تهیه و تنظیم: احد بازمانی بسمه تعالی آلودگی های عفونی در آزمایشگاه و راههای کنترل آن تهیه و تنظیم: احد بازمانی

02/24/99 22 1

چرا باید دستوالعمل های ایمنی را در آزمایشگاه بکار بندیم؟ تا: از آلودگی خودمان با عوامل عفونی موجود در آزمایشگاه حین کار پیشگیری نمائیم از آلودگی دیگران (همکاران، مراجعین، خانواده) با عوامل عفونی موجود در آزمایشگاه پیشگیری نمائیم از آلودگی محیط پیشگیری نمائیم از قوانین و نیزدستوالعمل های علمی- حرفه ای تبعیت کرده باشیم

کادر آزمایشگاه آموزش صحیح کادر در بدو ورود و آموزش ضمن خدمت پرهیز از تعویض مکرر کادر واکسیناسیون علیه HBV وبررسی BCG و انجام آزمایش های لازم شاملHBS Ab, Ag و سایر آزمایشات مربوط به بیماریهای منتقله از خون مانند ,HIV HCV در بدو ورود به کار و ثبت نتایج آزمایشات در پرونده اخذ و نگهداری یک نمونه سرم( در منفی 80 درجه) در بدو شروع بکار تشکیل پرونده ایمنی برای کادر ثبت و گزارش هرنوع جراحت و حادثه ناشی از کار که برای هر یک از شاغلین در آزمایشگاه (کادر رسمی، نیرو های قراردادی، دانشجویان، خدمه،...) رخ میدهد در پرونده و اطلاع به مسئول کنترل عفونت و مشاوره با متخصص عفونی مطالعه بر روی حوادث اتفاق افتاده در آزمایشگاه و شناسائی محل های پر خطر و اصلاح آن

دستورالعمل ها بر اساس استاندارد ها قبلا آموزش داده شوند

شستشو و ضدعفونی دستها شستشوی دستها: 30 ثانیه (در حالت عادی، با صابون) و در صورت آلودگی مشخص این زمان تا 45 ثانیه افزایش می یابد ضدعفونی : الکل اتانول 70-62درجه (اکثر ژلهای ضد عفونی پایه الکلی دارند) قبل از الکل زدن ، آلودگی و هرگونه کثیفی پاک شود

Where do we miss?

Photos: WHO

بخش های آزمایشگاه استفاده از دستکش، روپوش، ماسک (در موارد لزوم) الزامی است از زیور آلات، ساعت، موبایل، لپ تاب شخصی، خودکار شخصی در حین کار (و محیط کار) استفاده نشود از خودکار و لوازم اداری مختص محیط کار استفاده شود. بهتر است بر روی لوازم اداری هربخش لیبل زده شود تا به بخش های دیگر منتقل نشود روپوش تا آخرین تکمه بسته کفش: روباز نباشد، بدون بند

خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن، در داخل آزمایشگاه و نگهداشتن مواد خوراکی در یخچال نگهداری مواد آزمایشگاهی، ممنوع

آلودگی عفونی در کجا اتفاق می افتد؟ اتاق انتظار پذیرش نمونه برداری سرویس های بهداشتی بخش های آزمایشگاه اتاق استراحت کارکنان سرویس های بهداشتی کارکنان هنگام ریلیز جواب توسط مسئول توسط وسایل شخصی کادر توسط نیروی خدماتی آزمایشگاه لوله شوئی هنگام دفع زباله

لوله شوئی و اتاق استریلیزاسیون مسیر جریان هوا مسیر جریان هوا مسیر جریان هوا سرویس بهداشتی بیماران سرویس بهداشتی کارکنان انبار لوله شوئی و اتاق استریلیزاسیون اتاق استراحت کادر سالن انتظار فضای آزمایشگاه پذیرش اتاق مسئول آزمایشگاه نمونه برداری مسیر جریان هوا مسیر جریان هوا

1) Bacillus subtilis, Naegleria gruberi, infectious canine hepatitis virus, non-pathogenic E. coli species 2) Salmonella species, pathogenic Toxoplasma, Clostridium botulinum, hepatitis B virus 3) Mycobacterium tuberculosis, Coxiella burnetii 4) Marburg virus, Ebola virus, viruses that cause Congo-Crimean hemorrhagic fever, Lassa fever

اتاق انتظار آلودگی های عفونی منتقل شونده از طریق هوا (سل، انفولانزا) تهویه هوای مناسب با تخصیص فضای مناسب برای این بخش، تراکم مراجعین در حد قابل قبول حفظ شود استفاده از فیلتر های ضد باکتری تصفیه کننده هوا آلودگی های عفونی منتقل شونده از طریق تماس مستقیم یا غیر مستقیم (باکتریائی، انگلی، قارچی یا ویروسی) ضد عفونی مناسب و نظافت روزانه ( دستگیره درب، آبخوری، دستگاه نوبت دهی اتوماتیک و یا ATM..)

خطرات بالقوه در بخش پذیرش بیماریهای منتقله از خون (هپاتیت B و C، HIV) بیماریهای منتقله از تماس مستقیم یا غیر مستقیم: باکتریائی: MRSA، سودوموناس، ویبریو کلرا، ... انگلی: تخم کرمهای انگلی، کیست تک یاخته ها، ... قارچی

پذیرش متصدی پذیرش و وسایل اداری اش مجزا از بخش های آزمایشگاه باشد، عدم آلوده بودن دستها و نوشت افزاراداری وی ورود و استفاده از وسایل اداری بخش پذیرش توسط کادر آزمایشگاه (با دستان آلوده ) ممنوع استفاده از تلفن داخلی جهت ارتباط کادر آزمایشگاه با پذیرش سیستم شبکه کامپیوتری جهت ارتباط کادر آزمایشگاه با پذیرش برگ رسید، پول، جواب آزمایش، بروشورهایی که به مراجعین داده می شوند، دفترچه بیمه مراجعین توسط کادر پذیرش آلوده نشود. نوشت افزار و یا امکاناتی که در دسترس مراجعین قرار داده می شود حتما تمیز بوده و بطور مداوم ضدعفونی گردد.

نمونه برداری: خطرات تهدید کننده مراجعین هر نوع نمونه برداری از افراد باید با وسایل تمیز و در صورت تهاجمی بودن با وسایل استریل انجام گیرد. از انتقال آلودگی از یک بیمار به مراجعه کننده بعدی پرهیز کنیم عدم رعایت شرایط آسپتیک در حین نمونه برداری موجب آلودگی آنان با عوامل عفونی که احتمالا در محیط وجود دارند می گردد: آلوده بودن سرنگ ، گارو و وسایل خونگیری (بیماریهای منتقله از طریق خون) آلوده بودن اسپکولوم ، سواب، دستکش و سایر وسایل حین تهیه پاپ اسمیر (بیماریهای STD) آلوده بودن تیغ بیستوری، دستکش و سایر وسایل حین تهیه نمونه تراشه قارچ (بیماریهای قارچی) آلوده بودن ظرف ادرار ، ظرف مدفوع و...

نمونه برداری: خطرات تهدید کننده کادر خطرات در اثر فرو رفتن سرنگ یا اجسام نوک تیز آلوده در دست یا بدن کارکنان (needle sticks and sharps-related injuries ) باز گرداندن کاور سرسوزن بر روی سرسوزن پس از خونگیری ممنوع (استفاده از کاتر سرسوزن و یا SAFETY BOX) 385,000 needlesticks آلوده شدن به عوامل عفونی منتقله از طریق هوا (سل، آنفولانزا) ورود عوامل عفونی در اثر تماس با پوست آسیب دیده استفاده از دستکش در حین کار

Sharps Injuries Are Preventable Preventability of Needlesticks in 78 NaSH Hospitals, June 1995--December 2004 (n=11,625) Data from the NaSH system show that most sharps injuries from hollow-bore needles are preventable. A majority (64%) of all hollow-bore needle-related injuries can be prevented by using needles only when necessary, using devices with engineered safety features, properly using the safety features on these devices, following proper work practices (such as not recapping used needles), and properly disposing of needles after use. 23

احتمال ابتلا بعد از فرو رفتن سرسوزن آلوده Percutaneous injury transmission rates with blood or blood products: HBV 2- 40% HCV 3- 10% HIV 0.2- 0.5% Mucosal contact or contact with injured/broken skin not well quantified, but plausible with HCV and documented with HBV and HIV

انتقال نمونه های عفونی

سرویس های بهداشتی (تهدید کننده مراجعین) انتقال عفونت های منتقله از طریق دستگاه ادراری – تناسلی انتقال عفونت های انگلی انتقال عفونت های بیمارستانی پس تدابیر ایمنی که بکار باید گرفته شود: شستشو و ضدعفونی مرتب و مکرر در طی روز در اختیار قرار دادن صابون مایع، رخت آویز مناسب ، دستمال کاغذی یا خشک کن الکتریکی، شیر های اتوماتیک در روشوئی ، شیلنک بجای آفتابه تهویه مناسب نصب توری بر روی پنجره ها برای ممانعت از ورود حشرات و مگس

بخش های آزمایشگاه در بخش های هماتولوژی، بیوشیمی، سرولوژی و ... احتمال آلوده شدن به عفونت های منتقله از خون حتما از دستکش مناسب و روپوش با ضخامت مناسب استفاده کنیم از پوار برای پر نمودن پیپت ها استفاده کنیم از وسایل شیشه ای که بعد از شسته شدن، استریل شده اند استفاده کنیم تدابیر امنیتی برای نمونه هایی که دارای لیبل خطر از نظر عوامل عفونی خاص هستند بکار ببندیم. اجتناب از ایجاد آئروسل ها حین سانتریفوژ یا کار با نمونه ها

رفع آلودگی ناشی از ریختن خون دستکش لاتکس (ترجیحا دولایه) میپوشیم با گاز یا دستمال آغشته به وایتکس 10% ، اصل خون را برطرف میکنیم گاز یا دستمال آغشته به وایتکس 10% را بر روی محل آلوده شده قرار داده و 15 دقیقه صبر می کنیم تا محل در این مدت کاملا به وایتکس10% تماس داشته باشد. تمام وسایلی که یرای پاک نمودن استفاده کردیم (گاز، دستکش) را در ظرف زباله مخصوص مواد عفونی دفع می کنیم.

در بخش انگل شناسی و قارچ شناسی احتمال آلوده شدن به عوامل انگلی و قارچی از هود مناسب استفاده کنیم از وسایل شیشه ای که بعد از شسته شدن، استریل شده اند استفاده کنیم حتما از دستکش مناسب و روپوش با ضخامت مناسب استفاده کنیم اجتناب از ایجاد آئروسل ها حین سانتریفوژ یا کار با نمونه ها

بخش میکروب ابتلا به عفونت های مختلف میکروبی کار در کنار شعله و زیر هود استفاده از ماسک مناسب در صورت لزوم

چراغ UV معمولا در هود ها از لامپ های اولترا ویوله در محدوده طول موج 253 نانومتر استفاده میکنند. قدرت تابش آن معمولا بر اسا س ارگ/ثانیه/سانتیمتر مربع محاسبه می شود. لامپ 15 واتی برای آزمایشگاه مناسب بوده و میزان اشعه معادل 400 ارگ/ثانیه / سانتیمتر مربع در فاصله 91.5 ساتتیمتریدست میدهد. طول عمر این لامپ ها معمولا یکصد ساعت بوده و قدرت آنها پس از این زمان به شدت کاهش پیدا میکند. برای افزایش قدرت لامپ ها، باید هر هفته یک بار با حوله آغشته به الکل اتیلیک آن را تمیز نمود و گرد و غبار آنرا گرفت. همچنین بهتر است هر 3 ماه یک بار، قدرت چراغ را با دستگاه UV intensity meter اندازه گیری نمود و اگر قدرت لامپ کمتر از 70% قدرت اولیه باشد، آنرا تعویض کرد.

اتاق استراحت ورود به اتاق استراحت پس از ضد عفونی و شستشوی کامل دستها و درآوردن روپوش کار استفاده از وسایل شخصی (لیوان، بشقاب،...) اختصاص دادن کمد های شخصی برای کادر جایگزین کردن دستمال کاغذی یا خشک کن برقی بجای حوله

سرویس های بهداشتی کارکنان احتمال گسترش عوامل عفونی از آزمایشگاه به سرویس های بهداشتی کادر قبل از ورود به سرویس های بهداشتی کادر، ابتدا در روشوئی آزمایشگاه دستها را ضد عفونی نموده و می شوئیم

ریلیز جواب توسط مسئول از آلوده نمودن برگه های آزمایش در حین کنترل و امضاء جواب های آزمایش، پرهیز نمائیم. بهتر است برگه های آزمایش در بخش جوابدهی در داخل جلد گذاشته شده به مراجعین تحویل گردد.

وسایل شخصی کادر از آلوده نمودن وسایل شخصی به عوامل عفونی در حین کار پرهیز نمائیم و مانع انتقال این عوامل به همکاران، خانواده و جامعه شویم: استفاده از موبایل، خودکار شخصی، کلیدها، کتاب، لپ تاب شخصی در محل کار میتواند موجب آلودگی این وسایل با عوامل عفونی و گسترش و انتقال آن به همکاران، خانواده و دوستانمان گردد.

نیروی خدماتی آزمایشگاه آموزش صحیح نیروی خدماتی پرهیز از تعویض مکرر و سریع این کادر واکسیناسیون و آزمایش های لازم در بدو ورود به کار

لوله شوئی قبل از شستشو حتما اتوکلاو یا ضد عفونی شوند وسایل شیشه ای بعد از شستشو حتما در فور استریل شوند دستکش های جدا گانه آموزش

رقت های مناسب محلول های دارای کلر

دفع زباله ظروف درب دار برای دفع زباله رنگ زرد= زباله های عفونی رنگ مشکی= زباله های غیر عفونی دفع روزانه زباله دفع هرگونه وسایل تیز و برنده , وشیشه شکسته منحصرا در SAFTY BOX دفع زباله های آلوده (مانند محیط کشتهای مصرف شده) پس از استریل شدن در اتوکلاو دفع فاضلاب آزمایشگاه از طریق سیستم ضدعفونی فاضلاب

Infectious Wastes

با تشکر از حسن توجه شما