Ásgeir Jónsson Viðskipta- og hagfræðideild Reglur eða brjóstvit Ásgeir Jónsson Viðskipta- og hagfræðideild 11/15/2018

Hvernig hafa seðlabankar áhrif? Efnahagslífið er skipað fólki sem tekur framsýnar ákvarðanir. Seðlabankar hafa aðal áhrif á efnahagslífið í gegnum breytingar á væntingum fremur en með beinum hagstjórnaraðgerðum. Áhrif Seðlabankans á ákvarðanir fólks veltur ekki skammtímavöxtum í dag heldur hvaða vaxtaþróunar er vænst í framtíðinni. Af þeim sökum er nauðsynlegt fyrir Seðlabanka að skuldbinda sig með trúverðugum kerfisbundnum hætti að stefnumörkun í peningamálum. Það skapar ekki aðeins formlegan ramma utan um stefnumörkun innan bankans heldur auðveldar einnig almenningi að skilja áætlanir bankas.

Reglur fremur en brjóstvit Í grein frá árinu 1977 sem ber heitið „Rules rather than discretion” lögðu þeir Kydland og Prescott grundvöll að peningamálstefnu framtíðar. ... current decisions of economic agents depend upon expected future policy, and these expectations are not invariant to the plans selected.” „Policy makers should follow rules rather than discretion. The reason being that they should not have discretion is not that they are stupid or evil but, rather, that discretion implies selecting the decision which is best, given the current situation. Such behaviour either results in consistent but suboptimal planning or in economic instability.”

Reglur fremur en brjóstvit Að þeirra mati á peningamálastefna framtíðar að vera: ... In a democratic society, it is probably preferable that selected rules be simple and easily understood, so it is obvious when a policy maker deviates from the policy. There could be institutional arrangements which make it difficult and time consuming process the change the policy rules in all but emercency situations.

Hvaða galla hefur brjóstvit í för með sér Ef Seðlabankinn hefur fullkomið frelsi til þess að beita stýritækjum með hættum sem hentar hverju sinni (discretion) skapar það verðbólguhættu. Ástæðan er einfaldlega sú að með því að koma fólki á óvart er hægt að auka framleiðslu og atvinnustig með auknu peningamagni. Markmið Seðlabankans er gefið sem eftirfarandi V= λ(y-yn) – ½ π2 Hér skiptir verðbólga og atvinnustig máli, en λ ræður hlutfallslegri áherslu á atvinnustig. Hér kemur öll minnkun á atvinnuleysi, þ.e. öll hreyfing y umfram yn sér vel.

Hvaða galla hefur brjóstvit í för með sér Gefum okkur Lucas framboðskúrfu fyrir hagkerfið þar e er output shock. y= yn+ α(π–πe) + e Almenningar myndar sér verðbólguvæntingar áður en Seðlabankinn ákvarðar peningamagn, en v er velocity shock, þ.e. aukin peningaeftirspurn. π = Δm+v

Hvaða galla hefur brjóstvit í för með sér Ef setjum jöfnur fyrir hagvöxt og hagstjórn aftur inn í markmiðsfall Seðlabankans til þess að fá ákjósanlega beitingu hagstjórnartækja V= λ (α(Δm+v- πe) + e) – ½ (Δm+v)2 Fyrstu gráðu skilyrði fyrir optimal val á Δm að gefnu πe αλ-Δm=0 eða αλ=Δm Fólk mun geta myndað sér réttar væntingar um meðaltalsverðbólgu πe = E(Δm) = αλ > 0 sem er hærri en er þjóðhagslega hagkvæmt (hærri en 0)

Reglur fremur en brjóstvit Að þeirra

Reglur fremur en brjóstvit Að þeirra

Íslensk verðbólgubjögun Á árunum 1970-1990 var svo kölluð “núll regla” í gildi Gengið miðaðist við efnahagsreikning sjávarútvegsins. Ef sjávarútvegur var rekinn með tapi, var gengið fellt til þess að færa stöðuna aftur að núlli. Ef sjávarútvegur var rekinn með með hagnaði, var raungenginu leyft að hækka þar til hagnaðurinn var horfinn. Almenningur var fljótur að læra á regluna.