سازمان دهی سازمان دهی فرآیندی است که در طی آن تقسیم کار میان افراد و گروه های کاری و هماهنگی میان آن هابه منظور کسب اهداف سازمان صورت می گیرد.
مراحل فرآیند سازمان دهی طراحی کارها وفعالیت ها دسته بندی فعالیت ها بر اساس پست های سازمانی(با توجه به منابع انسانی و مادی موجود) برقراری رابطه میان پست ها به منظور نیل به اهداف مشترک
نمودار سازمانی هنگامی که سازمانی رسمیت می یابد اولین سندی که باید تنظیم شود نمودار سازمانی است: الف)برای نشان دادن واحد های سازمانی معمولا از کادر مستطیل استفاده می شود. ب)قوی ترین واحد در بالای نمودار قرار می گیرد و فاصله ی هر واحد از بالاترین واحد بیانگر میزان قدرت و اهمیت آن واحد است. ج)خطوط رسم شده بین واحدها نمایانگر روابط سازمانی است. د)چارچوب و اسکلت کلی و اساسی سازمان را باید در نمودار سازمانی پیدا کرد.
نمودار سازمانی کادر پرستاری
سلسله مراتب به سلسله روابطی اشاره می کند که از راس سازمان(مدیر سازمان)شروع و در پایین به پرسنل عملیاتی ختم می شود. سلسله مراتب یا زنجیر فرمان به صورت یک هرم تصور می شود و مجرای رسمی سازمانی برای تعیین اختیارات،مسئولیت و ارتباطات است.
حیطه ی مدیریت یا حیطه ی کنترل تعداد افرادی که مستقیما توسط یک مدیر یا سرپرست اداره و هماهنگ میگردند را در اصطلاح ”حیطه ی مدیریت“ می گویند. مدیر چه تعدادی از کارکنان را می تواند به گونه ای کارآمد و کافی راهنمایی کند؟
متغیرهای تعیین کننده ی حیطه ی کنترل امروزه حیطه ی کنترل به نحو روزافزونی با نگرش به متغیرهای احتمالی تعیین می شود. -هر چه آموزش و تجربه ی کارکنان بیشتر باشد،نیاز به نظارت مستقیم کمتری دارند. -مشابهت وظایف کارکنان،پیچیدگی وظایف،مجاورت فیزیکی،درجه ی دستورالعمل های استانداردشده ی موجود در سازمان و نیز سبک مدیریت مورد پسند مدیراز متغیر های تعیین کننده ی حیطه ی نظارت هستند.
صف و ستاد واحدهای صف به واحدهایی اطلاق می شود که فعالیتشان مستقیما در تامین اهداف یک سازمان نقش تعیین کننده داشته باشد. واحدهای ستاد به واحدهایی اطلاق می شود که فعالیت هایشان به صورت غیر مستقیم در تامین هدف های سازمان نقش دارد. دردانشگاه علوم پزشکی،چون هدف اصلی آموزش و پژوهش است معاونت های آموزشی و پژوهشی نقش صفی ومعاونت پشتیبانی نقش ستادی دارد.
سازمان رسمی و غیر رسمی سازمان رسمی را مسئولین به طور قانونی بنیانگذاری و تصویب می کنند. در سازمان رسمی تعداد مشاغل،حدود و وظایف ،اختیارات و چگونگی انجام آن را مشخص می کنند. سازمان غیر رسمی حاصل تعامل افراد است و سازمان رسمی را تعدیل،تحکیم وحتی گسترش می دهد.
اختیار اختیار به حقوق ذاتی مقام مدیریت اطلاق می شود تا دستور دهد و متوقع باشد که دستوراتش مطاع است. اختیار و قدرت ناشی از آن وسیله ی انجام دادن وظایف و مسئولیت ها برای رسیدن به اهداف سازمان است. قدرت و اختیار هر دو با هم از اهرم های کنترل سازمان هستند. در مدیریت کلاسیک برای مدیران دو نوع اختیار قائل می شدند: اختیار صف و اختیار ستاد
تفاوت اختیار با قدرت چیست؟ اختیار یک حق است،مشروعیتی است که بر پایه ی و درجه ی اختیار در سازمان قرار دارد. -اختیار همراه با شغل است. -قدرت به ظرفیت اثرگذاری افراد بر تصمیم ها اشاره دارد. -قدرت نیرویی است که با استفاده از آن شخص می تواند اراده ی خود را علیرغم مقاومت،بردیگران اعمال کند.(وبر)
یک مدیر به عنوان یک حلقه ی اتصال در زنجیر فرماندهی،با اختیار صف،حق هدایت کردن کارکنان و اتخاذ تصمیمات معینی را بدون مشورت با فرد دیگر دارد.
اختیار در مقابل قدرت
انواع قدرت قدرت مبتنی بر اجبار قدرت بر پایه ی ترس قدرت پاداش دهی قدرت برای پاداشی که دیگران برای آن ارزش قائلند. قدرت قانونی(مشروع) قدرت ناشی از مقام در سلسله مراتب رسمی قدرت تخصصی قدرت بر پایه ی تخصص،مهارت یا دانش قدرت مرجعیت قدرت بر پایه ی شخصیت و ویزگی های فردی
تفویض اختیار یک نوع واگذاری مسئولیت و اختیار به مقامات زیردست با در نظر گرفتن صلاحیت آن هاست.
اصول حاکم بر تفویض اختیار مدیر قسمتی از اختیارات خود را می تواند تفویض کند نه تمام آن را. صاحب اختیارات اصلی همیشه در مقابل مسئولیت تفویض شده مسئول است و تفویض اختیار مسئولیت را از وی سلب نمی کند. تفویض اختیار قابل فسخ است. تناسب بین اختیار و مسئولیت باید حفظ شود.
مزایای تفویض اختیار افزایش بازدهی تقویت همکاری دسته جمعی جلوگیری از اتلاف وقت مدیران
موانع تفویض اختیار اعتماد نداشتن به زیردستان نداشتن ثبات عاطفی،عوامل روانی مثل خودخواهی ویا احساس تزلزل از مقام ملاحظات سیاسی مثل سعی در محرمانه نگه داشتن برخی از مسائل و اطلاعات
هماهنگی فرآیند ایجاد وحدت و یگانگی میان فعالیت های واحدهای مختلف سازمان به نحوی که هدف های سازمان به طور موثر تحقق یابند. -هرچه تقسیم کار بیشتر باشد نیاز به هماهنگی بیشتر خواهد بود. -هر چه وابستگی واحدها به هم بیشتر باشد نیاز به هماهنگی بیشتر خواهد بود.
واحدهای مختلف هر سازمان را به سه طریق می توان به هم مرتبط ساخت: 1-همبستگی مجموعه ای 2-همبستگی ترتیبی 3-همبستگی مرحله ای
همبستگی مجموعه ای واحدها در یک ارتباط کلی در حرکت کل سازمان سهیم هستند ولی به طور مستقیم با هم ارتباط ندارند و از حداقل هماهنگی برخوردارند.
همبستگی ترتیبی در این نوع ارتباط هر واحد به واحد قبلی خود وابسته است،همبستگی ترتیبی هماهنگی بیشتری را نسبت به همبستگی مجموعه ای لازم دارد.
همبستگی ترتیبی در بخش بیماران قلبی ترخیص بیمار بستری در PCCU بستری در CCU پذیرش بیمار در اورژانس
همبستگی مرحله ای در این نوع ارتباط بازده یک واحد،داده ی واحد بعدی خواهد بودو بر عکس.
همبستگی مرحله ای در مرکز استرلیزاسیون و اتاق عمل بازده استریل ست ها توسطCSR ست های آلوده اتاق عمل بازده استفاده از ست ها در OR داده ها
منابع انسانی و تامین آن تامین نیروی انسانی روشی است که از طریق آن مدیریت تشخیص می دهد چطور نیروی انسانی مناسب و به تعداد مورد نیاز در زمان و مکان مناسب تامین کند. در اجرای تامین نیروی انسانی مدیر باید دست به فرآیندی به نام انتخاب بزند.
مراحل فرآیند انتخاب تعیین عوامل انتخاب بر حسب نیازهای فعلی و آینده پست سازمانی شامل تحصیلات،دانش،مهارت ها،سن و مشخصات فیزیکی... تکمیل فرم تقاضا توسط متقاضی انجام مصاحبه عمومی و اختصاصی برگزاری آزمون برای کسب اطلاعات بیشتر کنترل و ارزیابی اطلاعات اعلام نتایج
نیروی انسانی در پرستاری پیش بینی نیروی انسانی در پرستاری به دلیل دخالت عوامل زیر بسیار با اهمیت است: کمبود نیروی انسانی سوءمدیریت در زمینه ی روش های تقسیم کار بهره برداری غلط از نیروی انسانی مسائل شخصی و خانوادگی پرستاران(به خصوص خانم ها) ترک حرفه ی پرستاری کمی علاقه مندی برخی پرستاران به حرفه پرستاری ساعات کار متغیر کمبود مهد کودک و کودکستان های مناسب
روش های ترغیب در بیمارستان اعمال قدرت توجه و مهربانی (مادرانه-پدرانه) گفتگو برای توافق در باره ی مسائل بیمارستان ایجاد یک رقابت سالم برآوردن نیازمندی های پرسنل
روش های تقسیم کار بین پرسنل پرستاری روش فعالیتی(Functional Method) -کار محور
Functional Method
Case Method پرستار مسئول مربی بخش پرستار مسئول پرستار دانشجو
سرپرستار یا پرستار مسئول Team Method سرپرستار یا پرستار مسئول رهبر تیم رهبر تیم رهبر تیم پرسنل پرستاری پرسنل پرستاری پرسنل پرستاری بیماران/ مددجویان بیماران/مددجویان بیماران/مددجویان
Primary Method پزشک سرپرستار منابع بیمارستانی پرستار اولیه بیمار/مددجو پرستار دستیار عصرکار پرستار دستیار شبکار پرستار دستیار روزکار
دیگر روش های تقسیم کار میان پرسنل پرستاری پرستار درمانگر(مراکز توان بخشی...) پرستار یک به یک(پرستار مخصوص-پزشک مخصوص) پرستار خصوصی