LESSONS LEARNTS FROM IRAN’S DISASTERS درس آموخته بلاياي كشور LESSONS LEARNTS FROM IRAN’S DISASTERS

مركز مديريت بيماريهاي واگير درس آموخته بلاياي كشور دكتر محمود سروش رییس اداره مراقبت مركز مديريت بيماريهاي واگير وزارت بهداشت

WHO: Real emergencies always occur on Friday evenings or over weekends

BAM Earthquake

بم : یک حادثه در مقیاس جهانی زلزله بم نمونه اي از بزرگترين بلاياي طبيعي كشور بوده كه در شرايط ويژه اي نظام مراقبت از بيماري‌ها را به چالش كشيده است.

اين رخداد درس آموخته اي ارزشمند به همراه داشته كه نكات عمده آن به شرح ذيل مي باشد:‌ حادثه زلزله بم در مجموعه سيستم PHC نابساماني كامل ايجاد نمود.

درس آموخته بزرگ ما : نابساماني PHC را بايستي به سرعت بازسازي كرد درس آموخته بزرگ ما : نابساماني PHC را بايستي به سرعت بازسازي كرد. نگرش عمده بر استقرار نيروهاي ارائه دهنده خدمت خارج از فيلد حادثه است زيرا نيروهاي فيلد حادثه از نظر MENTAL HEALTH در شرايط انجام فعاليت جاري نمي باشند. تا چه مدت زمانی؟

چه كسي مسئول است؟ دانشگاه علوم پزشكي استان بلا زده، وزارت بهداشت و يا ساير دانشگاههاي علوم پزشكي

درس آموخته : عملكرد تيم ارزيابي سريع در اين شرايط راهگشا است. تيم ارزيابي سريع منتخب كجاست؟‌ درس آموخته : حوزه معاونت بهداشتي وزارت بهداشت با اولويت منتخبيني از مبارزه با بيماريهاي واگير و بهداشت محيط ) و گسترش.

نتايج ارزيابي سريع ايجاد راهكاري براي يك پوشش تمام عيار. بهترين راهكار در زلزله بم تشكيل 14 Zone از تيمهاي Early Warning

درس آموخته : تجربه منطقه بندي قابل ارزش است: مي تواند نظام PHC در بحران را تعريف نمايد و بازهم قادر است در آمارگيري نمونه به سرعت تاثير گذار باشد. جمعيت موجود در كمپ ها و چادرهاي انفرادي را مشخص نمايد. گروه سني و بطور كلي اطلاعات دموگرافيك معين سازد.

Tent city set up by the military in Florida after Hurricane Andrew in 1992

اقدامات اساسي بعنوان يك درس آموخته مهم: استقرار يك نظام مراقبت بيماريها در شرايط بحران گزارش گيري بهنگام و روزانه از پزشكان مسئول در كمپ ها و ZONEبندي و گروه مبارزه با بيماري ها گزارش‌گيري از وضعيت بهداشت محيط ، آب و مواد غذايي از گروه بهداشت محيط تجزيه و تحليل اطلاعات در سطوح مختلف ارائه يك نسخه واحد براي اقدام

اقدامات اساسي بعنوان يك درس آموخته مهم (ادامه) : پيش بيني احتمال بروز طغيان بيماريها، با ارزيابي گزارش بهداشت محيط مقابله با بيماري هاي مشترك انسان و دام مقابله با خطر هجوم سگهاي ولگرد و ايجاد يك ظرفيت اتلاف با جلب همكاري هاي فرا بخشي تمام عيار همكاري فرابخشي كامل به منظور جلوگيري از شيوع بيماري سالك در منطقه با تخليه هرچه سريعتر نخاله هاي ساختماني

اقدامات اساسي بعنوان يك درس آموخته مهم (ادامه) : مداخله بهنگام تيم هاي مجرب بهداشت محيط در منطقه بطور وسيع و تمام عيار همسويي با مقامات ارشد و مديريت واحد كنترل بلايا لزوم توزيع آب بطري و تانكرهاي آب سيار بهره مند سازي خانوارها از سرويسهاي بهداشتي مناسب

زلزله زرند كرمان: تجربه استقرار نظام مراقبت بيماريها در شرايط بحران بم الف: همكاري فرابخشي و درون بخشي با توجه به تجربه قبلي بخوبي عملياتي گرديد. ب:كاهش آلام و كاهش مرگ و ميرچشم گير. ج: سيستم بهداشت محيط بسرعت و با اشراف كامل عمل نمود

زلزله دشت سیلاخور منطقه لرستان: 1 - ارزيابي سريع هدفمند انجام شد. 2 - سطح ملي احساس نمود كه قادر است زلزله را مديريت نمايد. 3 - تيم بندي و استقرار بخوبي و در زمان كوتاه انجام شد. 4 - مبارزه با بيماري هاي استان توانست تيم اعزامي از كل شهرستان ها را نظم داده و از تجربيات ستاد ملي بحران بهره گيرد. 5 - آموزش تيم هاي ارائه دهنده خدمت در كوتاهترين زمان ممكن اثر بخش بود. 6 - كادر بهداشت محيط با اشراف تمام عيار عمل نمودند.

سيل گلستان: رخدادي قبل از زلزله بم با شدت و گستره وسيع با حوادث دردناك با وسعت فوق العاده و درگيري چندين منطقه در استان گلستان جنگل گلستان تا نزديك علي آباد كتول، مينو دشت ، كلاله، تنگ راه، مراوه تپه، آغ قلا و گنبد درگير در حادثه آب سد گلستان آلوده و فوق العاده خطرناك از نظر انتقال بيماري بوي تعفن آب سطح گلستان آزار دهنده

سیل گلستان

سيل گلستان (ادامه): اجساد انساني و حيواني در منطقه پراكنده سردخانه حد فاصل گنبد و مينو دشت انباشته از اجساد انساني در اين شرايط متاسفانه تجربه عملياتي بعد از زلزله رودبار منجيل به فراموشي سپرده شد. كار فوق العاده مشكل و عمليات كمر شكن ساعت ها و روزها جلسات استانداري و فرمانداري ها و ستاد هاي حوادث بر گزار مي گرديد. هماهنگي درون بخشي در بخش بهداشت خوب ولي انسجام در فرابخشي بطئي بود. درس آموخته هاي اين سيل فراوان و قابل تامل است. سيستم خاصي در اين بحران بر امور حاكم نبود و به سختي عمليات پيش رفت. خطر بروز طغيان بيماري از تهديدات مهم به حساب مي‌آمد. 

طوفان گنو: جنوب سيستان و بلوچستان- كرمان- هرمزگان: همكاري فرابخشي بينهايت اثربخش بود. لجستيك كامل در كوتاه ترين زمان ممكن تامين و استقرار يافت. جمعيت آسيب پذير بسرعت بازتواني شده و در عمليات اثربخش عمل نمود. نقاط ضعف و قوت به سرعت ارزيابي گرديد. كارشناسان ستاد ملي درس آموخته گروه ارزيابي فيلد را به صورت مكرر در دستور كار برنامه هاي آموزشي قرار دادند.

طوفان گنو: جنوب سيستان و بلوچستان- كرمان- هرمزگان(ادامه) - مديريت كلان بر قدرت سيستم بهداشتي همسو و هماهنگ اذعان نمود. - سيستم بهداشتي بدون كم و كاست فعاليت خود را استحكام داد و اثر بخش عمل نمود. - سيستم بهداشتي در ايمن سازي بهنگام نقشي آشكار و مضاعف ارائه نمود. -عمليات از توانمندي ها و انسجام و پويايي هر چه تمام تر بهره برده و در كاهش آلام اثر فوق العاده اثرات مثبت بر جاي گذارد.

طوفان گنو: جنوب سيستان و بلوچستان- كرمان- هرمزگان(ادامه) بحران در كنترل نيروهاي بهداشتي قرار گرفت. - طغيان خاص بيماري ديده نشد. - درس آموخته اين طوفان در يك نشست هم انديشي با حضور ساير كشورهاي بلازده در حاشيه درياي عمان و اقيانوس هند منجمله پاكستان- عمان و WHO مورد ارزيابي قرار گرفت. - كشور جمهوري اسلامي ايران به عنوان كشور فعال در مقابله با بحران طوفان گنو مورد تاييد قرار گرفت.

سيل منطقه بمپور: حد فاصل سيستان و بلوچستان و كرمان (ريگان كرمان و ايرانشهر سيستان بلوچستان) درس آموخته هاي قبلي سيل گلستان بسرعت مورد بهره برداري قرار گرفت. لاشه هاي حيواني به سرعت جمع آوري شد. بهداشت محيط عالمانه عمل نمود. مبارزه با بيماريها در كنترل بروز طغيان بطور خاص عمل نمود. شرايط به خوبي و به سرعت به حالت اول بازگشت. مديران و كارشناسان سطح ملي در شهر بمپور با مدير حوادث غير مترقبه استان سيستان و بلوچستان در يك جلسه هم انديشي هماهنگ گرديده و كار بسرعت سامان يافت.

درس آموخته کلی تمام حوادث تعامل سازنده ميان تيمهاي مبارزه با بيماريها و بهداشت محيط بمنظور جلوگيري از شيوع بيماريهاي منتقله از آب و مواد غذائي در ابعاد كنترل آب- مواد غذائي – زباله - بهداشت محيط و بهداشت فردي

درس آموخته آماری اجرائي نمودن آمارگيري شهرستانهاي آسيب ديده ----- ارائه خدمات بيماريابي صحيح و سريع وپيشگيري از گسترش بيماري هاي مشمول مراقبت

درس آموخته مهم توجه به آموزش بهداشت در شرایط بحران اطلاع رساني با برنامه هاي آموزشي در رسانه هاي محلي

درس آموخته مهم توجه به آزمایشگاه در فیلد بحران درس آموخته مهم توجه به آزمایشگاه در فیلد بحران

درس آموخته مهم توجه به هماهنگی فرابخشی در فیلد بحران هماهنگي هاي سريع درون بخشي و فرابخشي بمنظور رفع مشكلات ذيل: تخريب راههاي مواصلاتي محدوديت انر‍ژي(قطع برق) مشكل تأمين آب آشاميدني سالم و كافي عدم دسترسي به توالتهاي كافي بهداشتي و پراكندگي فراوان هرزآبها كليه موارد پتانسيل بروز بيماريهاي عفوني منتقله از آب و غذا و قابل انتقال توسط ناقلين را افزايش ميدهند

درس آموخته مهم توجه به همه بیماریهای واگیر DOTS و.....

مراقبت بیماری ها بهترین راه حفظ سلامت است

بهترین روش : نظام مراقبت سندرومیک این نظام مراقبت در موارد زیر کاربرد دارد : حوادث و بلایا حوادث بیوتروریستی مراقبت مرزی

تعامل و همکاری با EOC

مثالهایی از بیماریهای نوپدید در ایران از بیماریهای نو پدید در ایران میتوان به ایدز که در سال 1365 اولین مورد آن در یک کودک مبتلا به هموفیلی به اثبات رسید و نیز هپاتیت E که اولین همه گیری آن در زمستان 1369وبهار1370 در کرمانشاه رخ داد و اولین همه گیری فاسیولیازیس انسانی در غرب کشور در سال 1379 در کرمانشاه و اولین همه گیری ارلیشیوز انسانی استان مازندران در سال 1382 اشاره کرد.

مثالهایی از بیماریهای بازپدید در ایران از جمله بیماریهای باز پدید کشور میتوان به همه گیری دیفتری و سالک در استان خوزستان، تب پاپاتاسی در بین رزمندگان اعزامی از نقاط مختلف کشور به اطراف کرمانشاه در طی دوران جنگ و همه گیری فاسیولیازیس استان گیلان با ابتلا حدود ده هزار نفر از ساکنین منطقه اشاره کرد.

با تشکر از توجه شما