Интернет тармоғида ишлаш. Браузерлар.
МАЪРУЗА РЕЖАСИ: Интернет тармоғи, Интернет провайдерлар, Интернет тармоғи хизматлари, Веб браузерлар ва веб саҳифалар. Электрон почта хизмати, унинг аҳамияти ва имкониятлари. Электрон почта дастурлари Ўзбекистонда интернет тармоғининг ривожланиш истиқболлари. Ўзбекистон Республикаси Интернет ресурслари Ўзбекистонда Интернет тармоғи орқали кўрсатиладиган интерактив хизмат турлари ҳамда Интернет тармоғининг имкониятлари. Давлат ҳукумати ва бошқарув органлари веб сайтларидан фойдаланиш.
Интернет нима? Интернет (Internet) - бу бутун жаҳон компьютер тармоқлари мажмуидир, яъни ягона стандарт асосида фаолият кўрсатувчи жаҳон глобал компьютер тармоғидир. Интернет (internet) - минглаб локал ва минтақавий компьютер тармоқларни бирлаштирувчи ахборот тизими ҳисобланади. WWW – World Wide Web – бутун дунё ўргамчак тўри ҳисобланиб, Интернет ресурсларини ташкил этиш ва ундан фойдаланишни таъминлаб беради.
Интернет ва асосий тушунчалар Интернет – International network - халқаро тармоқ маъносини англатади Веб сайт – бирор бир соҳага, фаолиятга, воқеа ва ходисага бағишланган маълумотларни ўзида жамлаган Интернет саҳифалар мажмуи. Интернет провайдер – Интернет тармоғи хизматларидан фойдаланишни таъминлаб берувчи юридик шахс. Электрон почта – Интернет тармоғи орқали тезкор маълумотлар ва хабарлар алмашиш тизими Интернет манзил (URL) – Интернет тармоғида жойлаштирилган ахборот ресурсларининг мурожаат манзиллари. Proxy – локал тармоққа уланган компьютерларни битта алоқа канали орқали Интернет хизматидан фойдаланишни ташкил этиш хизмати Веб сервер – веб саҳифаларни жойлаштириш, бошқариш ва улардан фойдаланишни ташкил этиш ҳамда фойдаланувчилар сўровларига ишлов бериш хизмати
Уланиш технологияси бўйича абонентлар нисбати
Интернетда ишлаш технологияси
Интернет провайдерлар PC модем ТФОП Интернет WWW E-mail FTP Search Content provider ADSL Ажратилган линия ISP IAP User 1 2 3 4 5
Интернет операторлари ва провайдерлари
Халқаро интернет тезлиги провайдерлар кесимида
Интернет хизматлари Интернет провайдерлар қуйидаги хизматларини тақдим этади: WWW Интернет ресурсларини ташкил этиш E-mail Электрон почта хизмати Web hosting Шахсий веб сайтларни Интернетга жойлаштириш Internet conference Интернет орқали видео мулоқот Searching Интернет қидирув тизимларидан фойдаланиш FTP файлларни алмашиш протоколи IPTV Интернет тармоғи орқали рақамли телевидения IP телефония Интернет тармоғи орқали телефон сўзлашувлар
Веб броузерлар ва веб саҳифалар Веб броузерлар – бу Интернет ресурслари ва маълумотларидан фойдаланишни таъминловчи дастурлар бўлиб, уларнинг қуйидаги турлари мавжуд: Internet Explorer, Firefox Mozilla, Netscape Navigator, Opera, Google Chrome, Safari Веб саҳифалар асосан ўзида маълумотларни жамловчи контейнер ҳисобланиб, уларнинг икки тури мавжуд: Статик – ўзгармас веб саҳифалар Динамик – мурожатга нисбатан шакллантириладиган веб саҳифалар
Веб броузерлар кўринишлари
Веб саҳифалар ва технологиялар Статик веб сайтлар HTML, CSS, Java ва VB скрипт Динамик веб сайтлар HTML, CSS, PHP, MySQL, Java script, AJAX HTML, CSS, ASP, SQL Server, Java script Веб сайтлар яратиш технологиялари MS FrontPage, Dreamviewer, HomeSite, Adobe Flash
WAP технологияси WAP (wireless application protocol) – мобил телефонлар ва қурилмалар орқали Интернет маълумотларини узатиш протоколи. WML (Wireless Markup Language) – симсиз қурилмалар учун маълумотларни жойлаштириш тили. WAP браузер – WAP сайтларга мобил қурилмалар орқали мурожат қилиш дастури.
Электрон почта Электрон почта - бу Интернет тармоғи орқали хабарлар алмашиш хизмати ҳисобланиб асосан иккита компонент иштирокида ташкил этилади: Электрон почта сервери (SMTP, POP) - хабарларни жўнатиш ва қабул қилишни таъминлаш Электрон почта клиенти - хабарларни яратиш, ўқиш ва жавоб қайтариш Электрон почта хизмати қуйидаги имкониятларни тақдим этади: Хабарларни тезкор алмашиш (бир неча дақиқа) Хабарларга қўшимча маълумотларни илова қилиш Хабарларга расм ва мультимедиа маълумотларини жойлаштириш Электрон почта орқали хабарларни узатиш ва қабул қилиш
Электрон почта манзили Электрон почта манзили: почта қутиси номи ва почта сервери манзилидан иборат бўлади name@domain2.domain1 info@TKTI.uz Почта қутиси номи Ташкилот домени Асосий домен
Электрон почта клиенти
www.gov.uz Интернет домен тизими Интернет домен номлари Интернет манзилларида ишлатилиб, улар мамлакат номларини, ташкилот ва корхоналар фаолиятини англатади UZ - Uzbekistan KG - Kyrgyzstan KZ - Kazakhstan RU - Russia UA - Ukraine UK - United Kingdom US United States COM - Commercial EDU - US Educational GOV - Government INT - International MIL - US Military NET - Network ORG - Non-Profit Organization www.gov.uz
Домен тизими структураси
Домен манзилининг шаклланиши TKTI
Домен номларини регистраторлари Компаниялар «.uz» сайтлари сони Tomas 3778 Billur COM 2400 Arsenal-D 1299 Sarkor Telecom 930 BCC 659 Simus 113 TV-Inform 65 Жами 9416
Умумий интернет канали тезлиги
Интернет абонентлари динамикаси
Мобиль Интернет абонентлари
Ўзбекистон миллий Интернет ресурслари www.uz – миллий ахборот қидирув тизими mail.uz – миллий электрон почта хизмати ziyonet.uz – ахборот таълим тармоғи uforum.uz – муҳокама веб портали edu.uz – Ўзбекистон таълим портали aci.uz - Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги портали mtrk.uz – миллий телерадиокомпания веб сайти
Миллий ахборот қидирув тизими Ушбу тизим орқали барча турдаги ахборотларни қидириш ва соҳалар бўйича барча сайтлар рейтингини кўриш мумкин.
Миллий электрон почта хизмати Ушбу сайт орқали электрон почта хизматларидан (почта очиш, хабар юбориш, хабар қабул қилиш ва ўқиш) фойдаланиш мумкин.
Ziyonet портали
Миллий форум портали
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги портали
ЎзААА портали Ушбу портал орқали алоқа ва ахборотлаштиришга соҳасига оид барча маълумотлардан ва меъёрий ҳужжатлардан фойдаланиш мумкин.
Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси портали Ушбу портал орқали Интернет тармоғи бўйича он-лайн радио тинглаш ва теледастурларни томоша қилиш мумкин.
Давлат ахборот ресурслари www.gov.uz - Ўзбекистон Республикасининг Ҳукумат портали www.press-service.uz – Ўзбекистон Республикаси Президентининг матбуот хизмати www.uza.uz – Ўзбекистон миллий ахборот агентлиги www.cbu.uz - Ўзбекистон марказий банки портали
Ўзбекистон Республикасининг Ҳукумат портали Ўзбекистон Республикаси давлат ҳокимияти, давлат рамзлари, хизматлар реестри, давлат ҳокимияти органлари тўғрисидаги маълумотлар.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг матбуот хизмати Ўзбекистон Республикаси Президенти, конституцияси, Президент фармонлари ва қарорлари, Президент асарлари тўғрисидаги маълумотлар.
Ўзбекистон миллий ахборот агентлиги Сиёсат, иқтисодиёт, жамият, технологиялар, спорт ва хорижий хабарлар жамланган веб ресурс.
Ўзбекистон миллий банки портали Пул-кредит сиёсати, тўлов тизимлари, Банк тизимига оид қонун ҳужжатлар валюталар курслари тўғрисидаги маълумотлар жамланган веб ресурс.