برنامه اعتلای سلامت مادران

مراقبت پیش از باردار مراقبت بارداری مراقبت حین زایمان مراقبت پس از زایمان

مراقبت پیش از بارداری

شرح حال معاینه آزمايش ها و سونوگرافی ایمن سازی پسخوراند/ مراقبت ویژه آموزش و توصیه

شرح حال وضعیت فعلی خانم برای باردار شدن سوابق بارداری و زایمان قبلی سابقه یا ابتلا فعلی به بیماری/ ناهنجاری علائم خطر فوری روانی علائم در معرض خطر روانی رفتارهای پرخطر در خانم و یا همسرش

معاینه قد و وزن تیروئید واریس قلب و عروق ژنیتال روانی

آزمايش ها و سونوگرافی UA FBS BG/ RH POP smear HIV HBS AG VDRL Rubella titer

واکسیناسیون کزاز سرخجه هپاتیتB

بر اساس یافته ها مراجعه به بوکلت قسمت اقدامات قبل از دوران بارداری فید بک بر اساس یافته ها مراجعه به بوکلت قسمت اقدامات قبل از دوران بارداری

آموزش و توصیه بهداشت جنسی بهداشت روان بهداشت دهان و دندان بهداشت فردی بهداشت جنسی بهداشت روان بهداشت دهان و دندان بهداشت تغذیه و استفاده از مکمل ها

مراقبت های دوران بارداری

شرح حال معاینه آزمايش ها و سونوگرافی ایمن سازی پسخوراند/ مراقبت ویژه آموزش و توصیه

آزمایشات سونوگرافی هفته 26-30 هفته 6-10 +GCT , GTT هفته 16-18 روتین هفته 6-10 +GCT , GTT هفته 26-30 سونوگرافی هفته 16-18 هفته 31-34

جدول مراقبت های مادر هفته مراقبت ویزیت نیمه اول نیمه دوم بار اول 6-7-8-9-10 بار اول نیمه اول 16-17-18-19-20 بار دوم 26-27-28-29-30 بار سوم نیمه دوم 31-32-33-34- بار چهارم 35-36-37 بار پنجم 38 بار ششم 39 بار هفتم 40 بار هشتم

تعیین تاریخ مراجعات فاصله مراقبت بعدی زمان مراجعه 70 روز بعد هفته 6-10 تعیین تاریخ مراجعات فاصله مراقبت بعدی زمان مراجعه 70 روز بعد هفته 6-10 هفته 16-20 35 روز بعد هفته 26-29 روز بعد28 30-33هفته روز بعد21 هفته 34-35 روز بعد14 هفته 36 روز بعد7 هفته 37-38-39

جدول وزن گیری دوران بارداری جدول وزن گیری دوران بارداری اضافه وزن مطلوب محدوده BMI تعریف 12.8-18 کمتر از 19.8 لاغر 11.5-16.5 19.8-26 طبیعی 7-11.5 26.1-29 اضافه وزن 6-9 بیش از 29 چاق

جدول ثبت میزان وزن گیری 41 40 39 38 37-35 34-31 30-26 25-21 20-16 15-11 10-6 زمان ملاقات   سن بارداری میزان وزن گیری وزن گیری نامناسب

تجویز مکمل ها فولیک اسید از اول بارداری تا پایان بارداری روزانه 400 میکرو گرم قرص آهن یک عدد از شروع ماه چهارم تا سه ماه بعد زایمان کپسول مولتی ویتامین مینرال یا ساده از شروع ماه چهارم تا سه ماه بعد زایمان

مراقبت های پس از زایمان

-مصرف داروها در شیردهی

تنظیم خانواده

مشاوره تنظيم خانواده

تعریف مشاوره Helping Process:فرایندی معاضدتی جهت ایجاد وتشویق تصمیم گیری صحیح در داوطلب ارتباط دوطرفه بین داوطلب ومشاورکه در آن نگرش داوطلب درمورد بهداشت باروری وجنسی مورد ارزیابی قرارمی گیرد تعریف مشاوره متعددند وتفاوت اندکی با یکدیگر دارند

مشاوره یک پروسه است که با یک ملاقات به پایان نمی رسد ومشاور نقش پیگیری حمایت ،تشویق وترغیب داوطلب دربیان احساسات وعقاید نقش مشاورتلاش جهت ایجادقدرت تصمیم گیری در فرد داوطلب ودر نهایت تصمیم گیری توسط فرد داوطلب

ویژگی های مشاوره دهنده ویژگی های شخصیتی: برخورد گرم همدلانه مسوولانه،دارای انگیزه شخصی کمک به دیگران،افکار باز وسیع وراغب به فراگیری دانش واطلاعات دانش در مورد بهداشت باروری وجنسی ،پروسه حاملگی،روشهای پیشگیری ،عفونتهای منتقله از راه جنسی HIV وسقط مهارت برقراری ارتباط وتسلط در استفاده ازآنها

مراحل مشاوره پیشگیری از بارداریGATHER: G(GREET):احترام به مراجعه کننده با برخورد گرم A(ASK):ازداوطلب در مورد خودش سوال شود(شروع با سوالات تعداداعضاخانواده ،وضعیت کلی زندگی،علت مراجعه ...) T(TELL):پاسخ به نیازها ،نگرانی ها وموقعیت مراجعه کننده حجم اطلاعات باید باتوجه به ویژگی های داوطلب باشد

H(HELP):کمک به داوطلب برای اتخاذ بهترین تصمیم کمک به داوطلب برای درک مواجهه با خطرواتخاذ تصمیم جهت کاهش مواجهه با خطر E(EXPLAIN):توضیح شفاف هرچه لازم است داوطلب بداند R(RETURN):برنامه ریزی جهت ویزیت مجدد

خانمی 25 ساله با سابقه یک بار بارداری ناموفق برای مشاوره تنظیم خانواده مراجعه کرده است.بیمار تمایل به استفاده از روش IUD دارد.

قرص هاي ترکيبي پيشگيري از بارداري قرص هاي ترکيبي پيشگيري از بارداري

مزيت ها: اثربخشي بالا، برگشت سريع باروري پس از قطع روش، منظم شدن، کاهش درد و خونريزي قاعدگي (کاهش سندرم پيش ازقاعدگي) کاهش بروز کيست هاي تخمداني، کاستن از بروز بيماري هاي خوش خيم پستان، افزايش تراکم استخوان ها، ، (PID) کاهش بروز بيماري هاي التهابي لگن کم شدن بروز سرطان هاي رحم و تخمدان، ،(EP) کاهش بروز حاملگي خارج از رحم جلوگيري از بروزتصلب شرايين (آترواسكلروز)، کاهش بروز اندومتريوز، بهبود آرتريت روماتوييد .

شک به وجود سرطان پستان، ابتلا و يا سابقه آن، موارد منع مصرف مطلق: شک به وجود سرطان پستان، ابتلا و يا سابقه آن، کارسينوم اندومتر يا هر بدخيمي مشکوک يا شناخته شده وابسته استروژن، خونريزي هاي رحمي بدون علت مشخص، خانم های سيگاری ٣٥ ساله وبالاتربامصرف بيش از ١٥ نخ سيگار درروز، بيماري فعال يا مزمن کبدي، اختلال واضح کبدي و يا هپاتيت ويرال يرقان انسدادي در حاملگی يا سابقه يرقان هم زمان با مصرف قرص، آدنوم يا کارسينوم کبد، سيروز کبدي خفيف (جبران شده) تومورهاي خوش خيم وبدخيم کبد،

منع مطلق آنژين قلبی ناپايدار ديس ليپيد مي شرايط نيازمند به بي حرکتي کامل (بايد مصرف قرص از ٢٨ روز قبل از عمل جراحي تا پايان دوره بي حرکتي پس از عمل، قطع شود- سابقه هر بيماري مرتبط با OCPمثل: کره، فشارخون بالا، .TTP,HUS ، پانکراتيت حاد، پمفيگوييد حاملگی، سندرم استيون- جانسون

موارد منع نسبی فشارخون کنترل شده بیماری فعال کیسه صفرا خانم سیگاری کمتر از 35 سال ترومبوفلبیت سطحی میگرن بدون علائم عصبی دیابت بدون درگیری عروقی افسردگی بسیار شدید مصرف داروهای ضد تشنج به جز والپوریک اسید ابتلا به بیماری های التهابی روده

عوارض شايع : عارضه هاي شايع معمولا در ماه هاي اول مصرف بروز نموده اين عارضه ها به شرح زير است: ١. افزايش وزن: ٢. لكه بيني وخونريزي بين قاعدگي ها: ٣. حساسيت پستان ها: ٤. سردردهاي خفيف:. ٥. تهوع:

زمان شروع استفاده از قرص هاي ترکيبی پيشگيری از بارداری ترکيبي: وضعيت متقاضی از نظر زمان شروع: مصرف اين قرص ها بايد در پنج روز اول قاعدگي (روز اول تا روز پنجم) آغاز گردد. براي اطمينان بيشتر بهتر است مصرف آن از روز اول خونريزي قاعدگي شروع شود. قرص در ساعت خاصی از شبانه روز تا پايان بسته ٢١ عددی خورده مي شود. مصرف بسته بعدي پس از يک فاصله هفت روزه آغاز خواهد شد. مصرف اين قرص ها پس از زايمان و در دوران شيردهي به دليل تاثير آن ها برروي شيرمادر(کم کردن مقدار و ترشح شدن آن در شير) توصيه نمي شود.(مصرف آن در مادران شيرده تا ٦ ماه پس از زايمان، منع مطلق دارد

مراجعه هاي پی گيری: اولين بررسی پس از ٣ ماه وسپس هر ٦ ماه يکبار تا دوسال، و از آن پس در صورت نبودن هرگونه مشکل هرساله و به شرح زير انجام می شود: ١. فشارخون، ٢. وزن، ٣. پيگيري بروز علائم هشدار و عارضه ها ودرصورت لزوم بررسي آن ها،روي آن OCP بررسي قند، چربي و ليپو پروتئين براي خانم هاي زير در مراجعه هاي پيگيری بطور روتين انجام مي شود: خانم هاي ٣٥ ساله و بالاتر. خانم هاي باسابقه بيماري قلبي، يا فشار خون بالا. ديابتی ها (هرساله ) خانم هاي باسابقه ديابت حاملگی

قرص هاي پروژستروني پيشگيري از بارداري (لاينسترنول)

مزيت ها: نداشتن اثر منفي بر کميت و کيفيت شيرمادر، فشار خون، میگرن ،لوپوس عدم نياز به قطع روش قبل از عمل جراحي.

عيب ها: مصرف سر ساعت شکست در صورت نبودن تغذیه انحصاری

موارد منع مصرف مطلق: خونريزي غير طبيعي رحمي اختلالات مزمن يا حاد کبدي ( تومور، هپاتيت ) ابتلا به سرطان پستان.

موارد منع مصرف نسبي: سابقه سرطان پستان، چاقي شديد، سابقه کلستاز بارداري، فشارخون بالا مصرف هم زمان داروهاي ضد تشنج و ريفامپين، .(EP ) سابقه حاملگي خارج رحمی

زمان شروع و استفاده از لاينسترنول: در صورت عدم پریود مصرف قرص ٦ هفته پس از زايمان آغاز خواهد شد. در صورت قاعدگی قرص بايد در ٥ روز اول قاعدگی و ترجيحا" روز اول شروع شود.

Depo Medroxy Progestrone Acetate

مزيت ها: اثربخشي بالا، آسانی استفاده فاصله هاي استفاده نسبتا" طولاني مدت (هر ٣ ماه يك بار مناسب براي افرادي که با استفاده مداوم و هرروزه از يك روش مشكل دارند (افراد فراموشكار، کوچ نشين، عقب ماندگان ذهني و ....)، کاهش ابتلا به سرطان هاي اندومتر و تخمدان، بيماري هاي التهابي لگن ،(EP) کم خوني، فيبروم رحم، اندومتريوز، حاملگي خارج از رحم ،(PID) درد زمان قاعدگي و متيل ،(PMS) کانديديازيس واژن، سندرم قبل از قاعدگي افزايش ندادن عوارض استروژنی بدليل نداشتن استروژن،

مناسب براي افراد مبتلا به ديابت و بيماري تيروييد، قابل استفاده در هر دوره سني قابل استفاده در دوران شيردهي، افزايش شير مادر تداخل نداشتن با تماس جنسي، عدم نياز به قطع مصرف قبل از اعمال بزرگ جراحي مناسب براي بيماران تشنجي(اگر با مصرف داروهايي مانند کاربامازپين وفني تويين هم زمان نباشد.

عيب ها: تاخير در بازگشت باروري، لزوم تزريق در فاصله هاي زماني سه ماهه، عدم پيشگيري از بيماري هاي مقاربتي از جمله ايدز، احتمال افزايش وزن آمنوره.

موارد منع مصرف مطلق بارداري، سرطان پستان، خونريزي واژينال بدون علت مشخص، اختلالات شديد انعقادي، سابقه تومور (آدنوم) کبدي ناشي از مصرف هورمون هاي استروييد جنسي،

فشارخون کنترل نشده، ديابت کنترل نشده، ديابت با ضايعه عروقی و يا ابتلاي به ديابت به مدت بيست سال يا بيشتر از ترومبوآمبولی و يا سابقه آن، سابقه سکته مغزی،

زمان شروع استفاده از ١. در زمان قاعدگی: اولين تزريق (شروع استفاده از روش) در يكي از پنج روز اول قاعدگي انجام و تا يك هفته نيز از يك روش کمكي مانند کاندوم استفاده مي شود. ٢. مادران غير شيرده: ) پس از زايمان: بلافاصله پس از زايمان يا تا ٣ هفته اولين تزريق و نيازي به برگشت قاعدگي نيست.

چگونگي استفاده هر ٣ ماه يكبار تزريق مي گردد. ١. يك آمپول ١٥٠ ميلي گرمي اگرمتقاضی در محدوده فاصله زمانی ٢ هفته زودتر و يا ٢ هفته ديرتر از موعد مقرر مراجعه نمايد، مي توان ضمن تاکید بر لزوم رعايت زمان تعيين شده، آن را تزريق کرد. ٢. قبل از تزريق و براي بوجود آوردن سوسپانسيون يكنواخت، بايد ويال يا آمپول را به شدت تكان داد. عضلاني (بالاي عضله بازو يا باسن) و عميق ( سرسوزن بلند) است. محل تزريق نبايد ماساژ داده شود.

آزمايش ها و معاينه هاي لازم : . ١. اندازه گيری وزن و قد و محاسبه BMI ٢. اندازه گيری و ثبت فشار خون. (فشار خون کنترل شده از موارد منع مصرف نسبي است. در پيگيري ها به تغيير فشار خون دقت شود.) ٣. انجام پاپ اسمير( بر اساس دستورالعمل کشوري). ٤. اندازه گيري ليپوپروفايل(يکبار). اگرLDLاز ٢٠٠ ميلی گرم در دسی ليتر بيشتر بوده و دو فاکتور خطر عروقی و يااختلالات نادر ليپيدی مانند FAMILIAL HYPER CHOLESTROLEMIAوجود داشته باشد، آغاز استفاده از روش توصيه نمی شود.

هشدارها خونریزی شدید افزایش فشارخون رزدی پوست یا چشم تاخیر قاعدگی خونریزی طولانی سردرد همراه تاری دید

آی- يو- دی

مزيت ها: اثربخشی بالا، ،IUD قابليت برگشت باروری بلافاصله پس از خروج طولاني مدت بودن اثر پيشگيری از بارداری ( ١٠ سال ) نياز نداشتن به يادآوری روزانه، عدم تاثير بر شيردهی، نداشتن آثار و عوارض هورمونی، ، قابل استفاده دراوايل دوران منوپوز عدم تداخل با تماس جنسی، تداخل نداشتن با مصرف داروها.

عيب ها: لزوم کارگذاری و خروج توسط فرد دوره ديده، خروج خودبخودي، ،(STIs) عدم پيشگيري از انتقال بيماری های منتقله از راه تماس جنسی لزوم معاينه دوره اي.

٢. خونريزي نامنظم و لكه بيني بين قاعدگي ها ٣. افزايش ترشحات واژينال عوارض شايع : ١. افزايش خونريزي و درد هنگام قاعدگي: ٢. خونريزي نامنظم و لكه بيني بين قاعدگي ها ٣. افزايش ترشحات واژينال عوارض غيرشايع در ٢٠ روز اول پس از کارگذاري ١. بيماري هاي التهابي لگن ( PID ) ٢. سوراخ شدن رحم هنگام کارگذاری

موارد منع مصرف مطلق : شک يا اطمينان به حاملگي، ، PIDبا سابقه بستری در بيمارستان رحم با شکل غير طبيعی IUDهای مس دار، بيماری ويلسون يا حساسيت به مس نقص سيستم ايمنی

نئوپلازی درمان شده سرويکس، فيبرومی که اندازه و شکل رحم را تغيير داده باشد، خون ريزی شديد قاعدگی (دفع لخته) يا آنمی شديد، خونريزی واژينال بدون علت مشخص، اختلالات انعقادی، سابقه بارداری خارج رحمی، شک به وجود بدخيمی رحم يا سرويکس و يا قطعيت وجود آن، ، پاپ اسمير غير طبيعی در فاصله زماني درمان و پيگيري مول (حداقل ١ سال) نداشتن سابقه زايمان، سل لگنی.

موارد منع مصرف نسبی : سابقهPID بدون بستری در بيمارستان، ، داشتن شريک های جنسی متعدد (در زن يا همسر وی) بيماری های دريچه ای قلب که نياز به دريافت آنتی بيوتيک پروفيلاکسی داشته باشند، STIs اندومتريت پس از زايمان و يا سقط عفونی در ٣ ماه گذشته، . سرويسيت و واژينيت درمان نشده

زمان شروع استفاده ١. در زمان قاعدگی: باتوجه به اطمينان از باردار نبودن، نرمی سرويکس ودر ٥ روز اول خونريزی ٢. پس از زايمان (طبيعی، سزارين): کوتاه ترين فاصله زمانی ممکن برای6 هفته پس از زايمان طبيعی يا سزارين باشد

مراجعه هاي بعدی: بررسی نخ IUDیکماه بعد از اولین پریود سپس هر 6ماه معاينه لگنی برای بررسی ترشح ها و حساسيت رحم و آدنکس ها، انجام پاپ اسمير براساس دستورالعمل کشوری،