E-Business Ligjerata 1 USHT – FSHMN Informatikë Doc.Dr. Fisnik Dalipi

Literatura Electronic Commerce 2012: A Managerial and Social Networks Perspective, nga Efraim Turban dhe David King.

Temat Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce Definicione për E-Business Kategoritë e E-Business

Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce Definicione për E-Business Kategoritë e E-Business

Interneti Interneti përbëhet nga: një numër i shumtë i kompjuterëve të cilët direkt apo indirekt janë të ndërlidhur mes veti aplikojnë protokol të njejt transmisioni (TCP/IP) ku shërbime mundet të ofrohen ose/dhe të shfrytëzohen, dhe një numër i madh i shfrytëzuesve të cilët nga kompjutorët e tyre apo vendeve të tyre të punës kanë qasje direkte në këto shërbime një numër i madh i rrjetave të tjera të cilat ndërlidhen nëpërmjet të ashtuquajturëve gateways (kompjuter për komunikim)

Intraneti - Extraneti- Interneti Intraneti - Extraneti- Interneti Selia e ndërmarjes Partnerët Ekspozitura/dega Furnizuesit Intraneti Extraneti Interneti Blerësit/Klientët

Çka është intraneti? Kur përdoret Internet teknologjia për të krijuar një rrjet privat në kuadër të kompanisë atëherë kemi intranet. Mundëson transfer të menjëhershëm të teknologjisë ndërmjet lokacioneve Ofron informacione si psh çmimi, lista e inventarit, si dhe databaza tjeta për kompanin në tërësi.

Çka është Extraneti? Extraneti formohet kur kompania u lejon qasje edhe kompanive / individëve të jashtëm në faqet e intranetit. Klientët mund të porosisin on line Zvogëlohen harxhimi i fletëve Zvogëlohen gabimet Ofrohet shërbim më cilësor Shkurtohet koha e dorëzimit të mallit Mbështetje për distributorët

Arkitektura e Internetit – TCP/IP Komunikimi/bartja e të dhënave ndërmjet sistemeve kompjuterike në internet realizohet nëpërmjet të të ashtuquajturit transmision control protocol/internet protocol-TCP/IP - me ndarje të të dhënave me madhësi të njejtë - të ashtuquajtura paketa të cilat munden të jenë me gjatësi të njejta apo të ndryshme.

www (world wide web) – rrjet kompjuteristik i bazuar në internet e cila lejon që individët nga një kompjuter të i qasen informatave të deponuara në ndonjë kompjuter tjetër. Sistem i serverëve të internetit i cili mbështetë dokumente special të formatuara. Këto dokumente janë të formatuara në markup language të ashtuquajturën HTML (Hyper Text Markup Language) e cila mbështet linke me dokumentet tjera si p.sh grafika, audio dhe video fajlle, e që nënkupton se mundet të kalohet prej një dokumenti në tjetër dokument vetëm duke klikuar në linkun gjegjës, dhe paraqet bazën e Web-it. Nuk janë të gjithë serverët e internetit pjesë e World Wide Web e cila poashtu nuk është sinonim i Internetit

Client-server arkitektura client-server-sistem në përpunimin elektronik të të dhënave paraqet apo quajm atë strukturë rrjetore ku resurset ofrohen nga një server qëndror (softver) e të cilave munden t’ u qasen të shtuquajturit client-ët (stacionet punuese) Serveri ofron një shërbim kurse clienti një spërfaqe punuese apo një interfejs të aplikacionit p.sh: shfrytëzuesi i Web browserit bën kërkesat e clientit pë faqet(sajtet) nga serveri nëpër Webin e tërë.

Peer to peer ndërlidhja/arkitektura Paraqesin/emrim sinonim për një komunikacion ndërmjet të barabartëve në një rrjetë kompjuterike Në një rrjetë të quajtur peer to peer të gjith kompjutorët janë të barabart dhe munden të kërkojnë shërbime dhe poashtu edhe të ofrojnë shërbime, pra kompjutorët munden në të njejtënkohë të shërbejn si stacione punuese/client/ por poashtu edhe të marin përsipër detyra nga rrjeti./server/

Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce Definicione për E-Business Kategoritë e E-Business

Definicione Electronic Commerce (EC) është procesi i blerjes, shitjes, transferit, ose shkëmbimit të prodhimeve, shërbimeve, edhe/ose informatave me ndihmën e rrjeteve kompjuterike, duke përfshirë këtu edhe Internetin Infrastruktura e EC është mjedis kompjuterik në rrjetë në selinë e kompanisë, shtëpi dhe qeveri E-Business përshkruan definimin më të zgjeruar të EC. Përfshin shërbimet e klientit si dhe veprimet ndërbiznesore. Shpeshherë përdoret si sinonim i EC.

Çfarë shitet/blihet Softver Hardver Libra Muzikë Dhurata Tiketa Tesha Informata Etj.

Definimi i EC nga perspektiva tjera Biznes proceset – zëvendësim i proceseve fizike biznesore me informacionin Arsimimi – EC është një mundësi e shkëlqyer për online trajnime dhe mësime në shkollë, universitet, dhe organizata tjera. Bashkëpunime– EC paraqet vend takim për bashkëpunime inter-organizative dhe intra-organizative. Komuniteti – Vendtakimi i komunitetit (shoqërisë) për online takime, komunikime dhe bashkëpunime (Facebook, Myspace, Twitter ...)

Tregjet elektronike Tregu është një rrjet ndërveprimesh dhe relacionesh ku shkëmbehen informatat, produktet, shërbimet dhe pagesat. Tregu i përfshin të gjitha transakcionet e nevojshme. Tregu elektronik është vendi ku blerësit dhe shitësit takohen elektronikisht. Në tregjet elektronike, shitësit dhe blerësit negociojnë, postojnë produkte, pajtohen për porositë dhe pastaj e përfundojnë transakcionin on apo offline.

Electronic Commerce është fushë interdisciplinare Marketing Informatikë Sjellje e klientit-psikologji Financa Ekonomiks Prodhim/Logjistik Menaxhimi i Sistemeve Informative Kontabilitet dhe auditim Menaxhment Etika biznesore

Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce Definicione për E-Business Kategoritë e E-Business

Definimi i E-Business E-business paraqet definim më të gjerë të EC, jo vetëm shitjen dhe blerjen e të mirave materiale dhe shërbimeve por edhe shërbimi ndaj klientëve, bashkëpunimi me biznes partnerët, e-mësimi (e-learning), si dhe transaksionet elektronike në organizatë. Sipas McKay dhe Marshall (2004), e-business paraqet shfrytëzimin e Internetit dhe teknologjive tjera informative për mbështetjen e tregtisë dhe për të përmirësuar performancën biznesore.

E-Business fokusohet në: - Mediume të reja - interneti dhe protokolet e tija paraqesin mediumin më të përshtatshëm/volitshëm me çmime më të favorshme apo më të lira për bartje/shpërndarje - Lidhjet/marëdhëniet – këmbimi i dokumenteve afariste,komunikimi dhe transakcionet ndërmjet partnerët afarist si dhe bashkpunëtorët - Integrimi – realizimi i ndërlidhjeve (interfejseve) elektronike ndërmjet sistemeve ekzistuese (Legacy System) dhe aplikacioneve të reja të bazuara në internet të cilat për partnerët e ndryshëm janë të arritëshme-accessible. Si rrjedhë e kësajë janë të nevojshme përshtatjet në proceset interne të ndërmarjes (Business Process Reengineering-BPR) - Kooperimi – bashkpunimi me partnerët. Produktet komplementare të cilat në E-Commerce aplikacionet ofrohen, e plotësojn ofertën vetanake/personale në interes të maksimizimit të dobisë- përfitimit të blerësve

Terminologjia e E-Businessit E- Goverment E- Busines E- Procurement E- Commerce Partnerët afarist/ Furnitorët Extranet Ndërmarja Internet Klientët Business-to-Business Business-to-Consumer Consumer-to-Consumer Business-to-Business Intranet Supply Chain Management Customer Relationship Management Business intern (Bashkpunëtor) Administrata dhe Qeverisja Qytetarët/Ndërmarjet Intreaktives E- Govermment E- Policy (E-Governance)

Benefitet nga E-Business Benefitet për Kompanitë Shtrija e tregtisë në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar Ulja e kostos për krijimin, procesimin, distribuimin, ruajtjen dhe nxjerrjen e informacioneve të shkruara në letër Zvogëlim të inventarit dhe stërmbushjes së depove duke praktikuar supply chain management Personalizimi i produkteve dhe shërbimeve – që krijon përparësi në konkurrencë

Benefiet për Klientët Mundësi për klientët për të blerë apo për transakcione tjera 24 orë në ditë, nga cilido vend i globit Laramani ofertash Produkte dhe shërbime më të lira duke iu mundësuar klientëve të blejnë në disa vise duke bërë krahasime Shpërndarje e shpejtë e produkteve apo shërbimeve (sidomos produktet digjitale) Klientët pranojnë informata në sekonda e jo për disa ditë e javë Pjesmarrje në e-Ankande (e-Auctions, si psh eBay) EC lehtëson konkurencën, që rezulton në ulje çmimesh

Benefitet për Shoqërinë Shumë njerëz qasen nga shtëpitë e tyre, duke reduktuar udhëtimet, e kjo redukton trafikun nëpër rrugë dhe ndotjen e ajrit Shitja e disa produkteve/shërbimeve me çmime më të lira paraqet satisfakcion për të varfërit Lehtësohet shpërndarja e shërbimeve publike me kostë të ulur, rritet efektshmëria dhe rritet kualiteti i tyre

PËRSE? Qasje 24/7 Ofron komunikim 2 anësor Qasje të pakufishme Mbështetje e ecurive aktuale biznesore

Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce Definicione për E-Business Kategoritë e E-Business

Tre kategori të mardhënieve Një ndarje e vrazhdë e E-biznesit në thelb mundë të jetë në ofertues dhe kërkues të e-vlerave/produkteve,dhe nga kjo del se si ofertues dhe kërkues kryesisht paraqiten ndërmarjet (Business), Institucionet publike(Government) si dhe konsumatorët privat Consumers. Duke kombinuar, apo nga kombinimi i këtyre tri grupeve fitojmë apo rezultojnë sfertat tipike për e-biznesin. Business-to-Business – B2B mardhënjet afariste ndërmjet ndërmarjeve të cilat gjinden në shkallë të ndryshme të zixhirit vleror Business-to-Consumer – B2C mardhënjet afariste ndërmjet ndërmajeve dhe konsumatorëve (konsumatorët munden të jenë ndërmarje apo ekonomitë shtëpiake Consumer-to-Consumer – C2C mardhënjet afariste ndërmjet konsumatorëve Government –to-Business – G2B Ka të bëjë dhe aplikohet kryesisht në transakcionet nga sfera e furnizimeve publike e posaqërisht me procedurat e tendereve.

E-Procurement- paraqet mbështetjen elektronike të procesit të furnizimit (blerjes) të një ndërmarjeje nëpërmjet mediumeve të reja, dhe organizohet në suaza të Supply Chain Management (SCM). E-Organinization- koncentrohet në mbështetjen elektronike të komunikimit intern ndërmjet bashkëpunëtorve të një ndërmarjeje me ndihmën e mediumeve të reja. Qëllimi i E-Organinization është që në momentin e duhur bashkëpunëtorve të dhënat e ndërmarjes të i ofrohen në formë të përshtatëshme, si dhe bëjë implementimin e Know how të bashkëpunëtorve në sistemet iformatike

E-Government (E-Policy/E-Qeveria) E-Government - përshkruan detyrimin/detyrën e shtetit,të vendosjes/realizimit të kushteve themelore për aplikimin efektiv të mediumeve elektronike në shoqëri, si dhe shfrytëzimin të këtyre mediumeve në procesin e furnizimeve publike, në shërbimin e ndërmarjeve dhe të qytetarëve. E-Government- përbëhet nga dy dimenzione: 1. paisja e ekonomisë nacionale me kornizat e nevojshme ligjore (të mundësoj e-biznesin) dhe 2. shfrytëzimin e e-biznesit me shpenzime të pranueshme në realizimin e detyrimeve të shtetit (vënien në përdorim të e-biznesit)

Customer Relationship Management (CRM) CRM paraqet qasje apo koncept menaxherial, icili kryesisht është i derjtuar kah plotsimi i nevojave dhe satisfakcioni i konsumatorëve/blerësve. Qëllimi i vërtet i cili fshihet pas CRM masave/aktiviteteve, është rritja e lidhjes/mvarshmëris së konsumatorëve/blerësve për ndërmarjen dhe produktet e saja Supply Chain Management (SCM) SCM paraqet qeverisje integrale të të gjithë zinxhirit furnizues duke filluar nga blerja e lëndëve të para nëpërmjet përpunimit të tyre, e deri te hedhja respektivisht reciklimi i tyre.

ERP – Enterprise Ressource Planning ERP paraqet softuer aplikativ i nevojshëm apo që shfrytëzohet për të koordinuar dhe menaxhuar të gjitha resurset, informatat,dhe funksionet nga të dhënat e përbashkëta të memoruara Një ERP-Sistem paraqet një softuer kompleks aplikativ që ka për qëllim mbështetjen e planifikimit të resurseve të një ndërmarjeje të tërësishme

PYETJE???