به نام خدا SENSATION & PERCEPTION احساس و ادراک

منبع اصلی دانش ما از جهان چیست ؟ منبع اصلی دانش ما از جهان چیست ؟ محرک هایی حسی که برای دستگاه هایی دریافت کننده موجود در ارگانیزم ما قابل شنا سایی باشند 2

دستگاه های حسی ارگانیزم انسان بینایی بویایی شنوایی چشائی لامسه آیا رابطه ای بین سطح تکاملی ارگانیزم و دانش آن از جهان وجود دارد ؟ این تفاوت از کجا نشات می گیرد ؟ نیاز های ضروری تکاملی متفاوت برای بقا 3

احساس ؟ ادراک ؟ درسطح روانشناختی احساس ، تجربه ایی که توسط یک محرک ساده ایجاد می شود. ادراک ، تلفیق و وتفسیر معنادار این احساسات چراغ راهنمایی احساس رنگ، معنای رنگ احساس پدیده ای فیزیولوژیک و ادارک پدیده ای روانی احساس و ادارک :همگامی زیست شناختی و روانشناختی 4

احساس با دخالت 4عامل به وجود می آید : تعریف احساس دریافت محرک از طریق گیرنده حسی و انتقال آن به مراکز عصبی خاص احساس نامیده می شود احساس با دخالت 4عامل به وجود می آید : 1-محرک 2-گیرنده حسی 3- عصب آورنده 4-مراکز عصبی محرکهای که تحریک ایجاد می کنند عبارتند از مکانیکی ، شیمیایی، حرارتی ،نوری گیرنده ها در گرفتن محرک ها تخصص دارند 5

تعریف احســاس انتقال اثر محرک از گیرنده حسی به سیستم اعصاب مرکزی ، که به صورت عینی قابل پیگیری است. این احساس ارزش شناختی ندارد و به گونه ای منفعل حاصل می گردد و اساسی صد در صد فیزیولوژیک دارد 6

تعریف ادراک ادراک ( Perception) عبارت است از فرایند پیچیده آگاهی یافتن از اطلاعات حسی و فهم آن‌ها. همچنین، ادراک، فرایندی است که افراد، به وسیله آن، پنداشت‌ها و برداشتهایی را که از محیط خود دارند، تنظیم و تفسیر می کنند و بدین وسیله، به آنها، معنی می دهند. 7

تفاوت احساس و ادراک احساس، انتقال پیام عصبی به طرف کورتکس حسی، می باشد. اما، ادراک، از ترکیب اطلاعات حسی با مکانیزم تفکر بوجود می آید. اگر اطلاعات حسی، بطور مستقیم، به عضلات و غدد منتقل شود، رفتار فرد، مبتنی بر حس خواهد بود که ادراک محسوب نمی‌شود. اما، اگر اطلاعات حسی، به مراکز عالی قشر مغز (کورتکس) انتقال یابد، ادراک بوجود می آید و رفتار فرد، تحت حاکمیت اطلاعات حسی و فرایندهای قشر خارجی مغز قرار می گیرد. 8

احساس و ادراک، از دیدگاه فیزیولوژیک احساس و ادراک، از دیدگاه فیزیولوژیک، دو فرایند متفاوت هستند. یک تحرک حسی معین، می‌تواند که ادراک های کاملاً متفاوتی تولید کند و تحریک‌های حسی متفاوت، می‌توانند که به ادراک واحدی منجر شوند. کلیه اطلاعات فیزیولوژیک، نشان می‌دهد که یک تحرک معین همیشه فعالیت معینی در کورتکس حسی تولید می‌کند، اما واقعیت‌ها به طور آشکار، نشان می‌دهند که همان تحریک الزاماً ادراک معین به دنبال نمی‌آورد به عبارت دیگر یک تحریک معین می‌تواند ادراک‌های متفاوت ایجاد کند. 9

دو ویژگی مشترک دستگاه های حسی 1-حساسیت 2-رمزگردانی حسی حساسیت(sensivity): حساسیت به وجود یا تغییر اشیاء و رویداد ها حساس ترین دستگاه بینایی اهمیت تکاملی این دستگاه (absolute threshold) آستانه مطلق تمیز حداقل محرک موجود از نبود محرک 10

نحوه تعیین آستانه مطلق؟ ارائه محرک در دامنه متفاوت. رابطه فراوانی دفعات تشخیص محرک با افزایش شدت محرک مستقیم است. آستانه مطلق نقطه 50 درصدی درک محرک توسط آزمودنی است 11

آستانه مطلق آستانه مطلق عبارت است ازکمترین انرژی یک محرک که بر اثر آن می توان حضور یا عدم حضور محرک را تشخیص داد ، مثلا کمترین انرژی فیزیکی لازم برای فعال کردن دستگاه بینایی ، استانه مطلق نور نامیده می شود . در پایین این آستانه  ، تشخیص نور غیر ممکن خواهد بود . در سایکو فیزیک برای تعیین آستانه مطلق حواس ، ازمایشهایی انجام می دهند . بدین ترتیب که شدت محرک را به تدریج افزایش می دهندتامعلوم شودکمترین شدت قابل تشخیص کدام است .برای این کار روشهای مختلفی وجود دارد . در روش محرکهای ثابت ، یک سری محرک ، که دامنه آنها به استانه پیش بینی شده نزدیک است ، به کار می برند .در این روش ، نظم ارائه محرکها کاملا تصادفی است . پس از ارائه هر محرک از ازمودنی می خواهند تا تشخیص عدم تشخیص محرک را اعلام کند . آستانه مطلق یک ازمودنی درمورد یک محرک عبارت است ازکمترین ارزشی که در 50 درصد موارد تشخیص داده می شود . 12

عوامل موثر بر آستانه مطلق حسی ویژگی های فردی حالت فرد(خواب آلودگی، میزان هوشیاری) انگیزش: آستانه حسی مطلق فرد در هنگام ادارک خطر یا هنگام قدم زدن در طبیعت 13

سوال: چه اهمیتی داره نسبت به تغییرات محیطی حساس باشیم ؟ تشخیص تغییر در شدت محرک سوال: چه اهمیتی داره نسبت به تغییرات محیطی حساس باشیم ؟ اهمیت حساسیت نسبت به هیجانات چهره ای در روابط بین فردی اهمیت تکاملی آستانه افتراقی یا آستانه اختلافی کمترین تفاوت بین دو محرک که تحت شرایط آزمایشی قابل ادراک است ( کمترین تفاوت محسوس)یا JND 14

شیوه اندازه گیری محرک معیار محرک مقایسه ارائه هر دو محرک و مقایسه آنها آستانه افتراقی 15

؟ پسیکوفیزیک رشته‌ای علمی است که در حوزه روان‌شناسی مطرح بوده و هدف آن، مطالعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های ادراکی – شناختی مغز به وسیله اندازه‌گیری پاسخ انسان و موجودات نخستین است که ما به صورت کمی این ظرفیت‌ها را در ارتباط با شناخت محیط، صدا و تصویر اندازه‌گیری و ارزیابی می‌کنیم. 16

دو قانون مهم در سایکوفیزیک وجود دارد: الف. قانون لگاریتمی فخنر: که در آن "احساس، با لگاریتم تحریک، افزایش پیدا می‌کند". ب. قانون توانی استیونس: که در آن "احساس، با توان شدت محرک، افزایش پیدا می‌کند". قانون لگاریتمی فخنر این قانون بدین معنی است که اگر بخواهیم از یک واحد احساس به دو واحد احساس برسیم، باید شدت محرک را در عددی مثل ایکس ضرب کنیم و به همین ترتیب برای گذر کردن از احساس 2 به 3، باید شدت محرک را مجددا در ایکس ضرب کنیم. این قانون الزاما از قانون "وبر" مشتق شده که فخنر آن را به زبان دیگری بیان کرده است و فرمول آن چنین است : s=k log I+A یعنی: احساس= مقدار ثابت وبر x لگاریتم شدت محرک + مقدار آستانه مطلق. 17

قانون توانی استیونس با توسعه روش‌های مستقیم، استیونس به قانون نسبتا متفاوت دیگری دست یافت. میزان احساس، با توان شدت محرک، افزایش پیدا می‌کند. این قانون بدین معنی است که اگر بخواهیم، مثلا از احساس 1 به احساس 2 برسیم، باید محرک را به توان 2 برسانیم؛ این توان با توجه به روش‌های متفاوت برابرسازی ذهنی، متغیر است. 18

سایکوفیزیک عینی و سایکوفیزیک ذهنی تفاوت نظریه فخنر و نظریه استیونس 1- از نظریه فخنر، تحت عنوان سایکوفیزیک عینی بحث می‌کنند؛ زیرا در این نظریه میزان احساس حاصل از شدت ،فیزیکی و عینی سنجیده می‌شود، در حالی که نظریه استیونس، سایکوفیزیک ذهنی نامیده شده است؛ زیرا در این نظریه احساس را نه به عنوان واحد فیزیکی بلکه بر اساس تخمین کمّی ذهنی در نظر می‌گیرند. 2-سایکوفیزیک فخنر، بر اساس روش‌های غیرمستقیم بنا شده و هدفش دستیابی به قانون رابطه میان شدت محرک و احساس حاصل از مجموع حداقل تفاوت‌های قابل ادراک است، در صورتی که سایکوفیزیک استیونس، بالعکس، براساس روش‌های مستقیم در پی ایجاد رابطه میان محرک و پاسخ از طریق تخمین شدت محرک‌ها و یا ایجاد نسبت‌هایی از آن است. 19

زمان واکنش فاصله زمانی بین ظهور محرک تا ارائه پاسخ به منظور بررسی تشخیص تغییر د رموقعیت ها از زمان واکنش استفاده می کنند. 1- ساده شدت محرک با زمان واکنش،رابطه عکس دارد 2-انتخابی تفاوت در محرک ها با زمان واکنش،رابطه عکس دارد 20

Sensory coding رمز گردانی حسی یاخته عصبی: نورون انتقال تکانه عصبی به نورون، غده و ماهیچه انواع: الف: ریز یا Local ب: درشت یا Macro 21

22

هسته و گره عصبی : تنه نورون تمایز نورون ها از نظر عملکرد گیرنده حسی حسی یا آوران حرکتی یا وابران میانجی عصب: آکسون حسی و حرکتی هسته و گره عصبی : تنه نورون 23

تکانه ای شیمیایی الکتریکی از سمت دندریت به سمت آکسون پتانسیل عمل تکانه ای شیمیایی الکتریکی از سمت دندریت به سمت آکسون حاصل ورود و خروج مولکول های باردار(یون) به سلول ویژگی های غشاء: نیمه تراوا دارای پروتئین های حلقوی به نام مجرای یونی(سدیم، پتاسیم، کلسیم، کلر) 24

حالت آرامش: تلمبه های یونی با وارد کردن و خارج کردن یون ها، نسبت بار الکتریکی درون و بیرون غشاء را نامتوازن نگه می دارند، به گونه این که درون منفی تر از بیرون است(قطبی شدن).(سدیم کمی درون و سدیم بیشتری بیرون غشاء نگه می دارند). هنگام تحریک سلول عصبی، سدیم وارد شده و درون مثبت تر از بیرون می شود و این ناقطبی شدن در سراسر سلول عصبی ادامه می یابد. 25

سرعت انتقال تکانه 3-300 کلیلومتر در ثانیه بستگی دارد به: قطر آکسون سرعت انتقال تکانه 3-300 کلیلومتر در ثانیه بستگی دارد به: قطر آکسون میلین دار بودن یا نبودن(جهش تکانه عصبی از یک گره به گره دیگر) حمله نظام ایمنی بدنی به غلاف میلین و تخریب آن..... بیماری MS 26

شلیک در پیوندگاه هنگامی صورت می گیرد که تحریک از حد مشخصی فراتر رود انتقال سیناپسی: شلیک در پیوندگاه هنگامی صورت می گیرد که تحریک از حد مشخصی فراتر رود قانون همه یا هیچ محصول شلیک: تخلیه پیک عصبی اثر پیک ها عصبی: تحریکی یا بازداری سرنوشت پیک تخلیه شده: بازجذب یا تجزیه 27

شنوایی و بساوایی: انرژی مکانیکی بویایی و چشائی: انرژی شیمیایی رمز گردانی حسی محرک های حواس مختلف بینایی: انرژی نوری شنوایی و بساوایی: انرژی مکانیکی بویایی و چشائی: انرژی شیمیایی تبدیل نیرو(transduction): تبدیل انرژی فیزیکی به علائم الکتریکی قابل درک برای مغز کارکرد گیرنده حسی 28

نرخ تکانه مهم ترین عامل در رمزگردانی شدت است رمز گردانی شدت و کیفیت نرخ تکانه مهم ترین عامل در رمزگردانی شدت است تحریک بیشتر= تعداد بیشتر تکانه عصبی در واحد زمان تحریک بیشتر = تعداد نورون های فعال بیشتر نظریه مولر: تفاوت در عصب حسی الگوی خاص شلیک 29

با تشکّر از توجّه شما 30