Patients’ rights حقوق بیماران سودابه جولایی دکترای اموزش پرستاری فلوشیپ اخلاق زیست پزشکی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران 1387
مقدمه در طی دو دهه اخیر در پی توجه روزافزون جوامع بین المللی به حقوق بشر، بحث پیرامون حقوق بیمارن نیزاهمیت ویژه ای یافته است. حقوق بیماران بازتابی است از حقوق بشر که از بعد از جنگ جهانی دوم جنبشی بین المللی را در این زمینه برانگیخت. بدنبال تغییرات ناشی از این پارادایم جدید،بسیاری از کشور ها بیانیه هاو قوانینی در این زمینه به تصویب رساندند.
مقدمه اولین رویدادبین المللی با تمرکز ویژه بر حقوق بیماران با حمایت دفتر منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت در سال 1994 در هلند تشکیل شد. 60 نماینده از 36 کشور عضو در این رایزنی شرکت داشتند. هدف این نشست تعریف اصول و استراتژی هایی برای ارتقاء حقوق بیماران بود
مقدمه در پایان همایش حرکتی برای انجام تحقیقات در زمینه “ ارتقاءحقوق بیماران” در اروپا ایجاد شد. این نشست بیانیه ای را در حمایت از حقوق بیماران در اروپا تصویب کرد که هنوز اهمیت خود را به عنوان چارچوب مشترکی برای عمل در کشور های اروپایی حفظ کرده است.
Patients’ bill of rights این همایش برای اولین بار اصول حقوق بیماران را تدوین و آن ها را در یک سند جامع ارائه کرد
Patients’ bill of rights اصول اساسی حقوق بیماران سازمان جهانی بهداشت دفتر منطقه ای اروپا هلند 1994
اصول کلی مورد قبول حق توجه به منزلت و شأن انسان حق در یافت مراقبت های بهداشتی حق دسترسی به اطلاعات حق انتخاب حق مشارکت حق محرمانه ماندن اطلاعات حق شکایت و در خواست جبران خسارت
احترام به حقوق و ارزش های انسانی حق خود تصمیم گیری حق حفظ امنیت و تمامیت فیزیکی و روانی حق محترم شمرده شدن خلوت و حریم حق احترام به ارزش های اخلاقی، فرهنگی و مذهبی حق حفاظت از سلامتی با استفاده از معیارهای پیشگیری ، درمانی و توانبخشی
اطلاعات در باره خدمات بهداشتی حق دریافت اطلاعات در مورد وضعیت بهداشتی، پروسیژرهای تشخیصی درمانی مراقبتی به همراه عوارض و خطرات ناشی از عدم انجام آنها حق در یافت اطلاعات بصورت قابل فهم و درک حق خودداری از دریافت اطلاعات در صورت تمایل حق انتخاب فرد دیگری که باید به جای بیمار اطلاعات بگیرد حق دریافت اطلاعات در مورد کلیه قوانین ، هزینه ها، هویت افراد مسئول درمان و مراقبت.. حق دریافت یک خلاصه کتبی از تشخیص درمان و مراقبت هنگام ترخیص
رضایت آگاهانه رضایتنامه کتبی پیش نیاز هر مداخله طبی است این رضایت باید آگاهانه باشد حق عدم پذیرش مداخلات مراقبتی درمانی با اطلاع کامل از عوارض ان حق مشارکت تا حد امکان در تصمیم گیری ها حتی وقتی به دلیل شرایط، فرد دیگری باید بجای بیمار تصمیم بگیرد برای مشارکت در پروژه های آموزشی و تحقیقاتی نیز دریافت رضایت نامه کتبی ضروری است
رازداری و حفظ حریم تمام اطلاعات مربوط به بیمار باید محرمانه حفظ شود حتی بعد از مرگ اطلاعات محرمانه فقط با اجازه مریض می تواند در اختیار دیگران قرار گیرد بیمار حق دارد به پرونده پزشکی خود در مورد تشخیص ، درمان و مراقبت دسترسی داشته باشد حریم زندگی خصوصی بیمار نباید مورد تعرض واقع شود مگر در موارد ضروری برای تشخیص و درمان و با اجازه بیمار
مراقبت و درمان هر کس حق دارد مطابق با نیاز های بهداشتی اش خدمات متناسب را دریافت دارد انتخاب و تغییر پزشک یا مراقبت دهنده حق بیمار است خدمات با حفظ احترام به ارزش های فرهنگی و منزلت انسان ارائه شود حق برخورداری از حمایت خانواده و نزدیکان در طول دوره مراقبت و درمان و حمایت روحی در همه وقت رهایی از درد و رنج بر طبق آخرین امکانات موجود حق دریافت مراقبت های مراحل پایانی زندگی با عزت و احترام
کشورهایی که قوانین حقوق بیماران را تصویب کرده اند هلند،دانمارک، فنلاند، فرانسه،یونان، ایرلند، ایتالیا، لیتوانی، مالزی، پرتغال، افریقای جنوبی، سن مارینو، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ویتنام، انگلیس، اروگوئه و.........
راهکار های ارتقاء حقوق بیماران تصویب قوانین و آیین نامه های مشخص کننده حقوق و مسئولیت های بیماران، پرسنل حرفه ای بهداشتی و موسسات مراقبت بهداشتی تدوین کد های اخلاق حرفه ای، منشور های حقوق بیماران یا ابزارهای مشابهی که بر اساس در ک مشترک بین نمایندگان شهروندان، بیماران، تیم بهداشتی و سیاستگذاران تدوین شده باشد
راهکار های ارتقاء حقوق بیماران ایجاد شبکه های ارتباطی بین بیماران باهم و با گروههای ارائه دهنده خدمات حمایت دولتی از تشکل های غیر دولتی در حوزه حقوق بیماران تشکیل کنفرانس های بین المللی و تشریک مساعی
راهکار های ارتقاء حقوق بیماران درگیر کردن رسانه ها در اطلاع رسانی به مردم و ایجاد آگاهی در زمینه حقوق و مسئولیت های بیماران و مدجویان ارائه آموزش بهتر در زمینه مهارت های ارتباطی و حمایتی گسترش تحقیقات در حوزه حقوق بیماران
در ایران نیز در سال 1382 منشور حقوق بیماران توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تدوین و به مراکز ارائه دهنده خدمات ابلاغ شد
منشور حقوق بیماران - ایران بیمار حق دارد در اسرع وقت درمان و مراقبت مطلوب موثر و همراه بااحترام کامل را بدون توجه به عوامل نژادی فرهنگی ومذهبی از گروه درمان انتظار داشته باشد محل بستری ، پزشک، پرستار، و سایر اعضاء گروه درمان را در صورت تمایل بشناسد
بیمار حق دارد در خصوص مراحل تشخیص درمان و سیر پیشرفت بیماری خود اطلاعات ضروری را شخصاً و یا در صورت تمایل از طریق یکی از بستگان از پزشک معالج درخواست نماید بطوریکه در فوریت های پزشکی این امر نباید منجر به تأخیر در ادامه درمان و یا تهدید جانبی بیمار گردد قبل از معاینات و یا اجرای درمان اطلاع ضروری در خصوص عوارض احتمالی و یا کاربرد سایر روش ها را در حد درک خود از پزشک معالج دریافت و درانتخاب شیوه نهایی درمان مشارکت نماید
بیمار حق دارد در صورت تمایل شخصی و عدم تهدید سلامتی احاد جامعه طبق موازین قانونی رضایت شخصی خود را از خاتمه درمان اعلام و یا به دیگر مراکز درمانی مراجعه نماید جهت حفظ حریم شخصی خود از محرمانه ماندن محتویات پرونده پزشکی نتایج معالجات و مشاوره های بالینی جز در مواردی که بر اساس و ظایف قانونی از گروه معالج استعلام می شود اطمینان حاصل نماید
بیمار حق دارد از راز داری پزشک و دیگر اعضای تیم معالج برخوردار باشد، لذا حضور بالینی افرادی که مستقیماً در روند درمان شرکت ندارند موکول به کسب اجازه بیمار خواهد بود از دسترسی به پزشک معالج خود و دیگر اعضای اصلی گروه معالج در طول مدت بستری انتقال و پس ازترخیص اطمینان حاصل کند
بیمار حق دارد با کسب اطلاع کامل از نوع فعالیت های آموزشی و پژوهشی بیمارستان که بر روند سلامتی و درمان او موثر است تمایل و رضایت شخصی خود را برای مشارکت درمانی اعلام و یا در مراحل مختلف پژوهش از ادامه همکاری خودداری نماید در صورت لزوم اعزام و ادامه درمان در سایر مراکز درمانی قبلاً از مهارت گروه معالج، میزان تعرفه ها و پوشش بیمه ای خدمات در مراکز درمانی مقصد مطلع گردد
ما به عنوان پرستار در استیفای این حقوق چه نقشی داریم؟ بیایید کمی فکر کنیم!!! آیا واقعا بیمار ما این حقوق را دارد؟ ما به عنوان پرستار در استیفای این حقوق چه نقشی داریم؟ آیا در قسمتهایی که مربوط به ماست این حقوق به درستی رعایت می شود؟
فراموش نکنیم..... بیمار انسان درد مندی ست که به کمک ما نیاز دارد یکی از نقش های پرستار حمایت از بیمار است در بسیاری از موارد حمایت از بیمار مستلزم ابزار ، تکنولوژی و امکانات ویژه ای نیست تنها کافیست یک لحظه خود را جای بیمار بگذاریم از ارائه دهندگان خدمات چه انتظاری داریم؟؟؟؟
همواره حق با بیمار است حتی اگر....... فراموش نکنیم..... همواره حق با بیمار است حتی اگر.......
دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران خسته نباشید...... email: sjoolaee@yahoo.com دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران