قرارداد تاخت swap contract

قرارداد تاخت Swap Contracts ابزار مديريت ريسك طراحي اوليه: 1979 در لندن در قرارداد تاخت: مجموعه‌اي از جريان‌هاي نقدي با نرخ ثابت و مجموعه‌اي از جريان‌هاي نقدي با نرخ شناور (Floating Rate) با يكديگر تاخت زده مي‌شوند. برخي جريان‌هاي نقدي ثابت دوست دارند. و برخي با قبول ريسك، جريان نقدي شناور را برمي‌گزيند. تركيبات قرارداد تاخت بسيار متنوع هستند. قرارداد تاخت Swap Contract

انواع قراردادهاي تاخت تاخت پول (‍Currency Swaps) قرارداد تاخت نرخ ارز و كالا قرارداد تاخت مالكيت قرارداد تاخت اعتباري قرارداد تاخت نرخ سود . . . . قرارداد تاخت Swap Contract

تاريخچه معاملات تاخت منشا آن وام متقابل (Parallel loans) و وام‌هاي دو به دو (Back- to- back loans) است. قبل از پيدايش تاخت در كشورهاي مختلف براي ورود و خروج ارز محدوديت‌هاي قانوني وجود داشت و امكان سرمايه‌گذاري در خارج و تامين مالي از خارج محدود بود انگليس فرانسه وام شركت مادر انگليسي شركت تابعه انگليسي نرخ بهره وام 10درصد نرخ بهره وام 15درصد وام شركت تابعه فرانسوي شركت مادر فرانسوي مرز اقتصادي قرارداد تاخت Swap Contract

راه حل: انعقاد قرار وام متقابل و دو به دو شركت مادر انگليسي شركت تابعه فرانسوي شركت مادر فرانسوي شركت تابعه انگليسي فرانسه انگليس مرز اقتصادي وام نرخ بهره وام 15درصد نرخ بهره وام 10درصد ساختار وام متقابل و وام دو به دو يكسان است تفاوت: در صورت نكول هر يك از طرفين، وام دو به دو به طرفين اجازه خارج شدن از قرارداد را ميدهد در حاليكه قرارداد وام متقابل چنين اجازه اي را به طرفين نمي دهد و نيز وثيقه رهني متقابل را نيز مجاز نمي داند. با كاهش محدوديت ارزي در 1970 اين قراردادها كاهش يافت و قرارداد جديد به نام تاخت طراحي شد. قرارداد تاخت Swap Contract

ساز و كار معاملات تاخت همه معاملات تاخت داراي طرفين معامله (Counter parties) و واسطه اي است كه معامله گر تاخت (Swap Dealer) ناميده مي‌شود. پرداخت با نرخ ثابت پرداخت با نرخ ثابت طرف دوم معامله‌گر تاخت طرف اول پرداخت با نرخ شناور پرداخت با نرخ شناور طرف اول به دنبال يك يا چند جريان نقدي بر اساس نرخ ثابت است. معامله‌گر، طرف دوم (طرف مقابل) را براي وي جستجو مي‌كند تا همان درخواست را با نرخ شناور داشته باشد. با دريافت اين مبلغ ثابت، طرف اول، ريسك تغييرات نرخ دارايي را از بين مي‌برد. قرارداد تاخت Swap Contract

تا يافتن طرف دوم بازي كردن نقش طرف دوم مثال: شركت الف بايد هر سه ماه يك بار از شركت خارجي مواد اوليه خريداري نمايد و مواجه با نوسان نرخ ارز مي‌باشد. شركت الف با بانك سرمايه گذار وارد قرارداد تاخت مي شود به طوري كه در پايان هر سه ماه بر اساس نرخ ارز ثابت مندرج در قرارداد، ما به تفاوت بين مبلغ ثابت و نرخ شناور بين دو طرف انتقال مي‌يابد. نقش معاملگر: يافتن طرف دوم تا يافتن طرف دوم بازي كردن نقش طرف دوم از بين رفتن ريسك نكول براي طرفين،زيرا معاملگران تاخت خود با ريسك نكول مواجهند قرارداد تاخت Swap Contract

انواع قردادهاي تاخت تاخت نرخ سود: مجموعه‌اي از پرداخت‌هاي سود با نرخ ثابت را با مجموعه‌اي از پرداخت‌هاي نرخ سود شناور بر اساس لايبور (LIBOR) و يا نرخ مرجع ديگري معاوضه مي كند. مثال: فرض كنيد شركت الف اوراق قرضه با نرخ سود شناور Floating Rate Bond را با نرخ LIBOR+0.5% منتشر مي‌كند و سپس وارد قرداد تاخت با دريافت لايبور و پرداخت 6 درصد شود و در مجموع 5/6 درصد بهره پرداخت كند(Floating to fix) شركت ب اوراق قرضه با نرخ 6 درصد منتشر مي‌كند و بر اساس قرارداد تاخت متعهد به دريافت نرخ ثابت و پرداخت نرخ لايبور شود، در مجموع بايد به اندازة نرخ لايبور پرداخت كند‌(Fixed to Floating) قرارداد تاخت Swap Contract

LIBOR (London Interbank Offered Rate) interest rates that major international banks charge one another for loans قرارداد تاخت Swap Contract

مثال: (شناور)3/0%- LIBOR = دريافتي خالص الف)تبديل نرخ ثابت به شناور روي دارايي ها ثابت 7/5% نگهداري اوراق قرضه LIBOR ثابت 6% قرارداد تاخت (شناور)3/0%- LIBOR = دريافتي خالص ب)تبديل نرخ شناور به ثابت روي دارايي ها نگهداري اوراق قرضه با نرخ شناور 5/0% LIBOR ثابت 6% LIBOR قرارداد تاخت (ثابت)درصد 5/5= 5/0-6 = خالص دريافتي قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت نرخ سود استاندارد Standard Interest Rate Swap قراردادي بين دو نفر كه هر يك تعهد پرداخت سود را به صورت دوره‌اي به طرف مقابل دارد يك طرف به پرداخت با سود ثابت و طرف ديگر به پرداخت با سود شناور متعهد است ضمنا، هيچگونه مبادله‌اي به جز مبادله ما به التفاوت نرخ سود روي اصل مبلغ فرضي انجام نمي‌شود t tp3 tp4 tc ,tp1 tp2 ts1 ts2 ts3 ts4 قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت نرخ سود غيراستاندارد Non Standard Interest Rate Swap شامل تاخت صعودي (accreting swaps- step up) تاخت نزولي (Amortizing swaps) تاخت متغير (Rollercoaster swaps) تاخت پايه(Basis swaps) هر دو طرف قرارداد متعهد به پرداخت جريان نقد شناور اما با نرخ‌هاي مرجع متفاوت هستند. مثلاً يك طرف براساس لايبور و طرف ديگر براساس تغييرات قيمت يا نرخ يكي ديگر از دارايي‌ها مانند اوراق تجاري،گواهي سپرده و... . تاخت حاشيه‌اي (Margin Swaps) نرخ شناور برابر با حاشيه‌اي كمتر يا بيشتر از نرخ لايبور يا نرخ متغير ديگر است مثلاً LIBOR+5% يا LIBOR – 2% قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت آتي Forward- start swaps تاريخ موثر يك يا دو روز بعد از انعقاد قرارداد نيست بلكه ممكن است يك هفته تا يك ماه يا زمان مشخص در آينده باشد و ريسك آتي تغييرات سود براي دوره‌هاي مختلف پوشش داده مي‌شود تاخت خارج از بازار (Off-Market Swaps) : شرايطي متفاوت از قرارداد تاخت استاندارد دارد. تاخت متفاوت (Diff Swaps/ Quanta Swaps) : يكي از طرفين بر اساس يك ارز و ديگري براساس ارز متفاوت متعهد به پرداخت است و يكي از طرفين با پرداخت يا كسر حاشيه‌اي تعهد خود را ايفا مي‌كند. تاخت با كوپن صفر (Zero Coupon Swaps) : به جاي پرداخت‌ها با نرخ ثابت، تنها يك پرداخت انجام مي‌شود، چه در ابتداي قرارداد و چه در زمان سررسيد. قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت نرخ ارز Currency swaps قراردادي دو طرفه براي مبادله دو ارز مختلف. با نام تاخت هم سان ارزCross – Currency Swaps هم ناميده مي شود. مثال) هم اكنون 2/6/1382، هر دلار 130 ين، قرارداد براي مبادله 100 هزار دلار به طور ساليانه كه يكي از طرفين متعهد به پرداخت نرخ ارز مندرج در قرارداد (طرف الف) و طرف ديگر متعهد به پرداخت نرخ ارز جاري بازار (طرف ب) است. حال اگر در اولين پرداخت (31/6/82) هر دلار 140 برسد طرف ب به طرف الف 10 ين مي‌پردازد و اگر 125 ين بشود طرف الف به طرف ب 5 ين مي‌پردازد (به ازاي هر دلار). قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت كالا Commodity swaps روي كالاهايي از قبيل نفت، محصولات پتروشيمي، ارزي، فلزات و ... دو نوع تاخت كالا مرسوم است: مبادله نرخ ثابت قرارداد و نرخ شناور شاخص و قيمت يك كالاي خاص مبادله 2 نوع جريان نقدي يكي بر اساس شاخص قيمت نوع خاصي از كالا و ديگري جريان نقدي ناشي از يكي از دارايي‌هاي بازار پول معامله گر تاخت قيمت نقدي شناور قيمت نقد قيمت ثابت قيمت ثابت شركت توليد كننده نفت خام شركت پتروشيمي كاهش ريسك براي فروشنده كاهش ريسك براي خريدار قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت مالكيت Equity swaps بر روي سود ناشي از سرمايه‌گذاري درسهام شاملCapital Gains (losses), Dividends و يا شاخص‌هاي مختلف. شروع قرارداد تاخت مالكيت t0 شاخص سهام برابر با Iti و نرخ لايبور Lti به عنوان جريان نقدي قابل معامله باشد، در تاريخ‌هاي (t1,t2,t3,…,ti) طرفين جريان نقدي به وجود آمده را مبادله مي‌كنند كه براساس درصد تغييرات شاخص سهام Iti است: Nti : اصل مبلغ فرضي كه البته مبادله نمي‌شود و مي‌تواند درهر دوره‌اي شناور باشد و يا درهمه دوره‌ها ثابت انتخاب شود Nti-1 X [ ( Iti-Iti-1) /(Iti-1)] قرارداد تاخت Swap Contract

12000=(4÷1) (0.002 - 0.05) 000 000 1 = (360÷90) (St0 – It0) × Nt0 مثال: تاخت مالكيتي 4 ساله، جريان نقدي ناشي از سود و درآمد ناشي از تغيير «شاخص قيمت سهام» با جريان نقد ناشي از لايبور سه ماهه مبادله مي شود. اصل مبلغ 1،000،000 دلار تاريخ تسويه 90 روزه در زمان انعقاد قرارداد هيچ يك از نرخ ها مشخص نيست. در اولين تاريخ تسويه800= It0 ،850= It1 ، 5%= Lt0 حل: تغييرات قيمت شاخص با توجه به اصل مبلغ: 62500 = [800 ÷ (800-850)] × 000 000 1 = Nti-1 X [ ( Iti-Iti-1) /(Iti-1)] نرخ لايبور2/0 درصد كاهش يافت بنابراين جريان نقدي ناشي از لايبور براساس نرخ فعلي : 12000=(4÷1) (0.002 - 0.05) 000 000 1 = (360÷90) (St0 – It0) × Nt0 St0 : تغييرات نرخ لايبور در تاخت مالكيت سود ناشي از سهام يا شاخص با تغييرات ناشي از نرخ لايبور مبادله مي‌شود. بنابراين حاصل‌ضرب تغييرات نرخ لايبور در اصل مبلغ عبارت است از جريان نقدي كه از طرف مقابل مي‌پردازد. قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت اعتباري ‍‍ Credit swaps نمونه‌اي بديع از ابزارهاي مشتقه اعتباري يكي از طرفين خريدار ريسك اعتباري و ديگري فروشنده ريسك اعتباري جريان هاي نقدي با درجه اعتباري متفاوت در اين قرارداد مورد مبادله قرار مي‌گيرند. مثلاً سود اوراق قرضه با اعتبار A با جريان نقدي لايبور به علاوه حاشيه‌اي بر حسب ميزان اعتبار (شكاف اعتباري Credit Spread) مبادله مي‌شود تاخت اعتباري دو نوع اصلي دارد 1)تاخت با بازدهي كامل Total Return Swaps و 2) تاخت نكول يا تاخت اعتباري خالص Pure Credit or Default Swaps قرارداد تاخت Swap Contract

تاخت با بازدهي كامل مثلا بانك الف 10ميليون به شركتي با رتبه A با نرخ 10 درصد وام دهد و سپس يك تاخت با بازدهي كامل بخرد. در اين قرارداد بانك الف مبلغ ثابت (F) بطور ساليانه بعلاوه تغييرات ارزش وام پرداخت و نرخ لايبور دريافت مي كند. [(Bt-1 ÷ ( Bt-i – Bt )] + F = پرداختي به بانك LIBOR= دريافتي بانك تاخت نكول يا تاخت اعتباري خالص: تاخت با بازدهي كامل همانند ريسك نكول داراي ريسك بازار است بدليل نرخ لايبور. تاخت اعتباري و تاخت نكول ريسك بازار را از بين مي برد قرارداد تاخت Swap Contract

بانك رهني آلفا وام مسكن با نرخ ثابت 12 درصد پرداخت مي‌كند، چند نمونه: بانك رهني آلفا وام مسكن با نرخ ثابت 12 درصد پرداخت مي‌كند، بانك آلفا وجوه موردنياز خود را از طريق سپرده كوتاه‌مدت با نرخ شناور دريافت مي‌كند (LIBOR- 1%)، اگر نرخ لايبور به 11 درصد برسد، سود بانك 2 درصد و اگر به 14 درصد برسد زيان بانك 1 درصد است قرارداد تاخت بانك رهني نرخ لايبور دريافت و نرخ 11 درصد ثابت را واگذار مي كند و 2 درصد سود را براي خود تضمين مي‌كند - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - شركت الف داراي بدهي كوتاه مدت و سرمايه‌گذاري بلند مدت است، شركت ب داراي سرمايه‌گذاري كوتاه مدت و بدهي بلند مدت است، اين دو شركت وارد قرارداد تاخت شده و پرداخت سودها را با همديگر مبادله مي نمايند، شركت الف سود دارايي كوتاه‌مدت را براي بدهي‌هاي بلندمدت دريافت كرده و سود دارايي بلندمدت را به شركت ب منتقل مي‌كند و شركت ب نيز سود دارايي‌هاي بلندمدت را صرف بدهي‌هاي كوتاه مدت خود مي‌كند. قرارداد تاخت Swap Contract

قيمت گذاري قرارداد تاخت قيمت تاخت در ابتدا صفر است و در طول دوره براساس تغييرات نرخ شناور ، قيمت تاخت مثبت يا منفي مي شود. برابري ارزش فعلي جريان‌هاي نقدي كه طرفين متعهد به پرداخت مي شوند، اساس قيمت گذاري قرارداد تاخت است. قرارداد تاخت Swap Contract

و .... قرارداد تاخت Swap Contract