رئیس گروه کارشناسان بهبود تغذیه جامعه استان فرهاد غیبی رئیس گروه کارشناسان بهبود تغذیه جامعه استان

چاقی

مطالعه ملی شیوع اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان ایران 89,404 men and women 15 to 65 years of age Underweight 6.3% Normal weight 39.2% Underweight 5.2% Normal weight 12.6% Obese 25.2% Overweight 57% Overweight 42.8% Obese 11.1% Men Women Janghorbani M, Obesity (Silver Spring). 2007;15(11):2797-808

شیوع جهانی چاقی در بزرگسالان رتبه بندی کشورها در سال 2010 Rank Country Male % Female % 1 Papua New Guinea 74.8 79.5 7 Egypt - 46.6 9 Qatar 34.6 45.3 18 USA 32.2 35.5 22 UAE 17.1 31.4 25 Kuwait 27.5 29.9 26 Turkey 16.5 29.4 38 England 24.1 24.9 66 Iran 9.1 19.2 89 Finland 14.9 13.5 91 Brazil 8.9 13.1 107 Italy 10.5 136 China 2.4 3.4 137 Japan 2.3 Source: International Obesity Task force

چاقی ( (obesity چاقی وضعیت مزمنی است که با افزایش بیش از اندازه مقدار چربی بدن مشخص میشود.چاقی به واقع یک اختلال پیچیده تنظیم اشتهاو متابولیسم انرژی است.که توسط عوامل زیست شناختی خاصی کنترول می گردد.در 10 سال گذشته،پیشرفت عظیمی دردرک علمی پاتوفیزیولوژی چاقی وتعاملات بین استعداد ژنتیکی افزایش وزن ومحیط انجام گرفته است.

انواع چاقی چاقی هایپرپلازی (hayperplastic) (چاقی دوران کودکی) که در آن تعداد سلولهای چربی زیاد می شوند چاقی هایپرتروفی (haypertrophic) (چاقی دوران بلو غ) که در آن اندازه سلولهای چربی افزایش می یابند تصور بر این است که چاق شدن در بزرگسالی هایپرتروفی می باشد

اشکال چاقی فرم آندروئید (Android) ِیا مردانه یا پیکر سیبی شکل که در آن چربی در شکم و سینه جمع می شود . فرم ژینوئید (Gynoid) یا زنانه یا پیکرگلابی شکل که در آن چربی در ران ،لگن و سرین تجمع می یابد . خطر فرم آندروئید بیشتر از فرم ژینوئید می باشد

علل چاقي اختلال تغذیه ای (دریافت بیشترانرژی و کمی فعالیت ) اختلال تغذیه ای (دریافت بیشترانرژی و کمی فعالیت ) فشارهای درونی ، استرس ها و افسردگی ها مصرف داروهای ضد بارداری ، ضد افسردگی ، ضد اضطراب و کورتونها کم کاری تیرویید و اختلالات هیپوتالاموس ژنتیک

چربی بیش از حد بدن به سبب عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی ایجاد می شود

لپتين لپتين برگرفته از واژه ي يوناني لپتوس به معني لاغر است كه در سال ۱۹۹۴ کشف شد گيرنده هاي ويژه اي در هيپوتالاموس، با مهار ترشح نوروپپتيد Y باعث کاهش اشتها مي شود و از طرف ، ديگر با افزايش ميزان متابوليسم بدن، ميزان انرژي مورد نياز و در نتيجه ميزان چربي بدن را کنترل مي کند مقادیرپلاسمايي لپتين با ذخاير چربي بدن ارتباط مستقيم دارد و به تغييرات تعادل انرژي بدن پاسخ مي دهد.

ادامه لپتين پپتیدی است که به تناسب میزان توده بدن وسطوح تغذیه‌ای به طورعمده به وسیله  بافت چربی زیر پوستی و درمقادیر کمتر به وسیله بافت چربی احشایی تولید می‌شود لپتين يک پروتئين با ساختار مارپيچي مشابه سيتوكين ها است با وزن مولکولي ۱۶ کيلودالتون كه در تنظيم وزن بدن و هموستاز انرژي کمک مي کند.

ادامه لپتين از آنجایی که لپتین سبب ایجاد تطابق بدن در برابر شرایط دسترسی نداشتن به مواد غذایی می‌شود،  میزان ترشح آن درشرایط گرسنگی، محدودیت کالری و کاهش وزن کاهش یافته و سبب افزایش فزاینده اشتها می‌شود. کاهش شدید ترشح لپتین در رژیم‌‌های غذایی بسیار کم کالری می‌تواند سبب افزایش شدید گرایش بدن به وزن‌گیری بعد از ترک رژیم غذایی شود. در افراد چاق به دلیل گسترش بافت چربی، با وجود افزایش ترشح لپتین، مقاوم شدن بدن به لپتین مانع از ایجاد آثار مثبت آن برکنترل وزن می‌شود.

کورتيزول توليد لپتين را در محيط آزمايشگاهي و در داخل بدن تحريک مي کند. ادامه لپتين عوامل فيزيولوژيک و هورمون هاي مختلفي مانند کورتيزول، انسولين و تستوسترون در تنظيم ميزان لپتين دخيل هستند. کورتيزول توليد لپتين را در محيط آزمايشگاهي و در داخل بدن تحريک مي کند. افزايش انسولين در پاسخ به تغذيه، موجب توليد لپتين و کاهش انسولين طي ناشتايي باعث کاهش غلظت لپتين مي شود. رابطه اي معکوس و قوي بين مقادير تستوسترون و مقاديرلپتين سرم وجود دارد که اثر سن را در آن ها توضيح میدهد

پیامد های جسمي ناشي از چاقي كودكان عدم تحمل به گلوكز بالا بودن انسولين خون متابوليسم غير طبيعي گلوكز ديابت مليتوس نوع II گرفتاري هاي ارتوپديك مشكلات اعصاب بيماري هاي غدد درون ريز بيماري هاي تنفسي نارسايي هاي كبدي گرفتاري هاي معدي روده اي ديگر بيماري هاي گوارشي سردردها

پیامد های جسمي ناشي از چاقي كودكان عدم تحمل به فعاليت رشد سريعتر رسش زود هنگام چاقي در بزرگسالي افزايش فشارخون افزايش آپوليپوپروتئين ها تري گليسريد بالا HDL-c پايين و LDL-c بالا فاكتورهاي خطر قلبي – عروقي سرطان روده بزرگ تورم مثانه بيماري هاي تخمدان

پیامد های روحی ناشي از چاقي كودكان تصور بدشكلي اندام نگراني از احتمال پايين ازدواج با فرد دلخواه اشتباه شدن با كودكان بزرگتر و بالاتر بودن توقع از كودكان چاق منزوي شدن هيجان احتمال كمتر تكميل تحصيلات دوستان كمتر اعتماد به نفس كمتر

عوامل مرتبط با چاقی در کودکان ايرانی چاقي والدين و سابقه چاقی در خانواده خوردن غذاهاي فوري و هله هوله نوشيدن نوشابه دريافت زياد درشت مغذی ها سرعت بالای غذا خوردن خواب کم وزن تولد تحصيلات والدين تماشای تلويزيون و کمی فعاليت بدني

بيماري هاي جسمي ناشي از چاقي بزرگسالان ديابت مليتوس مقاومت به انسولين پرفشاري خون بيماري هاي قلبي هيپرليپيدمي يا ديس ليپيدمي افزايش ساخت كلسترول آرتريت روماتوئيد افزايش فشار مهره ها درد ناحيه كمر و مفاصل ديگر مشكلات ارتوپديك بيماري هاي تنفسي

پیامد های جسمي ناشي از چاقي بزرگسالان افزايش ادرار نازايي و بيماري تخمدان قاعدگي غيرطبيعي غير طبيعي بودن هورمون هاي جنسي بالا بودن غلظت آنزيم هاي كبدي همراه با كبد چرب، تورم كبد، فيبروز و سيروز تورم كيسه صفرا بيماري هاي گوارشي آپنه (خفگي در خواب) افزايش بروز برخي سرطانها (سينه، رحم، روده بزرگ، پروستات)

هزینه های اقتصادی چاقی بادر نظر گرفتن شیوع بالای چاقی وخطرات عمده سلامتی مرتبط با آن،تخمین زده شده است که هزینه های اقتصادی چاقی،8%-3% ازکل هزینه ههای مراقبت سلامت را به خود اختصاص میدهد. اخیرامشخص شده است کهBMI با میزان سالیانه روزهای بستری در بیمارستان،تعداد وهزینه ویزیت های سرپایی ، هزینه داروهای سرپایی وخدمات آزمایشگاهی مرتبط است.

فواید کم کردن وزن ده کیلو گرم کاهش وزن موجب : 25 %- 20% کاهش در مرگ ومیر تام 40%-30 % کاهش درمرگهای مرتبط با دیابت 50%-40% کاهش در مرگ ومیرهای ناشی ازسرطان

فواید کم کردن وزن . کاهش وزن نسبتط متوسطی در حد 10%-5%سبب بهبود معنی داری در بیماری های همراه مانند دیابت نوع 2،پرفشاری خون وبیماری قلبی-عروقی، علاوه برافزایش طول زندگی شده است. در بیماران شدیدا چاق که به دنبال جراحی گاستروپلاستی باریک کننده (banding gastroplasty) حدودkg 20-30کاهش وزن پیدا کردند،پر فشاری خون و دیابت به ترتیب در 89%-43% از آنان بهبود پیدا کرد.همچنین کاهش وزن میتواند از پیشرفت دیابت نوع 2جلوگیری کند

فواید کم کردن وزن .در دو مطالعه اخیر مشخص شد که کاهش وزن متوسط در افراد دچار اضافه وزن وعدم تحمل به گلوگز،بروز دیابت را58% کاهش میدهد. در مطالعه ای که در حال حاضر به صورت آینده نگر در سوئد روی افراد چاق در حال انجام است،اخیرا اثر کاهش وزن زیاد ،طولانی مدت وباقصد قبلی بر بروز عوامل متعدد خطر ساز قلبی-عروقی بررسی شده است. پس از 2 سال، میزان بروز دیابت32 مرتبه وپر فشاری خون 6/2مرتبه در گروهی که تحت درمان جراحی قرار گرفتند در مقایسه با گروه شاهد کاهش یافت . پس از8 سال،هنوز 5 برابر کاهش در بروز دیابت وجود داشت.

روشهای کاهش وزن رژيم ورزش تغييرات رفتاری دارو جراحی مجموعه ای از چند روش به کمک مجموعه ای از رژيم کم کالری / کم چربی، افزايش فعاليت فيزيکی، و تغييرات رفتاری می توان وزن را کم کرد.

چاقي در سه مرحله كنترل مي شود: در اولين مرحله، فرد چاق در مورد کارهايی که لازمست انجام شود و تصور می کند برايش قابل انجام است با مشورت متخصص تغذيه تصميم گيری می کند. - در دومين مرحله كه تا حدودي دشوار است، فرد بايد عادات غذايي و فعاليت بدني خود را به منظور کاهش وزن تغيير دهد. - در مرحله سوم كه مرحله اي طولاني تر و گاه دشوارتر است، فرد بايستي وزن كاهش يافته خود را حفظ نمايد.

سير شدن نکته اي است که در برنامه هاي كاهش وزن بايد کاملا مورد توجه باشد. افراد غذا را به دليل اين كه از بوي خوب، مزه آن و احساس پربودن دهان لذت مي برند، مي خورند. علت اين كه افراد ديگر غذا مصرف نمي نمايند اين است كه احساس سيري مي كنند.

احساس سيري مستقيما به مقدار انرژي غذا بستگي ندارد احساس سيري مستقيما به مقدار انرژي غذا بستگي ندارد. بعضي از انواع غذاها نسبت به ساير غذاها، به ازاي مقدار کالري شان انسان را بيشتر سير مي كنند. مصرف رژيم هاي پرچربي در مقايسه با رژيم هاي پركربوهيدرات به نسبت مقدار انرژي شان انسان را ديرتر سير مي كنند. براي مثال اثر سيركنندگي ناشي از مصرف سيب زميني آب پز در مقايسه با دريافت همان مقدار كالري از چيپس دو برابر بيشتر بوده و ميوه ها نسبت به بيسكوئيت و شيريني اثر سيركنندگي بيشتر ي دارند.

هفت کلید طلایی برای پیشگیری از چاقی کاهش مصرف انواع فست فودها و افزایش مصرف انواع سبزیها و میوه ها استفاده روزانه کمتر از 2ساعت از کامپیوتر ویا تلویزیون استفاده از انواع شیر ولبنیات کم چرب اجتناب از مصرف انواع نوشابه های گاز دار ،آب میوه های صنعتی وتنقلات کم ارزش فعالیت بدنی یا پیاده روی روزانه 30دقیقه خودداری ا ز مصرف روغن جامد و کاهش مصرف دیگر روغن ها پرهیز از رژیم های غذایی خود سرانه کاهش وزن

موفق و پیروز باشید با تشکر