SOFTWARE SOFTVER

Skup programa u sistemu sistemski programi Operativni sistem Uslužni programi Kompajleri /prevodioci drajveri aplikativni/korisnički programi Opšte namjene Posebne namjene

PODJELA SOFTVERA SISTEMSKI – skup programa koji upravljaju radom računara ili pomažu korisniku da zadaje svoje zahtjeve računaru APLIKATIVNI – skup programa namijenjenih za realizaciju korisničkih zahtjeva

SISTEMSKI SOFTVER OPERATIVNI SISTEM (OS) – kompleksan program koji upravlja hardverom računara KOMPAJLERI – programi prevodioci, prevode program pisan u nekom programskom jeziku na mašinski jezik DRAJVERI – programi za pravilno korištenje raznih perifernih uređaja POMOĆNI USLUŽNI PROGRAMI – programi za arhiviranje, programi za održavanje sistema i sl.

OPERATIVNI SISTEM Operativni sistem upravlja: Procesorom Memorijom Ulazno/izlaznim jedinicama Podacima Drugim programima

OPERATIVNI SISTEMI DOS Windows LINUX UNIX

Windows Windows 1.0 Windows 2.0 Windows 3.0 Windows NT workstation 3.5 Windows 98 SE Windows Me Windows 2000 Professional Windows XP

vrste operativnih sistema jednokorisnički jednoprogramski višeprogramski višekorisnički

Podjela prema mogućnostima koje pruža korisniku: Jednokorisnički-jednoprogramski (DOS) Jednokorisnički-višeprogramski (Windows) Višekorisnički-jednoprogramski Višekorisnički-višeprogramski (UNIX)

JEDNOKORISNIČKI – svi računarski resursi stavljaju se na raspolaganje samo jednom korisniku. Jednoprogramski OS mogu nadzirati rad samo jedne aplikacije, dok je pokretanje više aplikacija onemogućeno (primjer: MS DOS). Višeprogramski OS mogu pokrenuti više aplikacija istovremeno uz korištenje jednog procesora, te omogućuju prelazak iz jedne u drugu aplikaciju (multi-tasking). (primjer: MS Windows 95 pa nadalje).   VIŠEKORISNIČKI – upravlja radom računara koji radi pod jednim OS. Budući da se radi o većem broju računara koji istovremeno mogu raditi na različitim aplikacijama, takav je sistem višeprogramski sistem.

Multi-korisnički OS omogućavaju da više korisnika istovremeno koriste resurse računara. Pristup više korisnika obezbjeđuje se preko mreže. Primjer takvih OS: Unix, Linux, itd… Glavni Računar Terminali

DOS - Windows DOS – tekstualni interface Windows – grafički interface DOS – jedan program Windows – više programa “istovremeno”

Korisnički okruženje je okruženje unutar kojeg korisnik vrši interakciju sa operativnim sistemom. Tipovi: Komandna linija: Korisnik preko tastature upisuje komande koje izvršava operativni sistem. (primjer: MSDOS, Unix). GUI (Graphic User Interface): Korisnik u grafičkom okruženju, obično u obliku prozora, mišem tastaturom i drugim ulaznim uređajima vrši interakciju sa OS-om.

KONTROLA RAČUNARA Stariji operativni sistemi su svu kontrolu prepuštali aplikativnom programu. Današnji operativni sistemi kontrolu zadržavaju za sebe, pa kontrolišu i sam program koji se izvodi OS ne komunicira direktno sa hardverom, nego koristi BIOS. Aplikacije međusobno mogu da razmjenjuju podatke, pod kontrolom OS-a

APLIKACIJA 1 APLIKACIJA 2 APLIKACIJA 3 OPERATIVNI SISTEM Driver BIOS HARDVER

STRUKTURA OS-a Jezgro (engl. kernel) – najniži sloj OS-a, skup programa za očitavanje tastature, prikaz slike na monitoru, komunikaciju sa diskovima (traka, sektor, blok) Izvršioc (engl. executive) – srednji sloj OS-a zadužen za logičku organizaciju podataka, za čitanje i snimanje podataka i sl. Ljuska (engl. shell) – najviši nivo OS-a zadužen za komunikaciju sa korisnikom (interface OS-a)

APLIKATIVNI SOFTVER Programi za obradu teksta – tekst procesori Programi za rad sa tabelarnim podacima Programi za rad sa bazama podataka Programi za obradu crteža Programi za obradu slika Programi za animaciju Programi za obradu zvuka Programi za proračune u nauci i tehnici Programi za zabavu - igre

ANTI-APLIKATIVNI SOFTVER Teško se mogu svrstati u neku od kategorija Vrste štetnih programa: Virusi Trojanski konji Kameleoni Softverske bombe Logičke bombe Vremenske bombe Crvi

BORBA PROTIV “ŠTETOČINA” ANTIVIRUSNI PROGRAMI Detektori (scaners) – samo ispituju prisustvo virusa Čistači (cleaners) – pokušavaju oporaviti datoteku, ako ne uspiju izbrišu je Štitovi (shields) – pokušavaju spriječiti zarazu računara Norton Antivirus, McAfee VirusScan Deluxe, Sophos Antivirus, F-Prot Professional ...