ლიზინგი გრიგოლ მოდებაძე g.modebadze@agruni.edu.ge

ძირითადი სახეები 21.1 ლიზინგის სახეები ლიზინგი არის კონტრაქტით გაფორმებული შეთანხმება მქირავებელსა (lessee) და გამქირავებელს შორის (lessor). გამქირავებელი (lessor) ფლობს აქტივს და გარკვეულ საფასურად აძლევს საშუალებას მქირავებელს (lessee) რომ გამოიყენოს ეს აქტივი.

ყიდვა vs. ლიზინგი ყიდვა ლიზინგი Manufacturer of asset Firm U buys asset and uses asset; financed by debt and equity. Lessor buys asset, Firm U leases it. Manufacturer of asset Manufacturer of asset Lessor 1. Owns asset 2. Does not use asset Equity shareholders Creditors Lessee (Firm U) 1. Uses asset 2. Does not own asset Firm U Uses asset Owns asset Equity shareholders Creditors

საოპერაციო ლიზინგი აქტივი მთლიანად არ ამოტიზირდება (ეკონომიკური სიცოცხლე უფრო მეტია ვიდრე ბუღალტრული) როგორც წესი გამქირავებელი უზრუნველყოფს აქტივის დაზღვევას და შეკეთებას (თუ საჭირო გახდა) გამქირავებელს შეუძლია ვადამდე ადრე გააუქმოს სალიზინგო კონტრაქტი

ფინანსური ლიზინგი სრულიად საწინააღმდეგო საოპერაციო ლიზინგის გამქირავებელი არც აზღვევს და არც არემონტებს აქტივს აქტივი სრულად ამოტიზირდება. მქირავებელს შეუძლია განაახლოს კონტრაქტი ვადის ამოწურვისას. ზოგადად ფინანსური ლიზინგის კონტრაქტის ვადამდე ადრე შეწყვეტა არ ხდება.

გაყიდო და ლიზინგით აიღო უკან ეს არის კონკრეტული ტიპის ლიზინგი ფირმა ყიდის აქტივს და იმავე დროს აქტივის მყიდველისგან იღებს ლიზინგის საშუაებით უკან. ორი სახის cash flows აქვს ადგილი ამ შემთხვევაში: აქტივის გამყიდველი იღებს ფულს დღეს. და ამავე დროს იღებს ვალდებულებას რომ ლიზინგის თანხას გადაიხდის ყოველთვიურად (წლიურად...) აქტივის გამოყენებისათვის.

Leveraged ლიზინგი leveraged ლიზინგი არის კიდევ სხვა ფინანსური ლიზინგის სახე. სამი მხარის (ლიზინგით აქტივის ამღები, ლიზინგით აქტივის გამცემი და გამსესხებელი) შეთანხმება ხდება ლიზინგის დროს: ლიზინგის გამცემი გარკვეული საფასურის ფასად უფლებას აძლევს ლიზინგით მოსარგებლეს რომ გამოიყენოს აქტივი. ლიზინგით მოსარგებლე სესხულობს ნაწილობრივ თანხას რომ დააფინანსოს აქტივის ლიზინგით აღება. გამსესხებელი იძლევა სესხს და ლიზინგის გამცემი არ არის ვალდებული გადაიხადოს ვალი, თუ ლიზინგით მოსარგებლე არ ასრულებს ნაკისრ ვალდებულებას.

Leveraged ლიზინგი Manufacturer of asset Lessor buys asset, Firm U leases it. Lessor borrows from lender to partially finance purchase Manufacturer of asset დეფოლტის შემთხვევაში, მევალე არის პირველი პირი ვინც მიიღებს თანხას და ლიზინგის გამცემი კი დაკმაყოფილდება მას შემდეგ რაც მოხდება მევალის გასტუმრება Lessor Lessee (Firm U) 1. Owns asset 1. Uses asset 2. Does not use asset 2. Does not own asset Equity shareholders Creditors

21.2 აღრიცხვა და ლიზინგი დღესდღეისობით ლიზინგი კლასიფიცირდება როგორც კაპიტალური ლიზინგი ან საოპერაციო ლიზინგი საოპერაციო ლიზინგი არ აისახება ბალანსში კაპიტალური ლიზინგი აისახება ბალანსში - ლიზინგის გადასახადის დღევანდელი ღირებულება აისახება ბალანსის ორივე მხარეს.

აღრიცხვა და ლიზინგი (Balance Sheet) Truck is purchased with debt Truck $100,000 Debt $100,000 Land $100,000 Equity $100,000 Total Assets $200,000 Total Debt & Equity $200,000 Operating Lease Truck Debt Total Assets $100,000 Total Debt & Equity $100,000 Capital Lease Assets leased $100,000 Obligations under capital lease $100,000 Total Assets $200,000 Total Debt & Equity $200,000 Consider a firm with two assets: a truck and some land.

კაპიტალური ლიზინგი ლიზინგის კაპიტალიზაცია უნდა მოხდეს თუ რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილს ექნება ადგილი: ლიზინგის გადასახდელი თანხების დღევანდელი ღირებულება არის აქტივის 90%-ის ღირებულბა. ლიზინგის გამცემი ლიზინგით მოსარგებლეს უფორმებს საკუთრების უფლებას ლიზინგის ვადის ამოწურვის ბოლოს. ლიზინგის ვადა დაახლოებით 75% -ია აქტივის ეკონომიკური სიცოცხლის. ლიზინგის მოსარგებლეს შეუძლია იყიდოს აქტივი ლიზინგის ვადის ბოლოს.

21.3 გადასახადები, IRS, და ლიზინგი გრძელვადიანი ლიზინგის უპირატესობა მდგომარეობს გადასახადის შემცირებაში. Leasing allows the transfer of tax benefits from those who need equipment but cannot take full advantage of the tax benefits of ownership to a party who can. IRS-ი ზღუდავს ასეთ სიტუაციას, განსაკუთრებით მაშინ თუ სალიზინგო ხელშეკრულება ისეა შედგენილი რომ თავი იქნეს არიდებული გადასახადებს

გადასახადები, IRS, და ლიზინგი ლიზინგის პერიოდი უნდა იყოს მაქსიმუმ 30 წელი. გამორიცხული უნდა იყოს მომგებიანი შესყიდვის ალბათობა. ლიზინგით მოსარგებლე არ უნდა იხდიდეს დიდ თანხებს ხელშეკრულების დასაწყისში და ცოტას პერიოდის ბოლოს. ლიზინგით მოსარგებლე უნდა იხდიდეს საბაზრო საპროცენტო განაკვეთს სალიზინგო ხელშეკრულება არ უნდა ზღუდავდეს ლიზინგის მოსარგებლეს რომ აიღოს სესხი ან გადაიხადოს დივიდენდი

21.4 ლიზინგის CF მაგალითი: კომპანიას უნდა რომ შეიძინოს სადისტრიბუციო მანქანა. მანქანა შეამცირებს ყოველწლიურ დანახარჯს $4,500-ით. მანქანა ღირს $25,000 და აქვს 5 წლიანი სიცოცხლის ხანგრძლივობა. თუ ფირმა იყიდის მანქანას მას დაარიცხავს ცვეთას წრფივი მეთოდით 5 წლის განმავლობაში. თუმცა კომპანიას შეუძლია ლიზინგით გამოიყვანოს მაქანა ყოველწლიურად $6,250-ის გადახდის პირობით.

ლიზინგის CF Cash Flows: Buy Cash Flows: Lease Year 0 Years 1-5 Cost of truck –$25,000 After-tax savings 4,500×(1-.34) = $2,970 Depreciation Tax Shield 5,000×(.34) = $1,700 –$25,000 $4,670 Cash Flows: Lease Year 0 Years 1-5 Lease Payments –6,250×(1-.34) = –$4,125 After-tax savings 4,500×(1-.34) = $2,970 –$1,155

ლიზინგით აღება ყიდვის მაგივრად ლიზინგის CF ლიზინგით აღება ყიდვის მაგივრად Year 0 Years 1-5 $25,000 –$1,155 – $4,670 = –$5,825 CF კიდევ შეგვეძლო დაგვეთვალა ყიდვის CF-ს გამოკლებული ლიზინგის CF, მაგრამ ზემოთა ციფრი მხოლოდ ნიშანს შეიცვლიდა

21.5 დისკონტირება და ვალის მოცულობა გადასახადით 21.5 დისკონტირება და ვალის მოცულობა გადასახადით ურისკო CF-ს მიმდინარე ღირებულება კორპორატიული გადასახადების პირობებში ურისკო CF-ს დადისკონტირება უნდა მოხდეს at the after tax riskless rate of interest. ოპტიმალური ვალის მოცულობა და ურისკო CF კორპორატიული გადასახადების პირობებში ოპტიმალური ვალის მოცულობის ზრდა განისაზღვრება მომავალში მისაღები გარანტირებული გადასახადის შემდგომი ფულადი ნაკადების დისკონტირებით at the after tax riskless interest rate. This material is optional. Most students are happy to use the aftertax rate on secured debt and call it a day.

21.6 NPV ანალიზი - ლიზინგი vs. ყიდვა ლიზინგის გამოთვლის მარტივი მეთოდი არსებობს: მოვახდინოთ ყველა მისაღები თანხის დისკონტირება ისეთი პროცენტით რომელიც არის დაწესებული ლიზინგით მოსარგებლის მიერ გამოშვებულ თამასუქზე. დავუშვათ საპროცენტო სარგებელია 5%. NPV Leasing Instead of Buying Year 0 Years 1-5 $25,000 –$1,155 – $4,670 = – $5,825 CF1 F1 CF0 I NPV $25,000 5 –$5,825 –$219.20 5

NPV ანალიზი - ლიზინგი vs. ყიდვა NPV Buying Instead of Leasing Year 0 Years 1-5 – $25,000 $4,670 –(- $1,155) = $5,825 CF0 –$25,000 I 5 CF1 $5,825 $219.20 NPV F1 5

21.7 ვალის ჩანაცვლება და ლიზინგის შეფასება 21.7 ვალის ჩანაცვლება და ლიზინგის შეფასება განვიხილოთ ვალის ჩანაცვლება, რომელიც საშუალებას გვაძლევს უფრო ინტუიციურად გავიგოთ განსხვავება ლიზინგსა და ყიდვას შორის. როდესაც ლიზინგი ანაცვლებს ვალს, ეს ვალი არის ლიზინგის ფარული ხარჯი. თუ ფირმა სარგებლობს ლიზინგით, მაშინ ის გაცილებით ნაკლებად იყენებს ვალს ვიდრე ჩვეულებრივ სიტუაციაში. ამ შემთხვევაში interest tax shield იკარგება. Obviously, this section can be skipped for those classes that are satisfied with analyzing leasing with the technique presented in previous sections.

ვალის ჩავაცვლება და ლიზინგის შეფასება ვალის ჩავაცვლება და ლიზინგის შეფასება როდესაც სადისტრიბუციო კომპანია ვალს ანაცვლებს ლიზინგით ის არ ითვალისწინებს რომ იგი კარგავს interest tax shield სარგებელს (რადგან ვალით ყიდვის მაგივრად ლიზინგით იღებს მანქანას). დავუშვათ კომპანია ლიზინგის სახით იხდის $6,250 გადასახადამდე. ეს გადახდები იწვევს სესხის აღებას $25,219.20 ოდენობით (ნახეთ შემდეგი სლაიდი). ამ ვალის მაგივრად ისინი იღებენ $25,000-ის ღირებულების მანქანას. რათქმაუნდა NPV იქნება უარყოფითი -$219.20, რომელიც კიდევ ერთხელ გვიდასტურებს რომ ლიზინგით არ უნდა ავიღოთ მანქანა.

ვალის ჩავაცვლება და ლიზინგის შეფასება გამოვითვალოთ ვალის მოცულობის ზრდა შესაბამისად ყიდვის და ლიზინგის შემთხვევაში მიღებული დისკონტირებული (after tax interest rate) ფულადი ნაკადების სხვაობით. Forgone Depreciation Tax Shield –5,000×(.34) = –$1,700 –$5,825 After-Tax Lease Payments –6,250×(1 –.34) = –$4,125 N I/Yr PV PMT FV 5 5 $25,219.20 –$5,825

21.8 ლიზინგი საერთოდ სასარგებლოა? წინა მაგალითი განხილული იყო ლიზინგით მოსარგებლის მხრიდან ახლა განვიხილოთ მაგალითი ლიზინგის გამცემის მხრიდან: Cash Flows: Tiger Leasing Year 0 Years 1–5 Cost of truck –$25,000 Depreciation Tax Shield 5,000×(.34) = $1,700 Lease Payments 6,250×(1-.34) = $4,125 –$25,000 $5,825 CF0 –$25,000 I 5 CF1 $5,825 F1 5 NPV $219.20

21.9 ლიზინგით სარგებლობის მიზეზები დადებითი მიზეზები გადასახადების შემცირება ხდება ლიზინგით. კარკვეულ რისკებს ამცირებს. ტრანზაქციული დანახარჯები შეიძლება უფრო მაღალი იყოს როდესაც ვყიდულობთ აქტივს (საკუთარი კაპიტალით ან ვალით) უარყოფითი მიზეზები ბუღალტერია

საგადასახადო არბიტრაჟი დავუშვათ სადისტრიბუციო კომპანია იხდის 25% გადასახადს, ხოლო სალიზინგო კომპანია კი 34% გადასახადს. თუ სალიზინგო კომპანია შეამცირებს ლიზინგის თანხას $6,200-მდე, ექნებათ თუ არა ორივეს დადებითი NPV? Cash Flows: სალიზინგო კომპანიის Year 0 Years 1-5 Cost of truck –$25,000 Depreciation Tax Shield 5,000×(.34) = $1,700 Lease Payments 6,200×(1 –.34) = $4,092 –$25,000 $5,792 NPV = 76.33

საგადასახადო არბიტრაჟი სადისტრიბუციო კომპანია იღებს ლიზინგით მანქანას ყიდვის მაგივრად: Year 0 Years 1-5 Cost of truck we didn’t buy $25,000 Lost Depreciation Tax Shield 5,000×(.25) = –$1,250 After-Tax Lease Payments 6,200×(1 –.25) = –$4,650 $25,000 –$5,900 NPV = -$543.91

სალიზინგო კომპანიის Breakeven Payment რა არის ის მინიმალური სალიზინგო მოსაკრებელი რომელზეც სალიზინგო კომპანია დატანხმდება? ამისათვის NPV გავუთოლოთ 0-ს და ამოვხსნათ: Year 0 Years 1-5 Cost of truck -$25,000 Depreciation Tax Shield 5,000×(.34) = $1,700 Lease Payments $Lmin × (1 –.34) = $Lmin × (1 –.34) -$25,000 $1,700 + $Lmin × (1 –.34)

სალიზინგო კომანიის Breakeven NPV Step one is to find the aftertax cost of the truck. Step two is to find the aftertax payment required. CF0 −25,000 N 5 Step One Step Two CF1 $1,700 I/Yr 5 F1 5 PV − $17,639.89 5 $4,074.37 I PMT This is $6,173.29 on a pre-tax basis. −$17,639.89 NPV FV

სადისტრიბუციო კომპანიის Breakeven Payment რა არის მაქსიმალური თანხა რომელსაც სადისტრიბუციო კომპანია გადაიხდის ლიზინგში? გავუტოლოთ 0-ს NPV და ამოვხსნათ :

სადისტრიბუციო კომპანიის Breakeven NPV Step one is to find the aftertax cost of the truck. Step two is to find the aftertax payment required. CF0 −25,000 N 5 Step One Step Two CF1 $1,250 I/Yr 5 F1 5 PV − $19,588.15 5 $4,524.37 I PMT This is $6,032.49 on a pre-tax basis. −$19,588.15 NPV FV

Is a Lease Possible? სადისტრიბუციო მაქსიმუმ გადაიხდის $6,032.49 სადისტრიბუციო მაქსიმუმ გადაიხდის $6,032.49 Tსალიზინგო მინიმუმ დათანხმდება: $6,173.29 ამ შემთხვევაში ეს კომპანიები ვერ შეტანხმდებიან .

21.10 Some Unanswered Questions Are the Uses of Leases and of Debt Complementary? Why are Leases offered by Both Manufacturers and Third Party Lessors? Why are Some Assets Leased More than Others?

Quick Quiz Compare operating and financing leases. Explain why tax rates affect the lease vs. buy decision.