Guðjón Birgisson Skurðlækningadeild Bráðir kviðverkir Guðjón Birgisson Skurðlækningadeild

Bráðir kviðverkir Skilgreining: Bráðir kviðverkir sem staðið hafa innan við viku,oftast 48-72 klst. Fósturfræðilegur uppruni “Visceral” vs “Somatic” verkir Verkjamynstur Tímasetning,eðli,staðsetning,leiðni

Uppvinnsla kviðverkja Fyrsta meðferð og forgangsröðun Greina lífshótandi ástand t.d perforation Saga Nákvæm greining á verk Skoðun Ítarleg skoðun, útiloka extraabd. orsök Rannsóknir Velja sérhæft t.d. ómun ef gallkólik Meðferð Vökvi,verkjameðferð,sýklalyf,aðgerð

Kviðverkir Orsök eftir staðsetningu

Kviðverkir Orsök eftir staðsetningu

Kviðverkir Intraperitoneal orsakir

Kviðverkir Extraperitoneal orsakir

Algengar ástæður kviðverkja

Kviðverkir Samanburður á einkennamynstri

Fósturfræðilegur uppruni Verkur í epigastrium magi,gallblaðra, bris 2. Verkur í kringum nafla botnlangi, smágirni 3. Verkur yfir lífbeini ristill,leg

Staðsetning- Er aðeins gróf viðmiðun Epigastric: peptic ulcer gastritis pancreatitis Umbilical: early appendicitis hernia intestinal obstruction Er aðeins gróf viðmiðun til að átta sig á Vegna dual innervation visceral og somatic afferantar. Mikilvægt að átta sig á hvar verkurinn byrjaði því verkurin getur færst vegna sk shifting pain. T.d. Botnlanga bólga og perforation á ulcus þegar magainnihaldið lekur niður í RLQ. Hypogastric: cystitis diverticulitis appendicitis salpingitis

Dreifðir kviðverkir Peritonitis Byrjandi botnlangabólga Gastroenteritis Bólgusjúkdómar Ileus Blóðþurrð í görn

Bráður eða stigmagnandi Rofin AAA Perforated viscus Rofið utanlegsfóstur Stigmagnandi mín-klst Acute cholecystitis Pancreatitis Stigmagnandi klst. Byrjar sem væg óþægindi en endar sem localized verkur. Subacute process og einkennist af peritoneal ertingu Botnlangabólga, diverticulitis Rapid progressive pain sem innan nokkura mín til 1-2 klst.

Lotubundinn verkur (intermittent pain) Obstruction á líffæri Peristalsis í vegg líffærisins proximalt við obstruction. Verkur djúpt í abdomen og illa staðsettur, sjúklingur allur á iði. Intestinal obstruction- severe en bearable pain Obstruction small conducts- t.d. Galltré, ureter, tuba uterina – unbearable pain. Lotubundinn eða krampakenndur. Verkur í nokkrar mín og svo verkjalaust/minna tímabil í mín-klst.

Leiðniverkur

Kviðverkir Leiðni vs tilfærsla

Kviðverkir Leiðni verkja

Verkjamynstur A: Verkur sem gengur yfir B:” Colic” verkur Gastroenteritis B:” Colic” verkur Gallsteinakast C:Verkur sem fer versnandi Botnlangabólga D: Bráður,hratt versnandi Sprungið Aorta aneurysma

Hvað gerir verkinn betri/verri Liggur hreyfingarlaus: peritonitis Allur á iði: nýrnasteinar Situr uppréttur og versnar við að leggjast niður pancreatitis

Afdrif sjúklinga með óútskýrða kviðverki Ómar Sigurvin 2007

KLINÍSK SKOÐUN Inspection – Ör? Hernia? Þennsla? Stria? Hjartaslættir? Peristalsis? Æðateikn? Auscultation – garnahljóð? Silent abdomen þarf að merkja neina intra-abdominal pathology. Percussion – vökvi? Gas? líffærastaækknir? Palpation – direct eða indirect eysli? Sleppieymsli ? Vöðvavörn? Murphy´s sign ?

Önnur einkenni sem er vert að spyrja um Ógleði –Uppköst Matarlyst Niðurgangur- Hægðatregða Gula Megrun Melena Hematuria Mæði Niðurgangur: gastroenterit, partial intestinal obstruction ógleði: sársauki fer með visceral afferantum til M.O  virkir effert  reflex uppköst. Sársauki fer með visceral afferantum til M.O  virkir effert  reflex uppköst.

Sérstakir sjúklingahópar Eldra fólk Hærri sársaukaþröskuldur, krabbamein, blóðþurrð Ónæmisbældir Mergbæling,terminal enteritis AIDS Cytomegalovírus, acalc. cholecystitis Óléttar konur Gallsteinar, áhrif legstærðar