روش های پرداخت در تجارت بین الملل استاد محترم دکتر فیضی چکاب گردآورندگان عاطفه ارجمند زهره قاسمی نژاد

مقدمه منظور از اصطلاح ثمن در تجارت بین المللی چیست؟ ماده 55 معاهده وین : " هرگاه قراردادی به نحو صحیح منعقد شده باشد ، ولی ثمن به طور صریح یا ضمنی تعیین نگردیده یا ضوابطی جهت تعیین ثمن پیش بینی نشده باشد ، در صورت فقدان دلیل مخالف ، چنین فرض می شود كه متعاملین به طور ضمنی ثمنی را كه در زمان انعقاد قرار داد برای فروش كالاهای از این قبیل در اوضاع و احوال مشابه در تجارت مشابه رایج بوده ، در نظر داشته اند " . بنابراین در معاهدات تجاری بین المللی ، مقصود از " ثمن پولی است كه فروشنده در مقابل دریافت آن مالكیت كالا را به خریدار انتقال میدهد. مبلغ این پول میتواند بعد از انعقاد عقد مورد توافق قرار گیرد .

تعیین پولی که ثمن با آن پرداخت می شود ارز معتبر بین المللی: Hard Currency معمولا پول کشوری برای پرداخت تعیین می شود که در بازارهای بین المللی به سهولت قابل خرید و فروش باشد. پول داخلی: Soft Currency تنها در برخی موارد مورد قبول صادرکنندگان می باشد، از جمله: سرمایه گذاری در طرح های اقتصادی کشور واردکننده خرید کالاهای داخلی و صدور آن جهت تبدیل به ارز

تامین ارز معتبر بین المللی توسط واردکننده - حسابهای دریافتننی، فاکتورینگ، فورفایتینگ،..... تامین مالی ابزاری است که از طریق آن واردکننده به منابع ارزی مورد نیاز دسترسی پیدا می کند. تامین ارز معتبر بین المللی توسط واردکننده عدم پذیرش پول داخلی

مهم ترین روش های پرداخت بین المللی 1- پرداخت بعدی (پرداخت به حساب مفتوح) Open account 2- پرداخت قبلی (پرداخت نقدی) Cash in Advance 3- پرداخت به شیوه وصولی Documentary Collection 4- اعتبار اسنادی Letter of Credit (L/C) سایر روش ها: پرداخت در زمان تحویل Cash on Delivery معامله متقابلCountertrade or Barter پرداخت امانی Consignment

فروشنده خریدار پرداخت بعدی (پرداخت به حساب مفتوح) Open account - در تجارت بین المللی نادر است. (در روابط مستمر و با ثبات، بین شرکت مادر و وابسته) - مخاطرات فروشنده بسیار زیاد و مخاطرات خریدار حداقل است. - پرداخت از طریق چک، حواله بانکی، تلگرام، تلکس یا سویفت انجام می شود. - توجه فروشنده به میزان ریسک های سیاسی و اقتصادی کشور خریدار. ارسال کالا فروشنده تسلیم فاکتور فروش و اسناد حمل به خریدار اقدام به پرداخت مبلغ قرارداد خریدار

فروشنده خریدار پرداخت قبلی (پرداخت نقدی) Cash in Advance - تفاوت روش پرداخت نقدی با پیش پرداخت(Advance Payment) - مخاطرات خریدار بسیار زیاد و مخاطرات فروشنده حداقل است. - پرداخت از طریق چک، حواله بانکی، تلگرام، تلکس یا سویفت انجام می شود. - متداول در خریدهای با حجم پایین از فروشندگان معتبر، فروشندگان انحصاری و خریداران ناشناخته از کشورهایی با وضعیت ناپایدار - اعمال محدودیت کشورها نسبت به این روش به علت خروج ارز و احتمال عدم ورود کالا پرداخت نقدی بهای کالا خریدار ارسال کالا و اسناد حمل فروشنده

5. قبول برات و دریافت اسناد حمل پرداخت به شیوه وصولی (برات اسنادی) Documentary Collection 1. قرارداد فروش خریدار فروشنده 2. صدور کالا 3. اسناد حمل و دستور وصول 8. پرداخت 5. قبول برات و دریافت اسناد حمل 6. پرداخت 4. اسناد حمل و دستور وصول بانک خریدار بانک فروشنده 7. پرداخت

پرداخت به شیوه وصولی (برات اسنادی) Documentary Collection - دستور وصول ممکن است یک فقره برات به رویت یا برات مدت دار باشد. - در این روش بانک ها بیشتر نقش واسطه را ایفا می کنند. - پرداخت مبلغ هرگز توسط بانک تضمین نمی شود مگر در برات وعده دار که بانک خریدار پرداخت برات را تضمین کرده باشد. - تهیه و انتشار مجموعه ای از مقررات متحدالشکل ناظر بر روش وصولی توسط اتاق بازرگانی بین الملل در سال 1956 (URC) - ماده 2 مقررات متحدالشکل وصولی :اعتبار این مقررات ناشی از توافق طرفین و درج در قرارداد - وجود خطرات زیاد برای فروشنده و مزایای زیاد برای خریدار - این خطر وجود دارد که خریدار نخواهد یا نتواند شرایط مقرر در دستور وصول را انجام دهد. مزایای خریدار: تامین مالی کوتاه مدت از طریق ارسال یک برات مدت دار برای خریدار پرداخت پس از مشاهده اسناد و اطمینان از مطابقت آن با شرایط قرارداد

اعتبار اسنادی Letter of credit

اعتبار اسنادیLetter of Credit (LC) تعهدی مکتوب که به موجب آن بانک بنا به درخواست خریدار متقبل می شود مبلغ مشخصی پول را ظرف مدت معین در مقابل اسناد مشخص و طبق دستورات مقرر خریدار به فروشنده پرداخت نماید. تعهد بانک مشروط به میزان، مدت و شرایطی است که در متن اعتبار اسنادی مذکور است؛ چه این شرایط با قرارداد فروش مطابقت داشته باشد یا نداشته باشد. مطابق قرارداد گشایش اعتبار اسنادی که بین بانک و متقاضی اعتبار منعقد می شود گشایش این اعتبار در چارچوب مقررات متحدالشکل اعتبار اسنادی اتاق بازرگانی بین المللی(UCP600) می باشد.

مندرجات قرارداد اعتبار اسنادی (LC) غیر قابل رجوع بودن اعتبار اسنادی مدت زمانی که اعتبار اسنادی لازم الاجرا و معتبر است. نام بانک گشایش کننده نام بانک کارگزار مشخصات کالا و خدمات و مبلغ هرکدام به تفکیک نحوه پرداخت مبلغ اعتبار اسنادی (یکجا یا تدریجی) اسناد و مدارکی که به ازای آن کل مبلغ اعتبار اسنادی یا بخشی از آن قابل مطالبه است هزینه های گشایش یا تمدید اعتبار اسنادی امکان حمل یکجا یا تدریجی امکان قبول اسناد اشخاص ثالث امکان بارگیری مجدد

اعتبار اسنادیLetter of Credit (LC) مهمترین و رایج ترین روش پرداخت بین المللی بانک به فروشنده اطمینان می دهد در صورت ارائه اسناد مقرر مبلغ اعتبار اسنادی را به وی پرداخت کند. بانک به خریدار اطمینان می دهد که قبل از دریافت اسناد مقرر پرداختی صورت نگیرد. بانک کارگزار اصولا مسئولیتی در قبال پرداخت مبلغ اعتبار اسنادی متقبل نمی شود و صرفا به عنوان رابط بین بانک گشاینده و ذینفع اقدام می کند مگر در صورت تائید آن.

4. دستور به پرداخت تحت شرایط مقرر اعتبار اسنادیLetter of Credit (LC) 1. سفارش خرید 2. ارسال فاکتور خریدار فروشنده 5. ارسال کالا 9. اسناد حمل + دریافت باقیمانده وجه 6. ارسال سناد حمل 7. پرداخت 3. گشایش LC 8. اسناد حمل بانک خریدار Issuing Bank بانک فروشنده Corresponding Bank 4. دستور به پرداخت تحت شرایط مقرر

Certificate of Origin

Commercial Invoice

Packing List

Bill of Lading

انواع اعتبار اسنادی 1- اعتبار اسنادی قابل برگشت/غیرقابل برگشت 2- اعتبار اسنادی تائید شده/تائید نشده 3- اعتبار اسنادی دیداری/مدت دار 4- اعتبار اسنادی قابل انتقال/غیرقابل انتقال 5- اعتبار اسنادی پادار/غیرپادار 6- اعتبار اسنادی تضمینی(انتظاری) 7- اعتبار اسنادی اتکایی 8- اعتبار اسنادی گردان 9- اعتبار اسنادی با شرط قرمز

اعتبار اسنادی قابل برگشت/غیرقابل برگشت قابل برگشت(Revokable): - بانک گشاینده می تواند بدون اخطار قبلی به ذینفع یا اخذ مجوز از وی اعتبار اسنادی صادره را اصلاح یا لغو نماید. - رجوع پس از ارائه اسناد به بانک کارگزار میسر نیست. - متضمن خطرات بسیار برای فروشنده غیر قابل برگشت(Irrevokable): - بانک گشاینده نمی تواند بدون رضایت قبلی و مکتوب ذینفع در مدت اعتبار لغو نماید. - بر اساس ماده 3 UCP600 در صورت سکوت اعتبار اسنادی غیر قابل رجوع تلقی می شود.

اعتبار اسنادی تائید شده/تائید نشده تائید شده(Confirmed): - پرداخت وجه آن توسط یک بانک دیگر غیر از بانک گشاینده (بانک کارگزار یا بانک ثالث) تعهد و تضمین شده باشد. - به تقاضای فروشنده به جهت نگرانی از محدودیت های ارزی در کشور خریدار یا ورشکستگی احتمالی بانک گشاینده. تائید نشده(Unconfirmed): - پرداخت توسط بانک گشایش کننده تعهد و تضمین شده و بانک کارگزار صرفا به عنوان نماینده و عامل بانک گشایش کننده اقدام می کند. - بر اساس UCP600 در صورت سکوت اعتبار اسنادی تائید نشده تلقی می شود.

اعتبار اسنادی دیداری/مدت دار دیداری(At Sight Payment): - وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد معمولا توسط بانک کارگزار در دسترس ذینفع قرار می گیرد. مدت دار(Deferred Payment): - وجه اعتبار اسنادی مدتی پس از ارائه اسناد قابل پرداخت است. - این مدت باید به صراحت در اعتبار اسنادی معین شود(معمولا تا 180 روز و حداکثر یک سال) وگرنه دیداری محسوب است. - ذینفع(فروشنده) همراه با ارائه اسناد یک فقره برات مدت دار به حواله کرد خود یا شخص دیگر و علیه بانک کارگزار صادر می کند - این روش یک نوع تامین مالی و فاینانس تلقی می شود که به یوزانس معروف است.

اعتبار اسنادی قابل انتقال/غیرقابل انتقال قابل انتقال(Transferable): - ذینفع می تواند کل اعتبار یا بخشی از آن را به غیر واگذار نماید. - ممکن است خریدار را با افراد ناشناسی مواجه کند و امکان سو استفاده و دلالی را فراهم سازد. غیرقابل انتقال(Non Transferable): - وجه آن فقط به ذینفع مندرج در اعتبار قابل پرداخت است. - بر اساس UCP600 در صورت سکوت اعتبار اسنادی غیرقابل انتقال تلقی می شود و حتی در صورت تصریح به قابلیت انتقال فقط در یک مرحله قابل واگزاری است.

اعتبار اسنادی پادار/غیرپادار پادار(Operative): - بانک گشاینده به مفاد اعتبار متعهد شده است و در صورت تحقق شرایط مندرج در اعتبارنسبت به پرداخت وجه آن اقدام می کند. غیرپادار(Non Operative): - به پیش آگهی اعتبار اطلاق می شود که بانک گشاینده خطاب به ذینفع ابلاغ می نماید و متعهد می شود چنانچه شرایط پیش آگهی (مثل پرداخت ضمانتنامه حسن انجام کار) محقق شود بانک گشاینده به پادار کردن اعتبار اسنادی اقدام کند.

اعتبار اسنادی تضمینی (انتظاری) standby Credit - بانک گشاینده اعتبار متعهد می شود در صورتی که متقاضی اعتبار تعهدات خود را انجام ندهد بانک وجه اعتبار را به ذینفع پرداخت نماید. - از این جهت که وجه اعتبار در صورت نقض قرارداد قابل مطالبه است به آن اعتبار اسنادی انتظاری نیز اطلاق می شود.

اعتبار اسنادی اتکایی Back to Back Letter of Credit یک فقره اعتبار اسنادی به نفع فروشنده صادر می شود و فروشنده نیز به نوبه خود نیاز دارد اعتباری را به نفع کسانی که از آنها خریداری می کند گشایش نماید. بنابر این تمایل دارد که از اعتبار اسنادی موجود استفاده نماید: اعتبار اسنادی موجود غیرقابل انتقال باشد یا فروشنده دوم از قبول آن امتناع نماید فروشنده اول از بانک خود تقاضا می نماید که به استناد اعتبار اسنادی موجود اعتبار دیگری را به نفع فروشنده دوم گشایش نماید. اعتبار اسنادی اتکایی: اعتبار دوم که به اتکای اعتبار اول صادر شده ولی از آن مستقل است.

اعتبار اسنادی گردانRevolving L/C - جبران کسری می تواند دوره ای باشد که در این صورت مبلغ اعتبار قبل از سررسید آن مدت کمتر از میزان تعهد شده باشد. - این اعتبار شبیه به کارتی است که بانک گشایش کننده متعهد می شود مطابق با شرایط مندرج در اعتبار نسبت به شارژ آن اقدام کند. - موارد استفاده آن بین خریدار و فروشنده با رابطه مستمر تجاری می باشد. - امتیاز این روش: یک اعتبار اسنادی واحد برای خریدهای متعدد صادر می شود و نیازی به صدور اعتبار جداگانه برای هر خرید نیست.

اعتبار اسنادی با شرط قرمز Red Clause L/C - بانک گشایش کننده متعهد می شود که کل یا بخشی از مبلغ اعتبار اسنادی قبل از ارائه اسناد به ذینفع پرداخت شود. - به طور سنتی این شرط به خط قرمز نوشته می شده است.