بیماریهای تنفسی ناشی از کار دکتر مصطفی غفاری
بیماریهای تنفسی ناشی از کار یکی ازشایعترین بیماریهای شغلی / فرایند تنفس علاوه بر ریه شامل اجزاء دیگر همچون بینی/سینوسها/پلور /دیافراگرام نیز میباشد. /دو دسته راههای تنفسی فوقانی وتحتانی / وظیفه دستگاه تنفسی انجام تبادل گازی بین خون و هوا در بخشهای الوئولی ریه هااست.
بیماریهای تنفسی ناشی از کار / استنشاق مواد زیان اور در محیط کار برای راههای هوایی فوقانی/ راههای هوایی تحتانی و پارانشیم ریه خطر بسیار مهمی محسوب میشود. واکنشهای حاد ناشی از استنشاق مقدارزیادی مواد شیمیایی زیان اور در محیط کار شامل رینو سینوزیت/ لارنژیت/ انسداد مجاری هوایی فوقانی/ برونشیت/ تنگی مجاری برونشها و ادم ریه است.
بیماریهای تنفسی ناشی از کار / تماس با مقادیر کمتر الاینده ها در محیط کاردر دراز مدت ممکن است منجر به اختلالات تنفسی مزمن نظیر اسم/ برونشیت مزمن/ فیبروز ریه / و سرطان ریه شود. اقدامات پیشگیری بموقع میتواند از بروز بیماریهای تنفسی ناشی از کار جلوگیری نماید به همین دلیل نقش کارشناسان بهداشت حرفه ای در این میان بسیار ارزنده می باشد.
رسوب ذرات در دستگاه تنفسی ذرات یا گرد وغبار ها بر اساس اندازه و میزان نفوذشان در عمق ریه به 3 دسته تقسیم میشوند 1/ ذرات قابل استنشاق قطر بیشتر از 15 میکرون و در مجاری هوایی فوقانی تصفیه میگردد. 2/ ذرات توراسیک قطر بین 5 تا 15 میکرون/ تصفیه در مجاری هوایی تحتانی وتوسط مژکهای مخاطی به طرف بالا و حنجره رانده میشود. 3/ ذرات قابل تنفس قطر مابین 0.5تا 5 میکرون و به انتهایی ترین واحدهای تنفسی یعنی الوئولها میرسد.
رسوب ذرات در دستگاه تنفسی / علاوه بر اندازه رسوب ذرات در ریه به میزان حلالیت ان ذرات در اب بستگی دارد. گازهای محلول در اب همچون امونیاک و فرمالدئید در مجاری تنفسی فوقانی رسوب میکنند. گازهایی همچون کلر و دی اکسید گوگرد با حلالیت متوسط در اب در مجاری هوایی تختانی رسوب کرده و گازهای نامحلول یا کم محلول مثل اکسیدهای نیتروژن به الوئولها میرسند.
رسوب ذرات در دستگاه تنفسی بطور کلی بروز صدمات ناشی از کار به دستگاه تنفسی بستگی به اندازه ذرات و حلالیت گازها و بخارهای موجود در محیط کار/ محل رسوب الاینده ها و نوع سلول یا ساختمان اسیب دارد.
بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی /مجاری تنفسی فوقانی از سوراخهای بینی تا حنجره ادامه دارد و شامل بینی/ سینوسهای پارا نازال/حلق وحنجره میباشد. /این مجاری یکی از اسیب پذیرترین اعضای بدن در مقابل الاینده های شیمیایی میباشد زیرا مکانیسم دفاعی ان محدود و سطح تماس ان با محیط بسیار وسیع می باشد. /عملکرد در تبادل و تصفیه هوا/ دفاع در برابر عوامل میکروبی/ حس چشایی و بویایی/تولید صوت وتکلم/ تنظیم دما ورطوبت /مکانیسم واکنش راههای هوایی فوقانی در تماس حاد با مواد به دو صورت الرژی و رفلکس عصبی است. / رفلکس عصبی از طریق تحریک شاخه های عصب سه قلو میباشد.
بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی 1/ رینیت الرژیک شغلی /الرژنهای محیط کار میتوانند سبب رینو کنژیکتیویت الرژیک شوند. /در اثر تماس باگرده گیاهان/گلها/درختان در کارگران گلخانه ها یا در کارخانجات لاستیک سازی در اثر تماس با تری متیلیک انهیدرید ایجاد میشود. /نوع غیر شغلی ان در اثر تماس با الرژنهای شایع محیطی در خارجاز محیط کار اتفاق می افتد.
رینیت الرژیک شغلی / علل ایجاد کننده رینیت الرژیک شغلی 1/ترکیبات با وزن مولکولی بالا ) High Molecular weight Compounds( الرژنهای حیوانی (کشاورزان) انزیمهای پروتئولیتیک (کارگران مواد شوینده/ارایشی) پسیلیوم (کارکنان بهداشتی درمانی) لاتکس (کارکنان بهداشتی درمانی 2/ترکیبات با وزن مولکولی پایین (Low Molecular Weight Compound) اسید انهیدریز (نقاش و پلاستیک کاران) انتی بیوتیک (کارکنان بهداشتی درمانی)
رینیت الرژیک شغلی تشخیص و درمان علائم شامل گرفتگی بینی/عطسه های فراوان/خارش بینی و چشم و ترشح رقیق و سبز رنگ ازبینی/ اشک ریزش و سر درد تشخیص بر پایه اخذ تاریخچه معاینه فیزیکی و تست های ازمایشگاهی است. در معاینه بینی مخاط بینی متورم و رنگ پریده است تستهای ازمایشگاهی شامل تستهای خونی/اسمیر بینی که ائوزینوفیلی را نشان میدهد
سایر بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی بیماری سینوس پارا نازال شیوع سینوزیت در کارگران در تماس با ارد و غلات وادویه جات بیشتر دیده شده است. از نظر اسیب شناسی مکانیسم سینوریت شغلی شامل رینیت اولیه تحریکی یا الرژیک/ اختلال مژکها که باعث مختل شدن پاکسازی ارگانیسمهای پاتوژن میشود/ ادم غشاء مخاطی که باعث انسداد سوراخ سینوسها و اختلال تخلیه ترشحات میشود و در نهایت عفونت میباشد. از نظر بالینی کارگری که از علائم رینیت شغلی شکایت دارد و سپس دچارسینوزیت میشود را میتوان مربوط به کار دانست. بیماری حنجره خشونت صدا مهمترین نشانه بیماریهای حنجره و شایعترین ان میباشد. بغلت تماس استنشاقی با با مواد محرک شیمیایی و یا استفاده غیر متعارف از حنجره رخ میدهد.
بیماریهای مجاری تحتانی تنفسی پنوموکونیوزها پنوموکونیوزها بیماریهای ریوی حاصل از گرد و غبار است ببنا بر تعریف سازمان جهانی کار پنوموکونیوز تجمع گرد و غبار در ریه و واکنش بافتی نسبت به حضور ان است. پنوموکونیوزها به دو دسته خوش خیم و فیبروتیک تقسیم میشوند در نوع خوش خیم گرد و غبار های معدنی سبب تخریب ساختار الوئولی ریه و فیبروز کلاژنی نمیشود. پنوموکونیوزهای خوش خیم دارای عوارضی نیستند و معمولا علائم تنفسی و یا اختلال عملکرد ریوی ایجاد نمیکنند. شایعترین ان سیدروزیس است که در تماس با فیوم های اکسید اهن در کارگرانی که در جوشکاری فولاد/ معادن سنگ اهن و ریخته گری اشتغال دارند اتفاق می افتد.