مديريت دانش: ماهیت، چالش ها و راه کارهای تحقق آن در ایران مديريت دانش: ماهیت، چالش ها و راه کارهای تحقق آن در ایران دکتر عبدالحسین فرج پهلو استاد گروه كتابداري و اطلاع رساني، دانشگاه شهيد چمران اهواز farajpahlou@scu.ac.ir پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ایران 28 دیماه 1390

مقدمه مقدمه دانش، سرمایه ای برای: ◄ شناخت چگونگی کارکرد مؤثر ◄ بازدهی بیشتر ◄ یک منبع استراتژیک برای سازمان ها

دانش چیست؟ نيل فلمينگ (1996): مجموعه اي از داده ها اطلاعات نيست!  مجموعه اي از اطلاعات دانش نيست!  مجموعه اي از دانش خرد نيست!  مجموعه اي از خرد حقيقت نيست! نکته در این است که اطلاعات، دانش، خرد و حقیقت، هریک چیزهایی فراتر از یک «مجموعه» هستند. مجموعهَ این 4 عامل بیش از جمع تک تک آنها است (سینرجی) بنابراين، پاسخ چيست؟!

پاسخ اين است: اطلاعات مربوط مي شود به شرح،‌ تعريف، يا چشم انداز (چه چيز؟ چه كسي؟ چه موقع؟، كجا؟). دانش ايجاد كننده ي راهبرد،‌ عمل، روش‌ يا رويكرد است (چگونه؟) خرد دربرگيرنده ي اصول، بصيرت،‌ روحيه يا الگو است.

نقطه آغاز: ترازنامه نامشهود کارل اريک سویبي (Karl Erik Sveiby)حسابدار سوئدي، دهه 1980 ميلادي: سردبیر مجله مدیریت لدارسکاپ (Ledarskap)، و ویراستار کتاب ترازنامه نامشهود. بخش اعظم تفاوت قيمت واقعي شرکت ها که سهامداران حاضر به فروش آن بودند، بسيار بيشتر از آنچه بود که سرمايه حسابداري نشان مي داد، این اختلاف، به "سرمايه هاي دانشي" درون سازمان بر مي گردد که برخاسته از توان دانشي (know-how) سازمان در حل مسائل تخصصي شان است!

سازمان ارزش ها ارزش ها مديريت اطلاعات الگو داده ها آن چه كه لازم است مديريت شود تا ارزش بيافريند، داده هايي است كه نتايج گذشته را تعريف كند؛ داده ها و اطلاعاتي است كه با سازمان ارتباط دارند و الگوهايي كه تمام اين اجزا را به هم مرتبط مي سازد تا بتوان به سطح قابل اطميناني از پيش بيني آينده دسترسي داشت. ارزش مديريت دانش به طور مستقيم مربوط مي شود به اثربخشي دانش مديريت شده كه اعضاي سازمان را توانا مي سازد كه با شرايط امروز روبرو شوند، و به شكلي اثربخش، آينده خود را ترسيم نموده و آن را بيافرينند. سازمان اطلاعات الگو داده ها مديريت ارزش ها

فرايندي است شامل: خلق کسب ذخیره سازی به کارگیری دانش مدیریت دانش چیست؟ فرايندي است شامل: خلق کسب ذخیره سازی انتشار و به اشتراک گذاری و به کارگیری دانش

مدیریت دانش چیست؟ (ادامه) غرض از مديريت دانش اين است كه: در زمان درست، اطلاعات درست را در دست افراد درست قرار دهيم.

ويژگي هاي محيط مبتني بر مديريت دانش در يك محيط ايده آل مبتنی بر مديريت دانش شرايط زير برقرار است: افراد عادي (و نه فقط متخصصين فنّي) به ابزارهاي غيرفنّي و ساده براي سازماندهي، اصلاح، و اشاعه ي اطلاعات دسترسي دارند تا بدينوسيله بتوانند اطلاعات را به دانش مفيد تبديل سازند. تمام اطلاعات يك شركت به راحتي در اختيار هركسي كه به آن نياز دارد قرار مي گيرد. به تمام كاركنان اختيار داده مي شود كه نه تنها از منابع دانش سازماني در كارهايشان استفاده كنند، بلكه همچنين بتوانند به مجموعه موجود دانش بشري نيز بيافزايند.

فناوری اطلاعات ساختار سازمانی فرهنگ سازمانی بودجه و منابع مالی * زیرساخت های مديريت دانش فناوری اطلاعات ساختار سازمانی فرهنگ سازمانی بودجه و منابع مالی *

آموزش مفاهيم و جلب نظر مديران سنجش وضعيت دانشي سازمان پیاده سازی آموزش مفاهيم و جلب نظر مديران سنجش وضعيت دانشي سازمان تدوين برنامه هاي استراتژيک بر مبناي دانش شكل دهي گروه هاي دانشي در سازمان نظام پاداش و دستمزد مبتني بر دانش پياده سازي صحيح سيستم هاي اطلاعاتي سيستم هاي نقشه دانش

قدرت رقابت و ارزش هاي جديد نقش مديريت دانش؟ در عصر حاضر: مديريت دانش تبديل دارايي هاي فكري كارگران و كارمندان شاغل در يك سازمان به نيروهاي برتر توليدي قدرت رقابت و ارزش هاي جديد

در چارچوب اشتراک دانش knowledge sharing (اعم از دانش پيدا و پنهان): مديريت دانش مستلزم برقراري پيوند بين: اطلاعات با اطلاعات،‌ اطلاعات با فعاليت ها، و اطلاعات با انسان است. در اين پيوندها، مديريت دانش حلقه مهمي را تشكيل مي دهد این حلقه چیست؟

مدیریت دانش: فناوری اطلاعات مخزن دانش دسترسی مجموعه ی آنچه که صورت می گیرد تا در یک سازمان/جامعه دانش خلق، ذخیره و نگهداری، سازماندهی و استفاده می شود، به اشتراک در می آید، و تبدیل می شود تا قدرت سازمان افزایش یابد و ارزش های جدیدی خلق شود. نیروی انسانی تبدیل دانش: ذهنی به عینی عینی به ذهنی ذهنی به ذهنی عینی به عینی منابع مالی و بودجه

چالشها و موانع اعمال مديريت دانش مثالي از قلمرو مهندسي نرم افزار: مقاومت مهندسين نرم افزار در برابر اينكه به عنوان يك متخصص شناخته شوند؛ زيرا:  عدم امكان دستيابي و دسته بندي دانش مورد نياز غناي رسانه هاي تبادل دانش جايگزين عدم تلاش در جهت بهره گيري مناسب از فناوري هاي اطلاعاتي در جهت تبديل دانش ضمني به دانش عیني عدم بهره مندي بهينه از فناوري اطلاعات عدم وجود فرهنگ دانش محور دسوزا

رواج فرهنگ مشاركت در استفاده از پايگاه هاي دانش، راه حل ها رواج فرهنگ مشاركت در استفاده از پايگاه هاي دانش، تعريف روشن انگيزه ها افزودن به پايگاه دانش، توجه به توانمندی ها نه فقط تخصص فعلي آن ها، تشويق گفتگو بين افراد به جاي توجه به مخازن دانش،

نگاه به فناوري اطلاعات به عنوان وسيله ای برای رشد، راه حل ها (ادامه) نگاه به فناوري اطلاعات به عنوان وسيله ای برای رشد، ایجاد فرهنگ تبادل دانش در سازمان، ایجاد انگيزه هاي مناسب در جهت پياده سازي واقعي مديريت دانش.

نقش كتابخانه و کتابداری در عصر اقتصاد و مديريت دانش نقش سنتّي كتابخانه: گردآوري،‌ پردازش،‌ ذخيره سازي، اشاعه، و بهره برداري از دانش مضبوط در عصر اقتصاد دانش: كتابخانه = گنجينه ي دانش بشر مشاركت كتابخانه در خلق دانش و نوآوري هاي علمي كتابخانه = حلقه ي مهمي در زنجيره ي نوآوري هاي دانش

التزام به رويارويي با مديريت دانش قرن بيستم: قرن بيست و يكم: قرن رويارويي كتابخانه ها با دستاوردها و تحوّلات ناشي از انقلاب الكترونيكي: رايانه ها، اينترنت و وب زمان رويارويي كتابخانه ها با فضاي مديريت دانش: وب 2 و فضاي ويكي

مثال: يكي از زمينه هايي كه كتابخانه ها مي توانند از آن براي اين آمادگي استفاده كنند وارد شدن در فضاي تعاملي وب 2 و ساختارهاي ويكي (Wiki) گونه است كه به آنها اجازه مي دهد در نوآوري هاي دانش سهيم باشند.

چالشهای مدیریت دانش در ایران مهیا کردن زیرساختهای لازم: فرهنگ: به اشتراک گذاری دانش فناوری: ابزارهای ذخیره و بازیابی، شبکه، .... نیروی انسانی: مهارت در کسب و خلق دانش منابع مالی: تأمین هزینه های گران اطلاعات نمونه: مطالعه مرکز منطقه ای علوم و فناوری شیراز

آینده مدیریت دانش در ایران می توان گفت انتخابی است گریز ناپذیر، اما بستگی دارد: هم به مدیریت عمومی جامعه و هم به مدیریت تک تک زیرساخت ها و نیز: به چگونگی و میزان ارتباطات درون جامعه و نیز ارتباطات جامعه با بیرون از خود

كتابخانه = حلقه ي مهمي در زنجيره نوآوري هاي دانش بحث و نتیجه گیری سند چشم اندازکشور تشویق کننده رشد علمی و دانش محوری جامعه سازمان های امروزی بالقوّه، سازمان هایی دانش محورند. لازم است فرهنگ دانش محور در سازمان ها اشاعه داده شود. لازم است از منابع، مهارتها و فناوری ها به عنوان تسهیل کننده و ابزار مدیریت دانش استفاده شود. تبدیل فرهنگ دانش قدرت است، به: تبادل دانش قدرت است. وتوجه داشته باشیم که: كتابخانه = حلقه ي مهمي در زنجيره نوآوري هاي دانش

با تشکر از توجّه و حضور گرم و سبزتان

ســئوال؟