1 Asetet fikse dhe të paprekshme 1 1

Ndërtesat dhe toka, Burimet natyrore dhe Asetet e paprekshme Prezantimi i Pasyrave dhe Analizat Përcaktimi i kostos Zhvlerësimi Shpenzimet përgjatë jetëgjatësisë së tyre Nxjerrja jashtë përdorimit e aseteve Harxhimi Kontabiliteti i aseteve të paprekshme Kostoja e hulumtimit dhe zhvillimit Amortizimi Prezantimi Analiza Service Cost - Actuaries compute service cost as the present value of the new benefits earned by employees during the year. Future salary levels considered in calculation. Interest on Liability - Interest accrues each year on the PBO just as it does on any discounted debt. Actual Return on Plan Assets - Increase in pension funds from interest, dividends, and realized and unrealized changes in the fair market value of the plan assets. Amortization of Unrecognized Prior Service Cost - The cost of providing retroactive benefits is allocated to pension expense in the future, specifically to the remaining service-years of the affected employees. Gain or Loss - Volatility in pension expense can be caused by sudden and large changes in the market value of plan assets and by changes in the projected benefit obligation. Two items comprise the gain or loss: difference between the actual return and the expected return on plan assets and, amortization of the unrecognized net gain or loss from previous periods

Përcaktimi i kostos së Tokave dhe ndërtesave Përfshihen të gjitha shpenzimet për përgatitjen e tokës për shfrytëzim. Zakonisht përfshihen: Çmimi i furnizimit; Shpenzimet përcjellëse siq janë bartja dhe taksat; Pagesat për ndërmjetësim; Shpenzimet për gradim, mbushje pastrim; Supozimin për shpenzimet e çdo lloj barre, hipotekat, apo pengesat në pronë.

Përcaktimi i kostos së Tokave dhe ndërtesave Përmirësimi i tokës Përfshin të gjitha shpenzimet e nevojshme për ta avncuar përdorimin e tokës nga ana e ndërmarrjes për nevojat që ajo pretendon ta përdor. Shembuj janë hapja e rrugëve të nevojshme, parkingje, rrethoja, rregullimi i dukjes dhe ujërat nëntokësore apo korridore (minierat). Jetëgjatësia e kufizuar e përdorimit. (Zhvlerësohet) shpenzimet kostoja e përmirësimeve tokës hynë zgjatjen e jetëgjatësisë së tyre të dobishme.

Përcaktimi i kostos së Tokave dhe ndërtesave Ndërtesat Përfshihen të gjitha shpenzimet rreth ndërtimit të objekteve. Shpenzimet e furnizimit: Çmimi i furnizimit, shpenzimet përcjellëse të pronësisë, bartjes, tatimet dhe taksat si dhe shpenzimet e ndërmjetësimit. Rimodelimi dhe zëvendësimi ose riparimi i kulmit, kateve, instalimeve electrike dhe të ujit, fasadave, etj. Shpenzimet e konstruktimit: Çmimi i kontraktuar plus pagesat për arkitekturë, taksat dhe tatimet

Përcaktimi i kostos së Tokave dhe ndërtesave Pajisjet Përfshihen të gjitha shpenzimet e furnizimit dhe të përgatitjes së pajisje për shfruytëzim: Çmimi furnizues, Taksat, dogana dhe tatimet, Shpenzimet manipulative, Sigurimi i pajisjeve gjatë transportit, Instalimi dhe rregullimi ose përshtatja dhe Shpenzimet bartjes dhe regjistrimit.

Natyra e aseteve fikse Asetet fikse janë asete afatgjata apo relativisht të përhershme. Asetet fikse janë asete të prekshme sepse ato ekzistojnë fizikisht. Ato janë në pronësi dhe të shfrytëzuara nga biznesi dhe nuk mbahen për shitje.

Klasifikimi i kostos Shpenzim Aset fiks Investim Po Jo Po Jo A është artikulli i blerë afat gjatë? Po Jo Shpenzim A shfrytëzohet aseti për qëllime prodhimi? Po Jo Aset fiks Investim

Kosto e tokës Toka nuk zhvlerësohet. Çmimi i blerjes Kostoja e porositjes Shpenzimet e transferit Komisioni i ndërmetësuesit Përmirësimi i tokës Lejet nga qeveria Kostoja e përpunimit Taksat në pronë Toka nuk zhvlerësohet.

Ndërtesat dhe pajisjet Çmimi blerës Pagesat arkitektonike Kostot e lejeve Kostot e gërmimit dhe ndërtimit Kostot e instalimit Kostot e transportit

Kosto e ndërtesave Çmimi blerës Të gjitha shpenzimet e nevojshme për përgatitjen e asetit për shfrytëzimin e menduar Kosto e përvetësimit

Kostot e përvetësimit që përjashtohen: Vandalizmat Gabimet në instalim Vjedhjet e pasiguruara Dëmet gjatë ç’paketimit dhe instalimit Gjobat për shkak të mos marrjes së lejes nga qeveria.

Shembull 1: Kompania A është një prodhues kompjuterësh. Ka blerë një pajisje më 31 dhjetor e cila do të përdoret për prodhim. Fatura nga pala shitëse i përmban artikujt në vijim: Çmimin shitës 150,000 € Transportimi 20,000 Çmimi i vendosjes 8,000 Çmimi i trajnimit të punëtorëve për prodhim 5,000 Kontrata 1 vjeçare për shërbime të mirëmbajtjes 12,000 TOTALI 195,000 Përveç kësaj, kompania A i ka paguar edhe elektricistit 200 € për të instaluar një prizë të re elektrike për makinën. Megjithatë, kompania A ka vendosur që ta ndërrojë vendin e makinës pasi që elektricisti ka filluar punën, kështu që ka pasur një kosto shtesë prej 50 € për ta riparuar një vrimë të panevojshme që është shpuar në mur.

Shembull 1:

Shembull 1:

Blerja e aseteve fikse me para “Global Consulting” ka blerë një pirunor për përdorim në aktivitetin e saj të shitjes me shumicë. Kompania për këtë ka paguar €12,000 në para. Kryej regjistrimet e nevojshme për këtë blerje. Pajisja, pirunori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12,000 Paraja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12,000 Blerja e pirunorit për €12,000. 11

Blerja e sseteve përmes huazimit të parasë “Global Consulting” ka blerë një pirunor për përdorim gjatë shitjes me shumicë. Kompania ka paguar €12,000 për këtë pirunor. Çfarë regjistrimesh janë të nevojshme nëse kompania paguan €3,000 në para dhe pjesën tjetër prej €9,000 e huazon? Pirunori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12,000 Paraja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,000 Huaja bankare . . . . . . . . . . . . . . . . 9,000 Blerja e pirunorit për €12,000; paguar €3,000 në para dhe marrja e një huaje prej €9,000 nga BpB-ja. 12

Blerja në shportë Blerja e dy më shumë aseteve të siguruara së bashku me një çmim të vetëm. Mënyrë e alokimit të çmimit të blerjes në shportë për secilin aset të siguruar bazuar në vlerën respektive të tregut 20

Blerja në shportë Asetet VRT Kosto Kur dy apo më tepër asete sigurohen me një çmim të vetëm, çmimet janë të alokuara sipas metodës së “vlerës relative reale të tregut”. Në këtë shembull, “Global Consulting” ka blerë tokë dhe një ndërtesë të re me kosto totale prej € 200,000. % e vl. Asetet VRT Kosto totale Toka €87.500 35% 0.35 x €200,000 = € 70.000 Ndërtesa 162.500 65 0.65 x €200,000 = 130,000 Totali € 250.000 100 % €200,000 Toka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70,000 Ndërtesa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130,000 Paraja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200,000 21

Asetet e siguruara nga vetë-ndërtimi Asetet e vetë-ndërtuara Regjistrohen si shpenzime Përfshijnë të gjitha shpenzimet që rrjedhin me rastin e ndërtimit të asetit dhe aftësimin e tij për shfrytëzim të paramenduar siç janë: Materiali i shfrytëzuar për ndërtimin e asetit Puna gjatë ndërtimit Energjia elektrike, sigurimi, pagat e mbikëqyrjes etj. 19

Asetet e siguruara nga vetë-ndërtimi Kompania ka vendosur të ndërtojë një qendër trajnimi në tokën e saj. Kostoja e materialit është 556.000 €, kostoja totale e punës 220.000 €, shpenzimet indirekte të kompanisë 119.000 €. Gjatë kësaj kohe kompania ka qenë e detyruar të marrë një kredi bankare për të cilën ka paguar interesin vjetor prej 55.000 €. Çfarë janë regjistrimet? dd mm Ndërtesa 950.000 00 Kredia bankare 950.000 00 Vetëndërtimi i ndërtesës

Metodat e zhvlerësimit

Defino këto tri shprehje të zhvlerësimit Proces i shpërndarjes së shpenzimeve që përcakton koston origjinale të ndërtesës dhe pajisjeve gjatë periudhës së caktuar. Vlera kontabël Për asetet operative afat gjata, vlera kontabël është e barabartë me koston origjinale të aseteve minus çdo zhvlerësim i akumuluar. Vlera e mbetur Shuma që pritet të pranohet kur aseti shitet në fund të jetës së tij të përdorimit. 23

Faktori i shpenzimeve të zhvlerësimit Kosto iniciale Vlera e mbetur - = Kosto e zhvlerësuar Jetëzgjatja 1 Shpenzimet periodike të zhvlerësimit 2 3 4 5

Zhvlerësimi total në datën e bilancit të gjendjes Raporti i të ardhurave Shpenzimet e zhvlerësimit Zhvlerësimi për vitin vijues Bilanci i gjendjes Zhvlerësimi i akumuluar Zhvlerësimi total në datën e bilancit të gjendjes

Shembull Kosto fillestare.....………….. €24,000 Jetëzgjatja në vite……............ 5 vite Vlera e mbetur......................... €2,000

Metoda lineare (vijëdrejtë) Kosto – Vlera e mbetur Jetëzgjatja = Zhvlerësimi vjetor

Metoda lineare (vijëdrejtë) €24,000 – €2,000 5 vite = €4,400 zhvlerësim vjetor

Metoda lineare (vijëdrejtë) €24,000 – €2,000 = €4,400 5 vite €4,400 = 18,3% €24,000

Metoda lineare (vijëdrejtë) Metoda vijëdrejtë shfrytëzohet shumë nga firmat sepse është më e thjeshtë dhe ofron një transferim të arsyeshëm të kostos në shpenzime të periudhës nëse aseti shfrytëzohet njëjtë në të gjitha periudhat.

Metoda lineare (vijëdrejtë) Zhvl.i akum. Vlera kontabël Shpenz. e Vlera kontabël në fillim në fillim të zhvler. në në fund Vitet Kosto të vitit vitit fund të vitit të vitit 1 €24,000 € 24,000 €4,400 €19,600 2 24,000 € 4,400 19,600 4,400 15,200 3 24,000 8,800 15,200 4,400 10,800 4 24,000 13,200 10,800 4,400 6,400 5 24,000 17,600 6,400 4,400 2,000 Shpenzimet vjetore të zhvlerësimit (€4,400) Kosto (€24,000) – Vlera e mbetur (€2,000) = Jetëzgjatja (5 vite)

Metoda për njësi të produktit Exh. 8.9 Metoda për njësi të produktit Hapi 1: Zhvlerësimi Për njësi = Kosto - Vlera e mbetur Njësitë totale të produktit Hapi 2: Shpenzimet e zhvlerësimit = Zhvlerësimi Për njësi × Numri i njësive të prodhuara brenda periudhës

Metoda për njësi të produktit Më 31 dhjetor 2006, është blerë pajisja me para për €50,000. Pajisja pritet të prodhoj 100,000 njësi gjatë jeëtzgjatjes së saj dhe ka vlerë të mbetur prej €5,000. Nëse janë prodhuar 22,000 njësi gjatë vitit 2007, çfarë është shuma e shpenzimeve të zhvlerësimit?

Metoda për njësi të produktit Hapi 1: Zhvlerësimi për njësi = €50,000 - €5,000 100,000 units = €0,45 për njësi Hapi 2: Shpenzimet e zhvlerësimit = € 0,45 për njësi × 22.000 njësi = €9.900

Metoda për njësi të produktit Vlera e mbetur Nuk ka shpenzime të zhvlersëimit nëse pajisja nuk punon.

Metoda e tepricës rënëse Aplikimi i metodës së tepricës rënëse si metodë e llogaritjes së zhvlerësimit të aseteve bazohet në dy mënyra: Duke zbatuar një normë konstante të zhvlerësimit për të gjithë pjesën e vlerës së mbetur, deri në zhvlerësim të plotë, Duke zbatuar një normë apo koeficient në rënie ndaj kostos fillestare të veprimtarisë.

Metoda e tepricës rënëse Sipas metodës së tepricës rënëse: Vlera e mbetur e pasurisë nuk merret në konsiderim Zhvlerësimi llogaritet si shumëfishi i normës lineare (vijëdrejtë) të zhvlerësimit.

Metoda e tepricës rënëse Shpenzimet Zhvlerësimi i akumuluar e zhvlerësimit Vitet e para Të larta I ulët Vitet e mëvonshme Të ulëta I lartë Shpenzimet totale në vitet e para i përafërohen shpenzimeve totale në vitet e mëvonshme.

Metoda e tepricës rënëse Hapi 1: % e zhvlerësimit vijëdrejtë = 100 % Jetëzgjatja në periudha Hapi 2: % e tepricës rënëse = 2 × % e zhvlerësimit vijëdrejtë Hapi 3: Shpenzimet e zhvlerësimit = % e tepricës rënëse × Vlera kontabël në fillim të periudhës Injoron vlerën e mbetur

Metoda e tepricës rënëse Më 31 dhjetor 2006, janë blerë pajisje me para në shumën prej €50,000. Pajisjet kanë një jetëzgjatje prej 5 viteve dhe një vlerë të mbetur prej €5,000. Kalkuoni shpenzimet e zhvlerësimit për 2007 dhe 2008.

Metoda e tepricës rënëse Hapi 1: % e zhvlerësimit vijëdrejtë = 100 % 5 vite = 20% Hapi 2: % e tepricës rënëse = 2 × 20% = 40% Hapi 3: Shpenzimet e zhvlerësimit = 40% × €50,000 = €20,000 (2002)

Metoda e tepricës rënëse Zhvlerësimi për 2007: 40% × €50.000 = €20.000 Zhvlerësimi për 2008: 40% × (€50.000 - €20.000) = €12.000

Metoda e tepricës rënëse Vlera e mbetur (€50,000 – €43,520) × 40% = €2,592

Metoda e tepricës rënëse Ne zakonisht duhet të forcojmë shpenzimet e zhvlerësimit në vitet e fundit deri te vlera e cila sjellë vlerën kontabël te vlera e mbetur.

Metoda e tepricës rënëse Kjo nënkupton se pajisja nuk mund të zhvlerësohet nën vlerën e saj të mbetur, kështu që zhvlerësimi në vitin e fundit është i kufizuar në 1.458 € e jo në 2.592 € sa do të duhej të ishte po të zbatohej formula e mësipërme edhe për vitin e fundit.

Zhvlerësimi parcial - vjetor Kur aseti sigurohet brenda vitit, zhvlerësimi kalkulohet për pjesën e vitit në të cilën aseti shfrytëzohet. 30 qershor

Zhvlerësimi parcial - vjetor Cilët janë dy hapat e llogaritjes së shpenzimeve të zhvlerësimit për kohë më të shkurtër se një vit? Së pari, kalkulo shpenzimet e zhvlerësimit për tërë vitin. Së dyti, shpërndaje atë njëjtë për numrin e muajve gjatë vitit që përdoret asetit . 34

Zhvlerësimi parcial - vjetor Kalkulo zhvlerësimin sipas metodës vijëdrejtë më 31 dhjetor 2007, për pajisjen e blerë më 30 qershor 2007. Kosto e pajisjes është €75,000, me një jetë- zgjatje prej 10 vjet dhe me vlerë të mbeturt prej €5,000. Zhvlerësimi = (€75,000 - €5,000) ÷ 10 = €7,000 për tërë vitin Zhvlerësimi = €7,000 × 6/12 = €3,500

Kosto totale, duke përfshirë Shembull: nafta, thëngjilli, ari Burimet natyrore Kosto totale, duke përfshirë eksplorimin dhe zhvillimin, është ngarkuar të boshatiset (zbrazet) gjatë tërë periudhës përfituese. E nxjerrur nga mjediset natyrale dhe e raportuar si kosto minus zbrazja e akumuluar. Shembull: nafta, thëngjilli, ari

Boshatisja (zbrazja) e burimeve natyrore Boshatisja kalkulohet duke shfrytëzuar metodën për njësi të produktit. Shkalla e boshatisjes për njësi kalkulohet si vijon: Njësitë totale të kapacitetit Kosto – Vlera e mbetur

Boshatisja (zbrazja) e burimeve natyrore Kosto totale e boshatisjes për periudhën është: Shkalla e boshatisjes për njësi Numri i njësive të nxjerrura brenda periudhës × Inventari i pa shitur KMSH Kosto totale e boshatisjes Inventari për shitje

Shembull: Boshatisja (zbrazja) Mihja sipërfaqësore ...nxjerrë përafërsisht 200,000 ton thëngjill. Shpenzimet e zbrazjes (boshatisjes) për secilin ton të thëngjillit janë €6. Përcakto regjistrimet në ditar nëse janë minuar 12,000 ton. Shpenzimet e zbrazjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72,000 Zbazja (boshatisja) e akumuluar,Min. e thëngj. 72,000 Regjistrimi i boshatisjes për tërë vitin: €12,000 me €6 për ton. 37

Hedhja e aseteve fikse Update depreciation to the date of disposal. Nëse Paraja > VL, regjistro fitim (kredi). Nëse Paraja < VL, regjistro humbjen (debi). Nëse Paraja = VL, s’ka fitim apo humbje. Update depreciation to the date of disposal. Journalize disposal by: Duke regjistruar paranë e pranuar (debi) apo të paguar (kredi). Duke regjistruar fitimin (kredi) apo humbjen (debi). Bartja e zhvlerësimit të akumuluar në debi Bartja e kostos së aseteve në kredi

Hedhja e aseteve fikse Një pjesë e pajisjes e siguruar me kosto prej 25.000 € është zhvlerësuar në tërësi. Më 14 shkurt pajisja është hedhur.

Hedhja e aseteve fikse 14 shk. Zhvlerësimi i akumuluar-pajisjet 25 000 00 Pajisjet 25 000 00 Shlyerja e tërësishme e pajisjes së zhvlerësuar.

Hedhja e aseteve fikse Pajisja që kushton 13,000 € është zhvlerësuar në baza vjetore prej 10 %. Pas regjistrimeve rregulluese, Zhvlerësimi i akumuluar-pajisja ka balancë kreditore prej 13.000 €. Kompania në emër të çmontimit ka paguar 500 €. Çfarë janë regjistrimet? 24 Mar Zhvlerësimi i akumuluar-pajisja 13.000 00 Humbja në hedhjen e asetit fiks 500 00 Pajisja 13.000 00 Paraja 500 00 Shlyerja e asetit të hedhur

Hedhja e aseteve fikse Pajisja që kushton 13,000 € është zhvlerësuar në baza vjetore prej 10 %. Kompania ka vendosur që këtë pajisje ta hudhë pas vitit të tetë, me ç’rast në emër të çmontimit ka paguar 500 €. Pas regjistrimeve rregulluese, Zhvlerësimi i akumuluar-pajisja ka balancë kreditore prej 10.400 €. 24 Mar Zhvlerësimi i akumuluar-pajisja 10.400 00 Humbja në hedhjen e asetit fiks 3 100 00 Pajisja 13.000 00 Paraja 500 00 Shlyerja e asetit të hedhur

Shitja e aseteve fikse Kur aseti fiks shitet, probari mund të mbulohet, të krijoj humbje apo të realizoj fitim. Nëse çmimi shitës është i barabartë me vlerën kontabël, atëherë nuk do të kemi as fitim dhe as humbje. 2. Nëse çmimi shitës është më i vogël se vlera kontabël, atëherë do të kemi humbje të barabartë me diferencën. 3. Nëse çmimi shitës është më i madh se vlera kontabël, atëherë do të kemi fitim të barabartë me diferencën. Fitimi apo humbja do të raportohen në raportin e të ardhurave si të ardhura të tjera apo Humbje të tjera.

Shitja e aseteve fikse Standard Benz ka blerë një sistem transportues për €15,000. Kjo pajisje ka një afat shfrytëzimi prej 5 viteve, pa vlerë të mbetur dhe me zhvlerësim sipas metodës lineare. Nëse Standard hedhë në mbeturinë sistemin pas 4 viteve të shfrytëzimit, ajo do të ketë humbje për €3,300. Çfarë është regjistrimi i përshtatshëm në ditar? Zhvlerësimi i akumuluar, Sistemi transp. . . . 12,000 Humbja nga heqja e transport. . . . . . . . . . 3,300 Sistemi transp.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15,000 Paraja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 37

Shitja e aseteve fikse Standard Benz ka blerë një sistem transportues për €15,000. Kjo pajisje ka një afat shfrytëzimi prej 5 viteve, pa vlerë të mbetur dhe me zhvlerësim sipas metodës lineare. Nëse transportuesi shitet për € 600 pas vitit të 5 të shfrytëzimit, çfarë janë regjistrimet në ditar? Paraja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 Zhvlerësimi i akumuluar, Transportuesi . . . 15,000 Transportuesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15,000 Fitimi nga shitja e transportuesit. . . . . . . . 600 37

Shitja e aseteve fikse Standard Benz ka blerë një sistem transportimi për €15,000. Kjo pajisje ka jetë zgjatje prej 5-viteve, pa vlerë të mbetur dhe zhvlerësim sipas metodës lineare. Nëse sistemi transportues shitet për €600 pas vetëm 4 viteve të shfrytëzimit, Standard do të krijoj humbje për €2,400. Kryeni regjistrimet e nevojshme. Paraja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 Zhvlerësimi i akumuluar, Transportuesi . . . 12,000 Humbja nga shitja e transp.. . . . . . . . . . . . . 2,400 Transportuesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15,000 Shitja për €15,000 e transp. me humbje për €2,400. 37

priviliegje ekskluzive Jetëzgjatja zakonisht Asetet e paprekshme Asete jo rrjedhëse pa substancë fizike Zakonisht ofrojnë të drejtë apo priviliegje ekskluzive Asetet e paprekshme Jetëzgjatja zakonisht është vështirë të përcaktohet Zakonisht sigurohet për shfrytëzim operacional

Kontabiliteti i aseteve të paprekshme Patentat E drejta e autorit Kontrata mbi lizingut Franshiza Licencat Goodwill Emri tregtar Regjistrohet sipas kostos ekuivalente të parasë rrjedhëse, duke përfshirë çmimin blerës, taksat ligjore dhe taksa tjera.

Kontabiliteti i aseteve të paprekshme Zakonisht amortizohen më shpejt se jetëzgjatja e tyre ekonomike apo juridike. Shfrytëzohet metoda lineare. Kostot e hulumtimit dhe zhvillimit normalisht konsiderohen shpenzime të shkaktuara.

Çfarë janë Asetet e pa prekshme? Të drejta dhe privilegje: afat gjatë që nuk janë për rishitje nuk kanë substancë fizike zakonisht u ofrohen pronarëve me përparësi konkurruese ndaj firmave tjera Amortizimi Shpërndarje periodike e shpenzimeve të aseteve të pa prekshme. Konceptualisht, njëjtë si zhvlerësimi. Asetet e pa prekshme përgjithësisht shfrytëzojnë metodën lineare të amortizimit. 46

Defino secilin nga këto asete të pa prekshme Patenta Një e drejtë përjashtimisht e mbrojtur me ligj, si e drejtë e vetme që ka autori i një shpikje, racionalizimi, rinovimi vepre etj. Zakonisht kjo e drejtë është vetëm në pronësi të autorëve deri në një periudhë kohe që përcaktohet me ligj ( 15, 17 vite etj.). Franshiza (e drejtë ekskluzive) Person që ka të drejtën si i vetëm për të tregtuar mall apo shërbime të firmës që ia jep këtë të drejtë. Ofrohet për një zonë apo hapësirë përkatëse dhe për një periudhë kohore të rishikueshme. Licenca (leja) Emri i licencave rrjedh nga fjala latine “licensia” që d.t.th. e drejta për diçka. Licenca paraqet të drejtën e shfrytëzuesit të patentit të huaj të mbrojtur nën kushtet e caktuara. Për kontabilitetin financiar kjo nënkuptohet si kompensimi për fitimin e një të drejte të tillë. 45

Patenta Shembull: Supozojmë se kompania ka blerë, duke paguar me para në dorë një patentë prodhimi nga një shpikës. Kostoja e blerjes së patentës që përbëhet nga çmimi i blerjes dhe shpenzimet tjera të mundshme, supozohet të jetë 28.000 €. Patenta ..........................................................28.000 Paraja ................................................................ 28.000

Kalkulo amortizimin për secilin prej 8 viteve. Amortizimi i Patentës Kalkulo amortizimin për secilin prej 8 viteve. Patenta prej €200,000 me jetë zgjatje prej 8 viteve: Përfitimi Viti 1 — €25,000 Viti 2 — €25,000 Viti 3 — €25,000 Viti 4 — €25,000 Viti 5 — €25,000 Viti 6 — €25,000 Viti 7 — €25,000 Viti 8 — €25,000 PATENTA 47

Licenca Shembull: Ndërmarrja për prodhimin e këpucëve e ka paguar shumën prej 100.000 € një firme të njohur të huaj, në emër të licencës për prodhimin e llojit të njohur të këpucëve sportive me kushtet që janë rregulluar me kontratë. Licenca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100.000 Paraja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100.000

E drejta e autorit E drejta e autorit – përfaqësohet nga një ligj që synon të mbrojë punën e një artisti, shkencëtari, shkrimtari etj. nga kopjimi apo riprodhimi i veprës së tyre nga persona të tjerë. Idetë kryesore të çdo artisti të materializuar në pikturë, disk, novele, roman, kasetë etj. lindin të drejtën e autorit në mënyrë automatike pa pasur nevojë që të bëhet ndonjë regjistrim paraprak ligjor të tyre siç veprohet me rastin e markës apo patentës. Për njësinë e biznesit, e drejta e autorit do të paraqesë vlerën e blerjes së një të drejte nga autori i saj, psh të drejtën e botimit të një romani, të prodhimit të një disku muzikor etj.

Goodwill (Emri i mirë) Një aset i pa prekshëm që ekziston kur biznesi vlerëson asetet e tij më tepër se vlera e tregut, zakonisht me rastin e: Lokacionit strategjik Reputacionit Raporteve të mira me konsumatorin Faktorëve të ngjashëm Ose kur çmimi i blerjes tejkalon vlerën fer të tregut të neto aseteve të blera. 48

Goodwill Lajmёrohet kur njё kompani blenë njё kompani tjetёr Vetёm goodwill I blerё ёshtё aset i paprekshёm Shuma me tё cilёn çmimi shitёs tejkalon vlerёn reale tё tregut nё asetit tё siguruar Goodwill nuk amortizohet

Shembull: Goodwill Standard Benz ka blerë Ardi Corp. për €1,200,000. Në momentin e blerjes Standard regjistron sipas vlerës së tregut asetet dhe detyrimet e saj: Inventari €750,000 Asetet operative afat gjata 220,000 Asetet tjera 25,000 Detyrimet (18,000) Gjithsej neto asetet €977,000 37

Shembull: Goodwill Standard Benz ka blerë Ardi Corporation për €1,200,000. Kryej regjistrimet në ditar në librat Standard Benz. Inventari. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750,000 Asetet operative afat gjata . . . . 220,000 Asetet tjeras. . . . . . . . . . . . . . . . . . 25,000 Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223,000 Detyrimet. . . . . . . . . . . . . . . . . . 18,000 Paraja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,200,000 Blerja e Ardi Corp. për €1,200,000. 37

Ligjërata 7 F u n d