سیر حقوق معلولان در سازمان ملل از یک ماده تا کنوانسیون جهانی حقوق معلولان

www.mkamali.com kamali@mkamali.com www.rehabiran.com اسفند ماه 1386 دکتر محمد کمالی استاديار دانشکده علوم توانبخشی ؛ دانشگاه علوم پزشکی ايران www.mkamali.com kamali@mkamali.com www.rehabiran.com اسفند ماه 1386

“No one gives us rights. We win them in struggle “No one gives us rights. We win them in struggle. They exist in our hearts before they exist on paper. Yet intellectual struggle is one of the most important areas of the battle of rights. It is through concepts that we link our dreams to the acts of daily life.” Albie Sachs, Protecting Human Rights in South Africa (1990)  

اعلامیه جهانی حقوق بشر

نگاه به حقوق افراد داراي معلوليت(جهان) اعلاميه حقوق كودك 1924(جامعه ملل ) اعلاميه جهاني حقوق بشر 1948 اعلاميه حقوق كودك 1959 اعلاميه حقوق افرادمبتلابه عقب ماندگي ذهني 1971 اعلاميه حقوق افراد داراي معلوليت 1975

نگاه به حقوق افراد داراي معلوليت(جهان) تعیین سال جهانی معلولان در سال 1976 با تاکید بر مشارکت کامل تاسیس صندوق ذخیرهبرای سال جهانی معلولان با نسبت 510000 دلار برای هریک ا ز اعضا سال جهانی معلولان 1981 تعیین دهه جهاني معلولين (1983-1992) در سال 1982 اولین فراخوان برای تدوین کنوانسیون حقوق معلولان در سال 1987 با شکست مواجه شد دومین فراخوان در سال 1989 به سمت تدوین قوانین استاندارد رهنمون شد تصویب کنوانسیون جهانی حقوق کودک

نگاه به حقوق افراد داراي معلوليت(جهان) تعیین روز جهانی معلولان ( سوم دسامبر هر سال ) در سال 1993 تصویب قوانين استاندارد براي برابری سازی فرصتها در مورد افراد داراي معلوليت 1993 تعیین آقای Bengt Lindqvist از سوئد به عنوان گزارشگر ویژه در زمینه قوانین استاندارد کمسیون حقوق بشر سازمان ملل در سال 1998 در قطعنامه شماره 1998/31 تحت عنوان ” حقوق بشر افراد دارای ناتوانی ” پذیرفت که در برابر حقوق افراد دارای ناتوانی مسئولیتی عمومی دارد

اعلاميه حقوق كودك 1924(جامعه ملل ) كودكي كه داراي معلوليت ذهني است بايد ياري شود

اعلاميه حقوق بشر (1948) همه افراد بشر آزاد آفريده شده اند و نبايد مورد هيچ گونه تبعيضي قرارگيرند.

اعلاميه حقوق كودك 1959 كودك داراي معلوليت جسمي ، ذهني ويا اجتماعي بايد تحت توجه خاص ، آموزش ومراقبت لازم ،متناسب با وضع ويژه وي قرار گيرد

اعلاميه حقوق افرادمبتلابه عقب ماندگي ذهني 1971 حقوقي مشابه ساير افراد بشر حق دسترسي به خدمات خاص پزشكي،فيزيوتراپي، آموزشي ،كارآموزي،توانبخشي وراهنمائي حق تامين اقتصادي وحداقل استاندارد زندگي حق زندگي با خانواده ومشاركت درزندگي حق داشتن قيم واجد شرايط حق مقابله در مقابل بهره كشي ،سؤاستفاده وتحقير حق داشتن قيمومت قانوني براي جلوكيري از سؤاستفاده

حقوق افراد داراي معلوليت 1975 حق تامبن اقتصادي و اجتماعي حق شامل بودن در برنامه ريزي هاي اجتماعي و اقتصادي حق زندگي با خانواده مقابله بابهره كشي و سؤاستفاده تعريف فرد معلول حق بهره مندي ازهمه حقوق حق برخورداري از منزلت اجتماعي حقوق مدني مانند ديگران حق شامل بودن در اقدامات اجتماعي حق درمان وتوانبخشي

حقوق افراد داراي معلوليت 1975 افراد داراي معلوليت صرف نظر از علت ،ماهيت وشدت معلوليت داراي حقوق مشابه با ساير شهروندان هم سن خود مي باشند كه شامل حق بهره مندي از زندگي عادي در حد امكان مي باشد

پيمان حقوق كودك 1989 كشورهاي عضو اذعان دارند كودكي كه از لحاظ جسمي يا ذهني معلول است بايد ازيك زندگي كامل ومحترمانه در شرايطي كه متضمن منزلت وافزايش اتكا به نفس او باشد ومشاركت مؤثر اورا در جامعه تسهيل نمايد ، برخوردارباشد

پيمان حقوق كودك 1989 كشورهاي عضو حق كودكان معلول را براي برخورداري از مراقبت ويژه به رسميت مي شناسند و بسته به منافع موجود،مساعدت مورد تقاضاومتناسب با شرايط كودك ، والدين ويا ساير مراقبان كودك را براي كودك مستحق و كساني كه مسئول مراقبت او هستند،تشويق وتضمين خواهند كرد

پيمان حقوق كودك 1989 باتشخيص نيازهاي كودك معلول،مساعدتهاي مقرر در بند دوماده حاضر بايد در صورت امكان وبادر نظر گرفتن امكانات والدين ياديگرمراقبان كودك،به طور رايگان ارائه شودوبايد به گونه اي طراحي شود كه متضمن دسترسي مؤثركودك به تحصيل،دوره هاي آموزشي،خدمات بهداشتي،خدمات توانبخشي،آماده سازي براي اشتغال وامكانات تفريحي باشد ويه روشي كه موجب ديتيابي كودك به بالاترين حد ارغام در جامعه ورشد فردي،ازجمله رشدفرهنگي ومعنوي گردد

پيمان حقوق كودك 1989 كشورهاي عضودر سايه همكاريهاي بين المللي،مبادله اطلاعات مقتضي را درزمينه مراقبت هاي بهداشتي جهت پيشگيري و معالجات پزشكي ،روان شناسي وتوانبخشي كودكان معلول ترويج خواهند كرد.مبادله اطلاعات مذكورشامل انتشار ودسترسي به اطلاعات مربوط به روش هاي توانبخشي،آموزش وخدمات حرفه اي است وهدف آن قادرساختن گشورهاي عضو به بهبود توانائي ها و مهارت ها وگسترش تجربيات آنها در اين زمينه هاست.در اين مورد به كشورهاي درحال توسعه توجه خاصي مبذول مي گردد

قوانين استاندارد براي افراد داراي معلوليت 1993 هدف اطمينان يافتن از اينكه دختران ، پسران ، زنان و مردان داراي معلوليت ، به عنوان اعضاي جامعه حقوق و تعهدا تي شبيه ديگران دارند و از آن بهره مند مي شوند.

مقدمات اساسي موانع موجود درجامعه جلوگيري ازبهره مندي واعمال حقوق وآزادي ها توسط افراد داراي معلوليت ايجاد موانع براي مشاركت كامل آنان دولتها مسئوليت از بين بردن چنين موانعي را دارند

پيش زمينه ها براي مشاركت برابر ارتقا آگاهي ها مراقبتهاي پزشكي خدمات توانبخشي خدمات حمايتي

حيطه هاي هدف براي مشاركت برابر تامين دسترسي با تغيير در محيط فيزيکی تغيير در محيط آموزشی اشتغال حفظ درآمد وتامين اجتماعي فرهنگ تفريحات و ورزش دين و مذهب

دستاوردهاي هزاره قبل حقوق كامل وتقويت شده براي همه افراد داراي معلوليت دسترسي برابر به همه آنچه ديگران حق دارند- آموزش، بهداشت ودرمان،اشتغال،تردد، شهروندي .... رهائي از آسايشگاه ها، فقر، گرسنگي،خشونت وديوانسالاري بيرحمانه تدوين خط مشي عمومي براساس خواسته ها براي توانمندساري معلوليت در قبال سياستهاي آمرانه كاهنده هزينه و پايان دادن به مصيبت علم اصلاح نژاد.... ما سازمان هاي خودرا براي انجام امورمان بدست آورده ايم.!

ناتوانی در سازمان ملل متحد در هزاره جدید

کنوانسیون های هزاره قبل كنوانسيون منع و مجازات كشتار دسته جمعي مشهور به كنوانسيون ژنوساید كه در دوازدهم ژانويه سال 1951 قدرت اجرايي يافت، كنوانسيون بين‌المللي محو هر نوع تبعيض نژادي كه در چهارم ژانويه سال 1969 قدرت اجرايي يافت، كنوانسيون بين‌المللي محو و مجازات جرم نژادپرستي مشهور به كنوانسيون آپارتايد كه در سال 1976 قدرت اجرايي يافت، كنوانسيون ضد شكنجه و رفتار يا مجازات خشن، غير انساني يا تحقير كننده، مشهور به كنوانسيون شكنجه كه در سال 1987 قدرت اجرايي يافت، كنوانسيون بين‌المللي محو هر نوع تبعيض عليه زنان مشهور به كنوانسيون زنان كه در سال 1981 قدرت اجرايي يافت، كنوانسيون حقوق كودك كه در سال 1989 قدرت اجرايي يافت

سابقه بجز ماده 23 کنوانسیون حمایت از حقوق کودک ، هیچکدام از کنوانسیون ها اشاره ای به موضوع افراد دارای ناتوانی ندارند در15 سال گذشته برای اولین بار است که معلولان در کنوانسیونها مطرح می شوند و این یک واقعه تاریخی است که خود افراد دارای ناتوانی در نوشتن آن سهیم هستند And therefore need to be innovative and think outside of the book.

قوانین نرم برنامه اقدام جهانی برای معلولان در سال 1982 و قوانین استاندارد برای برابر سازی فرصت ها در مورد افراد دارای ناتوانی ، ابزاری بودند تا از رویکرد رفاهی سنتی به رویکرد حقوق افراد دارای ناتوانی حرکت کنیم

آرمان ” بدون ما برایمان هیچ کاری نکنید“ این اصل مشارکت ، بوسیله سازمانهای معلولان به عنوان بخشی از حرکت جهانی برای کسب برابری فرصتها توسط افراد دارای ناتوانی استفاده شد

قطعنامه مکزیک بر اساس قطعنامه شماره 168/56 که بوسیله مکزیک در 19 دسامبر 2001 ارائه شد، مجمع عمومی تصمیم گرفت تا کمیته ای را برای بررسی و تدوین پیش نویس کنوانسیون جامع و فراگیر برای حفاظت و ارتقاء حقوق و شان افراد دارای ناتوانی در جهان مامور کند

اولین جلسه کمیته در سال 2002 بلی یا خیر به موضوع آیا جهان به کنوانسیون دیگری نیازمند است؟ تشکیل جلسات متعدد...

چرا کنوانسیون؟ اگر چه اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می کند که :“ تمام افراد بشر آزاد و با شان و حقوق برابر به دنیا می آیند ” هنوز افراد دارای ناتوانی به صورت نامرئی ومطرود در بسیاری از جوامع زندگی می کنند و کمتر از 50 کشور از 191 کشور عضو دارای قانون بر ضد تبعض علیه معلولان هستند وجود برچسب ها و داغ ها در حیطه ناتوانی عمومی سازی In some countries, people with disabilities cannot marry, cannot be citizens, a cannot inherit property, are not able to give evidence at trials, or be legal guardians of children. In many countries, disabled persons are denied their most basic human rights, with no legal tools to change their status.

نشست ها اولین نشست کمیته بین المللی در 29 جولای تا 9 اگوست 2002 و در شهر نیویورک برگزار گردید که ابتدائاً ضرورت و منطق معاهده مورد بحث قرار گرفت. تمامی دولت های عضو سازمان ملل نمایندگانی را به کمیته های ذیربط فرستادند که وظیفه آنها انجام مذاکرات رسمی در ارتباط با پیمان مذکوربود. تا این تاریخ تمامی جلسات و نشستها در شهر نیویورک برگزار شده اند.

نشست ها دومین جلسۀ کمیته در ژوئن سال 16-27 ژوئن 2003 تشکیل شد. در این نشست به طور رسمی ضرورت تدوین پیمان و معاهده به تصویب اعضاء رسید. یک کارگروه به منظور تهیۀ پیش نویس معاهده تشکیل شد تا مبنای لازم را جهت مذاکرات بیشتر آماده نماید. این کار گروه متشکل از نمایندگان 27 دولت، 12 سازمان غیردولتی و یک نماینده از مؤسسه حقوق بشر بود. به خوبی روشن است که از همان ابتدا مؤسسات جامعۀ مدنی از جمله سازمانهای معلولین در فرآیند کار درگیر بوده اند

نشست ها سومین و چهارمین جلسات کمیته طی ماههای می، ژوئن و سپتامبر سال 2004 برگزار گردید. طی این نشستها، پیش نویس تهیه شده توسط کار گروه مورد مذاکره قرار گرفته و نیز اصلاحات لازم در آن انجام شد. جالب اینکه بدلیل طبیعت اختلاف بر انگیزتعریف معلولیت، بحثی دراین خصوص صورت نگرفت.

نشست ها در جلسات پنجم و ششم که در ژانویه و آگوست سال 2005 برگزار شد، نمایندگان مرور بیشتری بر متن پیش نویس تهیه شده طی دو نشست قبلی را داشتند. جلسات هفتم و هشتم در ژانویه و آگوست سال 2006 و هر جلسه بمدت 3 هفته) به منظور تکمیل متن و ساختار معاهده و نهایی کردن آن ) تشکیل شد.

At UN, delegates finalize new treaty protecting rights of persons with disabilities 27 August 2006 – After five years of negotiations, countries meeting at United Nations Headquarters in New York have agreed on a new treaty to protect the rights of persons with disabilities. “This is the first convention of this magnitude for this century,” UN General Assembly President Jan Eliasson said after the agreement was reached late Friday. He told the negotiators that they were conveying to the world “the message that we want to have a life with dignity for all and that all human beings are all equal.”

Following is UN Secretary-General Kofi Annan’s message on the International Day of Disabled Persons, observed on 3 December …The Convention on the Rights of Persons with Disabilities, which is expected to be approved by the General Assembly later this month, can give additional impetus to this trend.  States that choose to become party to the Convention will thereby commit themselves to taking steps to provide “information intended for the general public to persons with disabilities in accessible formats and technologies appropriate to different kinds of disabilities in a timely manner and without additional cost”.  The Convention urges private businesses and mass media to do the same with their services.

DRAFT CONVENTION ON THE RIGHTS OF PERSONS WITH DISABILITIES Ad Hoc Committee on a Comprehensive and Integral International Convention on the Protection and Promotion of the Rights and Dignity of Persons with Disabilities Eighth session, New York, 14-25 August 2006

Convention on the Rights of Persons with Disabilities The Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its Optional Protocol was adopted on 13 December 2006 at the United Nations Headquarters in New York, and was opened for signature on 30 March 2007. There were 82 signatories to the Convention, 44 signatories to the Optional Protocol, and 1 ratification of the Convention. This is the highest number of signatories in history to a UN Convention on its opening day. It is the first comprehensive human rights treaty of the 21st century and is the first human rights convention to be open for signature by regional integration organizations. The Convention marks a "paradigm shift" in attitudes and approaches to persons with disabilities. It takes to a new height the movement from viewing persons with disabilities as "objects"  of charity, medical treatment and social protection towards viewing persons with disabilities as "subjects" with rights, who are capable of claiming those rights and making decisions for their lives based on their free and informed consent as well as being active members of society. The Convention is intended as a human rights instrument with an explicit, social development dimension. It adopts a broad categorization of persons with disabilities and reaffirms that all persons with all types of disabilities must enjoy all human rights and fundamental freedoms. It clarifies and qualifies how all categories of rights apply to persons with disabilities and identifies areas where adaptations have to be made for persons with disabilities to effectively exercise their rights and areas where their rights have been violated, and where protection of rights must be reinforced. The Convention was negotiated during eight sessions of an Ad Hoc Committee of the General Assembly from 2002 to 2006, making it  the fastest negotiated human rights treaty.

Ratifications Countries that have ratified the Convention Bangladesh - 30 November 2007 Croatia - 15 August 2007 Cuba - 6 September 2007 El Salvador - 14 December 2007 Gabon - 1 October 2007 Guinea - 8 February 2008 Hungary - 20 July 2007 India - 1 October 2007 Jamaica - 30 March 2007 Mexico - 17 December 2007 Namibia - 4 December 2007  Nicaragua - 7 December 2007 Panama - 7 August 2007 Peru - 30 January 2008 San Marino - 22 February 2008 South Africa - 30 November 2007 Spain - 3 December 2007

Countries that have ratified the Optional Protocol Croatia - 15 August 2007 El Salvador - 14 December 2007 Guinea - 8 February 2008 Hungary - 20 July 2007 Mexico - 17 December 2007 Namibia - 4 December 2007 Panama - 7 August 2007 Peru - 30 January 2008 San Marino - 22 February 2008 South Africa - 30 November 2007 Spain - 3 December 2007

Latest Developments Convention and Optional Protocol Signatories & Ratifications 125 signatories to the Convention 71 signatories to the Optional Protocol 17 ratifications of the Convention 11 ratifications of the Optional Protocol

Map of Signatures and Ratifications as of 21 February 2008

San Marino ratified the Convention and Optional Protocol on 22 February 2008 The United Arab Emirates signed the Optional Protocol on 12 February 2008 Civil society participation in Convention implementation - Declaration of Madrid ENABLE NEWSLETTER Launched - Newsletter Subscription Form Report: Mainstreaming disability in the development agenda (E/CN.5/2008/6) [MS Word] General Assembly resolution renames International Day of Disabled Persons to International Day of Persons with Disabilities on 18 December 2007 Handbook for Parliamentarians on the Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its Optional Protocol: From Exclusion to Equality, Realizing the rights of persons with disabilities - in PDF High Commissioner for Human Rights - Commitments towards employment of staff with disabilities Report of the Special Rapporteur on Disability of the Commission for Social Development - 46th Session Statement by the Special Rapporteur to the 46th Session of the Commission for Social Development

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت مقدمه ماده 1 : هدف ماده 2 : تعاریف ماده 3 : اصول عمومی ماده 4 : الزامات عمومی ماده 5 : تساوی و عدم تبعیض

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 6 : زنان دارای ناتوانی ماده 7 : کودکان دارای ناتوانی ماده 8 : ارتقاء آگاهی ماده 9 : دسترس پذیری ماده 10 : حق زندگی

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 11 : موقعیت های خطر و ضرورتهای زندگی انسانی ماده 12 : شناسائی مساوی و برابراولیه ماده 13 : دسترسی به دادگستری ماده 14 : حق آزادی و ایمنی ماده 15 : حق آزادی از هرگونه تبعیض، بیرحمی، تنبیه و ...

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 16: حق آزادی از هرگونه استثمار، سوءاستفاده و خشونت ماده 17 : حمایت از حضورفرد درجامعه ماده 18 : آزادی انتخاب محل زندگی ماده 19 : حق زندگی مستقل درون جامعه ماده 20 : تحرک فردی

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 21: حق آزادی بیان ، عقیده و دسترسی به اطلاعات ماده 22 : احترام شخصی ماده 23 : داشتن خانواده و مسکن ماده 24 : حق آموزش ماده 25 : سلامت

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 26: توانبخشی ماده 27 : شعل و استخدام ماده 28 : حداقل استانداردهای زندگی ماده 29 : مشارکت در زندگی اجتماعی و سیاسی ماده 30 : مشارکت در زندگی فرهنگی و ورزشی و تفریحات

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 31: آمار و جمع آوری داده ها ماده 32: همکاری بین المللی ماده 33 : اجرادر سطح ملی و پایش ماده 34: کمیته حقوق افراد داری ناتوانی ماده 35: گزارش های دولتهای عضو ماده 36: ملاحظات گزارشها ماده 37: همکاری بین دولت ها وکمیته ماده 38: ارتباط بین کمیته م سایر نهادها ماده 39: گزارش کمیته ماده 40: کنفرانس های کشورهای عضو

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده 41: ضمانت ماده 42: امضاء ماده 43: موافقت با حدود و مرزها ماده 44: ائتلاف منطقه ای ماده 45: ورود به اجرا ماده 46: حق تحفظ ماده 47: ترمیم و اصلاخات ماده 48 : شکایات ماده 49: اشکال در دسترس ماده 50: متون معتبر

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت حقوق عام ( مواد يك تا چهار) حقوق خاص و ويژه افراد دارای معلوليت( مواد پنج تا هشت ) وظايف کشورها( نه تا پانزده ) نحوه عملکرد برای تصويب (شانزده تا 20بيست)

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده يك: همه افراد داراي حق شأن و ارزش فردي برابر مي‌باشد. ماده دو: هر فرد داراي حق استقلال و آزادي پيگيري و انتخاب گزينه‌هاي زندگي خود مي‌باشد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده سه: همه افراد در مقابل قانون برابر بوده و بدون تبعيض ؛ شايسته حمايت مساوي در مقابل قانون و بهره‌مندي كامل از حقوق و آزادي‌هاي بنيادي بشر، از جمله حقوق اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، مدني و سياسي كه به هم مرتبط و تفكيك ناپذيرند، مي‌باشند. ماده چهار: هر فرد داراي حق مشاركت در فرآيندهاي سياسي كشور خود، از جمله مشاركت در دولت و راي دادن، و ممنوعيت سني منطقي و قانوني مي‌باشد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده پنج: الف ـ هيچكس نمي‌بايست بر مبناي معلوليت،‌از جمله معلوليت ذهني،‌جسمي يا رشدي مورد تبعيض قرار گيرد. ب ـ بند يك از اقدامات تشخيصي و خاص كه در جهت توسعه تساوي فرصت‌ها و مشاركت كامل در عرصه‌هاي مختلف زندگي عمومي و خصوصي حمايت مي‌نمايد. ج ـ براي نيل به اهداف اين مجمع، اصطلاح “معلوليت“ به آسيب پايدار جسمي يا ذهني كه به طور اساسي فعاليت يا فعاليت‌هاي عمده زندگي فرد را با وجود درمان پزشكي محدود مي‌سازد اطلاق مي‌گردد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده شش الف ـ هر فرد داراي حق مشاركت و شامل شدن برابر و كامل در تمام عرصه‌هاي زندگي عمومي مي‌باشد. ب ـ اين حق شامل (منطبق با منابع موجود) دسترسي كارآ به تسهيلات و اماكن عمومي و حق مشاركت برابر و كامل در آموزش، كارورزي، مراقبت بهداشت، خدمات توانبخشي، آماده‌سازي براي مشاركت در اشتغال مي‌باشد. فرد داراي معلوليت حق دارد به خدمات منطقي كه او را در توسعه توانايي‌ها و مهارتها و بهره‌مندي از مشاركت كامل و برابر در تمام عرصه‌هاي زندگي عمومي ياري مي‌نمايند دسترسي داشته باشد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده هفت الف ـ هر فرد شايسته دريافت استانداردهاي كافي زندگي و بهزيستي، از جمله تغذيه، پوشاك، مسكن و مراقبت بهداشت كافي مي‌باشد. ب ـ هر فرد داراي معلوليت منطبق بر منابع موجود شايسته دريافت اقدامات خاص طراحي شده و رفع نيازهاي منطقي به منظور عملي نمودن مشاركت برابر در حقوق يا استانداردهاي زندگي مي‌باشد. اقدامات خاص مذكور شامل تامين ابزارها براي ياري دادن به افراد داراي معلوليت به منظور ارتقاء سطح استقلال و مشاركت آنها مي‌باشد. ج ـ اماكن مسكوني عمومي و ساير تسهيلات مي‌بايست به طريقي ساخته شدند كه دسترسي به آنها و بهره‌مندي مساوي، كارآ و مشاركت در حقوق مذكور ميسر گردد. د ـ اماكن مسكوني و تسهيلات عمومي مي‌بايست در جهت تامين دسترسي و بهره‌مندي مساوي، كارها و مشاركت در حقوق مذكور به طريقي تغيير يابند كه در حين حال موجب تحميل نابجاي عمومي نگردد

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده هشت: هر فرد داراي حق دسترسي و چاره‌جويي كارآ از دادگاه‌هاي ملي صالح بر عليه تخلفات حقوق بشر شناسايي شده در اين مجمع مي‌باشد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده نه:هر كشور به انجام اقداماتي براي تامين بهره‌مندي و مشاركت برابر در چنين حقوق و آزادي‌هاي بنيادي بشر در جامعه براي همه افراد صرف‌نظر از معلوليت ملزم مي‌باشد. اين الزام شامل وظايف: الف: منطبق با منابع موجود اتخاذ اقدامات خاص مورد نياز براي اطمينان از آن كه افراد داراي معلوليت در شرايطي قرار گيرند تا بتوانند از حقوق مذكور بهره‌مند گردند، ب:‌اطمينان از آن كه موسسات دولتي و عمومي و افراد و سازمان‌هاي خصوصي از اعمال تبعيضات بر مبناي معلوليت اجتناب نمايند.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده ده :هر فرآيند يا اقدام قانوني يا اجرائي كه موجب محدوديت در حقوق افراد داراي معلوليت گردد، نظير اعمال قيموميت يا محافظه‌كاري فقط در چارچوب منعقدات مجمع يا مصوبات دادگاه‌هاي مستقل و بي‌طرف كه حقوق افراد مذكور را تامين مي‌نمايند مجاز مي‌باشد در چنين مواردي نظارت ذيل مي‌بايست مد نظر قرار گيرند: الف: در چنين اقدامي، فرد داراي معلوليت شايسته مشاوره مستقل (قانوني) مي‌باشد، ب: اقدام مذكور نمي‌بايست حقوق بنيادي افراد را براي ازدواج كردن، راي دادن، مشاوره پزشكي يا تشكيل اسناد قانوني محدود نمايد مگر آن كه محدوديت هاي مورد نظر بطور منطقي ضروري و بطور تصريحي توسط دادگاه صادر شده باشد، پ: در چنين اقدامي،‌اميال و نيازهاي فرد مي‌بايست مورد توجه قرار گيرد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده يازده: الف ـ اغماض در موارد 1، 2، 3، 4، 5(1)، 6(1)، 8، 9(ب) و 10 مجاز نمي‌باشد. ب ـ حقوق بشر افراد داراي معلوليت، بويژه حقوق اقتصادي و اجتماعي آنها نمي‌بايست به منزله مقررات گزينه‌اي قلمداد گرديده و با تعابيري نظير مصلحت‌انديشي يا تسهيل در مواقع صعوبت يا ركورد اقتصادي، يا بخشي از فرآيند بازار يا خصوصي سازي عملكردهاي دولتي نقض گردد. ج ـ اغماض فقط بر مبناي نياز منطقي يا محدود مجاز مي‌باشد). د ـ اغماض بر مبناي تبعيض مبتني بر زمينه‌هاي معلوليت مجاز نيست.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده دوازده : هيچكدام از موارد قطعنامه نمي‌بايست تحت هر قانون بومي يا بين‌المللي به منظور انكار يا كاهش حقوق و آزادي‌هاي بشر هر يك از افراد يا گروه‌ها تلقي گردد، بويژه قوانيني كه در منشور ملل متحد مورد تاكيد قرار گرفته و مي‌بايست در تمام بخش‌ها بدون محدوديت يا استثناء گسترش يابند. ماده سيزده :قوانين قطعنامه جاري مي‌بايست بدون محدوديت يا استثناء به تمام بخشها گشترش يابند. ماده چهارده : اعضاء اين قطعنامه همچنين به عنوان اعضاء ميثاق بين‌الملل حقوق مدني و سياسي شايستگي كميته حقوق بشر ايجاد شده توسط اين ميثاق را براي پيگيري حقوق و قوانين مصوبه مجمع مورد شناسايي قرار مي‌دهند بطوري كه پيمان نامه مقدماتي ميثاق بين‌الملل اعضاء تلقي گرديده و ميثاق مذكور مي‌تواند بر مبناي آن اصلاح گردد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده پانزده : اغماض نسبت به موارد 5ـ1، 6(1)، 8، 9(ب)، يا 13ـ10 مجاز نيست. ماده شانزده : قطعنامه جاري قرار است تصويب گردد. قطعنامه جاري مي‌بايست براي الحاق پيشنهادي كشورها باز باشد. ابزارهاي تصويب يا الحاق مي‌بايست توسط دبيركل سازمان ملل به امانت واگذار گردد. ماده هفده : 1ـ قطعنامه جاري مي‌بايست 30 روز پس از تاريخ نشست به عنوان بيستمين ابزار تصويب يا الحاق به اجرا در آيد. 2ـ سي روز پس از تصويب يا الحاق توسط هر كشور ابزار تصويب يا الحاق آن كشور مي‌بايست اجرا گردد.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده هجده : 1ـ هر كشور مي‌بايست اصلاحيه را به دبيركل ملل متحد پيشنهاد نمايد. دبيركل مي‌بايست اصلاحيه پيشنهادي را با اعضاء كشورها در ميان گذاشته و نظر آنها را در مورد راي‌گيري يا ساير پيشنهادات جويا گردد. چهار ماه پس از تاريخ مكاتبه اجلاس همايش تحت توجهات ملل متحد تشكيل خواهد گرديد. هر گونه اصلاحيه‌اي كه توسط اكثريت اعضاء كشورهاي حاضر و يا راي‌گيري همايش پذيرفته شود جهت تصويب در اختيار مجمع عمومي ملل متحد قرار خواهد گرفت. 2ـ اصلاحيه منطبق با بند 1 اين ماده پس از تصويب توسط مجمع عمومي ملل متحد و با پذيرش ــ اكثريت آراء به مرحله اجرا در خواهد آمد. 3ـ وقتي كه اصلاحيه‌اي به مرحله اجرا درآمد، مي‌بايست توسط آندسته از اعضا كه آن را پذيرفتند اجرا گردد، ساير كشورهايي كه قطعنامه جاري و اصلاحيه‌هاي پيشين را پذيرفته‌اند مقيد به اجراي آن مي‌باشند.

کنوانسيون جهانی حقوق افراد دارای معلوليت ماده نوزده : هر كشوري كه ايراداتي به قطعنامه جاري وارد نمايد مي‌بايست اخطاريه خود را به طور كتبي به دبيركل ملل متحد اعلام نمايد. اخطاريه مذكور از تاريخ وصول توسط دبيركل مورد بررسي قرار خواهند گرفت. ماده بيست : اصل متن قطعنامه جاري به زبانهاي عربي،‌ چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي به طور مساوي موثق بوده و توسط دبيركل ملل متحد در اختيار قرار خواهند گرفت.