بیمه حمل و نقل دریایی و مقایسه کلوزهای جدید و قدیم انستیتو لندن ارائه دهندگان آیلار بهرامی شیوا قدیمی

طرح موضوع تاریخچه بیمه دریایی اصطلاحات بیمه ای انواع خسارت انواع بیمه نامه حمل دریایی انواع خطرات دریایی انواع پوشش های بیمه دریایی بیمه باربری کلوزهای جدید بیمه باربری کلوزهای قدیم بیمه باربری مقایسه کلوز های جدید و قدیم با یکدیگر

تاریخچه و نحوه اشاعه بیمه دریایی از دوران باستان دریانوردان به دنبال دفاع از خود و اموال خود در مقابل خطرهای دریایی با استفاده از سیستم های مختلف بیمه ای از قبیل رهن و تضمین های متقابل بوده اند. رهن دریایی :حقی است برای مرتهن که پرداخت ها و سایر مسئولیت های راهن به موجب آن تضمین می گردد. تضمین های متقابل: برای مواجهه با خطرهای دریایی سازمان هایی تاسیس شده است که مالکان کشتی مبلغی را به عنوان حق عضویت در آن و نیز مبلغی را برای پوشش های خواسته شده پرداخت می کنند. پرداخت حق عضویت به معنای سهامدار بودن مالک کشتی در انجمن فوق الذکر نیست بلکه این انجمن ها ماهیت متقابل بودن را در خود حفظ می کنند.

اصطلاحات بیمه ای عقد بیمه: طبق ماده اول قانون بیمه سال 1316 «بیمه عقدی است که به موجب یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع و بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد.» متعهد را بیمه گر«Insurer»، طرف تعهد را بیمه گذار«Insured»، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر پرداخت می کند حق بیمه «Premium» و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه «Insured Subject» می نامند.

انواع خسارت خسارت جزئی Partial Loss خسارت کلی Total Loss خسارت خاص Particular Loss خسارت همگانی General Average خسارت کلی فرضی Costructive Total Loss خسارت کلی واقعی Actual Total Loss

انواع بیمه نامه حمل دریایی بیمه نامه سفری: Voyage Party برای سفر بین دو بندر مشخص است و اصل بر این است که کشتی و مال مورد بیمه برای یک سفر دریایی مشخص و بدون توجه به زمان بیمه می شود. بیمه نامه زمانی: Time Party برای یک برهه زمانی مشخص است و به مسیر بستگی ندارد.

انواع خطرات دریایی دسته اول: شامل حوادث طبیعی و اتفاقی است که عمل بیمه گذار و ملوانان و کارکنان کشتی در تحقق آنها دخالت ندارد و می توان آنها را در زمره ی حوادث غیرمنتظره و کاملا اتفاقی محسوب داشت،مانند طوفان و برخورد هواپیما به کشتی و زمین لرزه، آتش فشان و... . دسته دوم: شامل اتفاقاتی است که با انجام امور دریانوردی و فعالیت هایی که در این زمینه صورت می گیرد در ارتباط می باشد مانند حوادث ناشی از بارگیری و تخلیه کالا، غفلت و مسامحه ی ملوانان در انجام وظایف محوله و نظایر آن

انواع پوشش های بیمه دریایی بیمه بدنه و ماشین آلات کشتی Hull & machinery Insurance بیمه باربری Cargo Insurance بیمه های حمایت و غرامت Protection & Indemnity Insurance بیمه کرایه Freight Insurance بیمه خطر جنگ War Insurance بیمه اعتصاب Strike Insurance بیمه مسئولیت آلودگی محیط زیست Environmental pollution liability Insurance

بیمه بدنه و ماشین آلات کشتی در این بیمه نامه بیمه گر تعهد می کند در صورت از بین رفتن کشتی و یا صدمات وارده به بدنه و ماشین آلات و تاسیسات آن به علت وقوع هریک از خطرات بیمه شده زیان وارده به بیمه گذار را تا حداکثر مبلغی که به عنوات ارزش مورد بیمه با توجه به شرایط و مقررات بیمه شده جبران نماید. این بیمه نامه در تصادف 2 کشتی، آسب وارده به کشتی دیگر را تا ¾ مسئولیت کشتی بیمه شده پوشش می دهد. سهم خسارت همگانی و هزینه نجات و بقیه خسارات کشتی بیمه شده مثل هزینه اجاره، حمل و در آمد تلف شده را نیز پوشش می دهد.

بیمه های حمایت و غرامت در این نوع بیمه نامه بیمه گر پرداخت ¼ مسئولیت باقی مانده کشتی مقصر در تصادف دو کشتی را که تحت پوشش بیمه بدنه و ماشین آلات کشتی نمی باشد، پرداخت می کند. هم چنین مسئولیت صاحب کشتی را در موارد زیر: از بین رفتن کالا یا آسیب وراده به کالا فوت مسافران ویا آسیب به آنها آسیب وارده به اسکله و شناورهای روی آب آلودگی و آسیب های ناشی از آن هزینه برداشت ضایعات کشتی سایر هزینه های مرتبط با کشتی

بیمه خطر جنگ چون سایر بیمه نامه های ضرر و زیان ناشی از جنگ را پوشش نمی دهند،این نوع پوشش به وجود آمد که یک بازار آزاد است که می تواند این نوع زیان را برای سایر بیمه نامه ها پوشش دهد.

بیمه باربری پوششی است که بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه متناسب با پوشش بیمه ای از بیمه گذار، تعهد میکند که چنانچه کالای مورد بیمه در جریان حمل و جابه جایی از مبدا به مقصد مندرج در بیمه نامه و به علت وقوع یکی از خطرات مندرج در بیمه نامه تلف و یا دچار خسارت شود و یا بیمه گذار براساس قوانین و مقررات بین المللی متحمل پرداخت هزینه هایی گردد، زیان وارد به کالا را جبران کرده و هزینه ها را هم بپردازد. بیمه حمل و نقل بین المللی: این بیمه نامه محموله های وارداتی و صادراتی بر اساس شرایط استاندارد انستیتوی بیمه گران لندن طبق شروط A-B-C و Total lossتحت پوشش قرار می دهد.

شرط C در این شرط خسارت ناشي ازخطرات زيرتحت پوشش مي باشد. آتشسوزي، حریق،انفجار به گل نشستن، زمين گيرشدن، برخوردباكف دريا، غرق شدن ياواژگون شدن كشتي يا شناور واژگون شدن يا از راه و يا از ريل خارج شدن وسيله حمل زميني تصادم يابرخوردكشتي ياشناور باهروسيله حمل ديگر و يا با اجسام خارجي درون آب تخليه كالا در بندر اضطراري فداكردن كالا درجريان زيان همگاني به دريا انداختن كالابراي سبك سازي

شرط B خطرات تحت پوشش در اين شرط عبارتند ازكليه خطرات بيمه شده درشرط C به انضمام خطرات زير : زلزله،آتشفشان،صاعقه به دريا افتادن كالا ازروي عرشه كشتي ورود آب دريا، درياچه يارودخانه به كشتي، شناور، محفظه كالا، كانتينر، ليفت وان يا محل انبار از بين رفتن كامل هر بسته كالا دركشتي يا شناور از بين رفتن هربسته كالا به علت سقوط درهنگام بارگيري ويا تخليه كشتي ويا شناور

شرط B خطرهاي زيربا منظور نمودن درصد نرخ حق بیمه يامبلغي به عنوان فرانشيز (سهم بيمه گذارازخسارت وارده) تحت پوشش كلوزB مي باشند : دزدي، دله دزدي، قلاب زدگي آبديدگي، روغن زدگي، پارگي شكست،ريزش خسارت ناشي ازكالاي مجاور همچنين خسارت ناشي ازعدم تحويل يك بسته كامل نيزبا پيوست نمودن كلوزPILFERAGE AND NONDELIVERYبه كلوزB تحت پوشش مي باشد.

شرط A این نوع از بیمه باربری رامی توان كامل ترین نوع از بیمه حمل ونقل دانست وبیشتر برای حمل كالاهای حساس وآسیب پذیرمورداستفاده قرارمی گیرد و كلیه خطراتی كه ممكن است درجریان حمل ونقل ازمبدأ تا مقصد نهایی اتفاق بیفتد وموجب خسارت شود جبران می كند مگراینكه خسارت ناشی ازموارد استثناء شده دراین شرط باشد.

شرط خسارت کلی (total loss) زماني است كه كالا دريك حادثه كاملا ازبين رفته يا غيرقابل استفاده گردد . در این نوع از بیمه خسارت كلی وارد شده به كالا در یك مرحله و در اثر آتشسوزی یاغرق كامل ویا مفقود شدن روی می دهد و یا خسارت وارد شده درحدی است كه هزینه تعمیر یا نجات آن بیش از ارزش كالا باشد، درنتیجه خسارت وارده تحت پوشش این نوع بیمه نامه جبران می شود.

مقایسه ریسک های تحت پوشش در کلوز های استاندارد C B A خطرات و هزینه های تحت پوشش ردیف * آتشسوزی 1 انفجار 2 به گل نشستن کشتی یا کرجی 3 زمینگیر شدن کشتی 4 غرق شدن 5 واژگون شدن 6 واژگون شدن یا از خط خارج شدن وسیله حمل زمینی 7

مقایسه ریسک های تحت پوشش در کلوز های استاندارد C B A خطرات و هزینه های تحت پوشش ردیف * تصادم و یا برخورد کشتی، کرجی یا وسیله حمل با هر جسم خارجی 8 تخلیه کالا در بندر پناه 9 فدا کردن کالا در نتیجه زیان همگانی 10 به دریا انداختن کالا جهت سبک سازی 11 هزینه زیان همگانی 12 هزینه نجات 13 مسئولیت متقابل در تصادم 14 هزینه ارسال کالا به مقصد 15 هزینه به حداقل رساندن خسارت 16 زلزله، فوران آتشفشان 17

مقایسه ریسک های تحت پوشش در کلوز های استاندارد C B A خطرات و هزینه های تحت پوشش ردیف * شسته شدن کالا از روی عرشه 18 ورود آب دریا،دریاچه، یا رودخانه به کشتی، کرجی، انبار وسیله حمل کانتینر 19 ورودآبدریا،دریاچه،یارودخانه به حمل زمینی، لفت وان یا محل نگهداری 20 زیان کلی مربوط به فقدان ، تلف هر بسته در جریان حمل 21 زیان کلی مربوط به هر بسته که در حین بار گیری یا تخلیه از کشتی و یا کرجی به دریا بیفتد 22 طوفان 23 راهزنی دریایی 24 خسارات ناشی از فعل یا تقصیر اشخاص ثالث 25 خسارات ناشی از باران و آفتاب 26 دم کردن 27

مقایسه ریسک های تحت پوشش در کلوز های استاندارد C B A خطرات و هزینه های تحت پوشش ردیف * خسارات ناشی از عمل کارکنان کشتی( باراتری) 28 سرقت 29 ساییدگی و زنگ زدگی 30 عدم تحویل 31 نشت 32 شکست 33 لب پریدگی، کج شدن، خراشیدگی و ضربه زدگی و لک برداشتن 34 خسارات ناشی از چنگک 35 روغن زدگی، به گل آلوده شدن، به رنگ و اسید آلوده شدن 36 خسارات ناشی از کالای مجاور( بو گرفتن، برخورد، آلودگی) 37

مقایسه ریسک های تحت پوشش در کلوز های استاندارد C B A خطرات و هزینه های تحت پوشش ردیف * کرم زدگی، موش خوردگی، حشره زدگی 38 دله دزدی 39 ریزش 40 کسری 41

تعاریف بعضی از اصطلاحات موجود در جدول خسارت همگانی: زیان همگانی اختصاص به حمل و جابجایی کالا از طریق دریا دارد. زیان همگانی به آن دسته از خساراتی گفته میشود که ناخدای کشتی طبق اختیاراتی که به او تفویض شده است به منظور نجات کالا و کشتی و یا هر دوی آنها قسمتی از کالا و یا ابزار و ادوات و متعلقات کشتی را به دریا می ریزد. در این حالت خسارت وارد نه تنها بر عهده صاحبان کالایی که کالایشان به دریا ریخته شده و یا مالک کشتی است، بلکه خسارت بین کلیه افرادی که به نحوی در آن سفر دریایی ذینفع هستند تقسیم میشود و هر یک باید به تناسب ارزش کالا و یا کشتی، خود سهمی از خسارت را پرداخت نمایند. هزینه نجات: هزینه های نجات هزینه هایی است که به منظور نجات کشتی و محمولات آن در حادثه، در حالی که خطر و عواقب ناشی از آن منافع موجود در آن سفر دریایی را مورد تهدید قرار داده است به مصرف میرسد و معمولا به حساب زیان همگانی منظور خواهد شد.

تعاریف بعضی از اصطلاحات موجود در جدول عدم تحویل کالا: ریسک عدم تحویل در کشورها مستقلا بیمه نمی شود بلکه این ریسک همراه با خطرات شرط C مورد پوشش بیمه ای قرار میگیرد، بدین ترتیب که به بیمه نامه هایی که شامل خطرات C هستند کلوز چاپی ریسک عدم تحویل را الصاق مینماید. اصولا عدم تحویل به وضعیتی گفته می شود که کالای مورد بیمه یا یک قسمت از آن در جریان حمل به دلیل نامعلومی مفقود شده باشد و بیمه گذار از دریافت کالای خود محروم شود. به همین دلیل چنانچه عدم تحویل کالا مشخص باشد مثلآ کالا غرق شده باشد این خسارت به عنوان عدم تحویل تلقی نمی شود.

استثنائات (اهم مواردی که مشمول بیمه باربری نمی شود) اشعه یونساز وآلودگی مواد رادیواكتیو ناشی از هرگونه سوخت یا فضولات هسته ای. عدم قبول ورود كالا از طرف بیمه گذار ویا ممانعت از ورود كالا توسط كشور وارد كننده كالا. سوء عمل ارادی بیمه گذار كه منجربه خسارت یا تلف مورد بیمه شده باشد. نشت و ریزش عادی مورد بیمه و خطرات مشابه آنها مانند كسری عادی وزن وفرسودگی و پوسیدگی. تلف، آسیب یا هزینه ناشی از ناكافی ونامناسب بودن بسته بندی یا آماده سازی مورد بیمه. تلف، آسیب یاهزینه ناشی ازعیب ذاتی یا ماهیت مورد بیمه. تلف، آسیب یاهزینه ناشی از كاربرد هر نوع سلاح جنگی كه با انرژی، شكست هسته ای یا واكنش مشابه دیگر یا نیرو و ماده رادیو اكتیو كار كند. آسیب یا هزینه های ناشی ازعدم قابلیت دریانوردی كشتی یا كرجی. خطرهای جنگ، اعتصاب، شورش، بلوا وتروریسم نیز جزء موارد استثنا شده بیمه نامه است.  

کلوز های قدیم انستیتو بیمه گران لندن Free of particular average (F.P.A) With average (W.A) All risk

مقایسه کلوز های قدیم وجدید خطرهای تحت پوشش کلوزهای قدیم تا حد قابل توجهی با کلوز های جدید هم پوشانی دارند مثل پوشش هایی که در زمینه هزینه نجات، زیان همگانی،به گل نشستن کشتی و آتش سوزی و... که در هر دو کلوز های جدید و قدیم و در همه شرایط هر دو تحت پوشش بوده است. تفاوت های موجود با توجه به اقتضائات زمانی در استثنائات کلوز های فوق الذکر مشاهده می شود. قابل ذکر است پوشش های شرط A در کلوز های جدید با شرطALL RISK ، شرط B با شرط W.A و شرط C با شرط F.P.A برابر است.

مقایسه کلوز های قدیم وجدید تفاوت شروط: اشعه یونساز وآلودگی مواد رادیواكتیو ناشی از هرگونه سوخت یا فضولات هسته ای. عدم قبول ورود كالا از طرف بیمه گذار ویا ممانعت از ورود كالا توسط كشور وارد كننده كالا. تلف، آسیب یا هزینه ناشی از ناكافی ونامناسب بودن بسته بندی یا آماده سازی مورد بیمه. تلف، آسیب یاهزینه ناشی از كاربرد هر نوع سلاح جنگی كه با انرژی، شكست هسته ای یا واكنش مشابه دیگر یا نیرو و ماده رادیو اكتیو كار كند آسیب یا هزینه های ناشی ازعدم قابلیت دریانوردی كشتی یا كرجی. در مورد این استثنائات ذکر شده در کلوز های قدیم صحبتی نشده است و این موجب ابهام در مورد پوشش این خطرات بوده است که سبب تغییر کلوز ها گردیده است.

منابع و مآخذ دکتر محمد هوشنگی - «بیمه کشتی» - انتشارات شرکت سهامی بیمه ایران دکتر محمد هوشنگی - «بیمه حمل و نقل کالا» - انتشارات شرکت سهامی بیمه ایران دکتر ایرج بابایی - «حقوق بیمه» - انتشارات سمت آیت کریمی - «کلیات بیمه» - انتشارات پژوهشکده بیمه نادر مظلومی - «بیمه حمل دریایی کالا» - انتشارات بیمه مرکزی Principles of Marine Insurance – study course 770 – The Chartered Insurance Institute پروپزال بیمه ی باربری بیمه ایران پروپزال بیمه باربری بیمه میهن

با تشکر از دکتر فیضی چکاب