tyre punojnë për ta dhe kryesisht të bëjë atë qe u thuhet te bëjnë. Sokol Krasniqi PhD C

Menaxheri…; Lideri… Menaxheri administron; Lideri përtrin dhe zbulon. Menaxheri mirëmban; Lideri zhvillon. Menaxheri e pranon realitetin; Lideri e heton (investigon) atë. Menaxheri fokusohet në sisteme dhe struktura; lideri fokusohet në njerëz. Menaxheri mbështet ne kontroll; lideri frymëzon besim. Menaxheri i ka sytë gjithmonë tek fundi, Lideri ka sytë në horizont. Menaxheri imiton; Lideri krijon. Menaxheri pranon status quo; Lideri e sfidon atë. Menaxheri është ushtari i mirë klasik; Lideri është vetvetja Sokol Krasniqi PhD C

Tri çështjet kryesore të lidershipit Diagnosifkimi i situatës dhe pasuesit (A ështe sjellja specifike e lidershipit e nevojshme) III. Modifikimi i situatës dhe /ose Karakteristikat e pasuesve II. Ofrimi i sjelljeve të nevojshme të lidershipit për situatat dhe karakteristikat e pasuesve Sokol Krasniqi PhD C 1-12 ©Prentice Hall 2006

Çështjet aktuale në lidership Etika dhe ndershmëria Diversitet Zhvillimi i lidershipit Udhëheqja e ndryshimeve në organizatë Lidership transformues Sokol Krasniqi PhD C 1-13

Ju faleminderit për vemendje sokolkrasniqi@gmail.com Sokol Krasniqi PhD C