RAČUNARSKE MREŽE

Šta je računarska mreza? Grupa računara koja je povezana na način da ljudi mogu da dele softverske i hardverske resurse (podatke, aplikacije i opremu). Računari mogu biti povezani u istoj prostoriji, u istoj zgradi, u gradu ili širom sveta.

Koliko je velika mreža? Mreža može biti bilo koje veličine. Može da se sastoji od samo dva računara ili od miliona računara. Najveća mreža na svetu je Internet, na koju su povezani milioni računara.

Računarske mreže - PODELA Prema odnosu među čvorovima (računarima)… ARHITEKTURA MREŽE: KLIJENT-SERVER ILI PEER-TO-PEER Prema površini koju pokriva mreža LAN, WAN, MAN, PAN Prema načinu povezivanja računara u mreži ( topologiji ) Zvezda, prsten, Magistrala ili Hibridna Po osnovu tehnologije koja se upotrebljava za prenos podataka Ethernet mreža (kablovi) i Wireless (bežičnu) mreža

Prema površini koju pokriva mreža WAN (Wide Area Network): – globalne, medunarodne, nacionalne, regionalne – mreža koja pokriva šire geografsko područje (država, svet) MAN (Metropolien Area Network): – gradske računarske mreže LAN (Local Area Network): – lokalne računarske mreže – pokrivaju uže geografsko područje (jedna ili više zgrada) PAN (Personal Area Network): – omogucava komunikaciju između raznih računarskih uredaja, uključujući i mobilne telefone, PDA (Personal Digital Assistent) i sl, koji pripadaju jednoj osobi

Vrste mreža –LAN arhitekture Peer-to-peer Veza istih računara Svaki od računara ima svoj skup datoteka Svaki može da deli datoteke sa drugim računarima u mreži Svaki računar može da pristupi drugim resursima na mreži (štampačima, skenerima ...) Oko 10 računara Nalaze se u domovima ili malim preduzećima

Klijent-server Više od 10 računara Operativni sistemi koji se koriste na serverima su specijalno dizajnirani za servere. Na serverima se najviše koriste Linux,Solaris i FreeBSD operativni sistemi koji su razvijeni po uzoru na operativni sistem UNIKS. Koriste se i serveri iz Microsoft Windows porodice: Windows NT, Windows 2000, Server 2003. Nalazi se u velikim preduzećima (gde god postoje velike količine informacija) Klijent je računar koji koristi resurse mreže. Server (snaga mreže) je računar koji sadrži resurse i stavlja ih na raspolaganje klijentima (file server, database server, aplication server, web server, mail server, print server,FTP server, backup server, game server ...)

TOPOLOGIJA računarskih mreža ( fizičko povezivanje čvorova ) Zvezdasta topologija (star) Prstenasta topologija (ring) Topologija magistrale (bus) Hibridna topologija

ZVEZDASTA TOPOLOGIJA Centralni čvor (hub ili switch) na koji su povezani svi drugi čvorovi PREDNOSTI: lako dodavanje novih čvorova NEDOSTATAK: u slucaju kvara na centralnom čvoru čitava mreža ne funkcioniše

PRSTENASTA TOPOLOGIJA Svaki čvor je povezan sa dva susedna čvora tako da veze čine kružnu konfiguraciju PREDNOSTI : manja kompleksnost NEDOSTATAK : teško dodavanje novih čvorova (mora da se prekine rad mreže), kvar na nekom čvoru dovodi do prekida rada cele mreže.

TOPOLOGIJA MAGISTRALE Svi čvorovi su vezani pojedinačno na magistralu preko koje se obavlja komunikacija PREDNOSTI : lako dodavanje ili uklanjanje čvorova NEDOSTATAK : mreža prestaje da radi jedino u slucaju prekida na magistrali

HIBRIDNA TOPOLOGIJA Kombinacija pomenutih topologija npr. topologije magistrale i zvezdaste topologije

Kako računari medjusobno komuniciraju u mreži? Povezani su različitim kablovima, telefonskim vezama, satelitima, radio talasima ... NIC (mrežna kartica)- uredjaj unutar svakog računara koji omogućava vezu sa mrežom (ili uključite kabl u NIC karticu ili ona emituje signal kod bežičnih mreža) Softver koji omogućava računaru komunikaciju Protokoli – skup pravila koja pomažu računarima da razumeju jedni druge (regulišu slanje i primanje podataka)

RAZMENA PODATAKA U MREŽI Po osnovu tehnologije koja se upotrebljava za prenos podataka imamo Ethernet mrežu (kablovi) i Wireless (bežičnu) mrežu. Podaci se dele na mestu predaje i pakuju u PAKETE koji sadrže: adresu odredišta, posiljaoca, oznaku tipa podataka,same podatke i identifikator paketa Paketi NEZAVISNO putuju kroz mrežu (različiti putevi) Po pristizanju svih paketa, raspakuju se i sastavljaju podaci koji su poslati

PROTOKOLI Da bi razliciti računari mogli da komuniciraju, uspostavljen je STANDARD za komunikaciju Komunikacioni protokoli obezbeduju sintaksna i semanticka pravila komuniciranja Oni sadrže detalje o: formatima poruka i pravilima kojih se moraju pridržavati ucesnici u komunikaciji da bi mogli razmenjivati poruke Složeni sistemi za prenos podataka ne koriste samo jedan protokol, vec citav skup protokola koji medusobno saraduju Ovi skupovi protokola nazivaju se paketi (familije) protokola

Komunikacioni sistemi dele se na standarne slojeve sa potpuno definisanim funkcijama koje izvršavaju protokoli tog sloja Time je omogućeno da, protokoli na datom sloju budu manje kompleksni, i da izmene protokola na jednom sloju ne uticu na promene protokola na ostalim slojevima Postoji više modela za podelu komunikacionog sistema na slojeve, a najpoznatiji su: sedmoslojni ISO OSI (International Standards Organization – Open System Interconnection) referentni model i petoslojni TCP/IP referentni model

ZAŠTITA MREŽE Svaki korisnik mora da ima otvoren radni nalog Otvaranje radnog naloga vrsi administrator mreže Korisnik dobija svoje korisničko ime (username) i lozinku (password) Firewall – “zaštitni zid” koji postavlja administrator (softver koji sprečava prijem virusa)

Računarske mreže - CILJEVI Zajedničko korišćenje hardvera (diskova,štampaca,modema…) Zajedničko korišćenje softvera Zajedničko korišćenje podataka u datotekama Razmena podataka medju korisnicima Komunikacija medju korisnicima Zajednički rad korisnika na nekim poslovima …

Zaključak Povezivanje računara Arhitektura mreža (klijent-server ili peer-to-peer) Podela mreža (LAN, WAN,MAN,PAN) Topologija mreže (Zvezda, Prsten, Magistrala, Hibridna) Prenos podataka (Ethernet-kablovima ili Wireless- bežično) Protokoli (sedmoslojni ISO OSI ili petoslojni TCP/IP)